özel mülkiyetinde bulunan taþýnmazlara iliþkin kamulaþtýrma talepleri Kurum tarafýndan deðerlendirilir ve uygun görülmesi hâlinde Kurul tarafýndan kamulaþtýrýlmasýna karar verilir ve bu karar kamu yararý kararý yerine geçer. Kamulaþtýrma iþlemleri 4/11/1983 tarihli ve 2942 sayýlý Kamulaþtýrma Kanununda belirtilen esaslar dâhilinde Kurum veya Maliye Bakanlýðý ya da TEDAÞ tarafýndan yapýlýr. Bu durumda kamulaþtýrma bedelleri ile kamulaþtýrma iþlemlerinin gerektirdiði diðer giderler kamulaþtýrma talebinde bulunan önlisans veya lisans sahibi tüzel kiþi tarafýndan ödenir.
(2) Kamulaþtýrýlan taþýnmazýn mülkiyeti ve/veya üzerlerindeki sýnýrlý ayni haklarý, üretim veya daðýtým tesislerinin mülkiyetine sahip olan ilgili kamu kurum veya kuruluþuna, bunlarýn bulunmamasý hâlinde ise Hazineye ait olur. Kamulaþtýrma bedeli önlisans veya lisans sahibi özel hukuk tüzel kiþisi tarafýndan ödenerek tapuda Hazine adýna tescil edilen veya niteliði gereði tapudan terkin edilen taþýnmazlar üzerinde Maliye Bakanlýðýnca kamulaþtýrma bedelini ödeyen önlisans veya lisans sahibi özel hukuk tüzel kiþileri lehine bedelsiz irtifak hakký tesis edilir ve/veya kullanma izni verilir. Ýrtifak hakkýnýn ve/veya kullanma izninin süresi önlisans veya lisansýn geçerlilik süresi ile sýnýrlýdýr.
(3) Daðýtým lisansý sahibi tüzel kiþilerce yeni daðýtým tesisleriyle ilgili yapýlan kamulaþtýrmalarýn gerektirdiði kamulaþtýrma bedelleri ile diðer giderler tarifeler yoluyla geri ödenir.
(4) Önlisans sahibinin lisans alamamasý ya da önlisans veya lisansýn sona ermesi ya da iptali hâlinde, önlisans veya lisans sahibi tüzel kiþiler tarafýndan ödenmiþ bulunan kamulaþtýrma bedellerine iliþkin olarak aþaðýdaki uygulamalar yapýlýr:
a) Daðýtým lisansýnýn süresinin bitmesi nedeniyle sona ermesi hâlinde tarifeler yoluyla geri alýnmayan kamulaþtýrma bedelleri kamulaþtýrýlan taþýnmazýn mülkiyetine sahip olan kamu kurum veya kuruluþu tarafýndan ilgili þirkete iade edilir.
b) Kamulaþtýrýlan taþýnmazlarýn üzerinde irtifak hakký tesis edilmek ve/veya kullanma izni verilmek suretiyle baþka bir önlisans sahibinin kullanýmýna býrakýlmasý durumunda, kamulaþtýrma bedeli lehine irtifak hakký tesis edilen ve/veya kullanma izni verilen önlisans sahibi tarafýndan kamulaþtýrma bedelini ödemiþ olan tüzel kiþiye ödenir.
c) 2942 sayýlý Kanunun 23 üncü maddesi uyarýnca kamulaþtýrýlan taþýnmazýn sahibi veya mirasçýlarý tarafýndan geri alýnmasý durumunda, taþýnmaz sahibi veya mirasçýlarý tarafýndan geri ödenecek bedel, kamulaþtýrma bedelini ödemiþ olan tüzel kiþiye ödenir.
(5) Kamu tüzel kiþiliðini haiz önlisans veya lisans sahibi tüzel kiþilerce yürütülen üretim, iletim veya daðýtým faaliyetleri için gerekli olan taþýnmazlarla ilgili kamulaþtýrma iþlemleri, bu tüzel kiþiler tarafýndan yapýlýr ve kamulaþtýrýlan taþýnmazlar üretim, iletim veya daðýtým tesislerinin mülkiyetine sahip olan ilgili kamu tüzel kiþileri adýna tescil edilir.
Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 426)
(6) Özel hukuk tüzel kiþileri tarafýndan faaliyette bulunma hakký edinilen daðýtým bölgelerinde özelleþtirme tarihi itibarýyla mevcut olan daðýtým tesislerinin bulunduðu ve bu tarih itibarýyla kamulaþtýrma kararlarý alýnmamýþ veya kamulaþtýrma kararý alýnmakla birlikte kamulaþtýrma iþlemleri tamamlanmamýþ taþýnmazlarýn kamulaþtýrmasý TEDAÞ tarafýndan yapýlýr ve kamulaþtýrma bedelleri TEDAÞ tarafýndan ödenerek tapuda TEDAÞ adýna tescil edilir.
(7) Özel hukuk tüzel kiþilerince yürütülen üretim veya daðýtým faaliyetleri için gerekli olan Hazineye ait taþýnmazlar dýþýndaki kamu kurum veya kuruluþlarýna ait taþýnmazlar, Kurul tarafýndan verilecek kamulaþtýrma kararý uyarýnca Maliye Bakanlýðýnca 2942 sayýlý Kanunun 30 uncu maddesi uygulanarak temin edilir. Bu durumda kamulaþtýrma bedelleri ile kamulaþtýrma iþlemlerinin gerektirdiði diðer giderler kamulaþtýrma talebinde bulunan özel hukuk tüzel kiþisi tarafýndan ödenir.
Bu taþýnmazlarýn mülkiyeti üretim veya daðýtým tesislerinin mülkiyetine sahip olan ilgili kamu kurum veya kuruluþuna, bunlarýn bulunmamasý hâlinde ise Hazineye ait olur.
(8) Ýrtifak hakký, kullanma izni ve kiralamaya iliþkin olarak aþaðýdaki uygulamalar yapýlýr.
a) Piyasada üretim veya daðýtým faaliyetinde bulunan lisans veya önlisans sahibi özel hukuk tüzel kiþileri, faaliyetleri ile ilgili olarak Hazinenin mülkiyetindeki veya Devletin hüküm ve tasarrufu altýndaki taþýnmazlar üzerinde irtifak hakký tesisi, kullanma izni verilmesi veya kiralama yapýlabilmesi için Kurumdan talepte bulunur. Bu talebin Kurulca uygun görülmesi hâlinde, Maliye Bakanlýðý ile önlisans veya lisans sahibi özel hukuk tüzel kiþileri arasýnda önlisans veya lisans süresi ile sýnýrlý olmak üzere irtifak hakký tesisi, kullanma izni veya kiralama sözleþmesi düzenlenir. Bu sözleþmelerde, sözleþmenin geçerliliðinin önlisans veya lisansýn geçerlilik süresi ile sýnýrlý olacaðý hükmü yer alýr. Ýrtifak hakký, kullanma izni veya kiralama bedelin ödeme yükümlülüðü, önlisans veya lisans sahibi özel hukuk tüzel kiþisine aittir.
b) Piyasada kamu tüzel kiþiliðini haiz önlisans veya lisans sahibi tüzel kiþilerce yürütülen üretim, daðýtým veya iletim faaliyetleri için gerekli olan, Hazinenin özel mülkiyetindeki veya Devletin hüküm ve tasarrufu altýndaki taþýnmazlarla ilgili olarak irtifak hakký tesisinin veya kullanma izni verilmesinin talep edilmesi hâlinde, Maliye Bakanlýðý tarafýndan ilgili kamu tüzel kiþileri lehine lisans süresince bedelsiz irtifak hakký tesis edilir veya kullanma izni verilir.
Arz güvenliði
MADDE 20- (1) Bakanlýk, elektrik enerjisi arz güvenliðinin izlenmesinden ve arz güvenliðine iliþkin tedbirlerin alýnmasýndan sorumludur. Arz güvenliðine iliþkin görev ve sorumluluklar þunlardýr:
a) TEÝAÞ, iletim kýsýtlarýný asgari seviyeye indirecek þekilde iletim þebekesinin planlanmasýndan, tesisinden, iþletilmesinden, sistem güvenilirliðinin muhafaza edilmesinden ve üretim kapasite projeksiyonu ile yirmi yýllýk Uzun Dönem Elektrik Enerjisi Üretim Geliþim Planýnýn hazýrlanmasýndan sorumludur. TEÝAÞ, sistem güvenilirliðinin muhafaza edilmesini teminen ve yeterli kapasite olmamasý nedeniyle oluþabilecek bölgesel sistem ihtiyaçlarýný karþýlamak üzere, yan hizmetler anlaþmalarý kapsamýnda yeni üretim tesisi yaptýrmak veya mevcut üretim tesislerinin kapasitelerini kiralamak amacýyla ihale yapabilir. Ýhaleler çerçevesinde TEÝAÞ tarafýndan ödenecek kapasite kiralama bedeli sistem iþletim fiyatýna yansýtýlmak suretiyle, enerji bedeli ise kullaným amacýna baðlý olarak dengeleme ve uzlaþtýrma yönetmeliði çerçevesinde piyasa katýlýmcýlarý tarafýndan veya ticari yan hizmetler anlaþmalarý kapsamýnda sistem iþletim fiyatýna yansýtýlmak suretiyle karþýlanýr. TEÝAÞ tarafýndan yan hizmetler anlaþmalarý kapsamýnda kapasite kiralanmasý amacýyla yapýlacak ihaleye iliþkin usul ve esaslar Kurum tarafýndan çýkarýlan yönetmelikle düzenlenir.
Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 426)
b) Son kaynak tedarik þirketleri ve serbest olmayan tüketicilerin elektrik enerjisi ve kapasite talebini karþýlamakla yükümlü olan tedarik lisansýna sahip þirketler, her yýl Aralýk ayý sonuna kadar gelecek beþ yýl için, tahmin ettikleri elektrik enerjisi puant güç taleplerini, ihtiyaç duyduklarý elektrik enerjisi miktarýný, bu miktarýn temini için yaptýklarý sözleþmeleri ve ilave enerji veya kapasite ihtiyaçlarýný Kuruma bildirmek zorundadýr. Söz konusu enerji ve kapasite ihtiyaçlarýnýn karþýlanmasý amacýyla üretim þirketleri ile veya tedarik þirketleri ile imzalanacak sözleþmelere iliþkin usul ve esaslar Kurum tarafýndan yönetmelikle düzenlenir.
c) Serbest tüketicilerin elektrik enerjisi talebini karþýlayan tedarikçiler her yýl, serbest tüketicilerle yaptýklarý sözleþmeler kapsamýnda enerjiyi temin edecekleri kaynaklarý, bir önceki yýlýn Aralýk ayý sonuna kadar tedarikçi bazýnda Kuruma bildirmek zorundadýr.
ç) Kurum, lisans verilen, üretim tesislerinin gerçekleþmelerinin izlenmesinden, ilgili mevzuat kapsamýnda bu tesislerin öngörülen zamanda devreye girmesi için gerekli önlemlerin alýnmasýndan, TEÝAÞ tarafýndan yapýlacak arz-talep dengesi çalýþmalarýnda kullanýlmak üzere, beþ yýl içerisinde iþletmeye girecek ve arz hesabýnda dikkate alýnacak lisanslý yeni üretim kapasite miktarlarýnýn Bakanlýða düzenli aralýklarla bildirilmesinden sorumludur.
(2) Arz güvenliðinin temini için gerekli yedek kapasite de dâhil olmak üzere yeterli kurulu güç kapasitesinin oluþturulmasý amacýyla kapasite mekanizmalarý oluþturulur. Kapasite mekanizmalarýnýn oluþturulmasýna iliþkin usul ve esaslar Kurumun görüþü alýnarak Bakanlýk tarafýndan hazýrlanan ve Bakanlar Kurulu kararýyla yürürlüðe konulan yönetmelikle düzenlenir.
(3) Arz güvenliðinin izlenmesi ve deðerlendirilmesi için aþaðýda belirtilen iþlemler yapýlýr:
a) Gelecek yirmi yýlý kapsayan Türkiye Elektrik Enerjisi Talep Projeksiyonu Raporu, her iki yýlda bir Kalkýnma Bakanlýðý ve Kurum görüþleri de alýnmak suretiyle Bakanlýk tarafýndan hazýrlanýr ve yayýmlanýr.
b) TEÝAÞ, Türkiye Elektrik Enerjisi Talep Projeksiyonu Raporunun yayýmlanmasýný müteakiben, gelecek yirmi yýlý kapsayacak þekilde yapýlan talep tahminini, mevcut arz potansiyelini, potansiyel arz imkânlarýný, yakýt kaynaklarýný, iletim ve daðýtým sisteminin yapýsý ve geliþme planlarýný, ithalat veya ihracat imkânlarýný ve kaynak çeþitliliði politikalarýný dikkate alarak enerji politikalarýnýn belirlenmesinde yararlanmak üzere Uzun Dönem Elektrik Enerjisi Üretim Geliþim Planýný hazýrlayarak Bakanlýðýn onayýna sunar. Bu plan onaylanmasýný müteakip Bakanlýk tarafýndan yayýmlanýr.
c) TEÝAÞ, üretim kapasite projeksiyonu kapsamýnda her yýl gelecek beþ yýlý kapsayacak þekilde, Uzun Dönem Elektrik Enerjisi Üretim Geliþim Planýna göre gerçekleþmeler ile kýsa ve orta dönem arz-talep dengesini belirleyerek Bakanlýða ve Kuruma sunar.
ç) Bakanlýk, her yýl 31 Aralýk tarihine kadar, yukarýda belirtilen çalýþmalarýn ve Kurum tarafýndan hazýrlanan Elektrik Piyasasý Geliþim Raporunun sonuçlarýna göre arz-talep dengesini, kaynak çeþitliliðini, iletim ve daðýtým sistemi ile üretim tesislerinin durumunu dikkate alarak Elektrik Enerjisi Arz Güvenliði Raporunu hazýrlar ve Bakanlar Kuruluna sunar. Rapor, elektrik piyasasýnýn geliþimi ve iþlemesi hakkýnda deðerlendirmeleri ve arz güvenliði açýsýndan tespitleri, sorunlarý ve çözüm önerilerini kapsar.
Türkiye Büyük Millet Meclisi (S. Sayısı: 426)
BEÞÝNCÝ BÖLÜM