Dijital Hak ve Sorumluluk

haklarına saygılı olmak gerekir. Örneğin doğru davranışlar sergilemek, düzgün bir dil kullanarak çevrimiçi ilişkileri sürdürmek etik olgu içerisinde yer almaktadır. İnternet kullanırken ahlak kurallarına dikkat etmemek çeşitli riskleri de beraberinde getirmektedir. İyi bir sanal vatandaş ahlak kurallara dikkat eder (Öztürk, 2015).

2.4.6 Dijital Kanun

Hayatın her alanında uyulması gereken kurallar bulunmaktadır. Bunların dışında özellikle dijital platformlarda uyulması gereken kurallar vardır. Bir dijital vatandaş normal hayatta suç sayılan her şeyin sanal ortamda da suç olduğunun farkında olması gerekir. Bu gibi suçları işleyenleri gerekli mercilere şikâyet etmesi gerekir (Karaduman, 2011).

5651 sayılı “İnternet ortamında yapılan yayınların düzenlenmesi ve bu yayınlar yoluyla işlenen suçlarla mücadele edilmesi hakkındaki kanun” ile dijital suçların hukuki yaptırımı vardır. Erişim sağlayıcılarının ve Operatörlerin sorumluluklarını dijital platformlarda işlenen siber suçlarla ilişkin usul ve esasları içermektedir (TBMM, 2007). Örneğin, yaşadığı organ satışı, yasak yayınlar, intiharı özendiren çevrimiçi oyunlar dijital platformlarda yapılması kanunen suçtur. 5651 sayılı kanun çerçevesinde her türlü bilişim suçları ya da riskli dijital davranışalar Bilişim Suçları Büro Amirliklerine ihbar edilmelidir.

2.4.7 Dijital Hak ve Sorumluluk

İnternet herkesin kendisini özgürce ifade edebildiği yerdir. Bu ifade özgürlüğü başkalarının haklarını ihlal etmeyecek derecede sınırlı olmalıdır. Bütün bunlar dijital platformlarda hak ve sorumluluk çerçevesindeki dengesini oluşturmaktadır. Örneğin internetten bilgi konusunda alıntı yaparken nasıl bir yol izleneceğine dair hak ve sorumlulukları bilmek gerekir. Dijital platformlarda yapılan yolsuzluk ve haksızlıklara karşı sanal vatandaşların sorumlulukları vardır. Dijital platformlarda herkes kendini özgürce ifade edebilecek haklara sahiptir. Ancak bu haklar sınırsız değildir. Dijital platformlarda bazı haklar kısıtlanamaz. Örneğin; Grup oluşturma, Sanal ortamlarda forumda görüş bildirme ve tartışmalara katılma vb. (Ribble ve Bailey, 2007; Akt. Karaduman, 2011).

28 2.4.8 Dijital Sağlık

Dijital teknolijler hayatımızı birçok yönden kolaylaştırmaktadır. Bunun yanında dijital teknoljilerin şuursuzca ve aşırı kullanımdan kaynaklanan birçok problemi de beraberinde getirmektedir. Bu problemlerin başında da bu teknolojiden yararlanan kişilerin fiziki ve psikolojik gelişimlerinin olumsuz yönde etkilenmesi gelmektedir. Günümüzde bilgi ve haberleşme teknolojileri hayatımızın her alanında kullanılmaktadır. Bu nedenle interneti kullanırken sağlığın etkilememesine dikkat edilmelidir (Goldberg, 1996).

Büyük Britanya’daki sağlık dergisi The New Scientist‟e göre dijital platformları yoğun kullanan kişiler için hastalık risklerini aşağıdaki gibi tanımlamıştır (Özsoy, 2009: 31).

Ego Sörfü: Sürekli dijital platformlarda kendi adını aratan ve kendisi ile ilgili hangi bilgilere erişilebildiğini araştırmak.

Enfornografi: Bilgi yoksunluğu internette gidermeye çalışarak işine yaramayan bilgiler edinmek.

Blog ifşacılığı: Başkalarının özel hayatını ihlal eden bilgileri paylaşmak

Youtube-Narsizmi: Sürekli takipçi kazanmak için günlük hayattan haber değeri değeri olmayan videoları paylaşmak.

Myspace Taklitçiliği: Dijital platformlarda başka bir role hatta başka kişiliğe bürünmek. Google Takibi: bağlantılı olduğu kişilerle dijital platformlarda sürekli bilgi toplamak Siberhondrik: Sıradan sağlık problemlerinde, doktora başvurmak dijital platformlarda tanı ve tedavi yöntemleri bulup uygulamak.

Photolurking: İnternette saatlerce diğer kişilerin paylaştığı fotoğrafları seyretmek.

Wikipedializm: vaktinin büyük bölümünde internet ansiklopedisi Wikipedia’da metin yazmak Crackberry: bu hastalık adını daha çok iş yaşamında kullanılan, e-mail alıp gönderen, anlık yazışma yapan avuç içi‟ bilgisayar örneği Blackberry akıllı telefonlarından alır. Özellikle yöneticiler için potansiyel risktir

29 2.4.9 Dijital Güvenlik

Günümüzde dijital platformlarda daha fazla özel bilgiler saklanmakta ve bu bilgilerin korunması için önemli güvenlik tedbirlerine ihtiyaç vardır. Özellikle çevrimiçi platformlarda özel bilgilerin korunması sürekli artan siber saldırılar nedeniyle güçleşmektedir (Zeydan, 2006).

Kullanıcılar dijital platformlarda girdiği sayfalara dikkat etmelidir. Dijital vatandaş kendi güvenliği açısından bazı programlara sahip olmalıdır. Bunlar; filtreleme programları, güvenli internet paketleri ve antivirüs programlarıdır. Birey dijital platforma girdiği zaman kendi güvenliği için çeşitli güvenlik önlemlerine başvurmalıdır. Birey aldığı bu güvenlik önlemleriyle birçok olumsuzluktan korunmuş olur. Bunlar; başkalarının bilgilerini izinsiz kullanma, virüs, solucan veya truva atı oluşturma, birilerinin mallarını veya bilgilerini çalma, spam gönderme vb. (Öztürk, 2015).

Öğretmenlerin ve ebeveynlerin çocukları dijital platformlarda tehlikeden korumaları için dikkat etmeleri gereken konular şu şekilde sıralanabilir (Peckham, 2008: 75; Klicksafe, 2010: 21).

 Çocukların telefon numarası, adres gibi özel bilgileri ve sosyal medya şifrelerini çevrimiçi platformlarda paylaşmamaları ya da isteyen her sayfaya bu bilgileri yazmamaları,

 Herhangi bir bilgisayar programını ailelerinin onayı alınmadan bilgisayarlarına ve akıllı telefonlarına yüklememeleri,

 Çevrimiçi platformlarda tanıştıkları kişilerle gerçek yaşamda buluşmamaları,

 Çevrimiçi platformlarda sohbet edilen yabancı kullanıcıların art niyetli kişiler olabileceği,

 Ebeveynlerin haberi olmadan çevrimiçi platformlarda yeni tanışılan insanlarla, yazışma yapılmaması,

 Ebeveynlerin haberi olmadan çevrimiçi platformlardan resim veya video göndermemeleri,

 Ebeveynlerin haberi olmadan çevrimiçi platformlardan alışveriş yapmamaları, kredi kartı bilgilerini güvenilir olmayan sitelerde paylaşmamaları,

30

 Çevrimiçi platformlarda kendilerine ulaşan metinlerdeki bilmedikleri linklere tıklamamaları,

 Çevrimiçi platformlarda paylaşılan “şanslı kişi sizsiniz” veya “kazandınız”, ifadesi geçen içeriklere itibar etmemeleri,

 Çevrimiçi platformlardan edindikleri bilginin güvenirliğini araştırmaları