Diğer yapraklar aşağıda belirtildiği şekilde düzenlenir:
- Sayfaların yazı alanı dışında kalan alt, üst, sağ ve sol yanlarında en çok 20 mm boşluk bırakılır.
- Kitaplarda konu ile ilgili resim, fotoğraf, grafik, şema, plan, harita ve benzeri unsurlara, ait olduğu sayfalarda yer verilir. Bunların, konuyu desteklemesine, ilgi ve merak uyandırmasına, eğiticilik ve öğreticilik özelliğinin olmasına özen gösterilir. - Baskılarının açık, net, renkli, estetik yönden ve seviyeye uygun, konu ile bağlantılı ve anlaşılır olması gerekir.
- Yukarıda belirtilen niteliklere ek olarak, ders kitaplarının sınıflandırılma ve özellikleri, örnek alma, muayene ile piyasaya arzı hususlarında Türk Standartları Enstitüsünün TS 10220 numaralı standardına uyulur.
- Dipnotlar sayfa altında verilir.51
Dipnotlarla ilgili bilgi “Dipnotlar bölüm veya ünite sonlarında verilir.”52 şeklinde değiştirilmiştir.
Ders kitaplarının hazırlanması ve incelenmesi ile ilgili belirtilen esas ve usullerin yanı sıra TSE’nin ders kitapları ile ilgili standardı şöyledir:
“21 Nisan 1992 yılında T.S.E. tarafından yayımlanan standarda göre ders kitaplarında bulunması gereken özellikler; görünüş, renk, malzeme, fiziki özellikler, imali ile ilgili özellikler başlıkları altında belirtilmiştir.
Görünüş: Ders kitaplarının sayfaları düzgün olmalı, leke, delik, kırışık, yırtık, buruşukluk, katlanma ve diğer görüş kusurları ile baskı hataları bulunmamalı, baskı arka yüze geçmemelidir.
Renk: Ders kitabı basımında kullanılan kâğıt, beyaz veya beyaz kâğıt kullanılmak şartıyla çok açık şekilde renklendirilmelidir. Kapak kartonu ise beyaz veya açık renklerde olabilir.
Malzeme: Ders kitabı basımında kullanılacak olan kâğıt veya karton % 100 beyazlatılmış selülozdan imal edilmelidir.
İmali ile İlgili Özellikler:
- İlkokul birinci devrede kullanılan resimler renkli, diğerleri renkli veya siyah beyaz olabilir.
- Kitabın kapağı kitap yapraklarını örtecek veya aynı boyutta olacak şekilde kesilmelidir.
- Kitaplar formalı olarak yapılmalı ve bir formada 16 sayfa bulunmalıdır. - Formalar birbirlerine tek dikiş veya iplik dikişle bağlanmalıdır.
- Bir forma halinde hazırlanan kitapta, forma kapağı zımba ile tutturulmalıdır. - Dört veya daha fazla formadan oluşan kitaplara sırt verilmelidir.
- Formaların birleştirilmesinde altı kat olarak bükülmüş naylon veya ipek iplik kullanılmalıdır.”53
52
Millî Eğitim Bakanlığı, “Ders Kitapları ile Eğitim Araçlarının İncelenmesi ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönerge” 2589 Sayılı Tebliğler Dergisi, 2006.
53
Canan Alpler Yalçın, 4306 Sayılı Sekiz Yıllık İlköğretim Kanununun Kabulünden Sonra İlköğretim Kurumlarının Sekizinci Sınıflarında Okutulan Türkçe Ders Kitapları Üzerine Bir İnceleme (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, PAÜ SBE, Denizli, 2002), s. 26, 27. Türk Standartları TS 10220/Nisan 1992. (Söz konusu bilgiyi TSE’den aktarmaktadır.)
İncelediğimiz İlköğretim 6. sınıf Türkçe ders kitaplarının diğer yaprakları aşağıdaki gibidir:
1. Ders Kitabı:
1. DK’nin baskısı açık ve net, yazı 11 punto olup seviyeye uygun, anlaşılır ve estetiktir. Sayfalarda leke, delik, kırışık, yırtık, buruşukluk, katlanma ve diğer görüş kusurları ile baskı hataları bulunmamaktadır. Köşeleri 90o ve düzgün kesilmiştir. Baskı renkli olup bazı resimlerin orijinalleri üzerinde değişiklikler yapılmıştır. Kitap düz bir zeminde destek sağlanmadan durabilmektedir. Kitabın sayfalarında koyu ve mat renkler kullanılmıştır. Metinlerin yer aldığı tüm sayfalar, resimlerin devamı olarak daha açık bir tonla renklendirilmiş, bazı sayfalarda yazılar resimlerin üstüne gelecek şekilde düzenlenmiştir. Basımda kullanılan kâğıt ve karton I. hamur kâğıttan imal edilmiştir. Kapak kitabın sayfalarını örtecek şekilde kesilmiştir. Sayfalar yapıştırılarak bir araya getirilmiş ve kitaba sırt verilmiştir. Kitabın kapağı sert olmayıp kolaylıkla kıvrılabilmektedir. Kitap 96 sayfadan oluşmuştur. Sayfa numaraları sağ alt köşede turuncu renkli daireler içine yazılmış olup “İLKÖĞRETİM TÜRKÇE DERS KİTABI – 6” yazısıyla aynı hizadadır. Sayfa numaralarının altında kalan boşluklar eşit değildir. 1. DK’de sayfaların yazı alanı dışında kalan alt, üst, sağ ve sol yanlarındaki boşluklar sayfalar arasında farklılık göstermekte ve 10mm ile 31mm arasında değişmekte olup belirlenen ölçülere uymamaktadır. Metin ve başlığı arasındaki boşluk da metinler arasında farklılık göstermektedir. Kitabın ebatları 27,3cm x 19,5cm olup belirlenen ölçülere tam olarak uymamaktadır. 1. DK’de dipnot işareti bulunmasına karşın dipnot 1. ÖKK’de verilmiştir.
2. Ders Kitabı:
2. DK’nin baskısı açık, net, anlaşılır ve estetik; yazı 12 punto olup seviyeye uygundur. Sayfalarda leke, delik, kırışık, yırtık, buruşukluk, katlanma ve diğer görüş kusurları ile baskı hataları bulunmamaktadır. Köşeleri 90o ve düzgün kesilmiştir. Kitabın baskısı koyu ve renklidir. Kitap düz bir zeminde destek sağlanmadan durabilmektedir.
2. DK’nin sayfaları açık renklerle renklendirilmiş veya beyazdır. Sayfa numaraları sayfanın alt orta kısmındadır. Kitabın kapak kartonu sert olmayıp kolaylıkla kıvrılabilmektedir. Kitap 102 sayfadan oluşmuş ve kitaba sırt verilmiştir. Ciltleme sırttan tutkal yapıştırılarak yapılmış ve sağlamdır. 2. DK’de sayfaların yazı alanı dışında kalan alt, üst, sağ ve sol yanlarındaki boşluklar sayfalar arasında farklılık göstermekte ve 14mm ile 88mm arasında değişmekte olup belirlenen ölçülere uymamaktadır. Basımda kullanılan kâğıt ve karton I. hamur kâğıttan imal edilmiştir. Kitabın kapağı kitabın sayfalarını örtecek şekilde kesilmiştir. Metin ve başlığı arasındaki boşluk tüm metinlerde aynıdır. Kitabın ebatları 27,3cm x 19,2cm olup belirlenen ölçülere tam olarak uymamaktadır. Kitapta dipnot bulunmamaktadır.
3. Ders Kitabı:
3. DK’nin baskısı açık, net, anlaşılır ve estetik; yazı 12 punto olup seviye uygundur. Sayfalarda leke, delik, kırışık, yırtık, buruşukluk, katlanma ve diğer görüş kusurları ile baskı hataları bulunmamaktadır. Kitabın köşeleri 90o ve düzgün kesilmiştir. Kitabın baskısı koyu ve renklidir. Kitap düz bir zeminde destek sağlanmadan durabilmektedir. Kitabın sayfaları ve kapağı beyazdır. Sayfa numaraları sayfanın alt orta kısmında küçük renkli dikdörtgenler içinde verilmiştir. Kitabın kapak kartonu sert olmayıp kolaylıkla kıvrılabilmektedir. Kitap 96 sayfadan oluşmuş ve kitaba sırt verilmiştir. Ciltleme sırttan tutkal yapıştırılarak yapılmış ve sağlam değildir. Sayfaların yazı alanı dışında kalan alt, üst, sağ ve sol yanlarındaki boşluklar sayfalar arasında farklılık göstermekte ve 18mm ile 24mm arasında değişmekte olup belirlenen ölçülere uymamaktadır. Kitabın basımında kullanılan kâğıt ve karton I. hamur kâğıttan imal edilmiştir. Kitabın kapağı kitabın sayfalarını örtecek şekilde kesilmemiştir. Metin ve başlığı arasındaki boşluk 0,4mm olup tüm metinlerde aynıdır. Kitabın ebatları 27,5cm x 19,5cm olup belirlenen ölçülere uymaktadır. 3. DK’de dipnot bulunmamaktadır.
1. Çalışma Kitabı:
1. ÇK’nin baskısı açık ve net, yazı 10 punto olup seviyeye uygun, anlaşılır ve estetiktir. Sayfalarda leke, delik, kırışık, yırtık, buruşukluk, katlanma ve diğer görüş kusurları ile baskı hataları bulunmamaktadır. Kitabın köşeleri 90o ve düzgün kesilmiştir. Baskı renkli olup resimler orijinal değildir. Kitap düz bir zeminde destek sağlanmadan
durabilmektedir. Kitabın sayfalarında koyu ve mat renkler kullanılmıştır. Kitabın basımında kullanılan kâğıt ve karton I. hamur kâğıttan imal edilmiştir. Kitabın kapağı kitabın sayfalarını örtecek şekilde kesilmiştir. Kitap 176 sayfadan oluşmuştur. Sayfalar yapıştırılarak bir araya getirilmiş ve kitaba sırt verilmiştir. Kitabın kapağı sert olmayıp kolaylıkla kıvrılabilmektedir. Sayfa numaraları yaprağın ön yüzünde sağ alt köşede, arka yüzünde sol alt köşede turuncu renkli daireler içine yazılmış olup “İLKÖĞRETİM TÜRKÇE ÖĞRENCİ ÇALIŞMA KİTABI – 6” yazısıyla aynı hizadadır. Sayfa numaralarının altında kalan boşluklar eşittir. 1. ÇK’de sayfaların yazı alanı dışında kalan alt, üst, sağ ve sol yanlarındaki boşluklar sayfalar arasında farklılık göstermekte ve 12mm ile 26mm arasında değişmekte olup belirlenen ölçülere uymamaktadır. Kitabın ebatları 27,3cm x 19,4cm olup belirlenen ölçülere tam olarak uymamaktadır. 1. ÇK’de dipnot bulunmamaktadır.
1. ÇK’de altı temaya yer verilmiştir. Temaya hazırlık, temadaki konulara ait etkinlikler, tema sonu değerlendirme çalışmaları, tema sonu öz değerlendirme formları bulunmaktadır. Her tema için farklı bir renk seçilmiş ve seçilen renkle sayfalar renklendirilmiştir. Her temanın başlangıcında tema adının, numarasının ve temayla ilgili resimlerin bulunduğu bir sayfa yer almaktadır. Sayfa 42, 88 ve 114’te “Notlarım” bölümü yer almaktadır.
2. Çalışma Kitabı:
2. ÇK’nin baskısı açık, net, anlaşılır ve estetik; yazı 10 punto olup seviyeye uygundur. Sayfalarda leke, delik, kırışık, yırtık, buruşukluk, katlanma ve diğer görüş kusurları ile baskı hataları bulunmamaktadır. Kitabın köşeleri 90o ve düzgün kesilmiştir. Kitabın baskısı koyu ve renklidir. Kitap düz bir zeminde destek sağlanmadan durabilmektedir. Kitabın sayfaları beyaz olup sayfa kenarları her tema için farklı renklerle bir şerit halinde renklendirilmiştir. Sayfa numaraları sayfanın alt orta kısmındadır. Kitabın kapak kartonu sert olmayıp kolaylıkla kıvrılabilmektedir. Kitap 187 sayfadan oluşmuş ve kitaba sırt verilmiştir. Ciltleme sırttan tutkal yapıştırılarak yapılmış ve sağlamdır. 2. ÇK’de sayfaların yazı alanı dışında kalan alt, üst, sağ ve sol yanlarındaki boşluklar sayfalar arasında farklılık göstermekte ve 10mm ile 43mm
sayfalarını örtecek şekilde kesilmiştir. Kitabın ebatları 27,3cm x 19,2cm olup belirlenen ölçülere tam olarak uymamaktadır. 2. ÇK’de dipnot bulunmamaktadır.
2. ÇK’de altı temaya yer verilmiştir. Temaya hazırlık, temadaki konulara ait etkinlikler, tema değerlendirme soruları, tema öz değerlendirme formları bulunmaktadır. Her tema için farklı bir renk seçilmiş ve seçilen renkle sayfaların uzun kenarları renklendirilmiştir. Her temanın başlangıcında tema adının, numarasının, temayla ilgili resimlerin, tema içindeki metinlerin adının bulunduğu bir sayfa yer almaktadır. Metin adları dikdörtgen çerçeve içinde kırmızı renk ve büyük puntoyla yazılmıştır. Okuma bölümünün etkinliklerinin başında kitap, dinleme bölümünün etkinliklerinin başında bir kulaklık, konuşma bölümünün etkinliklerinin başında bir mikrofon, yazma bölümünün etkinliklerinin başında kalem ve defter, dil bilgisi bölümünün etkinliklerinin başında ters çevrilmiş ve içinden harflerin aktığı bir kitap logo olarak kullanılmıştır. Etkinlik numarası ve etkinlik yazısı yeşil renkle yazılmıştır.
3. Çalışma Kitabı:
3. ÇK’nin baskısı açık, net, anlaşılır ve estetik; yazı 12 punto olup seviyeye uygundur. Sayfalarda leke, delik, kırışık, yırtık, buruşukluk, katlanma ve diğer görüş kusurları ile baskı hataları bulunmamaktadır. Kitabın köşeleri 90o ve düzgün kesilmiştir. Kitabın baskısı koyu ve renklidir. Kitap düz bir zeminde destek sağlanmadan durabilmektedir. Kitabın sayfaları ve kapağı beyazdır. Sayfa numaraları yaprağın ön yüzünde sayfanın sağ alt köşesinde, arka yüzünde sol alt köşesinde yer almaktadır. Kitabın kapak kartonu sert olmayıp kolaylıkla kıvrılabilmektedir. Kitap 192 sayfadan oluşmuş ve kitaba sırt verilmiştir. Ciltleme sırttan tutkal yapıştırılarak yapılmış ve sağlamdır. 3. ÇK’de sayfaların yazı alanı dışında kalan alt, üst, sağ ve sol yanlarındaki boşluklar sayfalar arasında farklılık göstermekte ve 10mm ile 24mm arasında değişmekte olup belirlenen ölçülere uymamaktadır. Kitabın basımında kullanılan kâğıt ve karton I. hamur kâğıttan imal edilmiştir. Kitabın kapağı kitabın sayfalarını örtecek şekilde kesilmiştir. Kitabın ebatları 27,3cm x 19,4cm olup belirlenen ölçülere tam olarak uymamaktadır. 3. ÇK’de dipnot bulunmamaktadır.
3. ÇK’de altı temaya yer verilmiştir. Temaya hazırlık, temadaki konulara ait etkinlikler, tema değerlendirme soruları bulunmaktadır. Sayfa 39’da Türkçe Dersi Öz
Değerlendirme Ölçeği ve sayfa 153’te 1. Grup Münazara Değerlendirme Formu (Jüri) yer almaktadır. Her tema için farklı bir renk seçilmiş ve seçilen renkle sayfaların uzun kenarları renklendirilmiş, seçilen rengin bir ton koyusuyla sayfanın üst tarafında dikdörtgen bir çerçeve oluşturularak beyaz renk ve büyük puntoyla konu başlıkları yazılmıştır. Etkinlik numarası beyaz ve etkinlik yazısı tema için seçilen renkle yazılmıştır. Etkinliklerde kullanılan resimler siyah beyazdır.
1.10. KİTAPLARDA METİN KISIMLARININ BAŞLIKLAR DIŞINDA KALAN