EĢzamanlı Mühendislik

45

 Sürekli olarak israfları ortadan kaldırmak, parti büyüklüğünü azaltmak, süpermarketleri küçültmek ve sürekli akıĢın alanını geniĢletmek için kaizen çalıĢmaları yapılmalıdır.

46

almaktadır. Bu yaklaĢımda hedef Ģirketlerin, yeni pazar olanaklarını mümkün kılacak kalite, maliyet ve zamana yönelik amaçları da optimize edecek üretim olanaklarını kendi bünyelerinde yaratabilmeleridir. Bir eĢzamanlı mühendislik uygulamasındaki en önemli unsur insan ve ürün geliĢtirme prosesinin tasarımıdır. Bünyelerinde eĢzamanlı mühendislik ilkelerini uygulamaya koymayı planlayan Ģirketlerin üzerinde durmaları gerekli olan en önemli baĢarı faktörü “ortak çalıĢma ve iletiĢim”dir. Ancak, bu iki önemli faktörün yanısıra, hiyerarĢiler ve departmanlar arası bariyerleri kaldırmak, departmanlar arası iletiĢimi geliĢtirmek, tedarikçiler ve müĢterilerle sağlam iliĢkiler kurmak, üst yönetimin eĢzamanlı mühendislik ilkelerini benimsemesi önem taĢıyan hususlardır. Tüm bu kavramların ıĢığında eĢzamanlı mühendisliğin, entegre ürün geliĢtirme uygulamalarına yönelik, tüketici beklentilerini karĢılamayı ve takımlar arası iĢbirliğini, güveni, paylaĢımı artırmayı hedefleyen sistematik bir yaklaĢım olduğu söylenebilmektedir (Ertürk 2008).

Yapılan literatür araĢtırmaları sırasında eĢzamanlı mühendislik kavramı üzerine çeĢitli tanımlamalarla karĢılaĢılmıĢtır. Bu tanımlamalardan bazıları aĢağıda verilmektedir:

Pennel ve Winner (1989) tarafından eĢzamanlı mühendislik; “ürün tasarımına ve bununla iliĢkili olarak sayılabilecek üretim, kalite kontrol, pazarlama, müĢteri istekleri, depolama, sevkiyat gibi konulara bir bütün olarak bakan sistematik bir yaklaĢım”

olarak ifade edilmiĢtir.

Jagannathan ve ark. (1991) tarafından ise, eĢzamanlı mühendislik “tasarım evresinde ürün ve proses paramatrelerini belirleyen çok fonksiyonlu takımların oluĢturulma ve desteklenme sürecidir ” olarak tanımlanmıĢtır (Breakfield ve Burkey 2002).

EĢzamanlı mühendislik, müĢteri isteklerine hızlı ve ekonomik bir Ģekilde cevap verebilmek için, ürünün tasarım aĢamasında ürünle ilgili bölümlerin (pazarlama, tasarım, finans, imalat, montaj, mühendislik, lojistik vd.) bir araya gelip bir takım oluĢturarak ürünün kaliteli, düĢük maliyetli, müĢterinin isteklerinin karĢılanabileceği özelliklerde tasarım ve diğer süreçlerinin yürütülmesinin gerçekleĢtirildiği bir yöntemdir (Görener ve ark. 2008).

47

EĢzamanlı mühendisliğin temel amacı; iĢletmenin üretim, pazarlama, muhasebe, satıĢ, satın alma, kalite ve finans fonksiyonlarının iĢleyiĢini, ürünün tasarımından son ürün alıncaya kadarki süreç içinde eĢzamanlı olarak gerçekleĢtirmektir.

Temel amaca bağlı diğer amaçlar ise; ürün geliĢtirme ve pazara sunum sürelerinin kısaltılması, kalitede iyileĢme, sürekli iyileĢtirme, maliyetleri azaltma, kayıpların azaltılması (zaman, emek, sermaye kayıpları), iĢletmenin rekabet gücünü artırmak olarak sıralanabilir (Görener ve ark. 2008).

Backhouse ve Brookes (1996) tarafından eĢzamanlı mühendislik yaklaĢımı uygulamalarındaki temel bileĢenler; disiplinlerarası görev-ekipleri, tüketici tercihleri açısından tanımlanan ürünün, mühendislik gereksinimlerine dönüĢtürülmesi, süreç parametrelerinin tasarımı, imalat ve montaj hattı için tasarım, eĢzamanlı ürün geliĢtirme, imalat süreci, kalite kontrol ve pazarlama olarak belirtilmiĢtir.

Günümüzde iĢletmeleri, eĢzamanlı mühendisliği uygulamaya zorlayan temel nedenler aĢağıda verilmektedir (Hartley 1998, Driva ve ark. 2000, Kumar ve Phrommathed 2005):

 Küresel ekonomilere ve yeni pazarlara ürün sunma gerekliliği,

 Organizasyonların yeniden yapılanması ve faaliyetlerin yeniden düzenlenmesi zorunluluğu,

 Yeni ürün geliĢtirme süresinin kısaltılması gereği, yeni teknolojilerin ortaya çıkması ve bunlara olan gereksinimin artması,

 MüĢteri beklentilerinin artması,

 Ġleri teknoloji ürünlerinin kullanılması

 Ürünlerin karmaĢıklığı,

 Çevre bilincinin giderek önem kazanması,

 Ürünlerin geri dönüĢümlerinin tasarımda dikkate alınması gereği, uluslararası yasal düzenlemelerin yapılması

 Ülkeler arası ekonomik iĢbirliği

ġekil 2.9‟da, seri ve eĢzamanlı ürün geliĢtirme yaklaĢımlarının aĢamaları verilmektedir.

Seri ürün geliĢtirme yaklaĢımında bir aĢama tamamlanmadan diğerine geçilememektedir. Tasarım bölümü ürünü tasarladıktan sonra, pazarlama bölümüne

48

sunmakta, pazarlamadan onay alındıktan sonra ürün sırasıyla gövde, çerçeve ve üretim bölümlerinin onay sürecinden geçmektedir. EĢzamanlı ürün geliĢtirme süreci ise, ürün geliĢtirme çalıĢmalarında çapraz fonksiyonel ekiplerin kullanılmasını, ekip üyelerinin ürün geliĢtirme prosesinin erken aĢamalarında katılımının sağlanmasını ve ürün geliĢtirme süreçlerinin paralel olarak çalıĢmasını öngörmektedir. Bu süreçte, tüm bölümler ürünün geliĢiminde gerekli analiz ve eleĢtirileriyle ürünün oluĢmasında paralel olarak çalıĢmakta, gerekli düzeltmeleri yaparak ürün ve ürünle ilgili tüm süreçlerin tasarımını gerçekleĢtirmektedirler.

Tasarım

Tasarım Çözümü

(Tasarım yapma)

Analiz ve Eleştiri

Düzeltme

Pazarlama Gövde Çerçeve

Üretim

Pazarlama Gövde Çerçeve Üretim

Seri Mühendislik Temelli;

Eş Zamanlı Mühendislik Temelli;

ġekil 2.9. Seri ve eĢzamanlı ürün geliĢtirme yaklaĢımlarının aĢamaları (Sobek ve ark.

1999)

EĢzamanlı mühendisliği seri mühendislikten farklı kılan Ģey, eĢzamanlı mühendisliğin temel unsurlarının kombinasyonudur. Bu temel unsurlar aĢağıda verilmektedir (Yayla ve Yıldız 2007, Adebayo 2008):

a. Çapraz fonksiyonel ekipler

EĢzamanlı mühendislikte temel olan ekip çalıĢmasıdır. DeğiĢik departmanlardan kiĢiler, müĢterilerin ihtiyaçlarını ve beklentilerini yansıtmak için bir ürünün fikir

49

aĢamasından kullanılıp eskimesine kadar tüm yaĢam çevrimi boyunca bir ekip olarak bir arada çalıĢırlar. Ġdeal bir eĢzamanlı mühendislik ekibi Ģirketin kültürüne ve organizasyonuna bağlı olarak ürün ile ilgili olan tüm departmanlardan gelen kiĢilerden oluĢur. DanıĢman olan müĢteriler ise ekibin çalıĢmalarına sınırsız Ģekilde yardımcı olabilirler.

b. EĢzamanlı ürün geliĢtirme prosesi faaliyetleri

EĢzamanlı mühendislikte yöntem adımları, alıĢılmıĢ serilik yerine paralellik içinde yerine getirilir. Böylece azalan ürün geliĢtirme operasyonları, ürünün pazara ulaĢma zamanını da kısaltır. Sonuç olarak da eĢzamanlı mühendislik metodolojisi tüm ürün geliĢtirme prosesinde oldukça önemli kısalmalara yol açar.

c. BütünleĢik proje yönetimi

EĢzamanlı mühendislikte proje yönetimi ürün geliĢtirme prosesinde oluĢan tüm faaliyetleri kapsayacak Ģekilde ekip üyelerince birleĢtirilir. Böylece artan bilgi paylaĢımı diğer faaliyetleri de harekete geçirir. Ürün geliĢtirme prosesinin bilgi akıĢı için hedefler belirlenir ve böylece eĢzamanlı mühendislikte faaliyetlerde bilgi yönetimine daha fazla önem verildiğinden, değiĢim yönetiminin önemi daha da belirginleĢir.

d. Tedarikçilerin erken ve sürekli olarak çapraz fonksiyonel ekibe dahil edilmesi Temel ekipmanları ve bileĢenleri sağlayan tedarikçiler, üretim mühendisleri kadar ürün geliĢtirme çalıĢmalarına dahil edilmelidir. Tedarikçiler her türlü teknik bilgilerini ve birikimlerini paylaĢmaya hazır olmalı ve ihtiyaç duyulduğunda parça maliyetini oluĢturan tüm parametreleri ortaya koymaktan çekinmemelidir. Böylece eĢzamanlı mühendislik, üreticiler ile tedarikçiler arasındaki iliĢkilere de yeni bir boyut kazandırır.

e. MüĢterilere erken ve sürekli olarak odaklanma

EĢzamanlı mühendislik, müĢteri girdilerini temin etmek ve bunlara göre davranmak için bir fırsat sağlayarak, ekibin müĢteri ihtiyaçları üzerinde odaklanmasına yardımcı olur.

50 f. Çoğalan bilginin paylaĢımı ve kullanımı

EĢzamanlı mühendisliğin baĢarı ile uygulanması için ürün geliĢtirme prosesinin tümünde, bütün elemanlar arasında mükemmel iletiĢim gereklidir.

EĢzamanlı mühendislik uygulamalarında takım bazlı ve bilgisayar bazlı olmak üzere iki temel yaklaĢım mevcuttur. Ġlk yaklaĢım, tasarımcılardan oluĢan takım sebebiyle insan odaklı ve tüm ilgili diğer fonksiyonel bölgelerden bağımsızdır. Takım üyeleri, ürün tasarımına katkıda bulunmak için ve maliyet unsuru olan yeniden iĢlemelerden kaçınmak için aksiyonları zamanında alabilecek ve potansiyel problemleri önceden tanımlayabilecek yetiye sahip kiĢilerden seçilmektedir (Pennell ve ark. 1989, Parsei ve Sullivan 1993). Çok fonksiyonlu takım, etkili uygulamalar için önemlidir. Yazılım ve donanım olarak sürekli geliĢen bilgisayar teknolojisi tasarımın niteliğinin etkisini ölçmek için aynı tasarımla çalıĢabilecek farklı departmanlardan takım üyeleri vermektedir. Bu bağlamda, eĢzamanlı mühendislik felsefesini tam olarak anlayan takım üyelerine sahip olmak için belirli eğitim programlarının zorunlu olduğuna inanılmaktadır. Motorola gibi birçok kurumsal organizasyon eĢzamanlı mühendislik felsefesine yönelik eğitim programlarını sürdürmektedir (Parsei ve Sullivan 1993).

Takım bazlı yaklaĢımın kolayca uygulanabilmesine ve endüstrilerde kabul edilmiĢ olmasına karĢın bazı eksikliklerinin olduğu O‟Grady ve Young (1991) tarafından ortaya konmuĢtur. Bu eksik yönler; takımın etkili bir Ģekilde yönetilmesindeki zorluklar, takım üyelerinin sınırlı bilgisi ve takımın korunmasında ortaya çıkan maliyettir. Daha ileri bilgisayar araçları sürekli olarak ortaya çıkarken, ürün yaĢam döngüsünün tüm durumuna iliĢkin olarak optimizasyonu ya da tasarım gerekçesini sağlayan, içsel mantık operasyonlarıyla örülmüĢ olan eĢzamanlı mühendislik felsefesi bilgisayar temelli yaklaĢımla geliĢtirilmiĢtir (Parsei ve Sullivan 1993).

Parsei ve Sullivan (1993) tarafından bilgisayar bazlı yaklaĢımın temelinde yatan ön Ģart, gerekli analizlerin bilgisayarla uygulanabilir olmasında gerekli eĢzamanlı mühendislik bilgisinin sistematik olarak elde edilmesi, koordine edilmesi ve entegre edilmesi olarak ortaya konmuĢtur. Bilgisayar destekli tasarım araçları, ürün yaĢam çevrimlerinin etkisini ölçmek için tasarım aĢaması boyunca gerekli olacaklardır. Sonuç olarak; beklenen, global olarak optimizasyonun sağlanması ya da anlaĢmalı tasarımın bulunması için tüm

51

bilgisayar destekli tasarım araçlarının iĢbirliği ve etkileĢim içinde olduğu entegre edilmiĢ tasarım çevresine dikkat edilmesidir.

EĢzamanlı mühendisliğin dört temel öğesi mevcuttur. Bu öğeler aĢağıda verilmektedir (Görener ve ark. 2008):

 EĢzamanlılık: Ürün ve süreç tasarımı beraber ilerler ve aynı zamanda oluĢur.

 Kısıtlar: Süreç kısıtları ürün tasarımının bir parçasıdır.

 Koordinasyon: Ürün ve süreçlerin etkin olabilmeleri için bütünsel olarak koordine edilmeleri gerekir.

 Karar ve amaç bütünlüğü: Kararlar bütün takımın katılımıyla alınmalıdır.

Dolayısıyla ortak amaçlara sahip olunmalıdır.

ġekil 2.10‟da Jo ve arkadaĢları tarafından oluĢturulan yaklaĢımın kavramsal modeli verilmiĢtir. ġekilde, eĢzamanlı mühendislik çarkının dıĢ bölümündeki ürün modelleyiciler, tasarımcıların tasarımlarının optimize edilmesi ya da değerlendirilmesi için çark içindeki araçlara baĢvurmada tasarımcıların teknik yeterliliğini sağlama geliĢmiĢliğindedir. Çarkın merkezinde kontrol mantığı, global olarak uygun tasarımların yapılmasına yardım eden, servisteki çeĢitliliği sağlamak için çeĢitli bilgisayar destekli tasarımın yönlendirmesini kapsamaktadır. Tasarım sürecinde çarkın merkezinde kontrol mantığı vurgulanmaktadır. DıĢ bölüm ve merkez arasında, çeĢitli yaĢam döngüsü analiz araçlarını kapsayan fonksiyonel bölüm mevcuttur. Bu bölüm içine pazar analizi, kullanılabilirlik, paketleme / taĢıma, sosyal yön vb. ürünün yaĢam döngüsünün diğer unsurlarının da yerleĢtirilmesine önem verilmelidir (Parsei ve Sullivan 1993).

52

ġekil 2.10. Ürün geliĢtirme döngüsü “EĢzamanlı mühendislik çarkı” (Parsaei ve Sullivan 1993)

Üretilebilirlik Döngüsü

Test edilebilirlik Süreçplanlama

Mühendislik analizi

Maliyet tahmini

Ergonomi Güvenilirlik

ve bakım

Montajlanabilme Ürün

Kontrol mantığı Pazar analizleri

AR-GE Ürün ve proseslerin eşzamanlı tasarımı Üretim

Tüketiciler

53

3. OTOMOTĠV ENDÜSTRĠSĠNDE YALIN ÜRETĠM VE EġZAMANLI