DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU SAPTANANLARLA İLGİLİ VERİLER

Çocukluk DEHB grubundaki 104 kişiden 11’i yapılan görüşme sırasında kendilerine (%10,6) çocukluk döneminde DEHB tanısı konduğunu belirtirken; erişkin DEHB grubunda bu oran 76 kişide 13 idi (%17,1). DEHB tanısı alma açısından gruplar arasında anlamlı fark yoktu (X2=1,620; p=0,203). Çocukluk DEHB grubunda olup ta, çocukluk döneminde DEHB tanısı konmuş olan 11 kişiden 9’u; Erişkin DEHB grubunda olup ta, çocukluk döneminde DEHB tanısı konmuş olan 13 kişiden 11’i (%14,5) çocukluk döneminde tedavi aldığını bildirmiştir. Her iki gruptan olguların hatırladıkları tedavileri Tablo 15’de gösterilmiştir.

Tablo 15. Olguların çocukluk döneminde aldıkları tedaviler

Tedavi Çocukluk Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu

Erişkin Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu

Önerilerde bulunuldu 7 2

İmipramin tb 0 1

Karbamezepin solüsyon 0 2

Haloperidol damla 0 3

Adını hatırlamadığı ilaç tedavisi 2 3

Toplam 9 11

Hastalar tarafından dikkatsizlik ve hiperaktivite-impulsivite semptomlarının başladığı ve sonlandığı bildirilen yaş grupları ve kendi grupları içindeki yüzdeleri ÇDEHB ve EDEHB gruplarında Tablo 16’da gösterilmiştir.

Özgeçmişte bildirilen çeşitli hastalıkların sıklıkları ve yüzdeleri ÇDEHB ve EDEHB grupları için Tablo 17’de gösterilmiştir.(Not: birden fazla hastalık bildiren kişiler vardır).

Özgeçmişte bildirilen çeşitli tedavilerin sıklıkları ve yüzdeleri ÇDEHB ve EDEHB grupları için Tablo 18’de gösterilmiştir.(Not: birden fazla tedavi bildiren kişiler vardır).

65

Tablo 16. Çocukluk Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ve Erişkin Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu gruplarında dikkatsizlik ve hiperaktivite-impulsivite semptomlarının başladığı ve sonlandığı bildirilen yaş grupları ve yüzdeleri

Dikkatsizlik semptomlarının Hiperaktivite-İmpulsivite semptomlarının

Başlama yaşı Bitme yaşı Başlama yaşı Bitme yaşı ÇDEHB EDEHB ÇDEHB EDEHB ÇDEHB EDEHB ÇDEHB EDEHB Hatırlamıyor 14 (%13,5) 4 (%5,3) 11 (%10,5) 2(%2,6) 1(%0,9) 2(%2,6) 22(%21,2) 4(%5,3) 7 yaş altı 20 (%19,1) 12 (%15,8) - - 92(%88,6) 66(%87,0) - - 7–12 yaş 51 (%49,1) 42 (%55,3) - - - - 9(%8,7) 5(%6,6) 12–15 yaş 6 (%5,8) 9 (%11,9) 3 (%2,9) - - 2(%2,6) 17(%16,4) 6(%7,8) 15–18 yaş 6 (%5,8) 6 (%7,8) 6 (%5,8) - - - 14(%13,5) 10(%13,2) 18 yaş üstü 1 (%0,9) 1 (%1,3) - - - - 4(%3,8) - Yakınma yok 6 (%5,8) 2 (%2,6) 6 (%5,8) 2(%2,6) 11(%10,5) 6(%7,8) 11(%10,5) 6(%7,8) Halen yakınma var - - 78 (%75,0) 72(94,8) 27(%25,9) 45(%59,3) Toplam 104 (%100) 76 (%100) 104 (%100) 76(%100) 104(%100) 76(%100) 104(%100) 76(%100)

66

Tablo17. Çocukluk Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ve Erişkin Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu gruplarında özgeçmişte almış oldukları tanılar

ÇDEHB (N=104) EDEHB (N=76)

Depresyon 9(%8,7) 15(%19,7), Anksiyete Bozuklukları 5 (%4,8) 4(%5,3)

Diğer psikiyatrik hastalıklar 2 (%1,9) 5(%6,6)

Astım 7(%6,7) 1(%1,3) Anemi 3(%2,9) 2(%2,6) Migren-Baş ağrısı 3(%2,9) 4(%5,3) Mide ülseri-gastrit - 4(%5,3) Kırık-çıkıklar 1(%0,9) 3(%3,9) Alerjik hastalıklar - 5(%6,6) Cilt hastalıkları 2(%1,9) 1(%1,3)

Diğer fiziksel hastalıklar 19(%18,3) 9(%11,9)

Tablo 18. Çocukluk Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ve Erişkin Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu gruplarında daha önceki ilaç kullanımları

ÇDEHB (N=104) EDEHB (N=76)

Antidepresan 13(%12,5) 20(%26,3)

Diğer psikiyatrik ilaç tedavileri 1(%0,9) 4(%5,3) Diğer ilaç tedavileri 10(%9,6) 4(%5,3)

Tablo 19’da, her bir DEHB DSM ölçütünü erişkin dönemde karşılayan olguların sayıları ve oranları verilmiştir. Daha fazla oranda karşılanan ölçütler tabloda koyu renk ile gösterilmiştir. Olgu sayıları ve oranları hem erişkin DEHB grubu hem de tüm DEHB grubu (çocukluk ve erişkin olguların tümü) için gösterilmektedir.

Yapılan SCID görüşmeleri sonucunda ÇDEHB, EDEHB ve DEHB olmadığı düşünülen gruplarda tanı konan psikiyatrik hastalıkların sıklığı ve yüzdeleri Tablo 20’de gösterilmiştir.

67

Tablo 19. Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu grubu (çocukluk ve erişkin olguların tümü) ve Erişkin Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu grubunda erişkin dönemde pozitif olan DSM ölçütleri

DEHB (N=180)

EDEHB (N=76) Dikkatini ayrıntılara verememe veya okul ödevlerinde, işlerinde

ya da diğer etkinliklerde dikkatsizce hatalar yapma

82(%45,6) 50(%65,8) Üzerine aldığı görevlerde ya da etkinliklerde dikkatinin dağılması 141(%78,3) 69(%90,8) Doğrudan onunla konuşulduğu halde dinlemiyor gibi görünmesi 64(%35,6) 39(%51,3) Talimatları izleyememesi ve okul ödevleri ya da işyerindeki

görevleri tamamlayamaması (karşıt olma bozukluğu ya da yönergeleri anlayamamaya bağlı olmayan)

53(%29,4) 36(%47,4)

Üzerine aldığı işleri veya etkinlikleri düzenlemekte zorluk çekmesi

106(%58,9) 59(%77,6)

Sürekli zihinsel çaba gerektiren işlerden kaçınma, bu görevlerde yer almaya kaşı isteksizlik

73(%40,6) 38(%50) Çoğu zaman işine gerekli olan eşyaları kaybetme (kalem, kitap,

gözlük)

90(%50) 51(%67,1)

Dikkatin dış uyaranlarca kolayca dağılması (araba kornası, geri plandaki konuşmalar)

120(%66,7) 59(%77,6)

Gündelik işlerinde unutkan olma 54(%30) 34(%44,7) Genellikle ellerin ayakların kıpır kıpır olması ya da oturduğu

yerde kıpırdanıp durma

98(%54,4) 56(%73,7)

Genellikle oturması gereken yerlerde (sınıfta ya da diğer durumlarda) oturduğu yerden kalkma

84(%46,7) 50(%65,8) Çoğu zaman içinde huzursuzluk hissetme 110(%61,1) 57(%75)

Genellikle boş zamanlarını sakin bir şekilde değerlendirmede zorlanma

45(%25) 29(%38,2) Çoğu zaman hareket halinde olma ya da bir motor tarafından

sürülüyormuş gibi davranma

67(%37,2) 43(%56,6) Genellikle çok konuşma 104(%57,8) 58(%76,3)

Çoğu zaman sorulan sorular tamamlanmadan cevabını yapıştırma 94(%52,2) 54(%71,1)

Çoğu zaman sırasını beklemesi gereken durumlarda güçlük çekme

113(%62,8) 59(%77,6)

Genellikle başkalarının sözünü kesme veya yaptıklarının arasına girme

43(%23,9) 28(%36,8)

Yapılan SCID görüşmesi sonucunda ÇDEHB grubunda yaşam boyu ve şu anda toplam 23 kişide (%22,1); EDEHB grubunda ise toplam 22 kişide (%29,0) depresyon tespit edilmiş olup oranlar anlamlı olarak farklı değildi (X2=1,093; p=0,296).

68

Tablo 20. Çocukluk Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu, Erişkin Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ve Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu olmayan gruplarda tanı konmuş olan psikiyatrik hastalıkların sıklığı ve yüzdeleri ÇDEHB (N=104) EDEHB (N=76) DEHB olmayan grup (N=51) Majör depresif dönem 23 (%22,1) 22 (%29,0) 8 (%15,7)

Bipolar II bozukluğu 1(%0,9) - -

BTA anksiyete bozukluğu 6(%5,8) 1(%1,3) - Agorofobi olmadan panik

bozukluğu - 1(%1,3) - Sosyal fobi 19(%18,3) 6(%7,8) 16(%31,3) Özgül fobi 21 (%20,2) 22 (%29,0) 18(%35,3) Farklılaşmamış somatoform bozukluk 1(%0,9) 4(%5,3) 3(%5,9)

Alkol kötüye kullanımı 6(%5,8) 9(%11,9) - Kannabis kötüye kullanımı 2(%1,9) 1(%1,3) - Anoreksiya nervoza - 1(%1,3) -

Bulimia nervoza - 2(%2,6) -

Travma sonrası stres bozukluğu

3(%2,9) 1(%1,3) -

Uyum bozukluğu 1(%0,9) 1(%1,3) 10(%19,6)

Distimik bozukluk - - 2(%3,9)

Obsesif kompulsif bozukluk 1(%0,9) 1(%1,3) - Eştanı olmayan 51 (%49,0) 27 (%35,5)

(Not: Birden fazla tanı alan kişiler vardır ve yaşam boyu ve şu anda ölçütleri karşılayan kişilerin oranları birleştirilmiştir. SCID görüşmesinde uyum bozukluğu tanısı yaşam boyu konamadığından sadece uyum bozukluğu için tablodaki oranlar şu anda tanı alan olguları içermektedir).

Yapılan SCID görüşmesi sonucunda DEHB olmadığı düşünülen grupta yaşam boyu depresyon 6 kişide (%11,8); DEHB grubunda (EDEHB ve ÇDEHB grubunun toplamında) ise 38 kişide (%21,1) tespit edilmiş olup oranlar anlamlı farklı değildi (X2_=2,251;

69

depresyon 2 kişide (%3,9); DEHB grubunda (EDEHB ve ÇDEHB grubunun toplamında) ise 7 kişide (%3,9) tespit edilmiş olup oranlar anlamlı farklı değildi (Fisher’s Exact test; p=1,000).

Yapılan SCID görüşmesi sonucunda ÇDEHB grubunda yaşam boyu depresyon 17 kişide (%16,3); EDEHB grubunda ise 21 kişide (%27,6) tespit edilmiş olup fark istatistiksel olarak anlamlı değildi (X2=3,358; p=0,067). Yapılan SCID görüşmesi sonucunda ÇDEHB grubunda şu anda depresyon tanısı 6 kişide (%5,8); EDEHB grubunda ise 1 kişide (%1,3) tespit edilmiş olup oranlar anlamlı olarak farklı değildi (Fisher’s Exact test; p=0,241). Yapılan SCID görüşmesi sonucunda DEHB olmadığı düşünülen grupta yaşam boyu ve şu anda toplam 8 kişide (%15,7); DEHB grubunda (EDEHB ve ÇDEHB grubunun toplamında) ise toplam 45 kişide (%25,0) depresyon tespit edilmiş olup oranlar anlamlı farklı değildi (X2=1,950; p=0,163).