Eğitim ve Okullarda Liderlik

Eğitim ve okullarda liderlik konusunda bu bölümde açıklama getirilirken sırasıyla okul müdürünün liderliği ve öğretmen liderliği hakkında incelemelerde bulunulacaktır. Böylece okullarda liderlik hakkında bilgiler ortaya konulacaktır.

50 2.11.1. Okul Müdürünün Liderliği

Okul müdürünün liderliğinde ilk olarak okul ortamının düzenli bir şekilde devamlığının sağlanması beklenmektedir (Recepoğlu ve Özdemir, 2013: 630). Okul müdürünün liderliği konusunda gerekli olan diğer becerilerin bu temel husus etrafında şekillenmesi söz konusudur.

Okullardaki süreçlerin sağlıklı bir şekilde yürümesinin ifade ettiği önem sebebiyle okul müdürünün liderliğinin bu yönü dikkate alınmak durumundadır.

Bir okul müdürünün liderlik özelliklerinin içeriği aşağıdaki gibi sıralanmaktadır (Yörük ve Akalın Akdağ, 2010: 70-71):

i. Okuldaki süreçler hakkında yeterli düzeyde bilgiye sahip olarak sorunlara müdahale edebilmek,

ii. Uygulamada faydalanılacak olan araçların temin edilmesiyle ilgili adımları atmak,

iii. Okul bünyesinde görev yapmakta olan tüm öğretmenler arasında koordinasyonu sağlamak,

iv. Okulun içinde yer aldığı organizasyonların takvimini önceden belirlemek ve ilgili taraflarla paylaşmak,

v. Gerekli görülen süreler içerisinde daha iyi eğitim için toplantılar organize ederek fikir alışverişi yapmak,

vi. Belirlenen hedeflere hangi düzeyde ulaşıldığını ölçmek için değerlendirmeler yapmak,

vii. Öğrenci ve öğretmenlerin gelişimlerine katkı sağlayacak nitelikte girişimlerde bulunmak,

viii. Öğretmenlerin cesaret seviyelerini artırmak ve bu sayede onlara güven vermek, ix. Velilere seminerler düzenlemek,

x. Okul dışı süreçlere ilişkin organizasyonlar düzenlemek ve bunların sürekliliğini sağlamak,

xi. Okuldaki kütüphane, laboratuvar, spor salonu gibi ayrı birimleri fonksiyonel konuma taşımak,

xii. Eğitim yılının sonunda etkinlikler hazırlanmasın öncülük etmek ve çalışmalara katılmak,

51 xiii. Öğretmenlerin eğitim açısından niteliklerinin gelişim göstermesine katkıda

bulunmak,

xiv. Okulla ilgili internet sayfasının hazırlanması ile ilgili çalışmaları düzenlemek şeklindedir.

Görüldüğü üzere, okul müdürlerinin tüm eğitim-öğretim dönemi boyunca devam eden önemli sorumlulukları bulunmaktadır. Bu sorumlulukların odak noktasında daha iyi ve daha kaliteli bir eğitim verilmesi amacı yer almaktadır. Özellikle öğretmenlerle kurulan ilişkiler ve öğretmenlere yönelik olarak gerçekleştirilen organizasyonlar, okul müdürünün liderliği kapsamında kayda değer düzeyde yer edinmiş görünmektedir.

Okul müdürlerinin liderliği öğretimsel liderlik kapsamında ele alınmaktadır. Bu nedenle öğretimsel liderliğin içeriğinin yer aldığı aşağıdaki şekil açıklayıcı roller üstlenmektedir.

Şekil 3. Öğretimsel Liderlik

Kaynak: Anıl ve Sarpkaya, 2014,S. 5.

Öğretimsel Liderlik

52 Şekil 3’te yer alan bilgilere göre okul müdürünün liderlik özellikleri gereğince okul misyonun tanımlamasının yanında eğitim-öğretim programlarını yönetme, okul içerisinde olumlu öğrenme iklimi geliştirme gibi konularda yetkinlik sahibi olması gerekmekte ve beklenmektedir. Ayrıca okul müdürünün liderliği kapsamında okul amaçlarının gerçekleştirilmesi, öğretimi kontrol ederek değerlendirme, öğretim zamanını koruma, eğitim programını eşgüdümleme, öğretmenleri daha fazla çalışmaya teşvik etme, öğrencilerin başarısını takip etme, öğretmenlerin mesleki açıdan gelişim kaydetmelerini sağlama, öğrencilerin öğrenmeye istek duymalarını sağlama gibi konularda roller üstlendikleri söylenebilir.

2.11.2. Öğretmen Liderliği

Öğretmen liderliği, okul müdürlerinin sorumlulukları kapsamında ve okul müdürlerinin teşvikleriyle birlikte ortaya çıkan bir liderlik olarak görünmektedir (Memişoğlu, Çakır ve Çakır, 2015: 21). Öğretmenlerin eğitim-öğretim süreçlerindeki konumu göz önünde bulundurularak öğretmen liderliğinin kapsamlı bir yaklaşımla incelenmesi önem taşımaktadır.

Lider öğretmenlerin sahip olması beklenen temel özellikler aşağıdaki gibi sıralanmaktadır (Can, 2010: 270):

i. Güven tesis etmek,

ii. Eğitimle ilgili sorunların tespitini yapmak,

iii. Uyum sağlamak için uygun koşullar meydana getirmek, iv. Belirlenen vizyonu açık bir biçimde tespit etmek,

v. Değişimi gerçekleştirmede öncü kişi olmak, vi. Sabırlı olmak,

vii. Engellere rağmen durmadan devam etmek, viii. Ekip çalışmasını hakim kılmak,

ix. Diğer çalışma arkadaşlarıyla yakın ilişkiler geliştirmek ve destek sağlamak, x. Başarılı olacak problemi belirlemek ve kullanılmasını sağlamak,

xi. Sadece öğretim açısından değil toplum ve aile açısından da destek vermek şeklindedir.

53 Öğretmen liderliği hakkında değinilen hususlardan hareketle öğretmenlerin yanı sıra, öğrenci, okul, veliler ve tüm toplumu etkileyecek faktörlerin varlığı tespit edilmiştir. Tüm bunlar öğretmen liderliğinin önemini ortaya koyması sebebiyle dikkate alınmak durumundadır.

Öğretmenlik ve liderlik arasındaki ilişkiyi meydana getiren temel hususlar ise şekil 2’de gösterildiği gibidir :

ÖĞRETİMİN VE LİDERLİĞİN ÇERÇEVESİ

Şekil 4. Öğretim ve Liderlik İlişkisini Oluşturan Faktörler Kaynak: Yiğit, Doğan ve Uğurlu, 2013,S.94.

Şekil 4’te yer alan bilgilere göre öğretmen liderliğinin oluşumunda araştırma-öğrenme-kendini geliştirme, okul ve sınıf kültürü, öğretimle ilgili konuların değerlendirmeye alınması, kültürlerarası etkileşimin geliştirilmesi, yapılandırıcı uygulamaların dikkate alınması, birey ve grup düzeyinde başarı için yardımcı olma hususların belirleyici konumda olduğu görülmüştür.

Bireysel ve

54 Liderlikteki geleneksel rollerin son yıllarda değişmeye başlaması ile birlikte ortaya çıkan öğretmen liderliği, eğitimsel süreçlerdeki yeniden yapılanma girişimleriyle birlikte kendisini gösteren bir yapıya sahiptir. Katzenmeyer ve Moller (2001), öğretmen liderliğini “İçinde bulunduğu topluluğu gelişmiş eğitim uygulamalarına yönelten, sınıf ortamında ve sınıf ötesinde öncü olan, liderlikle özdeşleşen öğretmenler” olarak tanımlamaktadır Okullarla ilgili süreçlerdeki uygulamaların farklılaşmaya başlaması ile birlikte öğretmen liderliğine ihtiyaç duyulmuştur (Beycioğlu ve Aslan, 2012: 195). Öğretmen liderliğinin ortaya çıkışı ve gelişimini bu açıdan değerlendirmeye almak gerekmektedir. Günümüz okullarının sahip olduğu yapı ve değişim eğilimi göz önünde bulundurulduğunda öğretmen liderliğinin bilinirliğinin ve ifade ettiği önem düzeyinin artarak devam etmesi beklenmektedir.