Eğitim Ortamları

Öğretimin gerçekleşmesinde faydalanılan tüm materyaller, ders kitapları, bilgisayar destekli öğretim programları, laboratuar vb. donanım, etkinlik ve araç-gereçlerin tamamına eğitim ortamları denir. Öğrenme ortamlarında amaçlanan kişinin etkili ve kalıcı bir şekilde öğrenmesidir. Öğrenme ortamlarının, öğrenciler açısından çekici hale getirilmesi, çalışmaya uygun olarak düzenlenmesi, öğrenme sürecinde ve öğrenmede olumlu etkiler yaratacaktır (MEGEP, 2006: 35-38).

Çoklu ortamlar, video, telefaks, teleteks, program geliştirme laboratuarları, eğitim teknolojisi merkezleri, benzeşim ortamları, elektronik laboratuarlar, öğretme makineleri vb. araçlar eğitim teknolojisinin ortam boyutu ile ilgili bir kaç yeni teknoloji örneğidir (XII. Millî Eğitim Şûrası, 1988: 378).

‘Çoklu Ortam' kavramı ile farklı öğrenci özelliklerine uygun öğretim gereçleri ve ortamların bir öğrenim aşamasında iş bölümüne dayalı şekilde verimli öğrenme ortamının oluşturulması kastedilmektedir. Çoklu ortamlarla öğrenme sürecinde öğretici, kişilerle ilişkilerin daha yoğun olabileceği uğraşlar için (küçük gruplarla çalışma vb.) daha fazla zaman harcamayı amaçlamaktadır. Çoklu ortam anlayışına göre, uygulama sınıfları ve konferans salonlarındaki modern ortamların sayısının artırılması değil, videobant, film gibi ortamlar, zenginleştirici bir unsur olarak

32

kullanılması yerine, yüz yüze eğitim toplantılarının kısmen ya da tamamen yerine geçmesi söz konusudur. (Dohnien, 1994: 609-612).

Çoklu ortam teknolojilerini sınıflandırmak gerekirse; işitsel ortamlar, görsel ortamlar, hem görsel hem de işitsel ortamlar olarak üç ana grupta inceleyebiliriz. Bu sınıflama kapsamında görsel ortamlar; kitaplar, basılı gereçler, yazı tahtaları, grafikler, resimler, gerçek eşyalar veya bunların modellerini oluşturmaktadır. İşitsel ortamlara ise radyo, plak, teyp ve ses bantları ile örnek olarak verilebilir. Hem görsel hem de işitsel ortamlar ise; film makinesi, hareketli filmler (animasyonlar), televizyon ve videoları kapsamaktadır. Bu teknolojiler, birden fazla duyuya hitap etmesi ve birden fazla veri türünü kapsaması nedeni ile çoklu ortam olarak adlandırılmaktadırlar (Akkoyunlu, 2005: 9).

Video, görüntülerin bir televizyon veya ona benzer bir ekranda yansıtılması anlamını taşımaktadır (Latincede "görüyorum" anlamına gelir). 'Video makinesi bir kameradan aldığı görüntü ve sesi manyetik bir bant üzerine kaydederek gerektiğinde bir alıcıya ileten araçtır' (Alkan, 1988: 21).

Türk yükseköğretim sisteminde mevcut koşullar dikkate alınarak video merkezli kendi kendine öğrenme yönteminin öğrenci başarısını ölçmek amacıyla yapılan bir araştırmada öğrenme-öğretme süreçlerine oranla öğrenci başarısının önemli ölçüde arttığı sonucuna varılmıştır. Bu sonuca dayanarak video merkezli bireysel öğrenme yöntemi ile daha fazla öğrenciye daha etkili bir öğretim vermek mümkündür (Teker, 1990: 714).

Telefaks makineleri, okuyucu yardımıyla herhangi bir belgenin dijital duruma getirilmesini ve telefon şebekesiyle gönderilmesini sağlayan araçtır (Cohen ve Pons, 1998: 82).

Belge iletimini güvenceye alan, kelime işlemciler arasında bir uluslararası iletişim protokolüdür. Bir teleteks şebekesi Başbakanlık ve bakanlıklar arası şebeke bağlantısıyla, yönetsel düzenlemelerin değerlendirilmesinde iletişimi geliştirmiştir (Cohen ve Pons, 1998: 82).

Eğitim teknolojisi, öğretme-öğrenme etkinlikleri için bilişim sistemlerinde tasarım, yöntem ve personellerin koordinasyonunu sağlayan; çevresel etkenleri denetim altında

33

tutan, eğitim işlerinin sürekli olarak geliştirildiği gerek bilimsel gerekse uygulamalı araştırmalara dayalı bir disiplin alanıdır. Bir başka deyişle eğitim teknolojisi, eğitimle ilgili tüm kuramların olumlu ve etkili bir şekilde uygulanabilmesi amacıyla araç-gereç, personel, yöntem ve süreçten oluşan bir sistemler bütünüdür. Bu anlamda eğitim teknolojisi, öğretme ve öğrenmeyi en iyi şekilde tasarlayıp gerçekleştirmek ve gerekli değerlendirmeleri yapmak maksadıyla öğrenme-öğretme süreçlerine sistematik bir yaklaşımdır (Alkan, 1998: 13-16).

Ülkemizde eğitim teknolojisi merkezleri, Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı Yenilik ve Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü, Eğitim Teknolojileri Geliştirme ve Projeler Daire Başkanlığı birimi tarafından yürütülmektedir. Bu birimin görevleri aşağıda sıralanmıştır (MEB, Yeğitek, 2017):

• Faaliyet alanlarıyla ilgili yapılacak araştırmaları planlamak, uygulanmasını sağlamak, değerlendirmek ve sonuç raporlarını hazırlamak,

• İhtiyaçlara göre yenilikçi çözümler esas alınarak çeşitli projeler geliştirmek ve uygulamaya koymak,

• İlgili birimlerle iş birliği yaparak projelerin sürdürülebilirliğini sağlamak amacı ile uygulama planları hazırlamak,

• Araştırma izin taleplerini değerlendirerek sonuçlandırmak,

• Teknoloji destekli eğitimle ilgili ulusal ve uluslararası projeleri yürütmek,

• Eğitim alanında farklı uygulama ve teknolojik gelişmeleri izleyerek, değerlendirmek ve ilgili birimlerle paylaşmak,

• Özel ve resmi kurumlarla araştırma, teknoloji ve geliştirme konusunda işbirliği yapmak,

• Eğitim ortamlarının geliştirilmesine ve uygunluklarına yönelik çalışmalar yapmak,

• Bakanlığın politikaları doğrultusunda eğitim ve öğretimde yeni teknolojilerin kullanılmasına yönelik kısa, orta ve uzun vadeli stratejiler belirleyerek, bu stratejilere göre eylem planı hazırlamak ve uygulanmasını sağlamak.

34

Program geliştirme, programın kapsamına yönelik, etkin ve sağlıklı bir biçimde uygulanabilmesi için kullanılan esasları ve faaliyetleri birlikte ele alan bir çalışmadır (Varış, 1998: 19). Program geliştirilirken belirlenen amaçlar doğrultusunda nelerin nasıl öğretileceğinin saptanması ve programın içeriğinin nasıl uygulanacağının belirlenmesi gerekir (Sezgin, 2000: 8).

Program geliştirme laboratuarlarında, çalışmaların araştırma ve geliştirmeye uygun olarak düzenlenmesi gerekir. Teknoloji, bilim ve iletişim alanındaki hızlı gelişmeler, program geliştirme çalışmalarının düzenli olmasını, araştırma ve geliştirme çalışmalarının da sürekli olarak yapılmasını gerektirmektedir (Demirel, 1998: 81).

Programı sunmada kullanılan yardımcılardan biri olan öğretme makineleri, belli bir konuyu öğretmek amacıyla soru sorma, öğrencinin cevabını kaydetme- karşılaştırma, sonuç bildirme ve öğrenmenin kontrolünü yapmaya olanak verme vb. işlemleri yerine getirmeye çalışır. Öğretme makineleri öğretmeni bazı rutin görevlerden kurtararak programların hazırlanmasında ve öğretmen-öğrenci ilişkisini güçlendirmede yardımcı olmaktadır (Hızal, 1976: 179-180).