Fen Bilgisi Öğretmenlerinin STEM Entegrasyonuna Yönelik Zihinsel

Beş öğretmenin STEM entegrasyonu algılarını ve sınıf uygulamalarını inceleyen bu bölüm öğretmenlerin algı ve uygulamalarını temel alarak bir model oluşturmayı ve modeli mevcut literatür ile paralel hale getirmeyi amaçlamaktadır.

STEM entegrasyonu nedir? Bu çalışmanın sonuçları, öğretmenlerin STEM entegrasyonunun STEM disiplini sayısının bir derse entegrasyonu üzerinden tanımlanamayacağına inandıklarını ortaya koymaktadır. Aksine, STEM entegrasyonunun, öğrencilerin mühendislik tasarımını kullandıkları ve fen ve/veya matematik bilgilerini kendi fikirlerini test etmek için uyguladıkları ve karşılaşılan yeni durumlarda bir problemi çözmek için farklı çözümler üretebildikleri bir ortam sağladığına inanmışlardır. Öğretmenler fen ve mühendisliği STEM entegrasyonunun en önemli yönleri olarak gördüklerini ifade etmişlerdir. Matematik ve teknoloji, Fen veya mühendislik için bir problemi/sorunu çözmekte kullanılan ikincil araçlar olarak değerlendirmişlerdir. Bu çalışmada öğretmenlerin STEM entegrasyonu ile ilgili düşüncelerini etkileyen birincil etkenler bölüm 4.6’da sunulan 5 tema ile temsil edilmiştir. 1) STEM entegrasyonunun odağı gerçek yaşam problemlerini çözmedir, 2) STEM entegrasyonunun odağı teorik bilgidir, 3) STEM entegrasyonunun odağı mühendislik tasarım sürecidir, 4) STEM entegrasyonunun odağı gerçek hayata hazırlıktır ve 5) içerikle olan bağlantılardır (STEM entegrasyon temasında algılanan kısıtlar özelinde). Şekil 5.1,

öğretmenlerin STEM entegrasyonu hakkında nasıl düşündükleri hakkında bir model sunmaktadır. Temaların beşi de öğretmenlerin STEM entegrasyon algılarını ve uygulamalarını etkileme noktasında önemli rol oynayabilir.

STEM Entegrasyonu Teorik Bilgi Zorluklar Mühendislik Tasarım Süreci Gerçek Yaşam Problemlerini Çözme Gerçek Yaşama Hazırlık Öğrencilerin Fen ve Matematik Hazırbulunuşluk Düzeyi Süreç Sonucunda Ortaya Çıkan Ürün

Mühendislik Tasarım Problemleri

Başarısızlıktan Öğrenme Mühendislerin Gerçekte Ne İş Yaptıkları

Yaratıcı düşünme Tasarlama Test etme

STEM Uygulamaları

Fen ve Matematik Bilgilerinin Kullanımı

Mühendislik Projeleri

STEM Entegrasyonu

Eğitimi

Üniteye ve kazanımlara Uygun Olmalı

Zaman, Müfredat Yoğunluğu Sınavlar

Teknoloji

Artan Güven ve Öz-yeterlik Algısı

Şekil 5.1. Öğretmenlerin STEM Entegrasyonuna Yönelik Zihinsel Modelleri

Modelin merkez kısmı mühendislik tasarım süreçleri, gerçek yaşam problemlerini çözme, teorik bilgi, STEM entegrasyonundaki zoruluklar ve gerçek yaşama hazırlık becerileri öğretmenlerin STEM entegrasyonu hakkındaki düşünceleriyle ilişkili olduğunu göstermektedir. Öğretmenlerin çoğu öğrencilerin matematik ve fen konularındaki hazırbulunuşluk seviyelerinin STEM entegrasyonunu uygulamaları noktasında etkili olduğunu düşünmektedir. Örneğin, öğrenciler matematik konusunda temel becerilere sahip değillerse öğretmenler STEM entegrasyonu uygulamalarında matematiği enntegre etmeyi düşünmezler. Bu kısıtlama, özellikle ana konulardan biri olan teorik bilgi ile ilgilidir. Dahası, elektrik gibi bir ünitenin mühendislik tasarımıyla bütünleştirilmesi kolay ise, öğretmenler bu ünitede STEM entegrasyonu kullanmayı tercih edeceklerdir. Ancak, eğer ünite, biyoloji konuları gibi, mühendislik kavramlarıyla bütünleşmesi kolay olmayan bir ünite ise, öğretmenler o ünitede STEM entegrasyonunu uygulamayı düşünmeyeceklerdir. Bu algı STEM entegrasyonu sağlama konusunda zorluklar kısmına girmekte ve mühendislik tasarım süreci kavramıyla son derece ilişkili olmaktadır.

Öğretmenlerin modeline STEM entegrasyonun yapılabilmesi için gereken iki özellikten biri gerçek yaşam problemleri, diğeri ise bir son üründür. Öğremenler STEM entegrasyonunun öğrencilere gerçek hayat problemi içeren bir senaryo ile başlaması gerektiğini düşünüyorlardı. Buna ek olarak, STEM etkinliklerin sonunda ortaya çıkacak somut bir ürün ya da sunum, poster gibi nihai bir ürün, öğrencilerin notlandırılmasında gerekli olan en önemli ölçütlerden biri halini almakatadır.

Fen bilgisi içeriği, öğretmenlerin STEM entegrasyonu derslerinde öğrencilerine uygulatmak istedikleri en önemli öğe gibi görünmektedir. Öğretmenlere göre STEM entegrasyonu amacı öğrencilerin fen kavramlarını güçlendirmek ve öğrencileri bir mühendislik tasarım problemini çözerek mevcut matematik ve fen becerilerini kullanmaya teşvik etmektir.

Öğretmenlerin STEM entegrasyonuna yönelik zihinsel modellerinin önemli etmenlerinden biri de gerçek yaşamda kullanabilecekleri becerileri edinmekle ilgilidir. Bu beceriler başarısızlıktan öğrenme, yaratıcılığı geliştirme ve öğrencilerin kendi fikirlerini kullanabilmeleri ile ilişkilidir. Tüm öğretmenler, bu becerilerin gelişiminin önemli bir bileşen olduğunu belirtmiş ve STEM entegrasyonuna fayda sağladığını söylemiştir. Bu beceriler, öğretmenlerin öğrencilerinin mühendislik tasarım problemlerini çözmek için kendi fikirlerini veya çözümlerini test etmeleri isteğiyle

doğrudan ilişkilidir. Haluk, Faik ve Meral gibi bazı öğretmenler, öğrencilerin, hataları veya başarısızlıklarından öğrendiklerini, ortaya çıkan ürünü tekrar test etmeleri ve bu sayede ürünlerini iyileştirdiklerini düşünmektedirler. STEM entegrasyonu esnasında öğrenciler deneyimden kaynaklanan her hata veya başarısızlığın değerli olduğunu, çünkü doğru yönlendirmede onlara yardımcı olabileceğini fark etmişlerdir. Berrin ve Ayşe gibi bazı öğretmenler öğrencilere doğru çözümü sağlamamanın öğrencilerin kafasını karıştırabileceğini düşünüyordu. Fakat kendi fikirlerini ve çözümlerini denemek suretiyle öğrenciler kafa karışıklıkları ile baş etmeyi öğrenirler.

Öğretmenlerin çoğu STEM entegrasyonu uygulamalarının gerçek bir mühendisinin çalışmalarını simule etmesini istemektedir. Mühendislerin zihinlerinde çözmek istedikleri bir gerçek hayat problemi ya da mühendislik problemine sahip olduklarına inanmaktadırlar. Gerçek dünyada sorunun ya da problemin tek bir doğru cevabı olmadığını düşünmekteydiler. Öğretmenler STEM entegrasyonunun tasarım problemi veya sorusu ile başlaması grektiğini ifade etmişlerdir. Grupla çalışma, Beyin fırtınası, yaratıcılık, test etme ve son ürün oluşturmak için uygulamalı çalışma, öğretmenlerin STEM entegrasyonunda öğrencilerin yapmalarını istemeleri gereken önemli öğelerdir.

Öğretmenlerin bu beş ana temayla ilgili düşüncelerinin spesifik kalıpları, STEM entegrasyonu için mühendislik projeleri gibi bir model oluşturur. Berrin ve Haluk mühendislik tasarım sürecinin STEM entegrasyonu uygulamalarda ana odak olması gerektiğini ifade etmişlerdir. Öğrencilerinden, bir problemi çözmek için mühendislik tasarım sürecini adım adım kullanmalarını istemişlerdir. STEM entegrasyonu dersleri için ana öğrenme hedefi, öğrencilerin mühendislik tasarım sürecini öğrenmeleri ve uygulamalarını sağlamak olmuştur.

Diğer yandan, Faik, Ayşe ve Meral öğrencilere daha önce öğrendikleri teorik bilgileri mühendislik tasarım sürecine uygulamalarına izin verecek bir ortam oluşturmak istemişlerdir. Bu öğretmenlerin tamamı derslerinde Fen ve mühendisliği entegre etmiş ve bazı durumlarda öğrencilerin projeleri tamamlamak için matematik ve teknoloji becerilerini uygulamasını da sağlamışlardır.

Bu bölüm, bu çalışmanın nitel sonuçlarının öğretmenlerin STEM entegrasyonu modelini nasıl etkilediğini açıklamıştır. Sonraki bölüm, modeli müfredat entegrasyonu alanyazının ile ilişkilendirecektir.

5.1.2. Fen Bilgisi Öğretmenlerinin STEM Entegrasyonuna Yönelik Zihinsel Modellerinin Müfredat Entegrasyonu Üzerine Mevcut Literatür ile İlişkilendirilmesi

Fen Bilgisi öğretmenlerinin STEM entegrasyonu modelinin mevcut literatürle nasıl ilişkili olduğuna dair tartışmalar üretmek için, öğretmenlerin algıları ve STEM entegrasyonuna ait sınıf uygulamaları ile müfredat entegrasyonunun farklı tipleri arasında ilişki kurmak kritik bir önem taşımaktadır. Fen Bilgisi öğretmenlerinin STEM entegrasyonu modelinin mevcut müfredat literatürüyle ilişkilendirilmesi, eğitimcilere, araştırmacılara yardımcı olabilir. Öğretmenlerin STEM entegrasyonu ile ilgili fikirlerinin ilişkilendirilmesi, literatürde bulunan şu müfredat entegrasyonu modelleri açısından tartışılmıştır: 1) disiplinleri birbirine bağlamak için kullanılan bir sorun ya da problem gibi bir tema (Davison ve ark., 1995; Huntley, 1998) ve gerçek hayatta olan, kişisel çıkarları ilgilendiren bir problem/konu (Drake, 1991, 1998; Fogarty, 1991), 2) tek bir disiplin veya disiplinler arası entegrasyon (Davison ve ark., 1995; Drake, 1991, 1998; Fogarty, 1991; Huntley, 1998), 3) içerik/kavram tabanlı ve süreç/beceri tabanlı entegrasyon (Berlin ve White, 1995; Davison ve ark., 1995; Fogarty, 1991) ve 4) öğrencilerin öğrenmesine yardımcı olan öğretme stratejileri (Berlin ve White, 1995; Davison ve ark., 1995).

Birincisi, Öğretmenler, bir mühendisin işi için ne yaptığını simüle ederek öğrencilere özgün bir öğrenme deneyimi sağlamanın önemli olduğunu düşünmektedirler. Öğretmenler aynı zamanda STEM’in gerçek dünya sorunlarıyla entegrasyonunu da ilişkilendirmişlerdir. Fen bilgisi öğretmenlerinin STEM entegrasyon modeli, STEM bilgisini, tematik entegrasyon yaklaşımına (Davison ve ark., 1995) ve anlamlı öğrenmeye (Beane, 1991, 1995; Burrows ve ark., 1989; Capraro ve Slough, 2008; Childress, 1996; Jacobs, 1989; Mathison ve Freeman, 1997; Sweller, 1989) değinen kişisel ve gerçek dünya tecrübesiyle bağdaştıran bir tema kullanarak STEM entegrasyonunun öğrencilere daha anlamlı öğrenme deneyimleri kazandırdıklarını savunmaktadır. Öğrencilere kendileri için daha anlamlı olan bir öğrenme deneyimi sunmak için, tematik entegrasyon yaklaşımı ve anlamlı öğrenme gibi yöntemlerin tümü müfredat entegrasyonunun farklı

disiplinleri birbirine bağlamak için bir temaya ihtiyaç duyduğunu önermektedir. Öğretmenlerin öğrencileri için kişisel ve gerçek bir dünya bağlantısı kurma niyetleri açıktır; ancak, bu çalışma, öğrencilerin öğretmenler tarafından seçilen temalarla ilgili algıları ve değerlendirmeleri hakkında karar verebilmek açısından veri içermemektedir.

Huntley (1998), disiplinlerin örtük veya açıkça entegre edilme fikrinin disiplinlerarası ve entegre müfredat arasında ayrım yapmada önemli bir bakış açısı olduğuna inanmaktadır. Entegre bir müfredatta, öğretmenlerin iki (veya daha fazla) disipline eşit derecede dikkat göstererek açık bir şekilde disiplinler arasında bağlantılar kurması gerektiğini belirtmiştir. Ayşe ve Haluk, STEM entegrasyonu uygulamalarında öğrencilere mühendisliği açıkça, mühendislik tasarım sürecini ise adım adım bir yaklaşım kullanarak öğretmişlerdir. Her ne kadar Meral ve Faik, mühendislik tasarım sürecini STEM entegrasyonu uygulamalarında kullanmak istemiş olsalar da mühendislik çalışmalarının STEM entegrasyonu derslerinde oynadıkları rolle kasıtlı ve açık bir bağlantı kurmamışlardır. Mühendislik tasarımını, tasarım sürecini öğrencileri ile tartışmaya açmaksızın STEM entegrasyonu dersinde uygulamışlardır. Sonuç olarak, Ayşe ve Haluk’un STEM uygulamaları entegre müfredata, ancak Faik ve Meral’in STEM uygulamaları disiplinlerarası müfredata dahil olmaktadır.

Bu çalışmada STEM entegrasyonu uygulamaları için önemli noktalardan biri Gerçek yaşam problemlerini çözme olmuştur. Öğretmenlerin çoğu, STEM entegrasyonundaki ana amaçlarının, öğrencilerin önceki bir ünitede ya da derste öğrendikleri fen ve matematik bilgilerini uygulayabilme becerilerini kolaylaştırmak olduğunu belirtmişlerdir. Dolayısıyla öğretmenlerin çoğu, STEM entegrasyonu uygularken, “içerik sunumları” (Berlin ve White, 1995; Davison ve ark., 1995) yerine gözlemlemeyi, çıkarım yapmayı, akıl yürütmeyi ve problem çözmeyi vurgulayan ― “süreç pratiğine” odaklanmıştır. Örneğin, Berrin, Ayşe ve Haluk, mühendislik tasarımını öğrencilerin bir problemi çözmesine yardımcı olmak için bir süreç olarak ifade etmişlerdir. Öğrencilerinden mühendislik problemini çözmek için mühendislik tasarım sürecini kullanmalarını istemişlerdir. Her ne kadar, Faik ve Meral açık bir şekilde mühendislik tasarımını aşamalı olarak öğretmese de STEM entegrasyonu derslerinde bağımsız düşünme becerilerini vurgulamışlardır. Öğretmenler mühendislik problemini gerçek yaşam problemi gibi tanımlamış ve öğrencilerin bu problem ya da sorunla ilişkili

en iyi cevabı veya çözümü bulmaları gerekmiştir. Öğrencilerin problemi veya sorunu çözmede denedikleri “düşünce sürecine” değer vermişlerdir.

Sonuç olarak, Drake’in (1998) önerdiği gibi, “Bir pozisyon diğerinden üstün değildir; aksine, kullandıkları bağlama göre farklı yaklaşımlar daha uygundur” (s. 19). Bu çalışmanın amacı, araştırmacı tarafından hangi STEM entegrasyonu uygulamasının daha iyi bir modeli temsil ettiğine karar verilmesi değildir. Ancak, bu model eğitimcilere ve diğer araştırmacılara, STEM entegrasyonuna ilişkin ortaokul fen bilgisi öğretmenlerinin algısı ve sınıf uygulamalarında hangi öğelerin yetersiz veya eksik olduğunu anlamalarına yardımcı olacak bazı yararlı bilgiler sunmaktadır. Buna ek olarak, bu model bir öğretmenin kendi ihtiyaçlarına göre kullanmayı seçebileceği STEM entegrasyon modeli türüne ilişkin yararlı bilgiler sağlayabilmektedir.

Bulgular aynı zamanda STEM entegrasyonunun uygulanmasında öğretmenlerin fen ve mühendisliği STEM entegrasyonu uygulamalarına dahil etmek zorunda olduklarına inandıklarını ortaya koymuştur. Matematik ve teknoloji içinse, bu iki disiplinin STEM entegrasyon derslerinde ikincil sırada olduklarını düşünmektelerdi. Öğretmenler STEM entegrasyonu uygulamalarını fen ve mühendislik üzerine yoğunlaştırmaya çalışsalar da STEM entegrasyonu uygulamalarında bu disiplinlein farkını vurgulayamamışlardır. Bunlar dikkate alınması gereken noktalardır. Kazanımlar önemlidir. Kazanımların içeriği ve spesifik ifadeleri sınıf uygulamaları üzerinde güçlü bir etkiye sahiptir. Ancak müfredat düzenleyicilerin sorması gereken soru şudur: Sınıf ortamında STEM eğitimi için istenilen durum mühendisliğe odaklanmak mıdır?

Buna ek olarak, öğretmenlerin STEM entegrasyonu algısı ve sınıf uygulamaları, problem çözme, uygulama ve mühendislik tasarımı gibi belirli STEM entegrasyonlarına odaklanmıştır. Yine de, öğretmenler STEM entegrasyonu derslerinde problem çözme, uygulama ve mühendislik tasarımına odaklandıklarında, dersler aslında güçlü bir bilimsel odağa sahip olmaktan ziyade mühendislik odaklı hale gelmektedir. Fen eğitiminde STEM entegrasyonunun problem çözme, uygulama ve mühendislik tasarımından daha fazlası olmasını istiyorsak öğretmenler fen içeriğine olan odaklanmalarını korurken diğer yandan STEM entegrasyonunu gerçekleştirebilmek için daha fazla fikir sahibi olmalarına yardımcı olmak açısından fazlasıyla desteğe ihtiyaç duyacaktır.