Eugenio Barba Medea‟nın evliliği (The Marriage of Medea)

Medea‟nın Evliliği oyunu Odin Teatret‟in gelenekler üzerine yaptıkları çalışmaların bir ürünüdür. 1966‟dan beri farklı milletlerden oyuncularla çeşitli oyunculuk teknikleri çalışmaktadırlar. Çalışmalarında; Jerzy Grotowski, Etienne Decroux, Jacques Lecoq, Dario Fo, Jean-Louis Barrault Joseph Chaikin, Judith Malina ve Julian Beck gibi sanatçıların çalışmaları ve araştırmaları temel alınmıştır.

1970'lerin başından beri, Odin Teatret‟a; Cava ve Balili tiyatro grupları, Japon Noh, Kyogen, Kabuki ve Shingeki tiyatroları ve Kathak, Bharatanatyam, Odissi, Chhau ve Kathakali gibi klasik Hint tiyatrosu ve Hint dans çalışmaları eklenmiştir. Bu durum çarpıcı Asyalı sanatçıların performanslarını görebilme şansının yanı sıra, kendi stilleri, teknik bilgileri ve ilkelerini tanımak için de fırsat vermiştir.

95

1979 yılında kurulmuş olan Uluslararası Tiyatro Antropoloji Okulu ISTA, Odin Teatret ile ortak bir çalışmayla bu araştırmanın kapsamını genişletmiştir. ISTA farklı milliyetlerden gezgin sanatçıların teknik değişimle oluşturduğu bir “üniversite” yapılanmasıdır. Performansçıların köylerinde, iki haftadan iki aya kadar süren çalışmalarla kendi stilleri ve çalışmalarını inceleme ve karşılaştırma yapma fırsatları olmaktadır. 1980'den 2005'e kadar, on dört ISTA oturumu Avrupa ve Latin Amerika'da gerçekleştirilmiştir. Tüm bu oturumlar, hepsi farklı kültürlerden olan müzisyen ve sanatçılarla bir Theatrum Mundi performansı ile sona ermiştir.

Medea‟nın Evliliği‟ni ayakta tutan da işte bu Theatrum Mundi geleneğidir. Provaları Bali‟de Aralık 2007 ve Nisan 2008'de gerçekleşmiş olup, Mayıs ve Haziran 2008'de Holstebro nihai aşamasını varmıştır.

Katılımcılar:

Odin Teatret (Danimarka)

Gambuh Desa Batuan Ensemble (Bali)

Augusto Omolu and Cleber da Paixao (Brazil)

The Jason‟ın Ailesi ( 23 ülkeden 33 performans sanatçısı)

Oyun alanı gerçek bir rıhtım ve köy merkezidir. Oyun başlarken rıhtıma küçük bir gemi yanaşır. İçinde Medea ve Medea‟nın halkı bulunmaktadır. Jason onları rıhtımda karşılar. Kıyıdaki gemiden inen Medea‟nın halkı, önde giden Jason‟u takip ederek bindikleri gemiyi sırtlarında şehre kadar taşırlar. Müzikler ve danslar onlara eşlik eder. Yerli halk onları karşılar ve kraliçeleri olarak Medea‟ya kendi kültürlerini tanıtırlar.

Performansın göbeğinde farklı mitleri ve kültürleri bir araya getiren Theatrum Mundi geleneği vardır.

Performansın Sahneleri

Medea, Jason ve çocukları ile düğün alayının geçit töreni

Tanrısal varlık Clotho‟nun hayatın iplerini örüşü ve ayırışı ve hikayenin sırasını anlatışı

96 Müzikli eğlence

İlk kutlama: Medea Altın Post‟u çalması için Jason‟a yardım eder. Müzikli ara

İkinci kutlama: Kral Eeta, kızı Medea ve oğlu Apsirtusla aile sahnesi. Medea erkek kardeşini Jasonla kaçabilmek için öldürür (keser). Babanın derin kederi ve gözlerini kör eden hiddeti sonucunda bir atın gırtlağını kesişi.

Müzikli ara

Üçüncü kutlama: Genç Creusa ile evlenmek için Medea‟yı terkeden Jasonla Medea arasındaki tartışma. Medea çocuklarınıyla Creusa‟ya büyülü bir hediye gönderir ve Creusa‟nın yanmasını sağlar.

Müzikli ara

Dördüncü kutlama: Medea çocuklarını öldürür ve kendi halkının koruyucusu olan totem Barong tarafından kurtarılır.

Jason‟un ölü çocuklarıyla konuşması

Clotho yaşamın iplerini yeniden bağlar ve düğün geçit töreni ateşe verilir. (Odin Teathre, 2008)

Eugenio Barba önderliğinde Odin Theatre yapımı olan “The Marriage of Medea” 23 ülkeden 33 performans sanatçısının katılımıyla, açık havada doğal ortamlar kullanılarak sahnelenmiştir.

97

ġekil 3.11: Medea‟nın Gemisi Jason‟ın Ailesi ve Arkadaşları Tarafından Karşılanırken

3.4.2.Theodoros Terzopoulos – Medeamateriel

Theodoros Terzopoulos, 1996 yılında Attis Tiyatrosu‟nda Heiner Müller‟in MedeaMaterial metnini sahnelemiştir. Medea artık mitlerdeki ya da Euripides‟teki gibi tanrılara yakarmamaktadır. Medea şimdi modern çağın zihinsel ızdırabıyla bağıran keskin bir feministtir.

Fakat Terzopoulos, Heiner Müller‟in post modern Medea metnine Euripides‟ten Medea‟ya ait bir monolog eklemiştir. Arkaik Yunan sözlerinin yerini Medea‟nın aryası almıştır. Giriş sahnesi Gürcü danslarıyla stilize edilmiştir. Oyuk haline getirilmiş bir sahne içinde Medea, monologları boyunca yukarıdan başına doğru sarkan gri bir koza altında durmaktadır. Medea eşsiz arkaik bir Anka kuşu gibidir. Suçunu açıkladığı sahnede Medea, arkadan ikiye ayrılmış büyük bir siyah ceketin içindedir. Ceketin iki ayrı parçası yere sabitlenmiştir. Monoloğu boyunca öne hareket etmek istediğinde, yere sabitlenmiş ceket onun hareket etmesine müsaade etmemektedir. Oyundaki “Yeni gelinin ölümünü görmek ister misiniz?” repliğini oğullarına değil, seyircilere dönük söylemektedir. Medea‟nın görkemli soğukkanlılığı trajik olanı yavaşça güçlendirir ve yerini hayvansal bir hiddete bırakır.

98

Medea, Jason ve sütninenin geçmişten gelen seslerini duymaktadır. Bu sesleri gırtlağından çıkardığı farklı seslerle kendi oynamaktadır.

Tanrı

Ben

Karşıdaki oyuncu

ġekil 3.13: Terzopoulos Üçgeni

Terzopoulos‟un tiyatrosunda Antik Yunan‟da “tanrı - ben- karşıdaki oyuncu” için mevcut olan üçgen yapısı, karşıdaki “oyuncu – seyirci – figür” ya da “karşıdaki oyuncu- yönetmen – ben” olarak güncellenmiştir. Örneğin bu üçgen Meyerhold tiyatrosunda “yazar – yönetmen – oyuncu” şeklindeydi. (www.demidova.ru, 2016)

ġekil 3.12: Medea-Alla Demidova

99

Heiner Müller‟in post dramatik metninden yola çıkarak varılan “şimdi ve burada” kavramı, Terzopoulos‟un bakış açısıyla yenilenmiştir. “Burjuva gerçekçi dram yapısına yönelik diğer eleştiri noktası, bu tiyatroca temsil edilen ve sahnelemeye hakim olan birey-kahraman ve beden anlayışına yöneliktir. Böylesi bir tiyatroda, metafizik boyutun yitimine paralel olarak, “ilksel-ben” duygusuyla ya da bedenin çifte varoluşuyla ilişkisi de zayıflamıştır. Hakimiyeti “şimdiki ben” duygusu kurar.”(Karaboğa, 2008: 160)

Oyun sonunda, oyun boyunca Medea‟nın kafasının üstünde duran gösterişli gri koza, Güneşin kızı Medea‟yı Helios‟a taşıyacak araba olarak onun üstüne düşer ve onu kaplar.

Terzopoulos, Heiner Müller‟in “Medeamateriel” oyununu üç kez sahnelemiştir. ilki 1988 yılında Berlin‟de Manufaktur Tiyatrosu‟nda, ikinci ve üçüncü sahnelemeler ise biri 1996 yılında diğeri de 2002 yılında, kendi kurduğu Attis Tiyarosu‟nda gerçekleşmiştir. İlk sahnelemede altı oyuncu kullanmışken, diğer sahnelemelerinde tek oyuncu kullanmayı tercih etmiştir. 2500 yıl öncesinden bu güne her şey değişirken, değişmeyen bir şeylerin var olduğunu farketmesi, bunun nedenini anlama çabası ve heyecanı Terzopoulos‟u Antik Yunan tragedyalarına ve onun uyarlamalarına yöneltmiştir.