Büyük İskender'in egemenliğiyle ekonomi de canlanma görülmektedir. Hindistan'a kadar rahat bir şekilde ticaret yapılmaktaydı. Gıda ürünleri, ham maddeler, sanayi ürünlerinin ticareti yapılmaktaydı. Yol şebekesi de ticareti kolaylaştırmıştır.232
Geniş alanda basılan sikkeler de ticaretin gelişmesine katkı sağlamıştır. Büyük İskender para sisteminde de değişiklik getirmiştir. Bastırdığı sikkelerden altın staterlerin ön yüzünde Athena başı arka yüzünde ayakta duran tanrıça Nike, gümüş tetradrahmilerin ön yüzünde Herakles başı arka yüzünde ise tahtta oturan Zeus resmi bulunmaktadır.233
Büyük İskender'in sikkeleri geniş coğrafi alanda tedavülde olup aynı zamanda fazlaca basılmıştır. İskender'in yoğun sikke üretiminin esas kaynağı Pers hazineleridir. Pers hazinelerinden elde ettiği değerli metali sikke basımı için kullanarak ticaret ve üretimi de teşvik etmiştir. Geniş coğrafi alanda büyük miktardaki külçelerin standart ölçülerde altın ve gümüş sikkeye dönüştürülmesi benzeri olmayan para olayı olarak görülmüştür.234
Büyük İskender'in ölümünden sonra da komutanları bazen Büyük İskender'in adıyla bazen de kendi adıyla sikke bastırmaya devam etmiştir.
Vergilerin toplandığı satraplık merkezlerinde ve Makedonya'ya ulaşan önemli noktalarda darphaneler kurulmuştur. Anadolu topraklarındaki ilk darphanede Tarsos olmalıdır. Anadolu'ya geçen Büyük İskender önceleri krali bir darphane kurmamışken Makedonya'dan uzaklaşmış olduğu için gerekli para basımını sağlamasından dolayı Tarsos'ta bir darphane kurmuştur.235
Büyük İskender fethettiği yerlerde Perslerden kalma yolları onartmıştır. Ticaret yönünden gelişmeye uygun yerlere yeni kentler kurdurarak canlılık kazandırmıştır. İskender'in kent kurma siyasetini en iyi şekilde devam ettiren krallık Seleukoslar olmuştur. Kentlere özel imtiyazlar vererek ticaretin gelişmesini sağlamışlardır. Anadolu'daki yerel
232 Bosch 1943, 152-154 233 Markholm 2000, 46; Howgego 1998, 58 234 Howgego 1998, 58; Markholm 2000, 25 235 Carradice-Price 2001, 125; Markholm 2000, 49
krallıklar da kendi toprakları üzerinde yeni kentler kurmuştur. Anadolu'da kurulan bu kentler Roma döneminde de varlıklarını korumuş Roma kültür ve sanatına etki etmiştir.236
Roma ekonominin odak noktası haline gelince kentteki sermaye birikimi artmıştır. Roma'daki bu zenginliğin kaynağını eyalet vergileri oluşturmaktaydı. Anadolu kısa sürede vergi toplama memurlarının yağmaları görülür. Roma memurlarının vergi toplamadaki adaletsizliği eyaletlerde karışıklığa yol açmıştır. Vergi miktarları yasayla belirlenmiş olsa da kendi kazancını düşünen iltizam şirketleri tarafından eyaletler sömürülmüştür. Augustus döneminde ise bu durum değişiklik gösterir. Augustus eyaletlerin sömürülmesine gerek görmemiş imparatorluğun geleceğinin eyaletlerdeki zenginliğe bağlı olduğunu görmüştür.237 Vespasianus döneminde yol yapımına verilen önem dolayısıyla ulaşım iyileştirilmiştir. MS 2. yy. imparatorluk ve buna bağlı olarak Anadolu eyaletleri için Altın Çağ olmuştur. Gelişimin doruk noktasına ulaşan kentlerde geniş kapsamlı pazarlar ortaya çıkmıştır. Ekonomik gelişmeler nüfus artışını da beraberinde getirmiştir.238
Şehirleşmenin hızla gelişmesi kendini sikke basan şehir sayısının artışında göstermiştir. Lykaonia'daki Barata, Dalisandus, Derbe, Hyde, İlistra, Savatra şehirlerinin kendi adına sikke bastırdığı görülmektedir.239
Septimus Severus giderek bozulan ekonomik düzende zayıf halk için önlemler almış, özellikle küçük çocukların korunması için eyalet valilerine uyarılarda bulunmuştur. Eyalet yollarının bakım işini kentlerden alıp üstelenen imparator bu konuda yapılan harcamaları kentler arasında paylaştırmıştır.240
Caracalla döneminde ekonomi iyice bozulmuş ve paranın değeri düşmüştür. Bu durumu Anadolu'daki yazıtlardan elde edilen bilgiler göstermektedir. Ekmek fiyatı, sikkenin kalitesi, sikke basımın durmuş olduğundan anlaşılmaktadır. Diocletianus bu kriz dönemini sert vergi sistemiyle düzeltmeye çalışmıştır.241
Paranın değerinin düşmesiyle toplanan vergilerde imparatorluğun ihtiyacını karşılamamaktaydı. Bu durum için imparatorun emri ile
236 Özsaiıt 1982, 323 237 Arslan 2000b, 33; İplikçioğlu 2007, 108-109 238 İplikçioğlu 2007, 108-109 239 Levick 1967, 135; Kurt 2010b, 124; Göktürk 1998, 53-77; Göktürk 2002, 109-182 240 İplikçioğlu 2007, 112 241 İplikçioğlu 2007, 113-114
eyaletlerden özel olarak toplanan para toplanmaya başlandı.242
Tavan Fiyatlar Fermanı çıkarılarak mal ve hizmetlerin fiyatı sabitlenmiştir.243
Lykaonia Ovası koyun yetiştiriciliğinde önemli kazançlar sağlamıştır. Lykaonia'yı "soğuk, ağaçsız ve suyun az bulunduğu yer" olarak tarif eden Strabon yabani merkeplerin otlak yeri olarak bahsettiği bölgede sulanmadığı halde olağanüstü koyunlar yetiştirildiğinden yünü sert olan koyunlardan servetler elde edildiğini ifade etmiştir. Bunlardan biri de Amyntas'tır. Üç yüz sürülük hayvan olan Amyntas büyük servet biriktirmiştir.244
Kentler hayvancılık, dericilik, keçi kılından çadır yapımında giderek zenginleşmiştir.245
Mezar taşlarında kadınlar kirmen, yün yumaklar ile tasvir edilmiştir. Kinna'da görülmüştür.246 Merkepler ise taşımacılıkta kullanılmış olmalıdır.
Tahıl tarımında önemli bir yeri olan Konya Ovası o dönemde başka bölgelere tahıl sevkiyatı yapmamıştır. Bu durum antik kaynaklarda geçmemektedir. Ksenophon Anabasis adlı eserinde Lydia'daki buğday pazarından bahsederken İkonion'dan geçmiş olduğu halde herhangi bir buğday pazarından söz etmemiştir. Büyük boyutlarda yapılan kaplar ise Mitchell'e göre taşımak için değil saklamak için yapılmış olmalıdır.247
Beyşehir ve Suğla Gölleri bol miktarda üzüm yetiştirilmektedir. Sultan Dağları da üzüm yetiştiriciliğinde önemli bir yerdir. Laodikeia'dan Ankyra'ya kadar olan bölgede mezar taşı ve adak yazıtlarından üzüm salkımı tasvirleri görülmektedir.248
Karahöyük'te bulunan üzüm biçimli kandilde ekonominin sosyal hayata yansıdığının bir göstergesidir.(Resim-3)
Bölgenin ihtiyaç duyduğu ürün ise yağ olmalıdır. II. Eumenes'in Tyriaion'a yazdığı mektupta ihtiyaç duyulan yağın zeytin ağacı yetiştirilerek temin edilmesi ifade edilmiştir. Bu durum aynı zamanda o dönemde en azından bazı bölgelerde iklim koşullarının daha iyi olduğunu da düşündürmektedir.249 242 Akşit 1970, 237 243 Arslan 2018, 99; İznik 2011, 108 244 Strabon XII. 6.1 245 Lequenne 1991, 129 246 Kaya 2005b, 330 247 Mitchell 1995, 242 248 Kaya 2005b, 328 249 Arslan 2018, 106
Lykaonia Bölgesi'nin önemli ekonomik kaynağından biri de tuz olmuştur. Strabon, Tuz Gölü'nün doğal bir tuzla havuzu olduğunu, kanadı suya değen kuşların tuzun çökmesinden dolayı bu şekilde kolayca yakalandığını anlatmıştır.250
Pliny ise tuz hastalıkların tedavisinde ilaç olarak kullanıldığından bahsetmiştir.251
Diocletianus döneminde tuzun fiyatının sığır etine oranla oldukça pahalı olması da önemli bir gelir kaynağı olduğunu göstermektedir.252
Hayvancılıkta önemli olan bölgede etler de tuzlanarak korunmuş ve ihraç edilmiş olabilir. İkonion halkının hayvan etlerini tuzlayarak ihraç ettiği düşünülmektedir.253 MÖ 278 yılında Anadolu'ya gelen Galatlar yağmalarının yanında tarım ve hayvancılıkla da ilgilenmiştir. Tuz ihtiyacını da Tatta'dan sağladıkları bilinmektedir.254
Sızma'da bulunan cıva ve gümüş madenleri Roma yönetimi için önemli olmuş ve bölge özel mülkiyet haline getirilmiştir. Maden işlerinden görevli memur Laodikeia’da bulunmuştur. İşlenen madenlerde Roma'ya götürülmüştür. Laodikeia Roma'ya uzanan ticaret yolunun üzerinde olması bakımından daha avantajlı bir yerdeydi. Buradaki görevlilerin sayısı İkonion'daki görevlilerden fazladır.255
Konya'nın 40 km kuzeybatısında yer alan kent Roma döneminde yolların kesişme noktasında yer almaktadır.256
Seleukos kolonisi257 olarak kurulmuş olup aynı adı taşıyan diğer kentlerden ayırmak için Helenistik dönemde Katakekaumene adıyla anılmıştır.258
İkonion ve Laodikeia arazisi arasında Roma'ya ait araziler vardır.259
Laodikeia'ya yerleştirilen kolonistler asker kökenli Makedonyalılar olmalıdır. Yazıtlarda Makedonios ve Makedon isimlerine rastlanmaktadır.260
Julius Eugenius kitabesinden Diocletianus döneminde Hristiyanlığın yasaklandığı yazıtlardan öğrenilmektedir.261
(Resim-5) Bölgedeki kültürel geçişi gösteren yazıtta Laodkiea'da bulunmuştur. Anne Zizimene'ye adanan yazıtlardan ilki Laodikeia'da bulunmuş ve diktiren kişi ise İkonion'da oturan Dokimeionlu Alexander isimli kişidir. Zizimene kültüne ait yazıtlar İkonion'da da bulunmuştur.262 250 Strabon XII.5.4 251 Pliny XXXI.41.45 252 Arslan 2018, 103 253 Mitchell 1995, 248 254 Darbyshire vd. 2000, 94 255 Ramsay 1905, 370
256 Bahar 1998b, 30; Drew Bear 2000, 248 257 Mitchell 1995a, 85 258 Kaya 2005b, 231 259 Ramsay 1907, 335 260 Kaya 2005b, 324 261
Bahar 1998b, 32; Drew Bear 2000, 247 262 Ramsay 1905, 367-368
SONUÇ
Lykaonia Bölgesi, coğrafi konumundan dolayı stratejik bir öneme sahip olmuştur. Helenistik ve Roma döneminde sorunlu bölgelere olan yakınlığıyla yönetim ile ilgili düzenlemelere dâhil edilmiştir. Helenistik dönemde diadokhlar arasındaki mücadelede bölgenin yönetimi sık sık değişmiştir. Seleukosların Anadolu'da hâkimiyeti ele geçirmesiyle bölge de Seleukos hâkimiyetine geçmiştir.
Seleukoslar yönetiminde Makedonya ve Yunanistan'dan sonra Anadolu'ya geçmiş olan Galatların etkisi görülmektedir. Helenistik krallıklarda paralı askerlik yapan Galatlar Anadolu'da yağmalar yaparak haraç almaya başlamıştır. MÖ. I. yy.da Lykaonia'ya kadar yayılmış olup Galatlar bölgeyi "tetrarkhia" yapmışlardır.
Roma, Seleukoslara karşı kazandığı Magnesia Savaşı'ndan sonra Anadolu'dan toprak ele geçirmemiştir. Müttefikleri aracılığıyla hareket etme yolunu seçen Roma Seleukosların boşalttığı toprakları Bergama ve Rodos arasında paylaştırmıştır. Bu temkinli politikası sayesinde yerel güçlerin tepkisini çekmeden Anadolu'ya müdahale edebilecek zemin oluşturmuştur. Anadolu'daki her karışıklıkta sorunları kendi çıkarına uygun biçimde çözümlemiş ve günden güne etkisini arttırmıştır.
Bergama toprakları Asia Eyaleti'ne dönüştürülürken Lykaonia eyalete dâhil edilmemiş Kappadokia kralının oğullarına bırakılmıştır. Roma'nın Anadolu'daki egemenlik politikası gereği eyalet toprakları dışında kalan yerleri bağımlı krallara bıraktığı görülmektedir. Bu bağımlı krallar Roma'ya olan hizmetleri karşılığında sahip oldukları yerleri korumuşlardır. Roma, gerek Parthlarla olan mücadelesinde gerekse dağlık bölgelerde sorun oluşturan isyancı kabilelere karşı bağımlı krallar kullanılmıştır. Pompeius'un başlattığı bağımlı krallar politikası diğer consüller tarafından da uygulanmıştır.
Roma'nın genel politikası sonucu oluşan bağımlı krallar uygulamasına en güzel örneklerden biri de Galatia kralı Amyntas'tır. Antonius tarafından Galatia kralı olarak tanınan Amyntas bu görevini Augustus döneminde de sürdürmüştür. Amyntas'a yüklenen görev yönetilmesi güç dağlık bölgelerdeki kabileleri Roma adına hâkimiyet altında tutmaktır. Roma sınırlarını genişletmesine de göz yummuştur. Anadolu'nun önemli bir yöneticisi durumuna
gelen Amyntas kişisel bir zenginliğe de ulaşmıştır. Laranda ve Derbe'ye hâkim olan Antipatros da Roma'ya olan bağlılığını sürdürerek hâkimiyetini devam ettirmiştir.
Augustus döneminde Roma İmparatorluğu'nun çıkarlarını korumak için kurulan koloniler isyan eden halka karşı da hazır güç olarak kullanılmıştır. Augustus döneminde Lystra ve İkonion kolonileri kurulmuşlardır. Bölgedeki şehirleşme faaliyetleri de Cladius döneminde olmuştur. Şehirleşme faaliyetlerinde yol ağlarının önemli etkisi olmuştur. Romalılar hem askeri hem idari nedenlerle yeni yollar yaparak ulaşım ağı kurmuşlardır. Roma idaresinin bir özelliği de para basan şehirlerde artış olmuştur. Lykaonia'daki Barata, Dalisandus, Derbe, Hyde, İlistra, Savatra şehirlerinin kendi adına sikke bastırdığı görülmektedir.
Strabon Lykaonia'yı soğuk, ağaçsız ve suyun az bulunduğu bölge olarak tarif etmektedir. Bölgedeki su anıtlarının varlığı da kuraklığı göstermektedir. Ancak Helenistik ve Roma döneminde günümüze oranla iklim koşullarının daha iyi olduğunu ya da en azından zeytin yetiştirmek için uygun yerlerin var olduğu düşünülmektedir. Tyriaion kentinin II. Eumenesle olan mektuplarında ihtiyaç duyulan yağın ağaç yetiştirilerek temin edilmesinin belirtilmesi bu durumu göstermektedir. Tarımsal yönden zengin olduğunu gösteren yazıtlar bulunmuştur. Tahıl deposu olarak adlandığımız Konya'da günümüzdeki gibi bir buğday ticareti görülmemektedir. Kendine yetecek kadar üretim yaptığı düşünülmektedir.
KAYNAKÇA
Antik Literatür
Diodoros :Bibliotheka Historika, Çev. T.E. Page(Loeb), London, 1947
Ksenophon :Anabasis-Onbinlerin Dönüşü, Çev. Tanju Gökçöl, Sosyal Yayınları, İstanbul, 1998.
Plutarkhos :Bioi Parelelloi: Alexander & Caesar (Paralel Yaşamlar: İskender & Caesar) Çev. F. Akderin, Alfa Yayınları, 2007.
Pliny :Natural History
http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0137%3Abook %3D31%3Achapter%3D41
Strabon :Geographica (Antik Anadolu Coğrafyası XII, XIII, XIV), Çev. A.Pekman, İstanbul, 1993.
Modern Literatür
Akşit 1970 :O. Akşit, Roma İmparatorluk Tarihi ( MS 193- 395), İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1970.
Alp 2001 :S. Alp, Hitit Çağında Anadolu, TÜBİTAK, Ankara, 2001.
Arslan 2000a :M. Arslan, Antikçağ Anadolusu'nun Savaşçı Kavmi Galatlar, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 2000a.
Arslan 2000b :M. Arslan, "Sulla'nın Küçükasya Politikası", Arkeoloji ve Sanat Dergisi/ 94, Ocak- Şubat 2000b, 32-42.
Arslan 2018 :M. Arslan, " Helenistik Dönemde Konya'da Ticaret", İpekyolu Dergisi Özel Sayısı Konya Kitabı XVI/1, Konya 2018.
Arslan 2011 :M.Arslan, Yalvaç-Beyşehir-Suğla Oluğu'nun M.Ö 500- M.S 500 Yılları Arası Tarihi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Konya, 2011.
Arslan 2019 :M.Arslan, Anadolu'da Helenistik Dönemde Resmi Yazışmalar-Kraliyet Mektupları, Kent Kararnameleri, Anlaşmalar, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2019.
Atlan 1975 :S. Atlan, " Side'de Basılan Amyntas Sikkeleri", BELLETEN XXXIX/ 156, 1975, 575-611.
Atlan 2014 :S. Atlan, Roma Tarihinin Anahatları, TTK, Ankara, 2014.
Ay 2012 :Ş. Ay, "Kur.Sapliti ve Hitit Kralalrı İçin Önemi; Jeopolitik Bir Değerlendirme", I. Uluslararası Hatunsaray (Lystra) ve Çevresi, Tarih, Kültür ve Turizm Sempozyumu 2-4 Ekim 2011, Konya, 2012, 143-149.
Bahar 1991 :H. Bahar, İsauria Bölgesi Tarihi (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Konya, 1991.
Bahar 1994 :H. Bahar, "Takkeli Dağ (Kevele Kalesi) ve Konya Tarihi Bakımından Önemi", SÜSBE 3, Konya, 1994, 313-333.
Bahar 1995 :H. Bahar, Konya Çevresi Tarih Araştırmaları I: Hititlerden Romalılar'a Kadar İsauria Bölgesi, SÜFEFE Dergisi/ 9-10, Konya, 1994-1995, 219-246.
Bahar 1998a :H. Bahar, " Konya Araştırmaları III, Lykaonia ( Konya Merkez Bölgesi), SÜFEFE Dergisi 12, Konya, 1998a, 197-206.
Bahar 1998b :H. Bahar, "Konya ve Çevresi Yüzey Araştırmaları 1997", AST 16/2, Ankara 1998b, 23-54.
Bahar 1999 :H. Bahar, Demir Çağında Konya ve Çevresi, Çizgi Kitabevi, Konya, 1999.
Bahar 2017 :H.Bahar, "Tarih Öncesinden Bizans Dönemine Kadar Konya Ulaşımı ve Balkayalar-Bağırsakdere Kalesi", Selçuklu Araştırmaları Dergisi 7, 125-140.
Ballance 1957 :M.H.Ballance, "The Site of Derbe: A New İnscription", Anatolian Studies Vol.7, 147-151.
Bean 1999 :G.E. Bean, Eskiçağ'da Güney Kıyılar, Çev, İ. Delemen- S. Çokay, Arıon Yayınevi, İstanbul, 1999.
Berk 2012 :F.M.Berk,"St.Tımothy: A Natıve of Lystra", I. Uluslararası Hatunsaray (Lystra) ve Çevresi, Tarih, Kültür ve Turizm Sempozyumu 2-4 Ekim 2011, Konya, 2012, 205-216.
Billows 1997 :R.A.Billows, Antigonos the One-Eyed and the Creation of the Hellenistic State. Los Angeles: University of California Press.
Bosch 1940 :C. Bosch, Roma Tarihinin Anahatları I. Kısım Cumhuriyet, Çev. S. Atlan, İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1940.
Bosch 1943 :C. Bosch, Helenizm Tarihinin Anahatları II, Roma İmparatorluğuna Katıldıkları Tarihe Kadar Helenizm Devletleri, Çev. S. Atlan, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1943.
Bozyiğit- Tapur :R. Bozyiğit- T. Tapur, " Konya Ovası ve Çevresinde Yeraltı Sularının 2009 Obruk Oluşumlarına Etkisi", SÜSBE Dergisi 21, Konya, 2009, 137- 155.
Bozyiğit- Güngör :R. Bozyiğit- Ş. Güngör, "Konya Ovası'nın Toprakları ve Sorunları", 2011 Marmara Coğrafya Dergisi 24, İstanbul, 2011, 169-200.
Bülbül 2012 :C. Bülbül, "Antik Kent: Lystra", I. Uluslararası Hatunsaray (Lystra) ve Çevresi, Tarih, Kültür ve Turizm Sempozyumu 2-4 Ekim 2011, Konya, 2012, 161-166.
Calder 1910 :W.M. Calder, "A Cult of Homanades", The Classical Review Vol. 22, No. 3, 1910, 76-81.
Carradice- Price :I. Carradice- M. Price, Hellen Dünyasında Sikke, Çev. O. Tekin Homer 2001 Kitabevi, İstanbul, 2001.
Cronin 1902 :H.S.," First Report of a Journey in Pisidia, Lycaonia, and Pamphylia",The Journal of Hellenic Studies, Vol. 22, 1902, 94-125.
Çetik 1985 :A.R. Çetik, Türkiye Vejetasyonu I, İç Anadolu'nun Vejetasyonu ve Ekolojisi, Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Yayınları, Konya, 1985.
Demircioğlu 1998 :H. Demircioğlu, Roma Tarihi I, Menşelerden Akdeniz Havzasında Hakimiyet Kurulmasına Kadar, TTK, Ankara, 1998.
Doğanay 2005 :O. Doğanay, Ermenek ve Yakın Çevresindeki Antik Yerleşim Birimleri, Çizgi Kitabevi, Konya, 2005.
Doğanay 2008 :O. Doğanay, "Antik ve Modern Kaynaklara Göre Toroslar'ın Savaşçı Kavmi Homonadlar'ın Yaşadığı Coğrafya", Arkeoloji ve Sanat Dergisi 128, İstanbul, 2008, 11-32.
Darbyshire- Mitchell-
Vardar 2000 :G. Darbyshire, S. Mitchell, L. Vardar, "The Galatian Settlement in Asia Minor. Anatolian Studies. Vol. 50, 75-97.
Drew Bear 2000 :T.Drew Bear, "Laodikeia Katakekaumene (Konya- Ladik) Bölgesinde Yapılan Araştırmalar", Araştırma Sonuçları Toplantısı 18/1, İzmir, 2000, 247-255
Droysen 2007 :Droysen, Büyük İskender Tarihi, Çev. Prof.Dr.B.S. Baykal, Dharma Yayınları, İstanbul, 2007.
Eyice 1965 : S. Eyice, "Sultaniye- Karapınar'a Dair", Tarih Dergisi 15/20, 1965, 117-141.
French 1992 :D.French, "Galatya Bölgesi Roma Yolları ve Miltaşları", Anadolu Medeniyetleri Müzesi 1990 Yıılığı, Ankara, 1992, 6-31.
French-Mitchell :D. French-S.Mitchell," Roma İmparatorluğu'nun İlk Devirlerinde 1997 Pisidia'da Yollar ve Ulaşım", Türk Arkeoloji Dergisi XXIV/1, Ankara,
1197.
Göktürk 1998 :M. T. Göktürk, "Lykaonia Sikkeleri", Anadolu Medeniyetleri Müzesi 1997 Yıllığı, Ankara, 1998, 53-77.
Göktürk 2002 :M.T. Göktürk, "Anadolu'da Her Sikke Bir Şehir, Anadolu'da Sikke Basan Şehirler Üzerine Alfabetik Bir İnceleme", Anadolu Medeniyetleri Müzesi 2001 Yıllığı, Ankara, 2002, 109-182.
Gurney 2001 :O.R. Gurney, The Hittites, Çev. P. Arpaçay, Dost Yayınları, Ankara, 2001.
Howgego :C.Howgego, Sikkelerin ışığında Eskiçağ Tarihi, Çev.O. Tekin, Homer Kitabevi, İstanbul, 1998.
İplikçioğlu 2007 :B. İplikçioğlu, Hellen ve Roma Tarihinin Anahatları, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul 2007.
İznik 2011 :E.İznik, "İmparator Diocletianus’un "Tavan (En Yüksek) Fiyatlar Fermanı" "Edictum de pretiis RerumVenalium", Ankara üniversitesi Dil Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Araştırmaları Dergisi Cilt. 30, Sayı. 49, 97-130
Jones 1937 : A. H. M. Jones, The Cities of the Eastern Roman Provinces, Oxford, 1937.
Kaya 1998 :M.A. Kaya, "Anadolu'da Roma Egemenliği ve Pompeius'un Siyasal Düzenlemeleri", Tarih İncelemeleri Dergisi 13, İzmir, 1998, 163-173.
Kaya 2000 :M.A. Kaya," Suriye Krallığı'nın Büyük Menderes Havzasındaki Kolonileri", Tarih İncelemeleri Dergisi XV, 2000, 121-136.
Kaya 2003 :M. A. Kaya, " Anadolu'da Roma Garnizonları", Tarih İncelemeleri Dergisi XVIII/2, İzmir, 2003, 83-94.
Kaya 2005a :M.A. Kaya, " Anadolu'da Roma Eyaletleri: Sınırlar ve Roma Yönetimi", Tarih Araştırmaları Dergisi 38, 2005a, 11-30.
Kaya 2005b :M. A. Kaya, Anadolu'daki Galatlar ve Galatya Tarihi, İlya Yayınevi, İzmir, 2005b.
Kurt 2009a : M. Kurt, “Kilikia’da Yeni Asur Egemenliği ve Yerel Güçler”, SÜSBE Dergisi 21, Konya, 2009, 327-337.
Kurt 2009b : M. Kurt, “Konya Adının Kökeni ve Kaynakları”, KTO, İpekyolu Dergisi, S. 251, Ocak, Konya, 2009.
Kurt 2009c :M. Kurt, " Marcus Antonius'un Kilikya Politikası", Tarih İncelemeleri Dergisi XIV/ 2, İzmir, 2009c, 31-46.
Kurt 2009d :M. Kurt, Karaman'da Eskiçağlara Ait Kültürel Unsurlar ve Turizm Açısından Önemi", Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 21, Konya, 2009d, 165- 196.
Kurt 2009e :M. Kurt, "Roma Cumhuriyeti Yönetiminde Kilikya Bölgesi ve Yerel Güçler, AKÜSBE Dergisi 11/1, 2009e, 115-139.
Kurt 2010a :M. Kurt, "Roma Egemenliğinde Kilikya ve Roma İç Savaşlarının Bölgedeki Yansımaları", Tarih İncelemeleri Dergisi XXV/2, İzmir, 2010a,483-501.
Kurt 2010b :M. Kurt, " Antik Lykaonia'da Yönetim ve Şehirleşme", DÜ Sosyal Bilimler Dergisi 28, 2010b, 119-132.
Kurt 2010c :M.Kurt, "Cicero'nun Kilikya Eyaleti Valiliği ve Parth Krallığı", AKÜ Sosyal Bilimler Dergisi XII/2, 51-64.
Küçükbezci 2012 :H. G. Küçükbezci, " Assur Ticaret Kolonileri Çağı'nda Hatunsaray (Lusna) ve Çevresi", I. Uluslararası Hatunsaray (Lystra) ve Çevresi, Tarih, Kültür ve Turizm Sempozyumu 2-4 Ekim 2011, Konya, 2012, 135-142.
Küçükbezci 2018 :H.G. "MÖ 2.Binyıl Ticaretinde Konya'nın Yeri", İpek Yolu Dergisi Özel Sayısı Konya Kitabı XVI/1, Konya, 2018.
Lahn 1941 :E. Lahn, “Aksaray-Konya arasındaki volkanik Arazi”, M.T.A. (1/22), 1941, Ankara, s. 45-47.
Lequenne 1991 :F. Lequenne, Galat'lar, Çev. S. Albek, TTK Yayınları, Ankara, 1991.
Lıoyd 2003 :S. Lıoyd, Türkiye'nin Tarihi- Bir Gezginin Gözüyle Anadolu Uygarlıkları, Çev. E. Varinlioğlu, TÜBİTAK, Ankara, 2003.
Macqueen 1999 :J.G. Macqueen, Hititler ve Hitit Çağında Anadolu, Çev. E. Davutoğlu, Arkadaş Yayınevi, Ankara, 1999.
Magie 2001 :D. Magie, Anadolu'da Romalılar I- Attalos'un Vasiyeti, Çev. N. Başgelen- Ö. Çapar, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 2001.
Magie 1950 :D.Magie, Roman Rule in Asia Minor Vol.1. Princeton: Princeton University Press.
Malay 1987 :H. Malay, "Batı Anadolu'da Aristonikos Ayaklanması" Tarih İncelemeleri Dergisi 3, İzmir, 1987, 13-48.
Markholm 2000 :O. Markholm, Erken Hellenistik Çağ Sikkeleri, Büyük İskender'in Tahta Çıkışından Apameia Barışı'na Kadar, Çev. O. Tekin, Homer Kitabevi, İstanbul, 2000.
McDonald 1967 :A.H. McDonald, "The Treaty of Apamea (188 B.C.)", The Journal of Roman Studies, Vol. 57, No. 1/2 (1967), 1-8
Mitchell 1979 :S. Mitchell, "İconium and Ninica: Two Double Communities in Roman Asia Minor", Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte 28/4, 1979, 409-438.
Mitchell 1995 :S.Mitchell, Anatolia I, Land, Men and Gods in Asia Minor, The Celts and the İmpact of Roman Rule, Clarendon Press, Oxford 1995.
Özsait 1982a :M. Özsait, "Anadolu'da Helenistik Dönem", Anadolu Uygarlıkları Ansiklopedisi 2, Görsel Yayınlar, 1982, 280-324.
Özsait 1982b :M. Özsait, " Anadolu'da Roma Egemenliği", Anadolu Uygarlıkları Ansiklopedisi 2, Görsel Yayınlar, 1982b, 325-361.
Özsait 1985 :M. Özsait, Hellenistik ve Roma Devrinde Pisidya Tarihi" Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul, 1985.
Öztürk 2009 :H. S. Öztürk, “MÖ III. Yüzyıldan MÖ I. Yüzyılın Başlarına Kadar Doğu Akdeniz ve Küçük Asya’nın Güney Kıyılarında Korsanlık/Haydutluk”, Ancient History, Numismatics and Epigraphy in the Mediterranean World. Studies in memory of Clemens E. Bosch and Sabahat Atlan and in honour of Nezahat Baydur, İstanbul, 2009, s. 299-308.
Pullu 2013 :S. Pullu, Geç Hitit (Tabal) Krallıkları, Kocatepe Yayınları, Afyon, 2013.
Ramsay 1905 :W. M. Ramsay, "Lycaonian and Phrygian Notes", The Classical Review, Vol.19, No. 7, 367-370.
Ramsay 1907 : W.M.Ramsay, The Cities of St. Paul. London: Hodder and Stoughton.
Ramsay 1960 :W.M.Ramsay, Anadolu Tarihi Coğrafyası, Çev. M.Pektaş, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1960.
Robinson 1924 : D.M. Robinson, "A Preliminary Report on the Excavations at Pisidian Antioch and at Sizma", American Journal of Archaeology, Vol. 28, No. 4, 435-444.
Saraçoğlu 1990 :H. Saraçoğlu, Bitki Örtüsü, Akarsular ve Göller, Milli Eğitim Basımevi, Ankara, 1990.
Sayar 1999 :M. H. Sayar, "Antik Kilikia'da Şehirleşme", TTKong. Bildirileri XII/2, 1999, 193-216.
Sevin 1982a :V. Sevin, "Lydialılar", Anadolu Uygarlıkları Ansiklopedisi 2, Görsel Yayınlar, 1982a, 245-266.
Sevin 1982b :V. Sevin, " Anadolu'da Pers Egemenliği", Anadolu Uygarlıkları Ansiklopedisi 2, Görsel Yayınlar, 1982b, 267-277.
Sevin 2001 :V. Sevin, Anadolu'nun Tarihi Coğrafyası, TTK Yayınları, Ankara,