Faaliyet( Dönem ) Giderleri Bütçesi

İşletmenin faaliyet dönemi içerisinde, işletmeyle ilgili fakat üretimle ilgisi olmayan kullanımlara, faaliyet giderleri denir. Faaliyet giderleri 3’e ayrılır.170

- Araştırma ve Geliştirme Giderleri - Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri - Genel Yönetim Giderleri

2.10.6.1 Araştırma ve Geliştirme Giderleri Bütçesi

Günümüz ekonomisinde işletmeler yoğun rekabet içindedirler. Firmaların işletmelerini gelecek yıllara taşıyabilmesi sürekli kendilerini yenilemeleriyle gerçekleşebilir. Bu yüzden işletmeler yeni mamüller tasarlamaya ve üretmek istedikleri mamüllerin üretim teknolojilerini geliştirmeleri gerekmektedir. Bu da ancak araştırma ve geliştirme giderlerine verilen önemle olabilir. Araştırma, bilinmeyenlerle ilgili gerçeklerin ortaya çıkarılması için yapılan sistematik işlemler olarak tanımlanabilir. Temel araştırma, uygulamalı araştırma ve özel araştırma olarak üç uygulaması mevcuttur. Geliştirme ise ortaya çıkan bu gerçekler üzerinde çalışarak, ekonomik şekilde uygulanmasını sağlayacak yöntemlere denir. Bilimsel geliştirme, teknolojik geliştirme ve basit geliştirme olarak üç yöntemden oluşur. Araştırma ve Geliştirme Giderleri Bütçesinin hazırlanma nedeni öncelikle işletmenin üretimi devam eden mamülün maliyetini azaltmak ve satışını arttırmaktır. Örneğin, bulunan yeni üretim yöntemleriyle işletmenin üretim teknikleri geliştirilebilir.

169

Cem Niyazi Durmuş ve M.Vefa Toroslu, a.g.e., s.85

170

67

Makine - teçhizat konusunda üretimi geliştirecek şekilde makine araştırmasına gidilebilir. Satış ve pazarlama faaliyetlerinin geliştirilmesi için araştırmalar yapılabilir. Bu yapılan işlemlerin sayısal bir plan dâhilinde hazırlanmasına Araştırma ve Geliştirme Giderleri Bütçesi denir. Araştırma ve Geliştirme Giderleri faaliyet giderlerinin içerisinde yer almasına rağmen aktifleştirilebilme özelliği vardır. Sonraki dönemlerde itfa yoluyla gidere dönüştürülür. Gelir tablosunda, faaliyet karını hesaplamada itfa edilebilme özelliği yüzünden önem taşır. Nakit bütçesi kalemlerinde de önemli bir yer tutar.171

2.10.6.2 Pazarlama ve Satış Dağıtım Giderleri Bütçesi

İşletmenin ürettiği mamüllerin mamül depolarına konulmasından, tüketiciye ulaşmasına kadar geçen süreçteki kullanımlara denir. Nakliye, hammaliye, mamülün satışı için yapılan reklam ve satışları geliştirme vb. giderlerdir. Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri’nin uzun dönemlerde ortaya çıkabilecek, ya da hiçbir katkı sağlayamayacak giderler olabilir. Bu yüzden pazarlama, satış ve dağıtım giderleri yapılırken itinayla üzerinde durulması gerekir.172

Katlanıldıklarında geri dönüşümleri yoktur. Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri Bütçesi’ni pazarlama bölümü hazırlar. Muhasebe ve bütçe bölümünün yardımlarını alırlar. Hazırlanış esası, satış bütçesine benzer. Öncelikle satış ile ilgili bilgiler elde edilir. Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri ayrıştırılır. Sonrasında bütçelenecek döneme ait Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri tahmin edilir.Pazarlama bölümü bunları yaparken; 173

- Satış Yüzdesi Yöntemi - Kar Yüzdesi Yöntemi

- Rekabet Edici Oran Yöntemi - Görev Yöntemi

- Keyfi Yöntem

v.b. gibi yöntemler kullanır.

171

Haftacı, 2012, a.g.e., s.111

172

Hüseyin Akay ve diğerleri, a.g.e., s.413

173

68 2.10.6.3 Genel Yönetim Giderleri Bütçesi

Genel Yönetim Giderleri Bütçesi, işletmenin belli bir kısmının değilde tümünün yürütülmesinden kaynaklanan kullanımlardır. Bunlar;174

- Bina Kiraları - Yönetici Aylıkları - Yolluklar

- Haberleşme Giderleri - Vergi, Harç, Resim v.b. - Kırtasiye Giderleri - Büro Eşyaları

- Büro Eşya Yıpranma Payı - Bölümlere Ait Giderler

Genel Yönetim Giderleri Bütçesi bu giderlerden sorumlu bölümlerle beraber hazırlanır. Her bölüm kendi bölümüne ait giderlere dair bütçeleme yapar. Giderlerin ait olduğu bölümlerin hazırladığı bütçelerin tümü birleştirilerek Genel Yönetim Giderleri Bütçesi oluşturulur. Genel Yönetim Giderleri’nin tahmininde işletme yönetiminin politikaları ve beklenilen ekonomik koşullara bakılır.175

Genel Yönetim Giderleri’ni sabit ve değişken giderler olarak ikiye ayırabiliriz.176 Genellikle çoğunluğu sabit giderlerden oluşmaktadır. Faaliyet hacmine göre değişen değişken giderler de vardır.177_{Değişken Genel Yönetim Gideri Bütçesi, satış hasılatı,}

dolaysız işçilik saati ve vergiden önceki net kar gibi faaliyet ölçüsü olarak kullanılarak tahmin edilir. Belirlenen değişkenlik oranı aynen kullanılır ya da değiştirilebilir. İşletme sabit giderlerinde eğer gelecekte önemli bir değişiklik

174

Vasfi Haftacı, 2010, a.g.e., s.112-113

175

Hüseyin Akay ve diğerleri, a.g.e., s.415

176

Fatih Coşkun Ertaş, a.g.e., s.82

177

69

olmayacağını düşünüyorsa, geçmiş dönem sabit giderler, bütçelenmiş genel yönetim giderleri tutarına yazılır.178

ÜÇER AYLIK DÖNEM GENEL YÖNETİM GİDERLERİ BÜTÇESİ

1.DÖNEM 2.DÖNEM 3.DÖNEM 4.DÖNEM TOPLAM

Tahmini Satışlar MİKTAR MİKTAR MİKTAR MİKTAR T.MİKTAR

* * * * *

BBDSYG FİYAT FİYAT FİYAT FİYAT FİYAT

Bütçelen Giderler TUTAR TUTAR TUTAR TUTAR TUTAR

Sabit Giderler

Kira TUTAR TUTAR TUTAR TUTAR T.TUTAR

+ + + + +

Büro Giderleri TUTAR TUTAR TUTAR TUTAR T.TUTAR

+ + + + +

Sigorta TUTAR TUTAR TUTAR TUTAR T.TUTAR

+ + + + +

Vergi ve Harçlar TUTAR TUTAR TUTAR TUTAR T.TUTAR

+ + + + +

Reklam TUTAR TUTAR TUTAR TUTAR T.TUTAR

Bütçelenen Sabit

Gider T.TUTAR T.TUTAR T.TUTAR T.TUTAR T.TUTAR

Bütçelenen Satış

Giderler TUTAR TUTAR TUTAR TUTAR TUTAR

+ + + + +

Bütçelenen Sabit

Giderler TUTAR TUTAR TUTAR TUTAR TUTAR

TOPLAM

GİDERLER T.TUTAR T.TUTAR T.TUTAR T.TUTAR G.TOPLAM

Çizelge 2.12:Genel Yönetim Giderleri Bütçesi Taslağı

BBDSYG: Birim Başına Değişken Sabit Yönetim Gideri

Çizelge 2.12 179’de görüldüğü gibi, öncelikle değişken satış ve yönetim giderlerinin birim başına düşen tahmini hesaplanır. Sabit satış ve yönetim giderlerinin ise tahmini yıllık olarak yapılır ve dönemlere bölünür. Tahmini satışlar

178

Ahmet Tokaç, a.g.e., s.65-72

179

70

ile birim başına düşen değişken yönetim giderleri çarpılarak, bütçelenmiş değişken yönetim giderleri bulunur. Tahmini sabit yönetim giderleri kalemleri tek tek toplanarak, bütçelenmiş sabit yönetim giderleri bulunur. Daha sonra bütçelenmiş değişken ve sabit genel yönetim giderlerinin toplanmasıyla, ara dönem ve dönemler toplamı bütçelenmiş genel yönetim giderleri bulunur.