2.2. Metin Kurulurken Takip Edilen Usuller
2.2.2. Farsça Bazı Kelime, Ek ve Terkiplerin İmlası
a. Atıf vav’ları ayrı yazılmış, ekleme gerektiren durumlarda köşeli parantezle gösterilmemiştir.
b. Farsça ön ve son ekler eklendiği kelimeyle arasına tire konularak yazılmıştır. bi-ḳıyāṣ, b -˓aded...
c. Allah lafzı kendinden önceki kelimeden “ile” ile ayrılmıştır. ehl’ullāh, ẕāt’ullāh...
d. İlk harfi b olarak yazılan kelimeler p okunmuştur.
e. Son harfi ā ile biten Farsça tamlamaların yazımında –y yardımcı sesi kullanılmıştır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM CĀMİ˓Ü’L-ESRĀR
CĀMİ˓Ü’L-ESRĀR
Hāẕā Risāletü’ş-şer fe İsmühā Cāmi˓ü’l-Esrār fī-Ṭar ḳi’t-Taṣavvuf1 li-Ehlu’llāhi ve’l-Muḳarrebi ve’l-Ebrār [1b]
Bi-smi’llāhi’r-raḥmani’r-raḥ m Fā˓ilātün fā˓ilātün fā˓ilātün fā˓ilün Remel: - + - - / - + - - / - +- - / - +- 1. ibtidā ḳılduḳ kitāba fażl-ı bi-smi’llāh ile
ẕikr olunsun hem daḫı2 tevḥ d-i ẕātu’llāh ile
2. evvelā her mü˒minüñ tevḥ didür vācib ḫaber āḫirinde hem budur ḫatm-i kelām-ı mu˓teber
3. ger olursa ḍarb-ı tevḥ dād ile ḳalb-i veled ẕāta lāyıḳ ėdemez ẕākir olursa tā ebed3
4. gerçi ẕiḳr ėder anı maḫlūḳ küll ḫāṣ ü ˓ām l k ẕātından olur ẕātına lāyıḳ ẕiḳr-i tām4
5. kendi ẕātı kendine5 ẕātı muvaḥḥid hem aḥad hem daḫı ḥaydur ezel mevt ėrmeye hergiz ebed
1 taṣavvuf: tavvuf AE 2 daḫı: - İÜ 3 4. beyit AE 4 3. beyit İÜ 5 kendine: kendüye S
6. l k oldur cümleyi emvāt ėdüp iḥyā ėden ẓāhir ü bāṭın ḳamu ḫalḳ eyleyüp6 inşā ėden
7. ẓāhir ü bāṭın ḳamu eşyā anuñ ḥükmündedür ḳudret-i ebvābına bāy ü gedālar bendedür
8. b -nişān ü lā-mekān ü kenz-i maḥf Ḥaḳdur ol b -mi il hem7 lā-ta˓ayyün8 vācib-i9 muṭlaḳdur ol
9. kenz-i ḥikmetdür vücūdı ẕātı anuñ varıdur10 pertevinden her tecell yāt anuñ ā ārıdur
10. ẕāt-ı Ḥaḳdan feyż-i vāḥiddür ẓuhūr ėden ebed l k evṣāfı öküşdür b -kıyās ü b -˓aded
11. ẕāt-ı Ḥaḳdan feyż-i vāḥid vaṣf-ı envā˓a ˓aceb l k her bir ismidür11 vaṣfında her nev˓a sebeb
12. her bir isminden kelām-ı Ḥaḳ ḳılur feyẓi ˓ayān her biri envā˓ ile evṣāf-ı Ḥaḳdur b -gümān
6
ẓāhir ü bāṭın ḳamu ḫalḳ eyleyüp: ẓāhir ü bāṭın ḫalḳ eyleyüp AE, żāhir ü bāṭın hem ḫalḳ ėdüp S
7 hem: ü S 8 lā-ta˓ayyün: ta˓ayyün İÜ 9 vācib-i: vācib ü S 10
varıdur: vardur AE, İÜ / vardurur S
11
13. cümle evṣāfını ẕātuñ bil ne ˓aynıdur12 ne ġayr tā ezelden eyledür kim şekl ile fehm ėtme ġayr13
14. cümlesinüñ maẓharıdur celāl ile cemāl bu ikinüñ cem˓idür insāna ˓adl ėden kemāl
15. ya˓n ẕātuñ ˓adlidür kim bu ikinüñ vaḥdeti ḥikmet ile bulınur ḳahrında lutf ü raḥmeti
16. ya˓n Ḥaḳ ẕikr ėtdügi tevḥ düñ ismidür ˓adl [2a] ḳalb-i insān budur üç nev˓a ḳılan mu˓tedil
17. ˓adl-i vaṣfı bil Ḥaḳuñ tevḥ d-i ẕikridür ˓ayān vaṣf-ı ˓ādil ġayrdur ef˓ālden ḳılur14 beyān
18. ziḳr-i evṣāfı ḳılur evṣāf-ı ef˓āli ṣıfāt
˓adl-i a˓ẓām ẕikr-i ẕātıdur ḳılur tevḥ d-i ẕāt
19. ṭıfl-ı ma˓nā kim bu ˓adle ˓āḳıbet maẓhar olur ṭālibe ḳalb-i veled ol vaḳt bil rehber olur
12
˓aynıdur: ġaybdur S
13
tā ezelden eyledür kim şekl ile fehm ėtme ġayr: tā ezel eyledür kim şekl fehm ėtme ġayr S
14
20. maẓhar15 olmaz vaṣf-ı ˓adlüñ sırrına cinn ü melek bulmayan yeksān olur16 bu sırrı çoḳ çekse emek
21. bil bu sırdan ru˒yete d dārdur ṣāḥib-kemāl sā˒ir evṣāfına dėnmiş yā celāl ü yā cemāl
22. ˓adl-i ā˓ẓam müttefiḳ tevḥ d-i Ẕātu’llāhdur kim bu sırra maẓhar olan sır17 mü˒ebbed şāhdur
23. maẓhar olan ˓adl-i a˓ẓam sırrına ḫōş şāh olur ˓ārif-i billāh olur ḥālen hem ehlu’llāh olur
24. cism-i sā˒irler gibidür görse cismān naẓar kenz-i a˓ẓamdan vel vėrür bu rūḥānī ḫaber
F Beyāni’l-Esmā ve Uṣūlü’l-Münācāt
25. ibtidā resm oldı bi-smi’llāh ile naḳş-i kitāb kenz-i ḥikmetden üm d olundı ola fetḥ-i bāb
26. her bir18 işüñ ibtidāsı ẕikr-i bi-smi’llah ola
15 mażhar: mażharı S 16 olur: olan İÜ, S 17 sır: sırra S 18 bir: - S
āḫir olınca aña dā˒im19 mu n Allāh ola
27. yā olursa evvelā tevḥ d ile ḳalb-i veled cāmi˓ olup cümle esmāya sülūk ėde ebed
28. ḳābil olur cümle esmādan Ḫudānuñ yādına20 ḳādir olur diñmeden ẕikr ėtmege her adına
29. çünki ḳābildür kaġıd ism-i Ḥudānuñ resmine niçü21 ḳābil olmaya kalb-i veled her ismine
30. ancanuñ ẕāhir dili tevḥ de ḳādir ḳāl ile l k bāṭında lisānı ẕikre ˓āciz ḥāl ile
31. ol kimi22 tevḥ d inüp dilden dile nāzil ola ẕikr-i ḳalbi kaġıd ol naḳşı gibi 23 dā˒im ḳala
32. dāḫil eyler ḳalbi esmā ẕikr-i Ḥaḳḳuñ bābına l k tevḥ d evvelā miftāḥ olur ebvābına
33. yā ilāh nāzil ėt tevḥ diñi dilden dile [2b]
19 aña dā m: dā m aña S 20 yādına: varına S 21 niçü: niçün İÜ 22 kimi: kim İÜ 23
tā ki dilde nefy-i “lā”dan ābiti “illā” ḳala
34. ism-i ẕātınuñ göñülde baġlana ünsiyyeti ẓāhir ola ḥālime keşf-i kerāmet ḳuvveti
35. her nefes ki alduġumca vėr hüviyyetden ḫaber şevḳe vėre ḥālimi ˓ışḳ-ı ḥaḳ ḳi mu˓teber
36. hem daḫı her ḳavl ü fi˓lüm her kelāmum Ḥaḳ ola rūḥ ile nefsüñ sülūkı enbiyā yolın bula
37. cismim ili ẓulmetinde24 vėr baña āb-ı ḥayāt ḥayyümi ḳā˒im ḳılam25 ḥālimde ḳalmaya memāt
38. ḳahr-ı ḳudret maḥv ėderse bu vücūduñ26 varını ˓adlün ėrgör def˓aten ẓāhir ḳıla bāzārını
39. sırr-ı ˓adle maẓhar olup sır bekāda sır ḳalur27 l k bir kez “külli şey’in hālikuñ”28 sırrın bulur
24
żulmetinde: żulmetinden İÜ
25
ḳılam: ḳılup AE, S
26
vücūduñ: vücūdum İÜ
27
ḳalur: ḳılur AE
F Beyāni’l Māye ˓ani’l-Mürşidi’l-Kāmil ila Ḳalbi’ṭ-Ṭālib
40. faẓl-ı bi-smi’llāh ile şerh ėt kemāl-i ḳudreti ẓāhir ėtdi sırr-ı tevḥ di vücūdı ḥikmeti
41. Ḥaḳ te˓ālā nice biñ yıl bu ḥaḳ ḳat māyeyi ḳalb-i eżdādı sel m ėden ulu sermāyeyi
42. yoġ iken bu yėr ü gögi ˓arş ü kürsi nefs ü cān yėdi biñ yıl andan evvel Muṣṭafā oldı nişān
43. ḫalvet ėdüp nūrdan ḳand le girdi Muṣṭafā yėdi biñ yıl anda ṭurdı māye ḳurdı Muṣṭafā
44. bu yėdiden ṣoñra ḫalḳ oldı ḥaḳā˒iḳ cān ü nefs bezri oldı ḳaldı bu ḳand l içinde māye pes
45. bil bu29 bezrüñ muḳteżāsı aḫsen-i taḳv mdür ya˓n insān-ı veleddür cedd-i a˓lā ismidür
46. indi bu māye Ḥab be o da telḳ n eyledi her kime telḳ n olundıysa göñülde söyledi
29
47. māye olan ẕāt-ı Ḥaḳdan bir muḥabbetdür ubūt yėdi esmā nūrına cān oldı bu anlar vücūd
48. ẕikr-i ḳalb kim dėnür budur daḫı ḳalb-i veled mürşid olan bu veleddür hem sulūk ėden30 ebed
49. ḳalb içinde mürşid-i kāmil olan bu māyedür ṭālibüñ ḳalbine telḳ n olınan sermāyedür
50. bil vel oldur ki ḳalbi bāliġ ola māyeden [3a] tā Muḥammedden beri telḳ n olan31 sermāyeden
51. ya˓n ḳalbi silsileyle māyeden bāliġ ola her kime telḳ n ėderse ẕerrece anda ḳala
52. ẕerresi bu māyenüñ bir t z ḳıġılcım gibidür şuġl ile artar ḥaḳ ḳat nārınuñ tert bidür
53. ya˓n artar ṭālibüñ ḳalbinde māye şuġl ile hem ėrişir cümle eżdādı şifāya şuġl ile
54. her kimüñ kim māyeden oldı naṣ bi bu nişān ol küll telḳ nüñ olur ˓andelībi b -gümān
30
ėden: ėder S
31
55. ya˓n ḳalbinden32 anuñ söyler bu māye ḥāl ile ma˓nev olur ṭıfl ėrer Ḫudāya ḥāl ile
56. ḳalb içinde vaṣf-ı ˓adlüñ maẓharıdur māye bil hem sülūk aḫvāline Ḥaḳdan budur sermāye bil
57. berzaḫında cümle eżdādı budur yeksān ėden cān içinde muḳteżānuñ cümlesin bir cān ėden
58. bil bunuñla ėrişir ma˓şūḳa ˓āşıḳ b -gümān hem anuñçün ˓āşıḳ olur aña ˓āşıḳ her zamān
59. hem bunuñla sāliküñ ėrer vücūdına fenā hem bunuñla kā˒im olur kim ebed olan binā
60. hem bunuñla bil ḳamu varuñ devām-ı varını hem daḫı şol ˓arş ü kürsüñ müstedām-ı varını
61. hem bunuñladur daḫı dönen felekler sür˓ati hem bunuñladur uçancümle melekler ḳuvveti
62. hem bunuñladur ḳıyāmı arż ü ḫāküñ dā˒imā hem bunuñladur ḥayātı ḫāk-i pāküñ dā˒imā
32
63. hem bunuñladur ḳamu şerden33 sel m olan göñül hem bunuñladur daḫı ṭavr-ı kel m olan göñül
64. hem bunuñladur ki zehrüñ ḳand ile ḳand olduġı hem bunuñladur ki nefsüñ cān ile bend olduġı
65. hem bunuñladur bir olan cümle eżdādı ḳılup hem bunuñladur ṭılısma ḥākim üstādı34 ḳılup
66. hem bunuñladur vel budur velāyet māyesi hem bunuñladur sülūk aḥvālinün sermāyesi
67. ṭālib olañ bunda telḳ ne bulasız māyeyi şol vücūd-ı ˓ışḳı kim cānān içün sermāyeyi
68. evvelā ḍarb ile tā tevḥ d ine dilden dile [3b] tā sülūk aḥvāline cān ile nefsüñ yol bula
69. ya˓n ol māyeli tevḥ d ile ḳıl ibtidā
rūḥ ile nefsüñ sülūkı bundadur bi’l-ibtidā
70. besmeleyle hem şer atle ṭutagör her işüñ hem sülūk aḥvālini hem cümleden āḫir işüñ
33
sırdan: şerden AE
34
71. bil şer atsiz sülūk aḥvāle gelmez ḥāl ile hem vücūdı ḫāliṣ olup ḳāle gelmez ḥāl ile
F Beyāni Muḥabbetu’llāhi Te˓ālā ve Na˓tü’r-Resūl ˓Aleyhi’s-Selām
72. fażl-ı bi-smi’llāh ile şerḥ ėt cemālu’llāhdan ḫatm içün ẓāhir olan vaṣf-ı cemāl-i şāhdan
73. ya˓n şerḥ ėt Aḥmedüñ ḫatm-i nübüvvet sırrını raḥmet içün ḫātem olan dest-i ḳudret35 sırrını
74. ya˓n vėr vaṣf-ı cemāl içün nihāyetden ḫaber kenz-i maḫf yi ˓ayān ėden muḥabbetden ḫaber
75. tā ezelden kenz-i maḫf dür ḳamu bāzār-ı Ḥaḳ ḥikmetinde kim anı sevdi biline var-ı Ḥaḳ36
76. bu sevidür sırr-ı Aḥmed ẕāt-ı Ḥaḳdandur ezel bu sevidür aṣl-ı raḥmet ẕāt-ı Ḥaḳdandur ezel
77. bu sevidür Aḥmedüñ evvel zuhūrına sebeb bu sevidür Aḥmedüñ āḫir zuhūrına sebeb
35
dest-i ḳudret: vaṣf-ı ḳudret AE
36
78. bu seviyle Aḥmedüñ naḳşını ıẓhār eyledi bu seviyle ya˓n hey˒et varını var eyledi
79. bu seviyle enbiyā buldı nübüvvet devletin bu seviyle geydiler māna da˓vet ḫil˓atin
80. bu seviyle ẕāt-ı Ḥaḳḳa enbiyā ḳul oldılar bu seviyle dergeh-i a˓lāda37 maḳbūl oldılar
81. bu seviyle nārı İbrāhime gülzār eyledi bu seviyle enbiyāyı kendüye yār eyledi
82. bu seviyle terkdi38 İbrāhim Edhem taḫtını bu seviyle evliyā39 buldı vilāyet baḫtını40
83. bu sevidür şevḳ ile Manṣūru berdār eyleyen bu sevidür kim Züleyhānuñ özün nār eyleyen
84. bu sevidür her kişiden Ḥaḳḳı bulmak isteyen bu sevidir dergeh-i a˓lāda ḳalmak isteyen
85. bu sevidür eyleyen nefs ile cānı şöyle dōst [4a] 37 a˓lāda: a˓lāya S 38 terkdi: terkidi S 39 evliyā: enbiyā S 40 baḫtını: taḫtını AE
bu sevidür geydiren kime palāsı kime pōst
86. bu sevidür Leyl ye41 Mecnūnı Mecnūn eyleyen bu sevidür uyḫuya her gėce şeb-ḫūn eyleyen
87. bu sevidür ẕāt-ı Ḥaḳḳı b -ġaraż özden seven nūr-ı ẕātını cemālinden görüp gözden seven
88. bu sevinüñ42 cümle cān içinde cānān ismidür ṭūb -veş fi’l-cümle cān ile koşulan ḳısmıdur43
89. rūḥ-ı Aḥmed evvel oldı bu sevinüñ maẓharı sā˒ir ervāhuñ bu sevgiden furūġ-ı rehberi
90. cümleden buldı ṭokuz vaṣfında her cānuñ ẓafer bir sevidür aṣlı gerçi ba˓żı ba˓żından e er
91. ḳudret ile bil onuncu sevgidür nefse ḳuvā sen şunı sev kim saña lāyıḳ görüle hem revā
92. ḥikmeti bil cümle sevgiler gėrü aṣlı nedür
41
Leyl ye: Leyl İÜ
42
sevinüñ: sevidür AE
43
Bu iki beyitteki dizelerin yeri karışmış. 88. beytin 1. dizesi 87. beytin 2. dizesi; 87. beytin 2. dizesi 88. beytin 1. dizesi olmak suretiyle düzeltildi.
l kvḥālen bilmeyen bilmez anı fażlı44 nedür
93. her sevi bitmez45 sevisin kendü aṣlına alur ḥikmetini l k bilmez sevgi aṣlı ne olur
94. rūḥ-ı Aḥmedden gelür rūḥ iżāf dür bu hem luṭf-ı Ḥaḳdan ol ḥaḳ ḳat ˓ışḳ-ı ṣāf dür bu hem
95. her ḳacan bu sevgiye ėrgörse ḥālin bir kişi ol kişi ne kim görür46 b -teme üldür düşi
96. ya˓n şeytānuñ ezelden bu muḥabbet żıddıdur b -teme ül didigimden ma˓nāda ḥikmet budur47
97. maẓhar içün nūr-ı cāmi˓den bulundı bu sevi raḥmet içün m m-i Aḥmedden48 göründi bu sevi
98. nūr-ı cāmi˓ bil ezel tevḥ d-i ẕātuñ nūrunı cümle esmā nūrınun bu bir ḳılıpdur varını
99. sırr-ı Aḥmed ẓāhir oldı nūr-ı cāmi˓den ezel
44
fażlı: faṣlı AE, S
45
sevi bitmez: ṣıfātımız S
46
kişi ne kim görür: kişi kim görürse S
47
budur: nedür S
48
aṣl-ı raḥmet ẓāhir oldı nūr-ı cāmi˓den ezel
100. nūr-ı cāmi˓ evvelā oldı ḥaḳ ḳat Aḥmede şefḳat ile bu te˓ayyun oldı ṣūret Aḥmede
101. şefḳat ile çünki geydi bu muḥabbet ṣūreti raḥmet ile ˓ālemi ṭutdı hidāyet devleti49
102. cān ilinden50 bu sevi şems-i ḥaḳ ḳat sırrıdur ya˓n cānuñ cümlesine ḳuṭb-ı Aḥmed sırrıdur
103. evvelā cümle ḥaḳā˒iḳda ḳamudan Aḥmed ön [4b] ḥikmeti budur anuñçün bunda ḫātem oldı ṣoñ51
104. cümle cāna budur ol deryā-yı52 vaḥdet lāmi˓ oldı ḫatm ile kemāli enbiyānuñ cāmi˓i
105. ḥikmeti bil kim buna “levlāke levlāk” dėdi Ḥaḳ kim Muḥammed olmasa olmazdı eflāk dėdi Ḥaḳ
49
raḥmet ile ˓ālemi ṭutdı hidāyet devleti: raḥmet ile ˓ālemi devlet hidāyet devleti S
50
ilinden: ilinde AE
51
ḫāyem oldı ṣoñ: ḫatm oldı soñ
52
106. ẓāhir ilinde şeri˓atdür aña fażl-ı ref 53 āḫiret ilinde hem mü˒minlere budur şef
107. ẓāhir ilinde ḳodı evvel şer at rehberin raḥmet içün sürdi bāṭından54 ṭar ḳat ˓askerin
108. açdı ebvābın alup kenz-i ḥaḳ ḳat devletin ḥimmet ile ˓asker-i Manṣūra saçdı raḥmetin
109. sünnet içün günde beş vaḳtin çalınur nevbeti cem˓ olunmakdur ġazā-yı nefse ˓asker himmeti
110. vaṣf-ı nefsi ḳatl içün her yėrde mescidler ḳodı her birinde bir imāmı dikdi ser-˓asker ḳodı
111. her bir evṣāfını nefsüñ birikip ḳatl ėdeler hem namāzın ḳılup ol mescidde gömüp gideler
112. varmayınca gerçi mescid bunlara55 zaḥmet olur ol Ḥab büñ ḥürmetine dā˒imā raḥmet olur
113. her dem irşād-ı sülūk aḫvāline budur del l bāṭın ilinde Ḥab büñ ru˓yeti hüsn-i cem l
53
fażl-ı ref: fi˓l-i ref İÜ
54
bāṭından: bāṭınında İÜ
55
114. dā˒imā olsun anuñ ḥaḳḳında biñ biñ eṣ-ṣalāt56 ḥürmetine olur anuñ her ne kim olur necāt
115. hem daḫı maḳbūldür yār-i çehār yārı anuñ şu˓le vėrmişdür murabba˓ rükn-i envārı anuñ
116. Ḥaḳ te˓ālādan selām olsun ki anlar sır vel kim Ebū Bekr ü ˓Ömerdür daḫı ˓Osmān ü ˒Al
117. hem selām olsun daḫı āline vü aṣḥābına
maḥrem olmuşdur kim anlar57 bu şer at bābına
118. hem daḫı şunlar kim oldılar Ḥab büñ ümmeti dā˓im ola anlaruñ ḳalbine Ḥaḳuñ raḥmeti
119. hem selām olsun daḫı şol ˓ālemüñ sulṭānıdur ˓adl-i Ḥaḳ ėtmek anuñ ḳalbinde dā˒im cānıdur
120. devlet ile Āl-i ˓O mānuñ zamānıdur kel m58 şöhreti le ismidür Sulṭān Süleymān bin Sel m
56
es-ṣalāt: eṣ-ṣalvat AE, S
57
olmuşdur kim anlar: olmuşlardur anlar S
58
121. fażl-ı Ḥaḳdan59 tāc-ı devlet kim bu60 ālüñ varıdur [5a] bu o neslüñ lü˒lüinüñ dāne-i şehvārıdur
122. kim bu devlet izdiyādı ˓adl ile hem dād ola silsileyle hem anuñ evlādına ābād ola
123. biz bu şāhuñ ḥükm-i ḥıfẓında olurduk dün ü gün gėce gündüz dā˒imā taḥṣ l idi ˓ilm-i ledün
124. yüz göge ṭutup du˓ālar ḳılırduk devlete her zamānuñ sā˓atinde yalvarırduk ḥażrete
125. bunda z rā bu hümānuñ biz cenāḥında idük fażl-ı Ḥaḳdan luṭfa ėrmege anuñ zinde idük
126. ḳudretinden Ḥaḳ te˓ālā vėrdi b -a˓dād aña devletile adl-i Ḥaḳ dā m ola öñden ṣoña
127. āḫiret ilinde bunlara ˓adlidür yār olan cennetinde ḥūr vü ġılmān ü ˓asker var olan
128. āḫiretde devlet-i adlüñ be-ġāyet çoḳdurur bundan özge bir daḫı ya˓n ululuḳ yoḳdurur
59
fażl-ı Ḥaḳdan: faṣl-ı Ḥaḳdan İÜ
60
129. maẓhar olan ˓adl-i ā˓ẓam sırrına ḫōş şāh olur ˓ārif-i billāh olur ḥālen hem ehl’ullāh olur
F Beyāni Ehli’l-İrşād ve F Silsiletihim ilā Ṣāḥibi’l-Māye ˓Aleyhi’s-Selām
130. ˓adle ėrmiş vaḥdet ėtmiş nefs ile bir cān61 ola āḫiretde bu üm ddür kim ulu sulṭān ola
131. furṣat ile biz daḫı nefsimüze ˓adl ėdelüm ṭoġrı düşüp enbiyā gitdigi yola gidelüm
132. nefslerine ˓adl ėdenler enbiyādur b -gümān mürşid-i kāmil olanlar yėr bu m rā ı revān
133. ya˓n her menzil merātib mürşide bi’l-fi˓l olur sālik olan mürşidi kendü ḥeżāsından62 bulur
134. mürşidüñ irşād içün menzil merātib yoludur kim bu yolda ḳonmuş ol Ḥaḳuñ mübārek ḳulıdur
135. yėdi ṭavr üzre bu ˓ilmüñ mażharıdur ḥāl ile yėdi ṭavr üzre bu sırruñ rehberidür ḥāl ile
61
bir cān: pür-cān S
62
136. bir kişi kim ya˒n “lā”nun mażharıyle ola63 iş ol kişi dār-ı cehennem yolına olur keşiş
137. bir kişi dā m ki “illā” mażharıyle yār ola ol kişiden dār-ı cennet yolına bāzār ola
138. şol kişi kim ola dā m vaṣf-ı ˓adlüñ mażharı [5b] ol kişi dā m olur dergāh-ı Ḥaḳḳuñ rehberi
139. ya˓n ḳalbi bāliġ ola silsileyle māyeden
tā Muḥammedden berü telḳ n olan64 sermāyeden
140. mürşid-i kāmil budur ol cān ilinde şāh olan yār-i ebrār-ı muḳarreb sırr-ı ehl’ullāh olan
141. bu mi illi mürşide insān-ı kāmil dėnilür
hem muvaḥḥid mü˒min mürşid-i mükemmil dėnilür
142. bunlaruñdur ḳıyāmı bu cihānuñ ey hümā inḳıṭā˓ olunsa bunlar büzilür arż ü semā
143. hem bu şey˒e dėnilür şey˒-i ḳav dür bāṭına cümleden yeksān olan cānuñ evidür bāṭına
63
ola: oldı S
64
144. hem bu şeydür ẓāhirinden65 sāliki irşād ėden bāṭınında hem zemā mden vücūdın yād ėden
145. 66hem ḳuvā-yı nefs-i fān dāmiden āzād ėden hem vücūdı rūḥı da pür şevḳ ile ābād ėden
146. hem bu şeydür kim vel -yi ˓ārif-i billāh bil ḫavf-ı ḥüzn ol māyedür aña kelām’ullāh bil
147. şol sa˓adet devletinüñ tācıdur bil bu vel hem ḥaḳiḳat baḥrinüñ emvācıdur bil bu vel67
148. hem ḳuvā-yı küllinüñ mi˓rācıdur bil bu vel hem muḳ m olmuş müsāfir ḥācıdur bil bu vel68
149. ḥikmetile bu ṭar ḳı mürşid-i kāmil bilür69 hem bu yolda anlara şākird olanlar da bulur70
150. kim bu yolda kāmil olan bildigin irşādėden bundan evvel ol daḫı görmişdür[ür] üstādėden
65
ẓāhirinden: żāhirine S / żāhirinde İÜ
66
Bu beyit S nüshasında bulunmamaktadır.
67
Bu dize, AE’de 148. beyitin ikinci dizesi olarak yazılmıştır.
68
Bu dize, AE’de 147. beyitin ikinci dizesi olarak yazılmıştır.
69
bilür: bulır S
70
151. kimdür anlar biz anı tert b ile fikr71 ėdelüm evvelā biz kendimüzi ˓özr ile ẕikr ėdelüm
152. Ṣārūḥān İbn-i sā Derviş Aḥmed ismimüz Marmarada vāḳi˓ olmış mevlidimüz cismimüz
153. Germiyān dür anuñ p ri Şeyḫ Kāmil ˓Al hem şeh ˓irfān ile meşhūr ˓Uşşāḳ-ı Vel
154. kim anuñ p ri de İbrāh m Kāmil-i Ḳayser ṭālibi Ḥaḳḳa olupdur bu ṭar ḳuñ rehberi
155. kim anuñ p ri de Erzingānidür ˓irfān ile şeyḫ-i p ridür kemāl-i iştihārı şān ile
156. kim anuñ p ri de72 meşhūr-ı ṭar ḳ-i Ḫalvet [6a] ismidür Seyy d-i Yaḥyā ḳuṭb-ı a˓lā rif˓ati
157. ehl içinde budur ol ˓irfān ile faḫr-i ˓acem
levḥ-i ma˓nada ledunn den ḳomışdur bu raḳam73
158. tā ki bu tert bile ser-çeşme olmuşdur ˓Al evliyānuñ serveridür cümleye ḳuṭb-ı vel 71 fikr: ẕikr İÜ 72 p ri de: p r idi S 73
159. bundan evvelde Ebū Bekr ü ˓Ömer ˓Osmān ile her birisi ḳıldılar irşādı böyle cān ile
160. sırr-ı Aḥmedden gelür bi’l-cümle irşādı bilüñ ẓāhir ü bāṭın ḳamunuñ oldur irşādı bilüñ
161. ẕikr olınan cümlenüñ rūḥın muḳaddes bilelüm himmet eyleñ biz daḫı bu fi˓li böyle ḳılalum
162. raḥmet eyle yā ilāh ḥürmetine bunlaruñ ḥikmet ile ˓aşḳa ėrgör ṭālibini cānlaruñ
163. ġāfil iken çün işitdüm var imiş irşād-ı cān düşdi dil ol dem anuñ sevdāsına oldı revān
164. ṭālib olup şeyḫe ėrdüm çünki bu sevdā ile ivdiginden74 düşdi baş ayaġına b -pāy ile
165. ẕillet ile anca çekdüm bu ṭar ḳat zaḥmetin hem daḫı āy n ile ādāb ü ˓ādet zaḥmetin
166. cān ilinden ġālib oldı çünki bu sevdā baña başum ile oldı ˓aḳlum b -ser ü b -pā baña75
74
ivdiginden: ėrdiginden S
75
167. rūḥ öñinde ḳıldı bu sevdā beşer şāhını māt naṭ˓-ı dilden geldi şāh oldı baña ˓aḳl-ı ma˓ād
168. aḳdı deryālar olup ˓ummāna cān ırmaḳları düşdiler girdāba bu ˓aḳl-ı beşer zevraḳları
169. şevḳ içinde ḳalmadı ˓aşḳa vücūduñ ṭāḳati ża˓fa ėrmiş gelmek añlandı helāküñ sā˓ati
170. ṣabr ėderken gitdi ḥālimden benüm ˓aḳl-ı beşer geldi ḥāl oldı baña ˓aḳl-ı ma˓ād-ı mu˓teber
171. ya˓n ṣabr ėtdükce cem˓ oldı ma˓ārif ḳalbüme raḥmet ile ˓ilm içün ṭoldı ma˓ārif ḳalbüme
172. menzilinden yėdi deryā oldı ṭaşdı cümlesi vaḥdet ile varlıġuñ ġarḳ oldı geçdi cümlesi76
173. birbirine āb –vār olup ulaşdı cümlesi ˓ışḳ ilinde bir olup ˓ummāna düşdi cümlesi
174. ya˓n cümle baḫr-i emvāca getürdi ˓aşḳ-ı cān [6b] her biri ṣūret olup şerḥ oluna ol gizli kān
76
Süleymaniye nüshasında beyitler karışmış. 172’nin ikinci dizesi 173’ün; 173’ün ikinci düzesi 172’nin ikinci dizesi olarak yazılmış.
175. her birinde şerḥ ėde dürr ü cevāhir varını gizli iken cümle baḫrüñ ḳıla ẓāhir varını
176. nice baḫrüñ belki yėr gök ehli bundan biline bu kitāb içinde ya˓n cümle ma˓nā buluna
177. yėdi nev˓ üzre dėnile77 bir risāle ẓāhiri her birisi beñzeye her bir mi āle ẓāhiri
178. bu kitābuñ “Cāmi˓ü’l-Esrār” dėnildi ismine cümle em āli muvāfıḳdur şer at ḳısmına
179. her kelāmında bunuñ ma˓nāsıdur ˓ilm-i ledun ḥikmetini hem melek bilmeye anuñ daḫı cin