* Türkçeye bir yabancının gözüyle bakabilmeli ve bu bakış açısıyla Türkçeyi çözümlemeyi öğretmelidir.
*Öğrettiği dilin kurallarına hâkim, yetenekli, konu ile ilgili alanda iyi yetiştirilmiş bir öğretici başarılı bir rehber olacaktır.
76
* Öğretici, derste işlediği konulara uygun etkinlikler bulma, geliştirme, materyallere ulaşabilme ve bunları kullanabilme - hatta kendisi de - materyal geliştirme konusunda yeterli ve yetenekli olmalıdır.
* Fiziksel araç gereçleri yeri geldikçe kullanabilmeli, jest ve mimiklerden doğru bir şekilde yararlanabilmeli, öğrencilerin beş duyu organına hitap edebilmelidir.
* Alanıyla ilgili yenilikleri takip etmelidir.
* Öğrencinin istek ve ihtiyaçlarını dikkate alarak ders programı ve ders plânları hazırlamalıdır. (Ayrıca öğrencinin ihtiyaçları ve amaçları doğrultusunda haftada kaç saat ders yapacağını belirlemelidir.) (Özel, 2010, s. 176).
Bazı özel tavsiyeler 1. Konuya giriş
Öğretmenin öğrencilere bildiklerini ve tecrübelerini sormaları tavsiye edilmektedir. Öğrenciler, öğretmenlerinin kendileriyle ilgilendiğini ve derse katılımlarının değerli olduğunu hissetmelidirler. Bu, öğrencilerin Türkçeye karşı ilgilerini güçlendirir, katılım ve isteği artırır. Eğer öğretmen ders kitabındaki materyallerin öğrencilerin kendi tecrübeleri ve günlük hayatları ile ilgili olduğunu gösterebiliyorsa öğrencilerin konuya olan ilgilerini uyandırmış olur.
2. Hata düzeltme
Hata düzeltme öğrencilerin kişilikleri ile yakından ilişkilidir. Öğrenme olumlu imajla kolaylaşır. Eğer hata düzeltme kaba ve cezalandırıcı bir şekilde yapılırsa öğrencide dil öğrenmeye karşı olumsuz bir tavır oluşabilir. Öğrencinin derse ve öğretmene karşı saygısı azalır ve sonuç olarak öğrenme işlemi zarar görür.
Hata düzeltme teşvik edilir. ( Mesela; öğrenci hata yaptığında doğru kelimeyi veya yapıyı yumuşak bir şekilde anlatmak). Tekrarlanmış bir hatayı düzeltme öğrencinin doğru yapıyı veya doğru kelimeyi anlamasını kolaylaştırır. Bu işlem direk ve cezalandırıcı hata düzelmeden daha az zarar vericidir.
Öğrencilerin hata yaptıklarında heyecan duymayacakları bir ortam oluşturun. Hata yapmanın normal bir şey olduğunu hissettirin. Onların ne dedikleri ile ilgilendiğinizi gösterin.
77
Öğrencilerde bir konuyu sunarken bir takım problemler görebilirsiniz. Bu problemleri sunum esnasında değil de daha sonra ayrı bir derste tekrar gözden geçirmeniz tavsiye edilir. Öğrenciler sınıfın karşısında bir konuyu sunarken onlara pozitif enerji vermek ( moral vermek ), bir grubun karşısında konuşurken ortaya çıkan heyecanı azaltmak ve öğrencilere kendilerine güvenini sağlamak için hata yakaladığınız zaman düzeltmeyi yumuşak bir şekilde yapmanız tavsiye olunur. Her yapılan hatada öğrencileri durdurmayın ve onların cesaretlerini kırmayın.
Grup halinde okuma ve sunumlardaki telaffuz ve vurgu hatalarını düzeltebilirsiniz. İkişerli diyaloglarda pasif düzeltme yapın.
Grup halinde okuma ve sunumlardaki telaffuz ve vurgu hatalarını düzeltebilirsiniz. İkişerli diyaloglarda pasif düzeltme yapın.
Öğrencilerin sınıfta kendine güvenini ve özgürlüğünü geliştirmek için uygunsa bakışlarla düzeltme tavsiye edilir. Öğrenci yanlış cevap verdiğinde öğretmen yanlışı bakışı ile iman eder. Öğrenciler, doğru cevabın öğretmen veya kitaptan değil de kendilerinden geleceğini hissetmelidirler.
Öğrenci katılımı
Öğrenci katılımını destelemek, öğretmenin otoritesinin kaybolacağı anlamına gelmemelidir. Öğrencilerin, öğretmenlerine karşı olumlu duygu beslemeleri ve saygıya dayalı öğretim öğrenmeyi hızlandırır. Bir öğretmen, hem öğrenci katılımını hem de sınıfta kendi varlığını hissettirmeyi dengeleyebilmelidir. Öğrenme ortamında esas olan öğretmenin sevilen ve sayılan biri olmasıdır. Ceza vermek ve öğrenciyi korkutmak öğrenmeyi olumsuz etkileyecektir.
Ödüllendirme
Öğrencileri yapabildikleri şeyler için ödüllendirin. Öğrencileri sınıf içinde arkadaşlarına karşı rencide etmeyin. En güzel yapılan çalışmaya ödül verin. Tekrar çalışmalarında pahalı olmayan ödüller dağıtın. Öğrencilere onların sınıfında olduğunuzdan mutluluk duyduğunuzu ve orda olmanın sizin için bir kıvanç olduğunu hissettirin.
Sesli okuma
Sesli okumaları önce siz yapın veya kasetten dinletin. Daha sonra da öğrencilere yaptırın. Sesli okuma öğrencilerin telaffuz problemlerini ve sınıf karşısında dili kullanma becerilerini geliştirecektir. Sesli okumaları hep aynı öğrencilere yaptırmayın. Bütün
78
öğrencilere imkân verin. Sınıfta söz hakkı vermediğiniz öğrenciler, öğretmen tarafında sevilmediklerini zannedeceklerdir. Sınıfta bütün öğrencilere eşit davranın. Demokratik bir sınıf ortamı oluşturun.
Müzik
Öğrenciler, bir konuyu yazarken veya sessizce okurken öğretmenin arka planda hafif bir müzik dinletmesi tavsiye edilir. Çünkü müziğin motiveyi artırdığı ispatlanmıştır. Ayrıca müzik sınıfta hoş bir atmosfer oluşturacaktır. Müziğin klasik olması tavsiye edilir. Klasik müzik pozitif ve rahatlatıcı özelliğe sahiptir.
Sanat uygulamaları:
Sanatsal uygulamalar tavsiye edilmektedir. Dil öğrenmek; sadece dil ve mantık değil aynı zamanda sanat, müzik, hareket ve diğer insanlarla iletişim ve tecrübelerin yansıtılmasıdır.
Tavsiye edilen oyunlar
Öğretmen kitabı içerisinde derslerde yeri geldikçe verilen fakat öğretmenin isteğine göre her derse uyarlanarak oynanabilecek oyunlar şunlardır:
Kelime oyunu:
Bu oyun takımlarla ya da gruplarla oynanabilir. Bir konu başlığı söyleyin. Öğrencilere bir dakika verin ve bu konuyla ilgili yazabildiklerince kelime yazmalarını isteyin.
Kelime oyunu:
Bu takımlarla ya da gruplarla oynanabilir. Bir harf söyleyin. Öğrencilere bir dakika verin ve bu harfe başlayan yazabildiklerince kelime yazmalarını söyleyin. Bazı harflerle daha fazla kelime üretilebilir.
Kelime oyunu:
Bu oyun, yeni öğrenilen kelimeler için iyi bir tekrar olabilir. Bir gönüllü sınıfın dışına çıkar. O dışarıda iken sınıf bir kelime seçer. Gönüllü geri gelir ve sorular sorarak kelimeyi tahmin etmeye çalışır.
Mesela : Sınıf bir meslek seçer: Gönüllü : İşte bilgisayar kullanır mı? Bir öğrenci : Evet
79 Gönüllü : Gece mi yoksa gündüz mü çalışır? Bir öğrenci : Genellikle gündüzleri çalışır? Gönüllü : Ofiste mi dışarıda mı çalışır? Bir öğrenci : Bir binada çalışır.
Gönüllü : Öğretmen mi? Bir öğrenci : Hayır.
Gönüllü : Sekreter mi? Sınıf : Evet.
Oyun sırasınca diğer oyunlarda olduğu gibi pasif düzeltme yapın. Böylece öğrenciler oyunda eğlenirler ve dili kullanırken kendilerini rahat hissederler.
Cümle zinciri:
Öğretmen ya da bir öğrenci başlatır. Mesela; ’’Gelecek hafta İstanbul’a gideceğim.’’ der. Diğer öğrenci bir kelimeyi ya da fikri değiştirecek başka bir cümle söyler. Bu şekilde bir süre oynanabilir.
Hafiza zinciri:
Her öğrenci bir önceki öğrencinin söylediğine bir şey ekleyerek cümleler kurar. Bingo:
Öğrencilere ’’bingo’’ diyen ilk üç öğrencinin oyunu kazanacağını söyleyin. Öğrenciler bingo kartları çizerler ve boş kutular 1’den 20’ye kadar sayılarla doldurur. Siz numaraları okuduğunuzda numarayı işaretler. İlk bitiren bingo, der. Okuduğunuz sayılar sırayla bir kâğıda yazarak bingo diyen öğrencilerinin kâğıdını kontrol edin. 3 öğrenci ’’bingo’’ dedikten sonra oyunu bitirin.
Bu oyun renkler, giysiler, meyve ve sebzeler, eşyalar v.b gibi derste geçen kelimeler bingodaki sayıların yerine kullanılarak oynanabilir.
81 KAYNAKLAR
Albiladi, M., (2012). Arapça ile Türkçe arasındaki sözdizimsel farklılıkların Araplara
Türkçe öğretiminde etkisi. Ankara.
Altınok, İ., Yeniçerioğlu, H. (2010). Yabancı dil olarak Türkçe öğretim ve öğretmenliği
çalıştay kitabı. 6-8 Nisan 2010 Marmaris. Ankara.
Bayhan, Ş. (2006). Boşnakça sözlük. Ankara.
Cemiloğlu, M. (2003). Türk Dili ve Edebiyatı Öğretimi. İstanbul. Çausevic, E. (1996). GramatikaSavremenogTurskogJezika. Zagreb.
Çotuksöken, Y. (2010). Uygulamalı Türkçe yazılı ve sözlü anlatım. İstanbul. Demircan, Ö. (1990). Yabancı dil öğretim yöntemleri. İstanbul.
Demircan, Ö. (1990). Yabancı dil öğretiminde ilkeler, yöntemler, teknikler. Ankara. Demircan, Ö. (1996).Türkçe programı ve öğretimi. Ankara.
Demirel, Ö. (2002). Türkçe ve sınıf öğretmenleri için Türkçe öğretimi. Ankara. Dindic S., Teodsijeviç M., Tanoskoviç, D. (1997). Türkçe-Sırpça sözlük. Ankara. Ergin, M. (2009). Türk dili, bayrak basım/ yayım/ tanıtım. İstanbul.
Erol, B. (2010). Türk dil bilgisi, öncü kitap. Ankara.
Geçer, G. O., Türkçenin çekilmeye direndiği bir vatan: Bosna-Hersek. Giray, Ü. (2007). Türkçeyi güzel ve okuma kılavuzu. Ankara.
Gökdemir, A. E. (1999). Dört temel dil becerisi üzerine. Ankara.
Gür, H. (1995). Dil öğretim yöntemleri: dil bilgisi tercüme yöntemi, doğal yöntem, doğrudan yöntem. Ankara Üniversitesi TÖMER Dil Dergisi, Ankara.
Gür, H. (1995). Dil öğretim yöntemleri: okuma yöntemi, işitsel dilsel yöntem. Ankara
Üniversitesi TÖMER Dil Dergisi, Ankara.
Gür, H. (1995). Yabancı dil öğretiminde yöntem sorunu. Ankara Üniversitesi TÖMER Dil
Dergisi, Ankara.
Gür, H. (1996). Dil öğretim yöntemleri: sessiz yöntem. Ankara Üniversitesi TÖMER DİL
Dergisi, Ankara.
Gür, H. (1996). Dil öğretim yöntemleri: sözel yaklaşım ve durumsal dil öğretimi. Ankara
Üniversitesi TÖMER Dil Dergisi, Ankara.
Gür, H. (1996). Dil öğretim yöntemleri: toplulukta dil öğrenme. Ankara Üniversitesi
TÖMER Dil Dergisi, Ankara.
Gür, H. (1995). Dil öğretim yöntemleri: doğal yaklaşım. Ankara Üniversitesi TÖMER DİL
82
Gür, H. (2005). Dil öğretim yöntemleri: iletişimsel dil öğretim yöntemi. Ankara
Üniversitesi Tömer Dil Dergisi, Ankara.
Hengirmen, M. (1998). Türkçe temel dil bilgisi. Ankara. Hengirmen, M. (1999). Yabancılar için dil bilgisi. Ankara. Hengirmen, M. (2000). Türkçe öğrenelim I. Ankara.
İpekboyayan, S. (1994). Yabancı dil öğretimi ile ilgili temel tavsiyeler. Ankara Üniversitesi
Tömer Dil Dergisi, Ankara.
Kavaş, Y. (2004). Türkçe konuşmak istiyorum. İstanbul.
Kaya, Z. (1994). İkinci dil olarak Türkçe öğretim programlarının değerlendirilmesi. Ankara.
Kırbaç, S., Kırbaç, A. D. (Tarihsiz) Türk dilinin balkan dillerine etkisi, şar dağlarının
tepesindeki kaya. Gora Abidesi, İstanbul.
Koç, N. (1994). Yabancılar için dil bilgisi. İstanbul.
Komisyon. (2001). Yabancılar için Türkçe I. Ankara: G.Ü. TÖMER yayını. Komisyon. (2001). Yabancılar için Türkçe II. Ankara: G.Ü. TÖMER yayını.
Komisyon. (2002). Yabancılar için Türkçe dilbilgisi. Ankara: G.Ü. TÖMER yayını.
Kudat, C. (1996). Yabancı dil öğretiminde yazınsal metin kullanımı. Ankara Üniversitesi
Tömer Dil Dergisi, Ankara.
Nas, R. (2003). Türkçe öğretimi. Ankara.
Öz, M. F. (2001). Uygulamalı Türkçe öğretimi. Ankara.
Özbay, M. (2012). Türkçe özel öğretim yöntemleri I. Öncü Kitap, Ankara. Özbay, M. (2013). Türkçe özel öğretim yöntemleri I. Öncü Kitap, Ankara. Özbay, M. (2013). Anlama teknikleri. Öncü Kitap, Ankara.
Özel, S. (2010). Yabancılara Türkçe resmi kurumlarda dilbilgisi öğretimi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Özkırımlı, A. (1994). Dil ev Anlatım. Ankara.
Özkırımlı, A. (2001). Türk dili, dil ve anlatım, yaşayan Türkçe üzerine bir deneme. İstanbul.
Peçenek, D. (1998). Yabancı dil öğretiminde benzetim tekniği. Ankara.
Prodromou, L. (1995). İyi bir dil öğretmeni. (Çev. Cihan Gültekin) Ankara Üniversitesi
Tömer Dil Dergisi, Ankara.
Sayılı, A. (1994). Bilim kültür ve öğretim dili olarak Türkçe. Ankara: TDK Yayını. Sever, S. (2000). Türkçe öğretimi ve tam öğrenme. Ankara.
83
Sönmez, S. (1991). Yabancı dil öğretiminde diyalog. Ankara Üniversitesi TÖMER Dil
Dergisi, Ankara.
Süer, E. (2006). Bosna’da etno-linguistik yapı ve Türk dili ve kültürü. Milli Folklor
Dergisi, (72), 71-84.
Tekalan, T. H. (2010). Konuşan Türkçe, Türkçe konuşma kılavuzu. Basıldığı yer belirtilmemiş.
Temizyürek, F. (2005). Türkçe öğreniyoruz. TİKA, Ankara.
Temizyürek, F., Zeki, G. (2007). Öncü kitabı “Çocuk Edebiyatı”. Ankara.
Tuncay, H. (1996). Yabancı dil öğretiminde rol yaparak öğrenme. Ankara Üniversitesi
Tömer Dil Dergisi, Ankara.
Türk Dili’nin öğretimi toplantısı. (1988). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi,
1-3 Ekim 1986, Ankara.
Türkçe sözlük. (1983). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayını.
Ulaş, A. H. (2003). Cümle ve metin bilgisi. Ankara. Ünalan, Şükrü (2001), Türkçe öğretimi. Ankara.
Yakıcı, A., Yücel, M., Doğan, M. (2005). Türkçe I, yazılı anlatım. Ankara. Yakıcı, A., Yücel, M., Doğan, M. (2005). Türkçe II, sözlü anlatım. Ankara.
Yaylı, D. (2000). Yabancılara Türkçe öğretimi politika yöntem ve becerileri. Ankara. Yüksel, F. (1994). Türkçe öğretiminde dikte becerisinin kazandırılması. Ankara
Üniversitesi TÖMER Dil Dergisi, Ankara.
85