İnsan üzerinde kalıcı olarak yapılan değişiklikler eğitimi oluşturur. Verilmek istenen eğitim, ulaşılmak istenen hedefler doğrultusunda amaca uygun yöntemlerin planlı kullanımı ile mümkün olabilir.
44
Eğitim ile ilgili pek çok kaynakta karşılaşılan tanımların bazıları şöyledir: “Eğitim, bir çocuk ya da bir ergenin yetişmesinin yönlendirilmesi, bir kimsenin herhangi bir etkinlik alanında yetiştirilmesi; bu alanda bir kimseye ya da bir grupça edinilen, ahlaksal, kültürel, entelektüel ya da teknik bilgiler bütünü” denilebilir” (Büyük Larousse,c.7,s.3550).
“İnsanın doğuştan gelen davranışlarının, başkalarının kılavuzluğu ile kazandığı davranışlara göre oldukça az olduğu söylenebilir. Öyleyse insanın, başkalarını kılavuzluğu ile davranış kazanması, onun eğitiliyor olduğunu göstermektedir, denilebilir”( Başaran,1987 s.11).
“Eğitim, belli amaçlara göre insanların davranışlarının planlı olarak değiştirilmesi ve geliştirilmesinin yasa ve ilkelerinin bulmaya ve bu amaçla teknikler geliştirmeye çalışan bir bilimdir” (Erden,1996s.14).
“Eğitim, bireyin davranışında, kendi yaşantısı yoluyla ve amaçlı olarak istendik değişme meydana getirme sürecidir. Yine eğitim, bireyin yaşadığı toplumda yeteneğini, tutumlarını ve olumlu değerdeki diğer davranış biçimlerini geliştirdiği süreçler toplamıdır” (Tezcan,1997s.3).
Görüldüğü gibi eğitim insan yaşamında kalıcı değişiklere neden olan sürecin oluşumudur. Eğitim yaşantının olgunlaşması ve daha anlamlı hale gelmesinde önemli bir süreçtir. Bireylerin davranışlarının istenilen düzeye gelmesi ancak, planlı bir eğitim sürecinin sonunda gerçekleşebilir. İnsan öğretiler sonucunda gelişen bir varlıktır ve hayatı buyunca bu eğitim süreç devan eder.
2.10.1. Müzik Eğitimi
Müzik eğitimi belirli müzikal davranışların kazanılması sürecidir. Bu süreç içinde kazanılacak davranışların sosyal yaşantıya etkili olacağı kaçınılmazdır. Belirli amaçlar doğrultusunda verilen müzik eğitimi, müzikal anlayışın ve algılayışın gelişimi açısından da oldukça önemlidir.
45
Konuyla ilgili araştırmacıların görüşleri şu şekildedir; Uçan’ göre “müzik eğitimi,
“bireye yaşantısı yoluyla amaçlı olarak belirli müziksel davranışlar kazandırma” ya da
“bireyin müziksel davranışında kendi yaşantısı yoluyla amaçlı belirli değişiklikler oluşturma” sürecidir”(1994,s.25).
“Müzik eğitimi, ağırlıklı olarak kapsanan temel davranış ve içerik, kullanılan araç ve gereç, izlenen yöntem ve teknik, gerçekleştirilen ortam ve düzey, öngörülen aşama ve süre bakımından kendi içinde çeşitlilik gösterir ve her bir çeşide bağlı olarak değişik biçimlerde adlandırılır”(Uçan,1994,s.25).
Müzik eğitimi ve insan gelişimi arasında ilişkilerin olduğu artık giderek kabul gören bir düşüncedir. Müzik eğitiminin bireylerin sosyalleşmelerinde ve kişiliklerinin oluşumunda olumlu katkılarının olduğu da bir gerçektir.
2.10.2. Çalgı Eğitimi
İnsanın müzik ifadelerinin en önemli aracı çalgıdır. Çalgı eğitimi,, eğitim sürecinde sistematik ve metodik çalışma gerektiren bir durumdur. Müzik eğitiminin de önemli alt kollarından biri olan çalgı eğitimi, belirli aşamaların sistematik olarak uygulanışı sonucunda ortaya çıkan davranış değişiklerinin bütünüdür. Çalgı eğitiminde izlenecek yöntemler çalgının teknik yapısı ve doğasına uygun ifade anlayışları bilimsel öğretim yöntemleriyle oluşabilir.
Konuyla ilgili bazı görüşler şu şekildedir; “Musikiyi oluşturan en önemli ifade araçlarından biri çalgıdır. Tarih boyunca çalgıyı en çok kullanan ve en çok çalgı çeşidine sahip olan millet Türklerdir. Buna rağmen çalgı eğitimi tamamen istenildiği seviyeye gelememiştir. İçinde bulunduğumuz yüzyılın başlarına kadar usta-çırak ilişkisiyle, nota kullanmadan ve hafızaya dayalı olarak (meşk)bizlere ulaşabilmiş olan musikimizi bilgi çağının gereği olarak her yönüyle bilimsel temellere oturtmamız gerekmektedir. Türk musikisi eğitiminin son yıllara kadar önemsenmemesi, yanlış eğitim politikaları ya da bir eğitim politikasının bulunmamasından kaynaklanan sorunlar musikimizin her alanda olduğu gibi çalgı musikisinde de kendini göstermiştir”
(Yahya, 1998.s.71).
46
“Cumhuriyetin ilk yıllarında başlatılan kültür atılım politikalarıyla birlikte müzik ve eğitimi için faaliyet gösterecek birkaç resmi kurum ve okulun açılması yurt içi ve yurt dışından çeşitli araştırmacı ve uzmanların görevlendirilerek araştırma çalışmaları ve derleme gezileri düzenlenmesi; ülkemizde müzik eğitimini ve dolayısıyla da onun bir boyutu olan çalgı eğitimini olumlu yönde etkilemiştir”(Doğan,2009,s.42).
Görüldüğü gibi müzik eğitimi ve müzik eğitiminin en önemli boyutlarından olan çalgı eğitim sürecinin oluşumunda, cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren başlatılan kültürel akımlar müzik eğitiminin gelişmesinde önemli bir ivme kazanmasına neden olmuştur.
2.10.3. Bağlama Eğitimi
Bağlama eğitimi geleneksel öğretim yöntemleriyle günümüze kadar gelmiş, çeşitli sivil ve devlet toplum kurum ve kuruluşlarında oluşan yapılarda eğitimi devam etmiştir.
Sonraki yıllarda ise bağlama eğitimi üniversitelerin mesleki müzik eğitimi veren bölümlerinde devam etmiştir.
“Bağlama eğitiminde sistemli çalışmaların Türkiye radyolarındaki toplu bağlama çalma uygulamasıyla başladığı söylenebilir. Muzaffer sarı Sözen tarafından başlatılan bu çalışma daha sonra yaygınlaşarak gelişmiştir”(Sözen, 2002, s.8).
“Müzik öğretmeni yetiştiren Gazi Eğitim Enstitüsü Müzik Eğitimi Bölümü ise 1973 yılından itibaren bağlama öğretimine de yer vermeye başlamıştır. 1976 yılında Türk müziği devlet konservatuvarının kurulmasıyla, bağlama öğretimi konusunda önemli gelişmeler kaydedilmiştir. Sistemli biçimde yürütülmesine karşın, sadece uygulamaya yönelik olan bu çalışmaların kitap (metot) haline dönüştürülmemiş olması ise önemli bir eksikliktir” (Yener,1987,s.1).
47 2.10.4. Ülkemizde Bağlama Eğitimi
Bağlamanın eğitimi bilimsel manada cumhuriyet döneminde kurulan devlet konservatuvarları ile başlamış ve mesleki müzik eğitimi veren diğer yüksek öğretim kurumlarıyla devam etmiştir. Daha sonraki yıllarda kurulmuş olan güzel sanatlar liseleriyle bağlama eğitimi de eğitim sisteminde yerini almıştır.
Mesleki müzik eğitimi veren kurumlarda bağlama öğretimi, “ana çalgı”, “Bireysel Çalgı Eğitimi”, “Seçmeli Çalgı Eğitimi” ve “Orkestra/Oda Müziği (Türk Halk Müziği)”
adları altında ders programlarda yer almaktadır.