ELEKTRONĠK TĠCARETTE REKLÂMLAR ARACILIĞI ĠLE KĠġĠLĠK HAKKININ

Bir hizmetin ya da ürünün müĢteri kitlesine tanıtılmasında reklâm öteden beri kullanılan bir yoldur. Ġnternet de bilindiği gibi dünya çapında ticaret yapmanın yolu- nu açmıĢtır, dolayısı ile bu alandaki reklâm ve pazarlama potansiyeli de dikkat çek- miĢtir. Ġnternet aracılığı ile reklâmın müĢteri kitlesi olarak görülen kiĢilere ulaĢması son derece kolaylaĢmıĢtır. E-mail yolu ile gönderilen reklâmlar çok küçük bir bütçe ile çok geniĢ kitlelere, aracısız ulaĢmaktadır. Bu Ģekilde pek çok avantajı bulunan spam ile kiĢilik hakkına saldırı yapılmasını yukarıda ele almıĢtık. Ayrıca bir kiĢinin resminin ya da isminin222 izni alınmadan Ġnternet‟te reklâm amaçlı olarak yayınlan- ması halinde de MK. m. 24 anlamında kiĢilik hakkına saldırı söz konusu olur.

219 _{Oğuzman / Seliçi / Oktay Özdemir, s. 152; Dural / Öğüz, s. 123.}

220 _{Link, bir semboldür ve bir web sitesinden Ġnternet üzerindeki baĢka sitelere veya o sitelerin bazı} bölümlerine ulaĢmayı sağlar. BaĢka bir bilgi kaynağına, bir web sitesine eriĢmek için mouse ile link‟in üzerine tıklanmalıdır (Doğan, Ġnternet, s. 399, dn. 41; Doğan, Ġhlal, s. 470; dn. 22;

SırabaĢı, s. 190). Ayrıca harici link ve dahili link ayrımı için bkz., MemiĢ, Tekin, Ġnternet Orta-

mında Haksız Rekabet Halleri ve Türk Hukuku, Ġnternet ve Hukuk, Ġnternet ve Ceza Hukuku Pa- neli (Derleyen: YeĢim M. Atamer), Ġstanbul 2004, s. 122 vd.

221

Frame, baĢka bir web sitesindeki içeriğin bir kısmının bilgisayar ekranında görünmesi ve geri kalan kısmının esas web sitesinde bulunmasıdır (Doğan, Ġnternet, s. 399, dn. 41; Doğan, Ġhlal, s. 470, dn. 22; SırabaĢı, s. 190). Frame tekniği ile web sayfası yapımcısı, bir baĢkasına ait web say- fasını kendi sayfası içine monte etme imkânını elde etmektedir (Cimilli Akaydın, Ceyda, Ġnternet Üzerinden Telif Hakkı Ġhlâlleri (Yüksek Lisans Tezi), Ġstanbul 2005).

Mal ya da hizmetinin tanıtımını yapacak olan kiĢi ya da firma, Ġnternet aracılığı ile elektronik ticaret çerçevesinde rekabet içerisinde bulunduğu kiĢi veya firmanın ürün ya da hizmetini aĢağılayarak, bunları alay konusu yaparak, rakibinin kiĢilik de- ğerlerinden olan meslekî ve ticarî itibarını zedeler, böylece kiĢilik hakkını ihlâl etmiĢ olur223. Ġnternet ortamında elektronik ticaret faaliyetinde bulunurken de yapılan rek- lâmlar ile, örneğin aldatıcı reklâm yapılarak, kiĢilik hakkının ihlâl edilmesi söz konu- su olabilir. Ayrıca elektronik ticaret faaliyeti esnasında bir kiĢi ya da firmanın hiz- met veya ürünü hakkında gerçek olmayan bilgiler verilmek sureti ile reklâmının ya- pılması halinde de aynı durumdan bahsedilir224_{. Tüketicinin Korunması Hakkında} Kanun‟un 16 ncı maddesinde “Ticari Reklâmlar ve Ġlanlar” baĢlığı altında reklâmlar bakımından genel esaslar getirilmiĢtir. Ayrıca Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından 14 Haziran 2003 tarih ve 25138 sayılı Resmî Gazete ile “Ticari Reklâm ve Ġlânlara ĠliĢkin Ġlkeler ve Uygulama Esaslarına Dair Yönetmelik” yürürlüğe konulmuĢtur. Bu yönetmeliğin 5 inci ve devamı maddelerinde de reklâmlar hakkında uyulması gere- ken kurallar düzenleme altına alınmıĢtır.

Haksız rekabetin Ġnternet ortamında gerçekleĢmesi halinde etkileri daha büyük olur ve bu nedenle ortaya çıkan zarar da artar. Ġnternet aracılığı ile haksız rekabet özellikle rakip firmayı kötüleyici nitelikte yalan bilgilerin verilmesi (örneğin rakip firmanın gıda yapımında kanser yapıcı madde kullandığı ya da borç batağında olduğu gibi), aldatmaya yönelik reklâm yapılması Ģeklinde olabileceği gibi rakip firmaya ait ticarî ve meslekî sırların yayılması, diğer gizli faaliyetlerinin alenileĢtirilmesi Ģeklin- de de olabilir225.

223 _{Öngören, Net, s. 27 – 28.} 224 _{SırabaĢı, s. 192.}

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

ĠNTERNET YOLUYLA GERÇEKLEġEN ĠHLÂLLER KARġISINDA KĠġĠ- LĠK HAKKININ KORUNMASI

§ 11. GENEL AÇIKLAMA

Medeni Kanun‟da ve Borçlar Kanunu‟nda kiĢilik hakkını korumaya yönelik hükümler öngörülmüĢtür. KiĢilik hakkına bir saldırı söz konusu olduğunda özel bir düzenleme ile hüküm getirilmemiĢse bu genel koruyucu hükümlerden yararlanılması söz konusu olur. Ġnternet aracılığı ile kiĢilik hakkına yönelik olarak gerçekleĢen ihlâl- lere yönelik olarak hukukumuzda henüz özel olarak bir düzenleme mevcut olmadığı- nı söyleyebiliriz. Dolayısı ile Medeni Hukukumuzdaki genel hükümler ile öngörül- müĢ olan koruma yollarının, Ġnternet açısından uygulanmasına değinmekte ve açık- lamakta yarar bulunmaktadır. HaberleĢme, görüntü alma ve ses kaydetme vasıtala- rındaki teknik geliĢmeler, özellikle Ġnternet‟in ortaya çıkması ile kullanıcı sayısı ile etki alanının her geçen gün artması, bu hükümlerin öneminin de artmasına neden olmuĢtur. Bundan dolayı Medenî Kanun yoluyla kiĢilik haklarının korunması ama- cıyla ülkemizdeki herhangi bir mahkeme tarafından Ģikâyet bulunması üzerine, dosya üzerinde koruma tedbiri olarak1

eriĢimin engellenmesi kararı verilmektedir2. Ancak

1 _{Tatar, Erol, Ġnternete EriĢimin Engellenmesi, YD, Ocak – Nisan 2010, C. 36, S. 1 – 2, s. 138.} 2 _{Akgül, Yasak, s. 408. EriĢimin engellenmesi kararı, otobanda ters yönde giden bir otomobilin}

bazı yazarlara göre, 5651 sayılı Kanun ile beraber hukuk mahkemelerinin bu yetkisi ortadan kalkmıĢtır. Yani 5651 sayılı Kanun‟un yürürlüğe girmesinden itibaren eriĢi- min engellenmesi kararlarının yalnızca bu kanun hükümlerine göre verilmesi gere- kir3.

Ġnternet yoluyla gerçekleĢen kiĢilik hakkına yönelik ihlâllerde çoğu zaman uy- gulanacak özel bir düzenlemenin bulunmaması, genel nitelikteki medenî hukuk hü- kümlerinin burada da uygulanması sonucunu doğurmaktadır. Örneğin Türkiye‟de veri koruması hukuku alanında yasal düzenleme yetersizliği, kiĢisel verilerin korun- ması sorununu, ilk olarak “kiĢilik hakkının korunması” baĢlığın altında ele alma zo- runluluğunu getirmektedir4_{. Bu bağlamda 4721 sayılı Türk Medenî Kanunu‟nda kiĢi-} lik hakkının korunmasını düzenleyen hükümler kiĢisel verilerin korunması açısından da uygulama alanı bulur. Bunun yanında e-mail adreslerinin kullanılması ile gerçek- leĢen saldırılarda ise hukukî sorumluluk Medenî Kanun‟un 24, 25 ve 26 ncı maddele- ri ve Borçlar Kanunu‟nun 41 ve devamı maddelerinin uygulanması sonucunu doğu- rur5. Ġnternet‟te spam gönderilerle de kiĢilik hakkı ihlâlleri söz konusu olabilmekte- dir. Özel hukuk açısından spam e-mail ile karĢı karĢıya kalan kiĢi ya da kuruluĢlar da Medenî Kanun‟un 24 ve 25 inci maddelerine dayanarak kiĢilik hakkı saldırıya uğra- dığı gerekçesi ile dava açabilirler. Spam e-maillere karĢı Medenî Kanun‟da bulunan hükümlere dayanarak dava açabilmek için gönderilen e-mail‟in içeriği önem arz et-

bir kitabın içindeki zararlı içerik nedeniyle tüm kütüphaneye giriĢi yasaklamaya benzetilerek eleĢ- tirilmektedir (Tatar, Ġnternet, s. 139).

3

Tatar, Ġnternet, s. 140. 4 _{BaĢalp, KiĢisel Veri, s. 101.}

5 _{4. HD., 13.03.2007, E. 2006/4651, K. 2007/3146, “… dava konusu e-mailde davacının kastedildi-} ği ve içeriği itibariyle davacının kiĢilik haklarına saldırıda bulunulduğunun kabulü gerekir. E- mail‟in liste üyelerine yanlıĢlıkla gönderilmesi tazminat miktarının belirlenmesinde dikkate alına- cak bir durumdur. Yerel mahkemece bu yönler gözetilmeden davanın reddedilmiĢ olması bozma nedenidir”. Ancak yerel mahkeme kararında direnmiĢ, dosya HGK.‟nun önüne gelmiĢtir. HGK., ise 30.04.2008 tarih ve E.2008/4 – 351, K.2008/350 sayılı kararı ile direnme kararının bozulması- na karar vermiĢtir (Sinerji Mevzuat ve Ġçtihat Programı).

90

mez6. Ayrıca bir kiĢinin resminin ya da isminin7 izni alınmadan Ġnternet‟te reklâm amaçlı olarak yayınlanması halinde de MK. m. 24 anlamında kiĢilik hakkına saldırı söz konusu olur.

§ 12. ĠNTERNET YOLUYLA GERÇEKLEġEN ĠHLÂLLER KARġI- SINDA TÜRK MEDENÎ HUKUKU HÜKÜMLERĠ ĠLE KĠġĠLĠK HAKKININ KORUNMASI

I- KĠġĠNĠN RIZASINA DAYANILARAK YAPILAN ĠHLÂLLER KAR-