Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Dersi Öğretim Programı ve Çokkültürlülük

Amaçlar, eğitim öğretim faaliyetleri sonunda öğrencilerin davranışlarında meydana gelmesi beklenen değişikliktir. Amaçlar uzak, genel ve özel amaçlar olarak ele alınmaktadır (Sönmez, 2004: 44). Öğretim programının temel amaçları ve vizyonu başlangıçta şu şekildedir;

“21. yüzyılın çağdaş, Atatürk ilke ve inkılâplarını benimseyen, demokratik değerlerle donanmış, bireylerin haklarına saygı duyan, bulunduğu çevreye karşı duyarlı, bilgiyi deneyimlerine göre yorumlayıp kültürel ve sosyal bağlam içinde oluşturan, düzenleyen ve kullanan sosyal katılım becerileri gelişmiş;

İnsanlık tarihi boyunca kişiler ve çevresi üzerinde etkili olan dini doğru yorumlayan ve anlayan; İslam dininin kültür, sanat, dil, örf ve adetler üzerindeki etkisini dikkate alarak İslam dinini ve bundan kaynaklanan ahlâk anlayışı ile örf ve adetleri tanıyan; kendi dininden olmayan bireylere karşı anlayışlı bir tutum içerisinde olan, farklı dinleri tanıyan;

Millî, insanî, ahlakî, ve kültürel değerleri özümseyen, ahlâk, ruh, duygu, beden, zihin açısından dengeli ve sağlıklı gelişen; üretken, haklarını ve sorumluluklarını bilen;

Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarını yetiştirmektir.”

Programın vizyonu incelendiğinde; dini anlamlandırma, dini doğru anlama bağlamında bilişsel boyuta; ahlakî, insanî değerleri benimseme bağlamında duyuşsal boyuta vurgu yapılmıştır denilebilir. Yine temel demokratik değerlerle donanmış, insan haklarına saygılı, millî, ahlakî, insanî ve kültürel değerleri benimseyen; beden, zihin ahlâk, ruh, duygu bakımından dengeli ve sağlıklı gelişen, görev ve sorumluluklarını bilen Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları yetiştirmek temel amaçtır.

Genel amaçlar “uzak amaçların yorumu aynı zamanda da okulun işlevini yansıtan amaçlardır” Orta öğretim Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi dersi öğretim

70 programının yapısı içerisinde yer alan genel amaçlar programın genel amaçlarını karşılamaktadır. Programın genel amaçları da Türk Milli Eğitiminin genel amaçları ve temel ilkelerine uygun olarak belirlenmiştir (DKAB Dersi Ortaöğretim Programı, 2010: 12).

Örneğin, “İnancını akılla bütünleştirir, Kendi dinini, örf ve adetlerini olduğu kadar diğer insanların dinlerini, örf ve adetlerini de saygı ve hoşgörü çerçevesinde değerlendirir” amacı ile Milli Eğitimin amaçları arasında yer alan “manevi ve kültürel değerleri benimseyen, koruyan ve geliştiren”, “Dinin sevgi boyutunu fark ederek onun insan için vazgeçilmez bir öğe olduğu, her şeye karşı sevgiyle ve olumlu yaklaşılması gerektiği bilincine varır” amacı ilişkili amaçlardır (DKAB Dersi Ortaöğretim Programı, 2010: 12).

Yine, “Ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalışan”, “ Aklın dini sorumluluğun temel şartı olduğunu; dinin aklın kullanılmasını istediğini ve bilimsel bilgiyi teşvik ettiğini benimser. Din ve bilimin insanların mutluluğu için olduğunu fark eder”, “ Evrensel değerlere kendi dini bilgi ve bilinçleriyle katılır”

amaçlarıyla da Milli Eğitimin amaçlarından olan “ ...ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalışan..” genel amaçlarının birbiriyle örtüşen anlamlar ihtiva ettiği söylenebilir (DKAB Dersi Ortaöğretim Programı, 2010: 12).

Programın temel felsefesi ve genel amaçları belirlenirken “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi (9,12. Sınıflar) İslam ve diğer dinleri betimleyici yaklaşımla, İslam düşüncesindeki yorumları da bilimsel ve mezhepler üstü yaklaşımla ele almıştır.”

İfadeleri ön plana çıkmaktadır (DKAB Dersi Ortaöğretim Programı, 2018: 15).

Din öğretimi yapılırken herhangi bir mezhebe bağlı kalmadan, objektif değerlendirmelerin sunulması gerekir. Samandağ ilçesi gibi, farklı mezheplerin bir arada eğitim aldığı kurumlarda, bu yaklaşım tarzı, birçok problemin de önüne geçmiş olur.

Programın vizyonu incelenirken göze çarpan; “Dinin hayatı anlamlandırmadaki rolünü fark eden; millî, manevi ve ahlaki değerleri benimseyen;

farklılıklarla bir arada yaşama becerisi kazanmış bireyler yetiştirmektir.” cümlesi yapılan çalışmanın amaçlarıyla örtüşmektedir.

71 Bu bağlamda din öğretimi yapılırken, sevgi ve hoşgörü ortamı sağlanmalı, insanları farklılıklarıyla da sevebilme becerisi kazandırmak öncelikli hedef olarak belirlenmelidir (DKAB Dersi Ortaöğretim Programı, 2018: 16).

Çokkültürlü ortamlarda uygulanan din eğitimini; ortak paydada buluşturabilen bilgi tutum ve değerleri belli bir dinin öğretim süresi içinde bireye kazandırmak olarak yorumlayabiliriz. Birbirleriyle iç içe yaşayan, aynı okullarda öğrenim gören fakat farklı din ve mezheplere bağlı olan öğrencilerin, birbirlerini tanımaları ve farklılıklarıyla kabul etmeleri, din eğitiminin öncelikli hedeflerinden olmalıdır. Bu hedefler doğrultusunda hazırlanan Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ders kazanımlarını kısaca aşağıdaki gibi özetleyebiliriz.

• Bireyin toplum ya da aile içerisinde ibadet ve inançları doğrultusunda uyumlu ve dengeli bir kişilik kazanması,

• Kendi ile aynı görüşü paylaşmayan insanlara karşı hoşgörü ve saygı kazanmak,

• Farklı toplumlara mensup ya da farklı görüşteki insanlarla birlik beraberlik içinde yaşamayı öğrenmek,

• Toplum içerisinde farklı dini yaşayış ve anlayışların bulunduğunu ve dinin sosyal bir olgu olduğunu anlayabilmek gibi kazanımlar hedeflenmektedir (Altaş, 2007: 64).

Kazanımlar incelendiğinde, farklılıkları yok saymak ya da düşman olmak yerine, bir arada yaşama tecrübesini geliştirmenin ve her durumda hoşgörü kültürünü ön plana çıkarmanın hedeflendiği görülmektedir.

On birinci sınıfın “İnançla ilgili meseleler” isimli dördüncü ünitesinde,

“inançla ilgili yaklaşımları tartışır” kazanımı bulunmaktadır. İnançla ilgili yaklaşımlardan teizm, deizm, materyalizm, pozitivizm, sekülarizm, agnostisizm, ateizm ve nihilizme yer verilir. Ayrıca inançla ilgili yaklaşımlar ele alınırken “kötülük problemi” üzerinde durulur. Beşinci ünitede ise Yahudilik ve Hıristiyanlık dinlerinden bahsedilir (DKAB Dersi Ortaöğretim Programı, 2018: 35). On ikinci sınıfın beşinci ünitesinde ise; Hinduizm, Budizm, Konfüçyanizm, Taoizm gibi Hint ve Çin dinlerinin doğuşu ve gelişim sürecinin özetlenmesi kazanımının istendiği görülmektedir.

72 Yapılan bu araştırmayı değerlendirirsek; Bütün katılımcılar farklı inanç yaklaşımlarını öğrenmenin, kendileri için iyi bir kazanım olduğunu düşünmektedir.

Ayrıca diğer dinler hakkında bilgi sahibi olmanın, insanların inanç yapılarını gözlemlemenin, kendi inançlarını doğru yorumlayabilmek adına faydalı olduğunu düşünmektedirler.

Bu değerlendirmelerden de yola çıkarsak kazanımların belirlenen hedeflerle büyük ölçüde örtüştüğünü söyleyebiliriz. Bunun yanı sıra, ülkedeki bütün çokkültürlü ortamlar için aynı yorumu yapmak doğru olmayabilir. Zira Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi eğitim programında ve kazanımlarında, çokkültürlü eğitim ortamını destekleyecek yeterli içeriğin bulunmadığını söyleyebiliriz. Ülkenin genel çokkültürlü yapısı göz önüne alındığında bu eksiklikler ileride birleştiricilik konusunda bazı problemler teşkil edebilir.

73 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

BULGULAR