Serpantinit, gabro, diyabaz, bazalt, granit, granodiyorit, tüf, aglomera, kireçtaşı, şeyl ve volkanik kumtaşı ile temsil edilen birim ilk defa Perinçek (1977) tarafından Hakkâri ili Yüksekova ilçesi yakınlarında tanımlanmış ve adlandırılmıştır (Tuna, 1979; Türkmen, 1988). Yüksekova Karmaşığı, doğuda Hakkâri’den başlayarak batıda Elbistan’a kadar, Doğu Toroslar’da oldukça geniş bir alanda izlenmektedir.
Turan vd. (1995), ise birimin Perinçek (1977), tarafından Yüksekova civarında tanımlanan litolojik ve yapısal özellikleri ile Elazığ çevresindeki özelliklerinin faklı olduğunu, Hakkâri civarında birimin çeşitli litolojilerden oluşmuş tam bir karmaşık olduğunu, oysa Elazığ çevresinde birimin tabandan tavana doğru düzenli bir değişim gösterdiğini ve bir karmaşık özelliğini göstermediğini vurgulayarak, Elazığ Mağmatitleri ismini vermiştir. Daha sonra yapılan çalışmalarda bu isim kullanılmıştır. Bu çalışmada da aynı isim benimsenerek kullanılmıştır.
3.1.2.2.Dağılım ve Konum
İnceleme alanında Elazığ Mağmatitleri oldukça geniş yüzeyleme vermektedir. Sağırkarı Tepe’den (Oymaağaç Köyü doğusu) başlayarak (Şekil 3.4), Eğin Mahallesi
doğusu, Karşıeğin Mahallesi, Göllübağ Mahallesi, Buzlukbahçeleri Mahallesi, Muşutbahçeleri Mahallesi, Deliktaşbahçeleri Mahallesi, Obuz Köyü, Harput Mahallesi, Nuralı Köyü, Gümüşbağlar Köyü, Ulukent Mahallesi’nin kuzey kesimleri, Yıldızbağları Mahallesi, Fevziçakmak Mahallesi, Esentepe Mahallesi, Safran Mahallesi, Fırat Üniversitesi’nin kuzey kesimleri, Cumhuriyet Mahallesi ve Abdullahpaşa Mahallesi’ne kadar uzanan koridor boyunca yüzeyeleme vermektedir. Yine inceleme alanının doğusunda Sedeftepe’den başlayarak, Beyyurdu Mahallesi, Karşıyaka Mahallesi, Yurtbaşı Beldesi’nin batısı, Yazıkonak Beldesi’nin kuzeyi, Keklik Tepe ve civarında Elazığ Mağmatitleri yüzeylemektedir. Mollakendi Beldesi’nin güneydoğusu, İkitepe Köyü’nün güneyindeki alanda da Elazığ Mağmatitleri yüzeyler. İnceleme alanının güneyinde Gümüşkavak Mahallesi’nden başlayarak; Yeniköy Mahallesi, Yadigâr Mahallesi civarlarında, Altınçevre Mahallesi ve kuzey kesimlerinde, Yalnız Köyü, Tadım Köyü’nün kuzeyi ve batısında, Ballıca Köyü’nün kuzeybatısında, Tohumlu Köyü’nün doğusu ve kuzeyinde, Aşağıdemirtaş ve Yukarıdemirtaş köyleri ve çevresindeki geniş alanlarda yüzeyleme vermektedir (Ek–1).
İnceleme alanında tabanı görülemeyen Elazığ Mağmatitleri’nin üzerine, Kızıl Dağ, Kekik Tepe, Meryem Dağı’nda Permo–Triyas yaşlı Keban Metamorfitleri tektonik olarak (Şekil 3.1), Üst Maastrihtiyen yaşlı Harami Formasyonu uyumlu olarak, Orta Eosen–Üst Oligosen yaşlı Kırkgeçit Formasyonu açısal uyumsuz olarak, Üst Miyosen–Alt Pliyosen yaşlı Karabakır Formasyonu da uyumsuz olarak, Pliyo-Kuvaterner yaşlı Palu Formasyonu uyumsuz ve Kuvaterner yaşlı alüvyonlar tarafından uyumsuzlukla örtülmektedir (Şekil 3.2) ve (Ek-1).
3.1.2.3.Litoloji
Bingöl ve Beyarslan (1996), Elazığ Mağamatitleri’nin biribirini kesen diyorit, tonalit, granodiyorit ile bazaltik yastık lavlar, andezitik lav akıntısı ve piroklastitler, volkanoklastitler ve alttaki Kömürhan ofiyolitleri’ne ait gabrolar dâhil tüm derinlik ve yüzey kayaçlarını kesen granit dayk ve intrüzyonları ile andezitik lav piroklastitleri ile volkanoklastitleri kesen dasit daykları ve dasit domlarından oluştuğunu belirtmektedirler. Birimin granitik bileşimli derinlik kayaçları Kömürhan Ofiyoliti’nin üst kesimini oluşturan gabrolar içerisinde yer yer intrüzif olarak bulunmaktadır. Elazığ Mağmatitleri’nin volkanik kayaçları, bazen Kömürhan Ofiyoliti’nin üzerine, bazende Maden Karmaşığı’nın üzerine tektonik olarak gelmektedir.
İnceleme alanınında Elazığ Mağmatitleri, tabanda gabro, diyorit, monzonit, monzodiyorit derinlik kayaçları, bunların üzerinde genellikle yastık lav yapılı bazalt ve bazltik lav akıntıları, andezit, aglomera, lapillistone, tüf ve bunlarla ara tabakalı volkanosedimanterler, volkanosedimanterler ve bütün bunları kesen tonalit, granodiyorit, granit ve dasitlerden oluşur.
3.1.2.4.Elazığ Mağmatitleri’nin Oluşum Ortamı
Elazığ Mağmatitleri’nin oluşum ortamı ile ilgili yapılan çeşitli çalışmaların sonuçları birbirine yakındır.
Bingöl (1982, 1984, 1988), Elazığ çevresinde Elazığ Mağmatitleri üzerinde yaptığı petrografik ve jeokimyasal çalışmalar sonucunda, birimin kalkalkali karakterde olduğunu ve kuzeye dalımlı bir yitim zonu üzerinde gelişen bir ada yayı ürünü olduğunu belirtmiştir. Bingöl (1988), Elazığ Mağmatitleri’ni oluşturan kayaçların gabrodan granite kadar geniş bir bileşim faklılığı sunduğu ve bu kayaçların dalma-batma olaylarının üç evresinde oluştuğunu belirtmiştir. Birinci ve ikinci evrede ada yayı kayaç topluluğunu karakterize
eden gabro, diyorit, monzonit, tonalit ve granodiyoritlerin oluştuğunu, üçüncü evrede ise kıta-ada yayı çarpışma zonunu karakterize eden granitlerin oluştuğunu belirtmiştir.
Bingöl ve Beyarslan (1996), Elazığ Mağmatitlerinin Üst Kretase de oluşan supra- subduction zonu ofiyolit üzerinde gelişen ada yayı ürünleri olduğunu belirtmektedirler. Supra-subduction zonu kayaçları, ofiyolitleri oluşturan okyanus kabuğu içinde gelişmektedir. Üst Kretase sonuna doğru ofiyolitler, ada yayı malzemeleri (Elazığ Mağmatitleri) ve Keban-Malatya Metamorfitleri ile birlikte güneye doğru itilmektedir. Bu birimler bugünkü konumlarını Erken Miyosen sonrası Doğu Toroslar’daki bindirmelere bağlı olarak almışlardır.
Turan vd. (1995), Elazığ çevresinde yaptıkları çalışmada, Elazığ Mağmatitleri olarak adlandırdıkları Yüksekova Karmaşığı’nın ada yayı toleyitleri, ada yayı kalkalkali serisi ve çarpışma granitoidlerinden oluştuğunu belirtmişlerdir.
Oldukça geniş bir alanda yüzeyleyen Yüksekova Karmaşığı’nın (Elazığ Mağmatitleri) oluşum ortamı ile ilgi olarak yukarıda anlatılan çalışmalardan çıkan sonuç, Yüksekova Karmaşığı’nın kalkalkalen karakterde bir ada yayı ürünü olduğudur. Bu çalışmada da aynı görüş benimsenmiştir.
3.1.2.5.Elazığ Mağmatitleri’nin Yaşı
İnceleme alanınında Elazığ Mağmatitleri’ne yaş verebilecek herhangi bir veri olmamakla birlikte, bölgede yapılan çalışmalar ışığında Elazığ Mağmatitleri’nin yaşı Senoniyen olmalıdır.
3.1.3.Harami Formasyonu (Üst Maastrihtiyen; Kh)