Felaketler

Yukarıda verdiğimiz deprem örneğinde olduğu gibi toplumlarda ve insan hayatında meydana gelen bazı olayların sonucunda insan iradesinin etkisi oldukça azdır. Allah bazen insanların ahlaksızlığı ve isyanı sonucu Sodom ve Gomore (Pompei) gibi Ģehirleri felaketler sonucu helak etmiĢ, bazen tufan hadisesini vermiĢ, buna benzer birçok olayı da Kur‘an‘daki ayetler aracılığıyla bizlere haber vermiĢtir.327

Fakat meydana gelen her felaketi de Allah‘a karĢı iĢlenen suçların bir karĢılığı olarak görmek meseleyi basite indirgemekten baĢka bir Ģey değildir. Nitekim Hz. AiĢe‘den rivayet edilen hadis Ģu Ģekildedir:

―Peygamberimiz gökyüzünde bir bulut gördüğü zaman iĢini bırakıp buluta dönerdi. Gök yağmur bulutlarıyla dolup fırtına ve ĢimĢeklerle kaynaĢmaya baĢladı mı rengi değiĢir, onu bir huzursuzluk kaplar, bundan dolayı yerinde duramaz, bir girer bir çıkar, bir ileri bir geri giderdi. Eğer Allah bulutu dağıtırsa hamdederdi. Yağmur baĢlayınca rahatlar, huzursuzluğu artık açılırdı. ‗Allah‘ım faydalı bir nimet olsun‘ diye dua ederdi. Ben bu hali, yüzünden anlardım. Bir gün sordum: ‗Ey Allah‘ın Resulü, halk bir bulut görse, yağmur getirir ümidiyle sevinir. Halbuki sen bir bulut gördüğünde üzülüp endiĢeleniyorsun. Bunun sebebi nedir?‘ Hz. Peygamber Ģu cevabı verdi: ‗Ey AiĢe, bunda bir azap bulunmadığı hususunda bana kim garanti verebilir? GeçmiĢteki bir toplum bulutla azaba uğratılmıĢtır. O toplum, bulutu gördüklerinde, ‗Bu gördüğümüz, bize yağmur getirecek bir buluttur‘ demiĢlerdi. Sonra

Ahkaf suresi 24 ve 25. ayetleri328 okudu.329 Hadiste görüldüğü gibi âlemlerin kendi yüzü suyu hürmetine yaratıldığına inanılan Hz. Peygamber bile bir felaket ve musibet endiĢesi taĢımaktaydı. Konuyla ilgili bir diğer örnek Hz. Ömer devrinde yaĢanmıĢtır. Hz. Ömer döneminde yapılan fetih hareketleri nedeniyle ġam‘da bulunan Ebu Ubeyde b. Cerrah ve yüzlerce sahabe taun (veba) hastalığı sebebiyle vefat etmiĢtir. Ġnsanların topluca ölümlerine neden olan olaylar sadece günahların karĢılığı değil, bazen birer imtihan bazen de Allah‘ın koymuĢ olduğu kuralların bir göstergesidir. Herkesin ölümü için bir sebep yaratan Allah, bazen de felaketler ve musibetlerle bu gerçeği gözler önüne serer. Bu konuyla ilgili aĢağıdaki metin oldukça açıklayıcı ve güzeldir.

―Anne balık ve yavruları denizde bulunan yuvalarından çıkmıĢlar ve yüzerek ilerlemeye baĢlamıĢlar. Anne balık ilk defa yuvaları olan kaya ovuğundan çıkan yavrularını meydana gelebilecek tehlikeler konusunda eğitme niyetindeymiĢ. DemiĢ ki:

— Yavrularım üzerinize yiyecek veya yem atılırsa sakın yemeyin. Onlar zehirli olabilir veya size zararı dokunabilir. DıĢarıdan sarkıtılan bir solucan veya böcek görürseniz de sakın kanmayın, aldananlardan olmayın. O bir olta tuzağı olabilir. Sizin gibi birçok balık bunların kurbanı olmuĢtur, insanlara yiyecek olmuĢtur…

Anne balık bütün bunları anlatıyorken yukarıdan atılan bir ağ onları ve etrafta bulunan diğer balıkları içine alıvermiĢ. Yavru balıklar bütün olanları bilmedikleri için sormuĢlar:

— Anne bu da ne böyle?

Anne balık çaresizlik içerisinde, üzüntülü bir Ģekilde yavrularına bakmıĢ ve cevap vermiĢ:

— Yavrularım, buna tepeden inme denir. Gökten inenden kurtuluĢ olmaz…‖330

Bu durum hakkında Kur‘an‘da da bazı bilgiler mevcuttur. Allah kendi gücünü ve insanın acziyetini çeĢitli konular içerisinde, birçok ayette vurgulamıĢtır. Yeryüzünde meydana gelen felaketler ve musibetler karĢısında insanın acziyetini gösteren ayetlerden bazıları Ģunlardır:

―Göktekinin sizi yere geçirivermeyeceğinden emin mi oldunuz? (O zaman) bir de bakarsınız yeryüzü Ģiddetle çalkalanıyor. Yahut gökte olanın üzerinize taĢ yağdıran (bir

328 _{Ahkaf 46/24-25: O azabı vadilerine doğru yayılan bir bulut olarak gördüklerinde, ―Bu, bize yağmur getiren}

bir buluttur‖ dediler. Hûd, ―Hayır, o sizin acele gelmesini istediğiniz Ģeydir. Ġçinde elem dolu azabın bulunduğu bir rüzgardır‖ dedi. O, Rabbimin emriyle her Ģeyi yerle bir eder.‖ Derken evlerinden baĢka hiçbir Ģeyleri görünmez hale geldiler. ĠĢte biz, suç iĢleyen toplumu böyle cezalandırırız.

329

Müslim, Ġstiska 14, (899).

fırtına) göndermeyeceğinden emin misiniz? ĠĢte (bu) tehdidimin ne demek olduğunu yakında bileceksiniz!‖331

―O, korku ve ümit vermek için size ĢimĢeği gösterendir, yağmur yüklü bulutları meydana getirendir. Gök gürlemesi O‘na hamd ederek tespih eder. Melekler de O‘nun korkusundan tespih ederler. O, yıldırımlar gönderir de onlarla dilediğini çarpar. Onlar ise Allah hakkında mücadele ediyorlar. Halbuki O, azabı çok Ģiddetli olandır.‖332

―Kötü iĢler yapmak için tuzak kuranlar, Allah‘ın kendilerini yere geçirmesinden veya (ansızın) bilemeyecekleri bir yerden kendilerine azap gelmesinden emin mi oldular? Yahut onlar dönüp dolaĢırken Allah‘ın kendilerini yakalayıvermesinden emin mi oldular? Onlar, Allah‘ı aciz bırakacak değillerdir. Yahut da, onları korku üzere iken yakalamayacağından güven içinde midirler? ġüphesiz Rabbiniz çok esirgeyicidir, çok merhametlidir.‖333

Kur‘an‘da yukarıda örneklerini verdiğimiz tarzda birçok ayet bulunmaktadır. Bu ayetler Allah‘ın kudretinin, insanların ise acziyetinin bir göstergesidir. ĠĢte kader inancı meydana gelen her türlü felaket ve olumsuz durum karĢısında insanın sabretmesine, meydana gelen olayların Allah‘ın takdiriyle cereyan ettiği bilinciyle insanlar üzerinde –dayanılamaz bir biçimde- psikolojik baskı ve ağır bir depresyonun oluĢmamasını, insanların hayattan kopmamalarını sağlar. Allah inancı ve kadere karĢı bakıĢ açıları zayıf olan insanlara bakıldığında, en küçük bir olumsuz durum karĢısında bile psikolojilerinin alt üst olduğu, olaylara aklıselim bir Ģekilde yaklaĢmadıkları, kendileri üzerinde büyük olumsuz tesirlerin yaĢandığı gözlenir. Buradan, kader konusunun insan psikolojisiyle nasıl bir iliĢki içerisinde de olduğu gözlenebilir.

Bir kere daha belirtmek gerekirse kiĢinin, sadece Allah‘ın kendisi hakkında bir takdirinin bulunduğunu söyleyip, hiçbir Ģekilde iradesini ve tercihini kullanmaması son derece yanlıĢ bir tutumdur. Ġnsan ilmi, bilgisi ve yetenekleriyle yaptığı iĢin en güzelini yapmalı, aklını her meselede kullanmalı ancak daha sonra Allah‘a tevekkül etmelidir. Deprem örneğinde belirttiğimiz gibi kiĢinin kendi iradesi ve sorumluluğu ile ilgili konularda gerekeni yapmayıp meydana gelen olayların sonucunu felaketlerin üzerine atması, o kiĢinin sadece kendisini kandırması demektir. Böyle bir olayda aĢırı kaderci bir tutum sergilemek, gerçeklerin üstünü kapatmaktan baĢka bir Ģey değildir.

331 _{Mülk 67/16-17.}

332

Rad 13/12-13.