Edremit Körfezindeki İlçelerde İşletmelerin Yerleşim Yerleri ve

Edremit Körfezindeki ilçeler, tarıma dayalı sanayi üretim tesisleri için büyük bir potansiyele sahiptir. Yörede bulunan tarıma dayalı sanayi kuruluşlarının çoğu zeytinyağı ve zeytinin yan ürünlerini imal etmektedir. Bunun sebebi ise yörenin zeytinlik alanlarla çevrili olmasıdır. Buradaki zeytinyağı üreten fabrika ve atölyelerin hammadde ihtiyacı sahadaki zeytinlik alanlardan karşılanmaktadır. Yörede zeytinyağı üretim tesisleri haricinde, birden fazla tarıma dayalı sanayi işletmeleri bulunmaktadır. Yöredeki tarıma dayalı sanayii yelpazesinde bulunan sektörler aşağıdaki çizelgede gösterilmektedir.

Çizelge 40. Araştırma Sahasında Yer Alan Fabrika ve Atölyelerin Sektörel Dağılımı

ve Genel Toplamı

Fabrikalar

İlçeler Zeytinyağı Salça ve Konserve Ayçiçek ve Mısırözü Şarap TOPLAM

AYVACIK 17 - - 1 18 EDREMİT 28 - - - 28 HAVRAN 14 - 1 - 15 BURHANİYE 15 1 - - 16 GÖMEÇ 12 - - 1 13 AYVALIK 26 - 1 - 27

Yukarıdaki çizelgede Edremit Körfezindeki ilçelerin sınırları içerisinde bulunan fabrika ve atölyelerin sektörlere göre dağılımı ve toplamı gösterilmektedir.

99

Çizelgeye göre; Ayvacık ilçesinde 17 adet zeytinyağı ve 1 adet şarap üretim tesisi bulunduğu tespit edilmiştir. Edremit ilçesinde ise toplamda 28 adet üretim tesisi saptanmış ve bu tesislerin tümü zeytinyağı üretim faaliyetlerini sürdürmektedir. Havran ilçesi incelendiğinde, zeytinyağı üreten 14 adet tesis ile 1 adet ayçiçeği ve mısırözüne yağı üretimi yapan modern fabrika bulunmaktadır. Burhaniye ilçesinde 15 adet zeytinyağı üretim işletmesi ile ilçede 1 adet modern salça ve konserve fabrikası saptanmıştır. Gömeç’te 12 adet zeytinyağı üreten işletme bulunmaktadır. İlçede ayrıca 1 adet şarap üretim tesisi faal durumdadır. Ayvalık ilçesinde 26 adet zeytinyağı üretim fabrikaları ile 1 adet modern ayçiçeği ve mısırözüne yağı üretimi yapan tesis tespit edilmiştir. Araştırma sahasında yer alan tarıma dayalı sanayinin yelpazesi içerisinde bulunan zeytinyağı, şarap, ayçiçeği ve mısırözüne yağı ile salça ve konserve üretimi yapan işletmeler tespit edilmiştir. Bu tespit edilen tarıma dayalı sanayi kuruluşlarının toplam sayısı 117’dir.

Araştırma sahasının sınırları içerisinde tespit edilen tarıma dayalı sanayi kollarında faaliyet gösteren fabrika ve atölyelerin dağılışlarını ilçe bazında incelemekte fayda görülmektedir.

100

Edremit Körfezinin kuzeyinde yer alan Ayvacık ilçesinde relief arızaları fazla olduğundan dolayı üretim tesisleri genellikle düzlük alanlarda kurulmuştur. İlçenin güneyinde Sazlı köyü sınırları içinde bir adet modern zeytinyağı fabrikası bulunmaktadır. Sazlı köyünün doğusunda yer alan Ahmetçe köyünde atölye tipi üretim alanları tespit edilmiştir. Bu alanların doğusunda ilçenin en önemli zeytin ve zeytinyağı merkezi Küçükkuyu Kasabası’nın sahil kenarları ve E87 karayolu üzerinde zeytinyağı üretim alanlarının oldukça yoğun olduğu görülmektedir. Ayrıca Küçükkuyu Kasabası’nda Tarım Satış Kooperatifleri Birliği’ne (Tariş) ait bir adet zeytinyağı fabrikası bulunmaktadır. Ayvacık ilçe sınırı içinde kalan Korubaşı köyünde ise şarap üretim fabrikası tespit edilmiştir.

Harita 5. Edremit İlçesi Fabrika ve Atölye Dağılış Haritası

Edremit ilçesi fabrika ve atölye dağılış haritası incelendiğinde, Edremit ilçesinin batı sınırını teşkil eden Narlı mahallesi sınırları içerisinde zeytinyağı fabrikası bulunmaktadır. İlçede Tariş’e ait bir adet zeytinyağı üretim atölyesi Altınoluk mahallesi sınırları içerisinde faal durumda olduğu tespit edilmiştir. Altınoluk

101

mahallesinin doğusunda E87 karayolu üzerinde Avcılar mahalli sınırı içinde kalan bir adet zeytinyağı üretim atölyesi saptanmıştır. Güre mahallesinde modern bir zeytinyağı üretim tesisi faaliyetini sürdürmekte olduğu belirlenmiştir. İlçenin merkezine yaklaştıkça zeytinyağı üretim tesislerinin sayılarında artış gözlenmektedir. Edremit ilçesindeki zeytinyağı üretim tesislerinin dağılış yoğunluğu, Akçay mahallesi sınırında başlayarak Zeytinli, Yolören ve Edremit ilçe merkezi sınırlarına kadar uzanmaktadır. Bu yoğunluğun arasında kalan Kadıköy mahallesinde zeytinyağı üretimi yapan, bir adet atölye tespit edilmiştir. İlçede tarıma dayalı sanayi tesisleri yelpazesinde sadece zeytinyağı üretimi yapan işletmelerden oluştuğu tespit edilmiştir.

Harita 6. Havran İlçesi Fabrika ve Atölye Dağılış Haritası

Havran ilçesinde bulunan fabrika ve atölyelerin dağılış haritası incelendiğinde D230 karayolu üzerinde konumlandıkları görülmektedir. Bu fabrika ve atölyeler şehrin merkezine oldukça yakın bir alanda kurulmuştur. İlçe merkezi sınırları içerisinde kalan Hamambaşı mahallesinde Tariş’e ait bir adet zeytinyağı fabrikası bulunmaktadır. Havran ilçe merkezine 8 km uzaklıkta olan Kocadağ mahallesinde bir adet modern zeytinyağı üretim tesisi tespit edilmiştir. Havran ilçesindeki tarıma dayalı sanayi

102

tesislerinin birçoğu zeytinyağı üretim kollarında faaliyet göstermektedir. Ayrıca ilçe merkezini oluşturan mahallelerden Tekke mahallesinde Ayçiçek ve Mısırözü yağı üretimi yapan bir adet modern tesis bulunmaktadır. Ayrıca şehir merkezinin 14 km doğusunda, Dereören mahallesi hudutları içerisinde yer alan bir adet zeytinyağı atölyesi tespit edilmiştir.

Harita 7. Burhaniye İlçesi Fabrika ve Atölye Dağılış Haritası

Yörenin güneyine doğru yönelen anayolların üzerinde Burhaniye ilçesi yer almaktadır. İlçedeki tarıma dayalı sanayi kollarında faaliyet gösteren firmaların çoğunluğu zeytinyağı üretimi yapmaktadır. Burhaniye ilçe merkezinde konumlanmış, Hürriyet mahallesinde Tariş’e ait zeytinyağı fabrikası bulunmaktadır. İzmir- Çanakkale karayolu üzerinde, Burhaniye ilçe merkezi sınırları içerisinde zeytinyağı üretimi yapan fabrika ve atölyelerin yoğun olduğu tespit edilmiştir. İlçe merkezine 6 km mesafesi bulunan, Şarköy mahallesinde zeytinyağı üretimi yapan fabrika ve atölyeler tespit edilmiştir. Ayrıca şehrin merkezine yakın konumda bulunan Kocacami mahallesinde, zeytinyağı üretim tesislerinden farklı olarak salça ve konserve imal eden bir adet modern fabrika saptanmıştır. İlçe merkezinin doğusunda yer alan Kızıklı

103

mahallesinde bir adet zeytinyağı üretim atölyesi tespit edilmiştir. İlçenin güneyine doğru İzmir-Çanakkale karayoluna 4 km uzaklıkta olan, Taylıeli mahallesi hudutlarında zeytinyağı üretim tesisi faaliyetlerine devam etmektedir. Burhaniye ilçesinin güneyinde bulunan Pelitköy mahallesinin merkezinde faal durumdaki atölyelerin zeytinyağı üretimi yaptıkları tespit edilmiştir.

2018 yılı itibariyle Cumhuriyet mahallesi sınırları içerisinde, Burhaniye Zeytin ve Zeytinyağı Ürünleri İşleme İhtisas Organize Sanayi Bölgesi açılmıştır. Bu sanayi sitesinde zeytine yan sanayi olarak zeytinyağı, sabun ve prina üretimi yapılmaktadır. Kurulan bu sanayi bölgesinde çiftçiden alınan zeytinin yağa dönüştürüp şişeleyerek ya da satın aldığı zeytinyağını filtreleme ve ambalajlama işlemlerinden geçirerek kendi markasıyla piyasaya ürünlerini satan firmaların bir saha içerisinde toplanmaları amaçlanmıştır. Bu organize sanayinin üreticiler için birçok faydası bulunmaktadır. Bunlar:

1. Zeytin ve zeytinyağı üretimi ve teknoloji konusunda birlik ve beraberlik içinde olup ülkenin ve dünyanın önde gelen yöresi olacak,

2. Denize deşarj edilen fabrika atıkları, kara sularında arıtılarak çevrenin kirlenmesi önlenecek,

3. Belirli teşviklerle yeni zeytin işleme ve zeytinyağı fabrikaları kurulacak,

4. Kalıcı istihdam sağlanarak yöredeki işsizlik sorununu azaltmak gibi birçok konuda fayda sağlanacaktır (Burhaniye Belediyesi 2017 Yılı Ekonomi Raporu).

104

Şekil 11. Burhaniye Zeytin ve Zeytinyağı ürünleri İşleme İhtisas Organize Sanayi

Bölgesi. Kaynak. (Burhaniye kent planı)

105

Gömeç ilçesindeki tarıma dayalı sanayi tesislerinin dağılış haritası incelendiğinde fabrika ve atölyelerin D550 İzmir-Çanakkale karayolları üzerinde konumlandıkları görülmektedir. İlçenin Karaağaç mahallesinde zeytinyağı üretim atölyelerinin yoğun olduğu tespit edilmiştir. Gömeç ilçe merkezinde zeytinyağı üretim faaliyetlerini sürdüren fabrika ve atölyeler saptanmıştır. Kemalpaşa mahallesinde Tariş’e ait modern zeytinyağı fabrikası tespit edilmiştir. Şehir merkezinin 9 km güneyinde, Dursunlu mahallesi sınırları içerisinde yer alan zeytinyağı üretim sahaları saptanmıştır. Gömeç’in güneybatısında yer alan Keremköy mahallesinde bir adet zeytinyağı üretimi yapan atölye tipi sanayi işletmesi bulunmaktadır. Gömeç ilçe merkezinde, zeytinyağı üretimi yapan tesislerden farklı olarak, Madra Dağının eteğinde bulunan ve ilçenin güneydoğusunda yer alan, Kobaşlar köyünde şarap üretim fabrikası bulunmaktadır.

Harita 9. Ayvalık İlçesi Fabrika ve Atölye Dağılış Haritası

Araştırma sahasının güneyinde yer alan Ayvalık ilçesindeki fabrika ve atölye dağılış haritası incelendiğinde zeytinyağı üretim işletmelerinin D550 İzmir-Çanakkale yolu üzerinde yer aldıkları görülmektedir. Ayvalık ilçe merkezi sınırında Atatürk

106

bulvarı ve Cumhuriyet caddesi üzerinde zeytinyağı üretim tesisleri yoğun olduğu tespit edilmiştir. Bu sahadaki yoğunluğu atölye tipi üretim yapan firmalar oluşturmaktadır. Bu işletmelerin tümü faal durumdadır. Ayvalık ilçesi idari sınırları içerisinde bulunan Cunda (Alibey) Adasını hudutlarında yer alan Namık Kemal mahallesinde bir adet zeytinyağı üretim tesisleri bulunmaktadır. İlçenin güney kesiminde yer alan Altınova mahallesinde Tariş’e ait bir adet zeytinyağı üretim tesisi saptanmıştır. Ayrıca İzmir- Çanakkale karayolu üzerinde Küçükköy mahalle sınırının içerisinde Ayçiçek ve Mısırözü yağı üreten modern bir fabrika tespit edilmiştir.

Şunu da belirtmek gerekir ki; Edremit Yöresinin kalkınması ve gelişmesi adına önemli adımlar atılmaktadır. Bunun en net kanıtı ise; Altınova mahalli sınırları içerisinde Altınova Gıda ve Gıda İşletmeleri İhtisas Organize Sanayi Bölgesi inşa etme planıdır.

107