Enerji Sanayii ( 1.A.1)

Kaynak kategori tanımı: Bu kaynak kategori a÷ırlıklı olarak elektrik üretimi ve petrol rafinerisi için Türkiye’de yo÷unlukla kullanılan taú kömürü, linyit ve do÷algaz gibi fosil yakıtlardan kaynaklanan emisyonları içermektedir. Yakıt tüketimleri enerji denge tablolarından alınmaktadır.

Yöntem: Yakıt tüketim verileri, emisyon faktörleriyle çarpılarak do÷rudan ve dolaylı seragazlarının emisyon tahmini gerçekleútirilmektedir. Elektrik üretiminden kaynaklanan emisyonlar, ETKB tarafından herbir termik santral için kullanılan yakıt özellikleri baz alınarak IPCC yöntemine göre hesaplanmaktadır.

Rafinerilerde yakıt kaynaklı emisyonlar TÜøK tarafından IPCC 1. yaklaúımına göre hesaplanmaktadır. Yakıt verisi enerji denge tablolarından alınmıútır. IPCC rehberinde önerilen emisyon faktörleri kullanılmıútır.

Belirsizlikler ve zaman serisi tutarlılı÷ı: Yakıt verileri enerji denge tablolarından alınmaktadır. Kullanılan yakıt verisindeki ve emisyon faktöründeki belirsizlikler ilgili kurum uzmanlarınca belirlenmektedir. CO2, N2O, CH4 emisyonları hesaplandıktan sonra, küresel ısınma potansiyeli ile çarpılarak CO2 eúde÷erine dönüútürülmektedir. IPCC øyi Uygulama Kılavuzu’nda önerilen belirsizlik analizi yöntemi kullanılarak bu kategorideki emisyonların toplam emisyon içindeki belirsizli÷i hesaplanmaktadır. Aktivite verisi ve emisyon faktörlerindeki belirsizlik ek 7’de detaylı bir úekilde verilmiútir.

Kaynak özgü kalite güvence/kalite kontrol (KG/KK) ve do÷rulama: Ulusal seragazı emisyon envanteri kalite güvence ve kalite kontrol (KG/KK) iúlemlerinde IPCC øyi Uygulama Kılavuzu kullanılmıútır. Kalite kontrolü amacıyla, IPCC 2. yaklaúımı kullanılarak elde edilen emisyon de÷erleri 1. yaklaúım kullanılarak hesaplanan emisyonlar ile karúılaútırılmaktadır. Her iki yöntemle elde edilen emisyon de÷erleri arasındaki farkın %5 düzeyinde olması uygunluk için

15

gerekli görülmektedir. 2009 yılı için fark %5’den küçüktür. Ayrıca sektörün yıllar itibariyle e÷ilimine bakılarak çok yüksek de÷iúim gözlendi÷inde emisyonların do÷rulu÷u araútırılmaktadır.

3.3 (1.A.1) kategorisi emisyon faktörü zaman serisi tutarlılı÷ı Kaynak

kategori Gaz Yakıt

tipi Zaman serisi tutarlılı÷ı

1.A.1 CO2 Bütün Yakıtlar

(1.A.1.a) sektörü için EF 2004 yılına kadar de÷iúiklik göstermemektedir. 2009 yılı için (1.A.1.a) sektörü hesaplamaları ETKB sorumlulu÷unda olup ülkeye özgü EF kullanılmıútır.

1.A.1 N2O, CH4

Bütün Yakıtlar

(1.A.1.a) sektörü için EF 2004 yılına kadar de÷iúiklik göstermemektedir. 2009 yılı için (1.A.1.a) sektörü hesaplamaları ETKB sorumlulu÷unda olup ülkeye özgü EF kullanılmıútır.

Yeniden hesaplama: 1990-2009 yılları için kirletici baúına 1.A.1 sektöründe yeniden hesaplama yapılmamıútır.

3.1.1.1 Elektrik ve Isı Üretimi (1.A.1.a)

Kaynak kategori tanımı: Emisyon seviyeleri ve e÷ilimleri bakımından elektrik ve ısı üretimi anahtar kategoridir. Elektrik ve ısı üretimi kaynak kategorisi altında bütün elektrik santrallerinde üretilen elektrik ve ısı üretimini içerilmektedir. Bu sektör için yakıt tüketim verileri, enerji denge tablolarından alınmıútır.

2009 yılında, elektrik üretimi, seragazı emisyonları üzerindeki ana rolünü korumuútur. Elektrik üretim kapasitesi bir önceki yıla göre %7.08 artarak 44.76 GW’a ulaúmıútır. Bu de÷er 1990 yılı de÷erinden yaklaúık olarak 2.75 kat daha fazladır. Toplam net elektrik üretimi 2008 yılındaki 161.9 TWh de÷erini alırken 2009 yılında 156.9 TWh olarak gerçekleúmiútir. Elektrik üretiminde

%49.3 ile do÷algaz yüksek bir paya sahipken, bunu %28.35 ile kömür, %18.8 ile hidro ve jeotermal, %0.94 ile di÷er yenilenebilir enerji kaynakları ve %2.5 ile fueloil takip etmektedir.

Elektrik üretimi, hidroelektrik santrallerinde ve özellikle do÷algazla çalıúan termik santrallerde yapılan kapasite artıúı ile 2008 yılında gerçekleúen 33 TWh de÷erinden %9.1 artıúla 2009 yılında 36 TWh olarak gerçekleúmiútir. 2009 yılında termik santraller toplam kurulu kapasitenin

%65.5’ini oluúturmakta ve toplam talebin %80.6’sını karúılamaktadır.

16

Rüzgar enerjisi kurulu kapasitesi 2008 yılında 364 MW’dan 2009 yılında 792 MW’a yükselmiútir.

2005 yılında kabul edilen ve daha sonra 2011 yılında revize edilen Yenilenebilir Enerji Kanunu ile yenilenebilir kaynaklardan üretilen elektri÷in satın alınmasına yönelik devlet deste÷i olumlu sonuç vermiútir.

Ayrıca hayvansal ve bitkisel atıklardan elektrik üretiminde de geliúme kaydedilmektedir. Atıktan üretilen elektrik miktarı geçen sene ile karúılaútırıldı÷ında %36.6 artarak 82 MW kurulu güce ulaúmıú, 2009 yılında 340 GWh üretim gerçekleúmiútir.

2009 yılında, Türkiye’nin toplam birincil enerji arzı (TPES) 106.14 Mtep olup 2008 yılı ile karúılaútırıldı÷ında %0.18’lik bir düúüú gerçekleúmiútir. Toplam birincil arzın 30.44 Mtep’i kömür ve 32.78 Mtep’i do÷algaz ve 30.57 Mtep’i petrol oluútururken, yenilenebilir kaynaklar ise 8.7 Mtep’ini sa÷lamaktadır.

Birincil enerji üretimi (yurtiçi) %3.5 artarak, 2008 yılında 29.3 Mtep’den 2009 yılında 30.32 Mtep de÷erine ulaúmıú ve toplam enerji arzının %28.6’sını sa÷lamıútır. Ülkenin 2009 yılında enerji ithalatı ba÷ımlılı÷ı %71.5’dir.

Hayvansal ve bitkisel atıklar hariç, fosil yakıtların üretimi, 2009 yılında %2.57 artarak, 2008 yılında 19.87 Mtep de÷erinden 20.38 Mtep de÷erine yükselmiútir. Yerli ham petrol üretimi

%3.57 artmıútır. Yerli do÷al gaz üretimi, 2008 yılında 931 Mtep de÷erinden %32.65 azalarak 2009 yılında 627 Mtep de÷erine ulaúmıútır. Temel yerli enerji kayna÷ı olarak kömür üretimi 2009 yılında 79.5 Mt olarak gerçekleúmiútir.

1.A.1.a kaynak kategorisi için, yakıtların ısı bileúimleri, elektrik üretim tesislerinden derlenen verilerin a÷ırlıklı ortalaması alınarak hesaplanmıútır.

3.1.1.2 Petrol Rafinerisi (1.A.1.b)

Petrol Rafinerisi, rafineri gazı ve do÷al gaz tüketiminden kaynaklanan CO2 emisyonu bakımından anahtar kategoridir. Toplam enerji kaynaklı CO2 emisyonuna katkısı yıllar itibariyle %1.6 ile

%3.3 arasında de÷iúmektedir. Rafinerilerdeki yakıt girdileri, enerji denge tablolarından alınmıú olup, emisyon faktörleri için IPCC kılavuzu kullanılmıútır. Yakıt verisinin belirsizli÷i ise ETKB uzmanları tarafından hesaplanmıútır.

17

3.1.1.3 Katı Yakıt Üretimi ve Di÷er Enerji Sanayii (1.A.1.c)

Katı yakıt üretimi ve di÷er enerji sanayii kategorisi ulusal seragazı emisyon envanteri raporunda ayrı bir baúlık altında de÷erlendirilmeyip, elektrik ve ısı üretimi ve kömür madencili÷i kategorilerine dahil edilmiútir.