Genel olarak bir bakım sistemi Şekil 13’de görüldüğü gibidir.
Bakım Dosyasını oluşturmak
İşletmeden alınma ve
işletmeye dönme
Teknik bakım işlerinin yapılması YÖNETİM SÜRECİ
Şekil 13. Genel olarak bir bakım sistemi [17].
ECM; bakımdan sorumlu olduğu araçların bir bakım sistemi vasıtasıyla emniyetle işletilebilir durumda olmasını sağlar. Diğer taraflardan (DK, AY) herhangi bir ek bakım önlemi alınmaksızın emniyetli işletmeciliği sağlayan bir bakım sistemine sahip olmalıdır [1]. Bakım sistemi aşağıdaki 4 işlevden oluşmaktadır [5]:
Yönetim işlevi (a)
Bakım geliştirme işlevi (b)
Filo bakım yönetimi işlevi (c)
Bakım temini işlevi (d)
ECM, UTP şartları ile yürürlükteki bakım kurallarını içeren gereksinimlere göre her bir aracın bakım dosyasını hazırlanmasını ve bu bakım dosyasına göre yük vagonunun bakımının yapılmasını sağlamalıdır. ECM; bakımı kendi gerçekleştirebileceği gibi taşeron olarak anlaşmalı bakım atölyelerini de kullanabilir [1].
ECM’nin 4 ayrı işlevli bir yapıya sahip olması özellikle bakım atölyelerinin sertifikalandırılmasında faydalı olmaktadır. (b), (c), (d) işlevlerinden biri veya birkaçı için ECM Düzenlemesi EK IV’de bulunan “Bakım İşlevleri Sertifikası için Başvuru”
başlıklı form ile sertifikasyon kuruluşuna başvurulabilir. Sertifikasyon kuruluşu ECM Düzenlemesi EK V’teki sertifikaya benzer “Bakım İşlevi Sertifikası” başlıklı bir sertifika düzenler [6].
Günümüz iş organizasyonlarında taşeron / alt yüklenici / dış kaynak / delege etme yaygın bir uygulamadır. Bu yöntemle Avrupa Birliği ülkelerinde bakım temini yaygın olarak bağımsız bakım atölyelerinden karşılanmaktadır. Aynı zamanda bu kavram ECM tarafından yapılan tüm faaliyetlerde uygulanabilir [6]. TÜLOMSAŞ, TÜDEMSAŞ, ACARLAR, RAILTUR, RAYVAG, VAKO; “Bakım İşlevi Sertifikası” na sahip olması durumunda ülkemiz ve diğer ülkelerdeki ECM’lerin (d) işlevi için taşeron olabilir.
Daha öncede ifade edildiği gibi, her vagon kendisine atanmış bir ECM’ye sahip olmalıdır. ECM vagonun bakımının tüm sorumluluğunu üstlenir ve bakım izlenebilirliğini sağlar [19]. Ancak bu durum ECM’nin ECM işlevlerinin tümünü kendisi gerçekleştirir anlamına gelmez. Şekil 14’de görüleceği gibi kendi sorumluluğu altında bazı işlevleri taşerona verebilir. ECM bazı işlevlerini taşerona verse bile, tüm taşeron faaliyetlerinden son olarak hala sorumludur.
ECM bazı işlevlerini taşerona verse bile, tüm taşeron faaliyetlerinden son olarak hala sorumludur.
ECM ECM
Bakım yönetimi
ECM Bakım yönetimi
Bakım yönetimi
Şekil 14. ECM organizasyonları [17].
Taşeron kullanımına başvurulduğu yerlerde, ECM; ECM Düzenlemesi Ek I’ de belirtilen prensiplerin uygulandığını temin edecektir. ECM; (b), (c) ve (d)’de bahsedilen işlevlerin bir veya birden fazlasını sertifikalı bir taşerondan temin etmeye karar vermesi durumunda, ECM’nin ECM Düzenlemesi Ek III’deki gerekliliklere uyduğu varsayılır. ECM Düzenlemesi madde 2.2.’ye göre (b), (c) ve (d) işlevlerinin sertifikasyonu isteğe bağlıdır. Bu nedenle taşeronun sertifikasız olması durumunda;
ECM, sertifikasyon kuruluşuna taşerondan temin etmeye karar verdiği işlevlere ilişkin Ek III’te düzenlenen gerekliliklere nasıl uyum sağladığını gösterecektir. Bir taşeronun (b), (c) ve (d) işlevleriyle ilgili sertifikasyonu, ECM Düzenlemesi madde 6, 7 ve 10(3)’deki prosedürlerin takip edilmesiyle sertifikasyon kuruluşu tarafından yapılacaktır ve bu sertifika taraf ülkelerde geçerli olacaktır [5].
Şekil 15’de ECM faaliyetlerini oluşturan (a), (b), (c) ve (d) işlevleri görülmektedir [1].
Şekil 15. Bir ECM’nin işlevlerinin şekilsel gösterimi [1].
6.1. ECM Yönetim İşlevi (a)
Diğer (b), (c) ve (d) işlevini idare eder/denetler ve koordine eder. Tüm bakım faaliyetlerini izler. Vagonun demiryolu sisteminde emniyetli durumda olmasını sağlar.
Diğer işlevler taşerona verilebilir ancak bu işlev taşerona verilemez. Şekil 14’de görüldüğü gibi yönetim işlevinin ECM’nin kendisi tarafından yerine getirilmesi zorunludur.
Yönetim işlevinin ECM’nin kendisi tarafından yerine getirilmesi zorunludur.
Şekil 16. ECM işlevleri [15].
6.2. ECM Bakım Geliştirme İşlevi (b)
Bakım dokümantasyonunun yönetiminden sorumludur. Bu işlev [18];
Her bir yük vagonu için “Bakım Dosyası” oluşturur (ECM Düzenlemesi EK III 2.
başlık / 4. madde).
“Bakım Dosyası”’nın sürekli güncellenmesini sağlar (ECM Düzenlemesi Ek III 2.
başlık 5.madde).
Karşılıklı İşletilebilirlik kuralları ile uyumu sağlar (ECM Düzenlemesi EkIII 2.başlık 2.madde).
UTP’lere uygun yük vagonları için “Bakım Dosyası” oluşturulmasında “Teknik Dosya”
temel alınır. “Bakım Dosyası” nın nasıl oluşturulacağı ve içeriğinde neler olacağıyla ilgili detaylı bilgiye kaynak [6] Madde 3.3.2 ‘den ulaşılabilir. Şekil 17’de ilk bakım dosyasının hazırlanması ve bakım dosyasının sürekli güncellenmesi / geliştirilmesi süreci ifade edilmektedir.
Bakım Geliştirme
GİRDİ ÇIKTI
Teknik dosya
Gerçekleştireceği planlanan operasyon hakkında bilgi
Performans hedefleri
(İlk) Bakım dosyası İlk Bakım Dosyasını Hazırlama İşlemi
Bakım dosyasını sürekli güncellenmesi / geliştirilmesi işlemi
GİRDİ Bakım Geliştirme ÇIKTI
Güncellenmiş Bakım dosyası
Bakım dosyası
Teknik dosya
Operasyon hakkında bilgi
Yapılan bakımla ilgili kayıtlar ve deneyim getirileri
Teknolojik araştırma
Mevzuat (değişiklikler)
Performans hedefleri
Şekil 17. Bakım geliştirme işlemi [15].
Burada “Teknik Dosya” ve “Bakım Dosyası” kavramları birbiriyle karıştırılmamalıdır.
“Teknik Dosya” Şekil 1’deki sütun 1 yani kabul aşamasında oluşturulmakta olup içeriğiyle ilgili bilgilere kaynak [22]’den ulaşılabilir. “Teknik Dosya” ile “Bakım Dosya”sı arasındaki ilişki Şekil 18’de görülmektedir. Bu şekil aynı zamanda UTP’ler ve ECM düzenlemesi arasındaki ilişki açısından da bir örnektir. Şekildeki “Teknik Kabul”
ün AB’deki eşdeğeri APS’dir.
Vagon tasarım olarak çalışır
durumda
KULLANIM
Teknik dosya ilk teknik dokümantasyon
Performans düşüşü
Bakım
Bakım dosyası Teknik Kabul
Şekil 18. Bakım dosyasıyla teknik dosyanın kesişimi [15].
Şekil 19’de detaylı olarak bakım geliştirme süreci görülmektedir. Bu süreç boyunca gerekli yerlerde risk değerlendirmesi de yapılmaktadır.
Güncellemeleri
Şekil 19. Detaylı olarak bakım geliştirme süreci [15].
6.3. ECM Filo Bakımı Yönetimi İşlevi (c)
Vagonun;
Bakımdan önce “İşletmenden Alınma” sını (ECM Düzenlemesi Ek III 3.başlık 3., 4.
madde)
Bakımdan sonra “İşletmeye Dönme” sini (ECM Düzenlemesi Ek III 3. Başlık 6.
madde)
Bakım siparişlerini (ECM Düzenlemesi Ek III 3.başlık 2. madde)
yönetir. Bakımı temin eden iç ECM birimleri ve dış birimlerle sözleşme yapar. Diğer bir ifade ile atölyelerle anlaşma yapar.
Bu işlev özellikle;
Araçlara bakım dosyasının uygulanmasının sağlanmasından,
Yapılan bakım, yaptığı km, kusur, olay ve kazalar hakkında bilginin toplanması ve Bakım Geliştirme İşlevine aktarılmasından
sorumludur [6].
Bu işlev; bakım dosyasına uygun olarak ve zamanında bakım işlerinin yapılması için bakım temininin yeterliliğini içeren kapasiteyi kontrol etmelidir.
Filo Bakım Yönetimi
GİRDİ ÇIKTI
Bakım dosyası Bakım siparişleri
İşletmeye dönme
Şekil 20. Filo Bakım Yönetiminin girdisi ve çıktısı [6].
Şekil 20’de görüleceği gibi Filo Bakım Yönetimi İşlevinin girdisi Bakım dosyasıdır.
Çıktısı ise bakım siparişleri ve işletmeye dönmedir. Bakım Geliştirme İşlevi tarafından hazırlanan Bakım dosyasının Filo Bakım Yönetimi İşlevine verildiği, bakım siparişleri Bakım Temini İşlevine verildiği ve “İşletmeye Dönme” nin DK’ya verildiği Şekil 8’de görülmektedir.
6.4. Bakım Temini İşlevi (d)
Bir vagonun veya parçalarının gerekli bakımını yapar. Ayrıca Filo Bakım Yönetimine verilmek üzere “Hizmete Verilme” belgesini (ECM Düzenlemesi Ek III 4.başlık 6.madde) düzenler. Bakım siparişlerini çalışma talimatlarına çevirir (ECM Düzenlemesi Ek III 4.başlık 1.madde). Bu İşlev Filo Bakım Yönetimi İşlevi tarafından sipariş edilen ve bakım dosyasında tanımlanan görevleri/işleri teknik olarak gerçekleştirir.
Bir ECM bir veya birden fazla farklı yerden Bakım Temini işlevini taşeron olarak alabilir. TCDD Vagon Bakım Onarım Atölye Müdürlükleri, TCDD Vagon Servis Şeflikleri, TÜLOMSAŞ, TÜDEMSAŞ, ACARLAR, RAILTUR, RAYVAG, VAKO şuan ülkemizde yük vagonları için bakım temini işlevini gerçekleştirmektedirler. Ayrıca Bakım Temini İşlevini yerine getiren atölyeler sabit ve mobil olabilmektedir.
Bakım Temini İşlevinin sertifikasyonu daha öncede ifade edildiği gibi isteğe bağlıdır.
Sertifikasyon sisteminin amacı bakım atölyelerinin kendi bakım sistemlerini kurduğunun ispatını sağlamaktır. Sertifikasyon; bakım atölyesinin ECM düzenlemesi Ek III’deki ilgili şartları karşılama ve bunu sürdürebilme kabiliyetini değerlendirir. ECM
düzenlemesi Ek III’ün ilgili şartları madde I bakım yönetimi işlevi ve madde IV bakım temini işlevi ile sınırlıdır. EK 2’de ECM düzenlemesi Ek III madde IV e göre Bakım Temini İşlevi için istenen prosedürler ilgili maddesiyle birlikte listelenmiştir. Örnek olarak, ECM düzenlemesi Ek III madde IV-1-(a)’da “Sipariş verilen faaliyetlerle ilgili bilginin uygunluğunun ve bütünlüğünün kontrolü” prosedürü istenmektedir. İstenen prosedüre ait TCDD atölyelerine yönelik hazırlanmış bir örnek bir EK I’de bulunmaktadır. Bu prosedür sonucu talimat, form gibi dokümanlar da hazırlanarak uygulanması sağlanır.