YURT DIŞI BAĞLANTILI İŞLEMLERDE KDV UYGULAMASI 1. Yurt Dışındaki Firmaların Ödediği Ciro Primlerinin KDV

Karşısındaki Durumu

Yurtdışındaki bir firmanın Türkiye’deki bir firmaya ödediği ciro primle-ri için Türkiye’deki firma tarafından yurt dışına düzenlenen faturada KDV hesaplanması gerekir; zira Türkiye’deki firma yurt dışındaki firmaya onun ürünlerini daha fazla satmak suretiyle bir hizmet vermektedir ve hizmetten yurt dışındaki firma Türkiye’de yararlanılmaktadır.

Bu görüş doğrultusundaki bir özelgeye göre yurt dışından bir firmanın;

ambalaj mallarını ithal ederek Türkiye’de kullanılması karşılığında Türk firmaya destek ve hizmet bedeli adı altında yaptığı ödemeler, yabancı fir-manın Türkiye’de faydalandığı bir hizmetin karşılığını oluşturduğundan, söz konusu bedel KDV Kanunu’nun 1/1 maddesine göre KDV’ye tabi olacaktır. Yabancı firma tarafından Türk şirketine ödenecek olan ciro pri-mi niteliğindeki tutar için Türk şirketince fatura düzenlendiğinde, katma değer vergisinin hesaplanarak beyan edilmesi gerekmektedir (MB’nin 10.06.1997 tarih ve 23860 sayılı özelgesi).

Yurt dışındaki firmaların ödediği ciro primlerinin KDV karşısındaki du-rumuna ilişkin bir diğer özelge aşağıdaki gibidir.

“İlgide kayıtlı dilekçenizde, şirketinizin Almanya’dan ithal edeceği ilaçların belli bir miktarı geçmesi halinde yurt dışındaki satıcı firmanın ödeyeceği ciro primi için düzenlenecek faturalarda KDV’nin hesaplanıp hesaplanmayacağı konusunda Bakanlığımızdan bilgi talep edilmektedir.

KDV Kanunu’nun 24/c maddesine göre, vade farkı, fiyat farkı, faiz, prim gibi çeşitli gelirler ile servis ve benzer adlar altında sağlanan her türlü men-faat, hizmet ve değerler katma değer vergisi matrahına dahil bulunmak-tadır. Konuya ilişkin açıklamaların yer aldığı 26 Seri No.lu KDV Genel Tebliğinin (L/2) bölümünde de, fatura ve benzeri belgelerde ayrıca gös-terilmeyip yılsonlarında, belli bir dönem sonunda veya belli bir ciro aşıl-dığında (satış primi, hâsılat primi, yılsonu iskontosu gibi adlarla) yapılan ödemelerin KDV’ye tabi olduğu; doğrudan satılan malla ilgili olmayan bu tür iskontoların, firmanın yaptığı ek çalışmanın ya da çabanın sonucu olarak doğduğu; dolayısıyla yapılan işin ana firmaya verilen bir hizmet

niteliği taşıdığı ve bu nedenle KDV Kanunu’nun 4. maddesi çerçevesin-de hizmet kapsamına giren bu işlemlere ait iskontoların, aynı Kanunun 1/1. maddesi uyarınca vergiye tabi tutulacağı belirtilmektedir. Öte yandan, yabancı firmanın Türkiye’de yararlandığı bu hizmet, sözü edilen Kanu-nun 11’inci maddesinde düzenlenen “hizmet ihracı istisnası” kapsamına da girmemektedir. Bu açıklamalara göre, yabancı firma tarafından şirke-tinize ödenecek olan ciro primi niteliğindeki tutar için şirketinizce fatura düzenlendiğinde, KDV’nin hesaplanarak beyan edilmesi gerekmektedir”

(MB’nin 03.01.2003 tarih ve 41301 sayılı özelgesi).

5.2. Yurtdışındaki Firmalara Ödenen Ciro Primleri

Uygulamada yurt dışında yerleşik bayilere yapılan iskontolar karşılı-ğında nakit ödeme yerine bedelsiz mal gönderilmekte veya gönderilecek mal bedelinden indirim talep edilmektedir. Hatta bu tür ödemeler için çoğu defa fatura dahi düzenlenmemektedir. Bunun yerine firma yazışmaları tev-sik edici belge olarak kullanılmaktadır. Ancak bütün bu işlemler, ihracat istisnası kapsamına girdiği için KDV Kanunu’nun 35 ve 9’uncu maddeleri uyarınca herhangi bir işlem yapılmasına gerek bulunmamaktadır (Değer, 2008).

6. SONUÇ

İskontoların muhasebesi ve vergisel denetiminde kritik öneme haiz ko-nular olarak bu çalışmada, ciro primlerine yılsonu itibariyle hak kazanıl-dığından fatura sonraki yılda düzenlense dahi tahakkuk esasının bir gere-ği olarak bu primlerin hak kazanıldığı yılın geliri olarak beyan edilmesi gerektiği; vergi matrahının hesaplanmasında iskontoların ticari teamüllere uygun olup olmadığı konusunun özellikle ilişkili taraflarla yapılan işlem-lerde emsallere uygunluk ilkesi uyarınca tespit edilmesi gerektiği; ciro primlerinde tahakkuk yılsonu itibariyle gerçekleşmişse, katma değer ver-gisi açısından da bu tarih itibariyle vergiyi doğuran olayın meydana geldi-ğine dikkat edilmesi gerektiği; yurtdışındaki bir firmanın Türkiye’deki bir firmaya ödediği ciro primleri için Türkiye’deki firma tarafından yurt dışına düzenlenen faturada KDV hesaplanması gerektiği hususları, ön plana çık-mıştır.

KAYNAKÇA

Apak, Talha (2005), “Reklâmasyon Nedir? Reklâmasyon ve Komisyon Giderlerinin Vergi Mevzuatı Yönünden Değerlendirilmesi” Mali Çözüm Dergisi, 70 (2005).

Danıştay 11. Daire (02.07.1996) E. No: 1996/2327, K. No: 1996/2838 sayılı kararı. Ankara

Danıştay 11. Daire (15.05.1996) E. No: 1996/1370, K. No: 1996/1927 sayılı kararı. Ankara

Danıştay 3. Daire (19.06.1997) E. No: 1996/4318, K. No: 1997/2566 sayılı kararı. Ankara

Danıştay 7. Daire (16.04.1992) E. No.:1989/4011 K. No:1992/1127 sa-yılı kararı. Ankara

Danıştay İçtihadı Birleştirme Genel Kurulu(22.12.2004) E:2004/1 K:2004/1 sayılı kararı.

Değer, Nuri (2008) www.alomaliye.com/2008/nuri_deger_ciro.htm.

[erişim tarihi: 16.08.2010]

Doğrusöz, Bumin (2010), Referans Gazetesi, [erişim tarihi: 22.04.2010]

Gündüz, Zeki (08.04.2009) “Sıfır Bedelli Fatura veya Ticari Teamülleri Aşan İskonto” Dünya Gazetesi.

Gündüz, Zeki (28.04.2010) “Faturası izleyen yılda gelen ciro primleri hangi yılda dikkate alınacak?” Dünya Gazetesi.

İstanbul Defterdarlığı (29.12.1993). 15180/909 sayılı özelgesi.

İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı (11.12.2007) 25109 sayılı özelgesi.

İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı (22.03.2006) KVK–14 sayılı özelgesi.

Maliye Bakanlığı (31.12.1987). 26 seri no’lu KDV Genel Tebliği. An-kara : Resmi Gazete (19681 sayılı)

Maliye Bakanlığı (25.12.1995). 50 seri no’lu KDV Genel Tebliği. An-kara : Resmi Gazete (22504 sayılı)

Maliye Bakanlığı (03.01.2003). 41301 sayılı özelgesi.

Maliye Bakanlığı (10.06.1997). 23860 sayılı özelgesi.

Maliye Bakanlığı (20.09.1999). 39884 sayılı özelgesi.

Maliye Bakanlığı(14.02.2006) 685 sayılı özelgesi.

Öğredik, Güray (2007), Ciro Primi Tutarları ile Ticari Faaliyet Hac-mi Arasındaki İlişki ve Ciro Primlerinin Muhasebeleştirilmesi. İstan-bul : Lebib Yalkın.

Şeker, Sakıp (1999). Dönem Sonu İşlemleri, Ankara: Yaklaşım Yayıncılık.

T.C. Yasalar (06.01.1961). 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu. Ankara : Resmi Gazete (10700 sayılı)

Teke, Mustafa (2006), “İskonto ve Komisyonların Muhasebesi” E-Yaklaşım Dergisi, 39 (2006)

Yalçın, Hasan (2010), Ticari Kazanç ve Kurum Kazancının Tespi-tinde Giderler. 4. bs. Uygulama Yayıncılık.

Yılmaz, Kazım (2000), Değerleme. 2. bs. Ankara.

Yükçü, Süleyman (2000) “Reklâmasyon Nedir?” Yaklaşım 93 (Eylül 2000).