Fen Eğitimi

“Fen Bilimleri; doğayı ve doğal olayları sistemli bir Ģekilde inceleme, henüz gözlenmemiĢ olayları kestirme gayretleri olarak tanımlanabilir.”(Çepni, 2012). Fen bilimlerinin içeriği incelendiğinde Olgular, Kavramlar, Ġlkeler ve Genellemeler, Kuramlar ve Doğa Kanunları gibi yapılardan oluĢtuğu söylenebilir (Kaptan ve Korkmaz, 1999).

Fen eğitiminde, nasıl düĢünüleceğinin öğretimi, yaĢantılarla öğrenilen kavramların zihinde en doğru Ģekilde nasıl yerleĢmesi gerektiği, problemler karĢısında çözüm üretme yolları ve bu bilgilerin yeni durumlara uygulanması gibi hedeflerin kazandırılması istenmektedir.

AĢağıda da Fen Eğitiminin Genel Hedefleri DeBoer (2000)‟e göre 9 Maddede ayrıntılı olarak açıklanmıĢtır. Bu maddeler;

1- Modern Dünyada Kültürel Bir Güç Olarak Fen Bilimleri Öğretimi ve Öğrenimi: Fen Bilimi kuĢaktan kuĢağa geçmesi gereken kültürel mirasımızın önemli bir parçasıdır. XIX. yy‟ın ortalarından beri bilim taraftarları, iyi, donanımlı bilginin, kültürün, bilimsel literatürün doğal dünyanın iĢleri yoluyla bilimsel düĢünmenin ve toplum üzerinde bilimin etkileri gibi konularda uzlaĢırlar. Kültürel bir çalıĢma olarak fen bilimi, bir akım kadar hem bilimsel fikirlerin tarihsel geliĢimini hem de onların anlamlandırılmasını öğretmeye teĢvik eder.

2- ĠĢ Dünyası Ġçin Hazırlık: Fen sınıfları öğrencilerin iĢ dünyalarında faydalı bilgiyi ve becerileri vermelidir. Bilim ve Teknolojinin geniĢ rol oynadığı yerlerde bilim ve teknoloji uzun zamanlı iĢ olanaklarını sağlamalıdır. Ġlerisi için bilimle iliĢkili kariyer ve fırsat sağlama becerisi olan öğrencilere bir bilim adamı gibi öncülük edebilir.

15

3- Her Gün YaĢamak Ġçin Uygulamayı Yöneten Öğrenme ve Öğretme Bilimi:

Doğal dünyada bilginin yolu her gün yaĢamak için faydalıdır. Bilim beklentileri, prensipleri seçebilir ve bir Ģekilde öğrenciler kendi hayatlarında bilimi uygulayarak bunu görebilirler. Bu tür Ģeyleri anlama ıĢık, elektrik, sıcaklık, buharlaĢma, fotosentez, insan anatomisi, psikolojisi, sağlık ve hastalık, mikrobiyoloji, metabolizma bunların hepsi doğal dünyada insan için bir tecrübedir. Bunlar XX.

yy‟ın baĢlarından beri Fen Bilimleri Öğretiminin amaçlarıdır.

4- BilgilendirilmiĢ Bireyler Olarak Öğrencilere Öğretim: Fen eğitimi bilgilendirilmiĢ bireyler yetiĢtirebilir. Bilimle ilgili sosyal konularla akıllıca baĢa çıkan bilgili bireyler geliĢtirmeye yardımcı olur. Onları etkilemek için nerede teĢvik edeceği konusunda toplum bilimiyle iliĢkili hareket eden politikalar izler.

YaĢamımızda yiyecekler, göl, kaynak, soğutma, nükleer santraller, küresel ısınma, enerji tasarrufu gibi konularla yüz yüze geliriz. Bireylerin bu konuların farkında olması, toplumla ilgili konularda anlayıĢ ve becerilere sahip olması gerekir. Bireyler zekice bir etkileĢime girerek birbirlerini etkiler, farkındalık oluĢur ve iletiĢim geliĢir.

5- Doğal Dünyayı Anlamanın Bir Yolu Olarak Bilim Öğrenme: Bilim doğal dünyaya bakarak öğrenilen bir yoldur. Dünyamızın kuĢaktan kuĢağa aktarılan önemli bir bilgi olduğunu öğrendiğimizden beri öğrencilerin bu Ģekilde öğrenmeyi öğrenmesi ve onu nasıl kullanması gerektiğini bilmesi gerekir. Aynı zamanda öğrenciler bilimsel metotların ne zaman ve ne Ģekilde doğru ya da yanlıĢ biçimi ile kullanılıp kullanılmadığını bilmelidirler. Kanıt nesnellik, önyargı, kararsızlık, belirsizlik ve doğal dünyada düzen ve farkındalık öğrenciler için önemli kavramlardır. Öğrencilere dünyada fonksiyonel olan bilim sınırları ve diğer düĢünme yollarının gücü de tanıtılmalıdır. Öğrencilerin bilimin tam olarak ne olduğunu ne olmadığını anlamaları böylece çizilmesi gereken bu iki çizgi dıĢında hareket etmemeleri gerekir.

6- Popüler Medyada Ortaya Çıkan Fen Bilimleri Rapor ve TartıĢmalarını Anlama: Fen Bilimleri Eğitiminin popüler medyada ortaya çıkan raporları ve tartıĢmaları anlayan ve gündelik tecrübelerin bir parçası olan bilimsel konularla ilgili raporları ve tartıĢmaları eleĢtirebilen bireyler yetiĢtirmesi gerekir. Bireyler bilimsel

16

geliĢmeleri okumalı ve anlamalıdırlar. Etik kurallar dahilinde de birbirleriyle tartıĢmalıdırlar. Birbirleriyle neyi okuyup neyi duydukları konusunda iliĢki içinde olmalıdırlar.

7- Estetik Çekiciliği Ġçin Fen Bilimlerini Öğretme: Doğal dünya çok güçlü bir estetik çekiciliğe sahiptir ve bunun bilgisi kiĢilere büyük bir tatmin gücü sağlar.

Öğrenciler bitki ve hayvan davranıĢlarının çekiciliği, büyüleyici incelikler, jeolojik formlardaki doğal güzellikler, deniz ve gökyüzünün gizemi gibi konularda geliĢtirilmeli ve bu konular onlara tanıtılmalıdır. Fen dersleri akılda estetik izler bırakabilir ve doğa olayları doğrudan deneyim içinde zihinlere sunulabilir. Fen bilgisi öğretimi 19.yy‟da naturalist çalıĢmaların günümüzden daha yaygın olduğu dönemlerde ortaya çıktı ve doğadaki güzellik için sık sık kendini aramayı haklı çıkardı.

8- Fen Bilgisine Ġlgisi Olan Bireyleri Hazırlama: Fen bilimleri eğitimi “fen”e karĢı ilgi ve istekli olan bireyleri hazırlayarak ilerlemelerini sağlar. Bu durum 2. Dünya savaĢından hemen sonra giderek büyüyen bir antik fen tutumunu ortaya çıkardı.

Ġnsan geliĢimi ve bilimde itici bir güç olarak bu ilerleme öz faydayı sağlamak için bilimsel Ģüpheyi var etti. Bu amaç Ģöyle bir çıkarıma dayanır ki; fen bilimi denge üzerinde iyi bir güçtür ve bilimin farkındalığı, metotları gibi konuların, öğrenci birlikleri üzerinde teĢvik edeceği varsayımına üzerine kurulur.

9- Doğayı Anlama Teknolojinin Önemi, Teknoloji ve Fen Bilimi Arasındaki ĠliĢki: Dünyada teknolojinin pratik önemi nedeniyle, teknoloji ile bilim arasındaki yakın iliĢki fen bilimi eğitimi, teknolojinin doğası, bilim ve teknolojinin uluslar arası bağlılığını içermelidir. Teknoloji bilimin meĢru bir parçasıdır. Çünkü fiziksel dünya bilimsel prensipler, teknolojik tasarım ve bilimsel sorguya dayanan paralel metotlarla ilgilidir. Teknoloji çalıĢması öğrenciler için gündelik deneyimlerin somut nesneleri olduğundan ilgi çekici ve motive edici olmalıdır. Teknoloji bizim eğitim tarihimiz boyunca fen öğretimi ile bağlantılı olmuĢtur. Ancak fen müfredatında rolü biraz belirsizdir. XX.yy‟ın ilk yarısı boyunca fen öğretimi sık sık teknolojik uygulamaları hedefledi. 1950‟lerin sonlarında teknolojiyle ilgili eğitimden uzak ve fen bilimleri

17

prensiplerini öğretme karĢıtı bir giriĢim oldu. Sadece son yıllarda fen bilimcileri arasında teknolojiyle bilim bir entegrasyona sahiptir.

Bu genel hedeflerin temelde bilimsel okur-yazarlık ve bilimin doğasını ön plana çıkardığı görülebilir. Örneğin yaĢamın ilerleyiĢi bilimsel düĢünme ve bilimin toplum üzerindeki etkisi görüĢ belirtebilmek, bilimsel düĢünme biçimlerinin nasıl kullanılacağını bilmek bilimin sınırlarını kavrayabilmek, bilimsel rapor ve tartıĢmaları eleĢtirel olarak izleyebilmek, gibi durumlar bilimin doğası ile doğrudan veya dolaylı iliĢkilidir. Bilimin doğasının bilimsel okur-yazarlıkta fen eğitiminde önemli bir değer olarak ortaya çıkmaya baĢladığı görülmektedir (Ġrez ve Turgut, 2012).