Esneklik ve Çabuk Tepki Verebilmenin Sağlanamaması

Elektronik ortam aynı zamanda dinamik bir ortamdır. Yukarıda da belirtildiği gibi bu ortamın gerek müĢteri eğilimleri, gerek üreticilerin eğilimleri gerekse de piyasanın eğilimlerine göre kolaylıkla değisiklik gösterebilmesi gerekmektedir. Doğal olarak bu esnekligi gösteremeyen ortamlar da müĢteriler tarafından tercih edilmemeye baĢlayacaktır.

Bu esnekliği daha detaylı olarak inceleyebilmek için aĢağıda olduğu gibi bölümlere ayırmakta faydalı olacaktır. 132

- Yapısal Esneklik - Örgütsel Esneklik - Startejik Esneklik

2.5.2.1. Yapısal Esneklik

Teknoloji büyük bir hızla değiĢmektedir. Bu durum özellikle teknolojinin kullanıcılarının lehine olmaktadır. Yani geliĢen teknoloji, o teknolojinin kullanıcısının iĢini giderek kolaylaĢtırmaktadır.

Örneğin eskiden internet, sadece html sayfalarından oluĢurken, statik bir yapıya sahipti. Sitenin sayfaları, sayfayı gezen kisinin ihtiyaçları doğrultusunda değiĢiklik gösteremiyordu. Ġçerik baĢtan nasıl hazırlandıysa o Ģekilde devam ediyordu.

Ancak yeni teknolojilerin ortaya çıkması bu durumu değiĢtirdi. Kullanıcı bir sayfaya girdiğinde, kendi istekleri doğrultusunda yenilenmis bir içerik görebilmekte, sayfaya bir seyler ekleyip çıkarabilmek özgürlügüne sahip oldu.

Bu özelligi web sitesinin bulundugu nokta bulunan bir veritabanı sayesinde yapmaya baĢladı. Site sahibi site ile ilgili bilgileri bu veritabanın da tutuyor, kullanıcılar ise bu veritabanını sorguluyor değiĢtiriyor ya da silebiliyordu.

132

Kentar Sakai, , ICT and Electronic Commerce for SMEs Progress Report, OECD, 19-21 June 2002, s.10 ve Jopko, Adam, vd., An Evaluation of E-Commerce Support for SMEs in Canada, Research Working Papers, Michael G. DeGroote, School of Business, McMaster University, Haziran 15, 2001, s.5.

Bir baĢka değiĢle, kullanıcı bir linke ya da düğmeye tıkladığında bir istekte bulunmuĢ oluyor, bu istek veritabanına yollanıyor, sitenin arka planındaki yazılım isteğe göre veritabanını sorgulayıp çıkan sonucu yine kullanıcıya internet ara yüzü ile gösteriyordu.

Teknolojik geliĢim günümüzde daha da ilerledi. Bütün bir sayfanın arka planında çalıĢan yazılım ve veritabanı tarafından güncellenmesi, resimlerin ve görsel diğer unsurların yüklenmesi vakit aldığı ve kullanıcıyı beklettiği için bir yenilikle değiĢtirildi.

Artık sadece sayfanın ilgili kısmı sunucuda bulunan veritabanı ve arka planda çalıĢan yazılım aracılığıyla güncelleniyor. Bu teknoloji web sitelerinin hem göze daha hoĢ gelmesini sağlamıĢ hem de bir sayfanın görüntülenebilmesi için gereken süreyi kısaltmıĢtır. Eğer iĢletme bu teknolojileri rakipleri ile eĢzamanlı olarak yapamaz ise, doğal olarak müĢterilerin tercihleri rakiplerden yana olacaktır.

Aynı Ģekilde, bankaların yaptıkları promosyonları, üreticilerin kampanyalarını da en hızlı Ģekilde müĢteriye yansıtan iĢletme rakiplerine nazaran daha basarılı olma ihtimali yüksektir. Ancak bu hem takibi zor bir durum hem de teknik olarak bu tip değiĢikliklere hazır bir yapıyı gerektirmektedir.

Ġnternet ortamına girerken özellikle yeniliklere hazır olarak açılmamıĢ bir sitenin bu esnekliği gösterebilmesi oldukça güç olacaktır.

2.5.2.2. Örgütsel Esneklik

Yapısal olduğu kadar örgütsel olarak da esnek olmak gerekmektedir. Ani olarak yapılması gereken yapısal değiĢiklikler, örgütsel değiĢiklikleri de peĢinden getirebilir. Bu durumda iĢletme yeni yetkilendirmeler yapmak zorunda kalabilir. Aynı Ģekilde, personel alımı ya da çıkartılması da gerekebilir.

2.5.2.3. Stratejik Esneklik

Elektronik ortamda satılmakta olan ürünler ile ilgili pek çok stratejik karar alınmıĢ olabilir. Elde kalma ihtimali olan bir ürünün ön plana çıkarılarak ya da fiyatında düĢürülerek satıĢının hızlandırılması örnek bir stratejik karar olabilir.

Aynı Ģekilde rakiplerin yakından takip edilmesi ve onların hamlelerine engel olabilmek için bu esnekliği gösterebilmek çok önemlidir. Bu tip kararların hızla alınabilmesini sağlayacak esneklikte bir yapıya hem teknik hem de zihniyet olarak sahip olunması hayatidir.

2.5.2.4. Hukuki Problemler

Türkiye‟de yapılan elektronik ticaret iĢlemleri kanunlarca belirlenmiĢ ve çeĢitli kurallara bağlanmıĢtır. Özellikle yapılan bu ticaret “mesafeli sözleĢmeler” ve “kapıdan satıĢ” hükümleri altında ele alınmaktadır. 133

Bu maddelerde de tüketicinin korunması temel alınarak hazırlanmıĢ olup, iĢletmelerin faaliyetleri de doğal olarak sınırlandırılmıstır. Hukuki yükümlülüklerden ötürü zor durumda kalmaması için iĢletmenin satıĢ sözleĢmesini bir hukuk danıĢmanı ile hazırlaması uygun olacaktır.

2.5.2.5. Stok Sıkıntısı ve Tedarik Sürecinde Yasanabilecek Problemler

Elektronik ticaret faaliyeti yürüten iĢletmeler açısından stok hem avantaj hem dezavantaj olabilir. Hızlı ve düzenli Ģekilde iĢleyen bir tedarik zincirine sahip bir iĢletmenin stok yapması gerekmemektedir. Sadece kritik olarak bazı ürünleri stoklarında bulundurabilir.

Bu da iĢletmeyi ciddi bir depo maliyeti ve personel giderinden koruyacaktır. Aynı zamanda iĢletmenin üstlendigi risk oranını da düĢürecektir. Ancak bazı durumlarda stok yapmak zorunlu olabilir. Örneğin bayilik alındığı bir ürün grubu için yapılan anlaĢmada belirli bir miktar stok yapılması zorunlu olabilir. Ya da tedarik zincirinde sürekli

133

Kentar Sakai, , ICT and Electronic Commerce for SMEs Progress Report, OECD, 19-21 June 2002, s.10 ve Jopko, Adam, vd., An Evaluation of E-Commerce Support for SMEs in Canada, Research Working Papers, Michael G. DeGroote, School of Business, McMaster University, Haziran 15, 2001, s.5.

gecikmeler yaĢanıyorsa, müĢteriye verilen teslimat tarihinde gecikmeler yaĢanmaması için stok yapılması gerekebilir.

Pek çok büyük firma ürünlerinin bir kısmını kendi stoklarında tutmakta, dolayısı ile yapmıĢ olduğu toptan alım sayesinde de fiyat avantajı elde etmekte iken, KOBĠ‟lerin bu firmalara karĢı zor durumda kalacağı da açıktır. Bu tip büyük firmalar, stratejileri gereği zaman zaman ürün fiyatları ile bu sayede oynayabilmekte ve piyasayı istediği Ģekilde yönlendirmeye gayret etmektedir.

2.5.2.6. Ürün AnlaĢmaları, Geri Ġadeler

Tedarikçiler ile yapılan anlaĢmalar gereği, belirli bir miktar ürünün satılacağı ya da belirli koĢullar altında satıĢların yapılacağı gibi maddeler, sözleĢmelere girebilir. Bu tip durumlar da beklenmedik geliĢmeler iĢletmeyi zor durumda bırakabilir. Dolayısı ile bu tip anlaĢmalar özenle hazırlanıp muhakkak bir hukuk danıĢmanına gösterilmesi uygun olacaktır. Elbette iĢletme devamlı çalıĢtığı tedarikçi ile elektronik ortama geçtikten sonra da çalıĢmaya devam ediyorsa, güven ortamında yapılan anlaĢmalar avantajlı olabilir, ancak yeni çalıĢılmaya baĢlanan durumlarda tedarikçiler, özellikle kendilerini sağlama alacak Ģekilde hareket edeceklerdir.

Bu durumda tedarikçiler sağladıkları ürün hizmet ya da bilginin bedelini hemen almak, vade farkı koyarak taksitlendirmek ya da belirli miktarın altında ürün sağlamak Ģeklinde bir yol izlemektedirler.

Pek çok elektronik ticaret sitesi kredi kartı ile sattığı ürünün alım bedelini yine tedarikçisine kredi kartı yolu ile ödemekte ya da garanti olarak vermektedir. Bu durumda tedarikçiler ile daha iyi anlaĢmalar yapana kadar iĢletmeler zorluklar yaĢaması kaçınılmazdır.

Bu durumda gelen iade isletmeye zarar olarak yansıyacaktır. Dolayısı ile bu durum özenle kontrol edilmeli, müĢterilere hatalı, yanlıs ya da kusurlu ürünlerin özellikle gönderilmemesine özen gösterilmelidir. 134