Diğer Taşıma Belgeleri

Diğer taşıma belgeleri, taşıma senetleri (Way Bills/Consignment Notes) ile aynı anlama gelmekte olup bu belgeler şunlardır:

1.2.1.3.1. Havayolu Taşıma Senedi (Air Waybill)

Havayolu şirketlerince düzenlenen malların taşınmak üzere teslim alındığını gösteren belgedir.

1.2.1.3.2. House Airwaybill

Havayolu taşımacılığında taşıma komisyoncusu tarafından düzenlenen bir belgedir. Malın sevk edildiğini değil, yalnızca teslim alındığını gösterir. Nakliyecinin taşımayı kendisi yapmak üzere yerine seçtiği bir başka araçla gerçekleştirmesi durumunda ciro edilemeyen bu belge düzenlenir.

38

1.2.1.3.3. Demiryolu Hamule Senedi (Rail Consignment Note)

Malların demiryolu ile sevk edildiğinde ihracatçı veya ithalatçı ile demiryolu idaresi arasında yapılan bir taşıma belgesidir; demiryolu konşimentosu da denir. Malın cins ve miktarını, ambalaj şekil ve niteliğini, gönderen ve gönderilenin isim ve adreslerini, hareket ve varış istasyonlarını, taşıma ücretini, bunun ödenip ödenmediğini ve taraflarca kararlaştırılan diğer hususları gösteren taşıma sözleşmesidir. Devredilemez.

Malların demiryoluyla taşınmasına ilişkin kurallar, kısa adı “ CIM ” olan, 1970 tarihli ve Türkiye’ nin de dahil olduğu “Uluslararası Demiryolu Taşımacılığı Anlaşması” ile düzenlenmiştir.47

1.2.1.3.4. Karayolu Taşıma Belgesi–CMR (Road Waybill)

Malların nakliyeci firma tarafından istenilen yere taşınmak üzere teslim alındığını gösteren belgedir. CMR 42 Avrupa ülkesinin imzaladığı taşımacılık sözleşmesi hükümlerine tabi bir taşıma senedidir. Bir malın uluslararası taşınması sırasında görebileceği zarar, ziyan, kayıp ve gecikmelerde gönderen, taşıyan ve alıcı arasındaki sorumluluk ve yükümlülükleri belirten bir anlaşmadır. 3 nüsha halinde düzenlenir. Ciro edilemez.

1.2.1.3.5. Nakliyeci Makbuzları (Forwarder’ s Receipt) ve FIATA Belgeleri

Taşıma komisyoncuları tarafından belli bir ücret karşılığında kendi adlarına ve başkaları hesabına mal taşıyan nakliye firmaları tarafından düzenlenen belgelerdir. Nakliyeci makbuzu malın mülkiyetini temsil etmez; kıymetli evrak değildir, ciro ile devredilemezler.

FIATA Taşıma Belgeleri de aslında birer nakliyeci makbuzlarıdır. Taşıma Acenteleri Birlikleri Federasyonun kısa adıdır. Federasyona üye olan sevkiyat acenteleri tarafından düzenlenir. Ciro edilemez, kıymetli evrak değildir. Üç ayrı grupta toplanır:

47

Erkut Onursal, “Dış Ticaret Đşlemleri ve Uygulama”, Orta Anadolu Đhracatçı Birliği, Ankara1996, s.151. Aktaran: Kemer, Dış Ticaret Teknikleri Teori ve Uygulama, BursaAlfa Aktüel, 2005, s.437

39

FIATA/FCR: Malların gönderilene sevk edilmek veya gönderilenin emrine hazır tutmak üzere teslim alındığını gösterir.

FIATA/FCT: Bu belge takım halinde ithalatçının emrine düzenlenir ama kıymetli evrak değildir.

FIATA/FBL: Deniz konşimentosu ile aynı hukuki niteliğe sahip bir kombine nakliyat konşimentosudur. Bu belge emre düzenlenir ve kıymetli evraktır.

1.2.3.6. Posta Makbuzu (Post Receipt)

Mallar posta ile gönderildiğinde posta idaresi tarafından düzenlenen, malların, teslim alındığını gösteren makbuza denir. Ciro ve teslim yoluyla devredilemez. Posta idareleri malları doğrudan alıcısına gönderir.

1.2.2. Ticari Belgeler (Commercıal Documents)

1.2.2.1.Faturalar

Satılan veya satılacak malın miktarını, cinsini, markasını, ambalaj adedini, fiyatını ve satış bedeli tutarını göstermek üzere satıcı tarafından alıcıya verilen bir belgedir.

1.2.2.1.1. Proforma Fatura (Proforma Invoice)

Ön fatura niteliğindedir. Đhracatçının, sipariş almadan önce, ithalatçıya gönderdiği bir nevi teklif faturasıdır; üzerinde ihracatçı ve ithalatçının kimlik bilgileri, ihracatçının ithalatçıya teklif ettiği fiyat, malın cinsi ve teslim şekli yazılı olup teklif edilen fiyatın hangi tarihe kadar geçerli olduğu da belirtilir. 48 Proforma faturada yer alan birim fiyat ve bedeller kesin değildir. Alıcı opsiyon niteliği taşıyan teklifi kabul ederse, proforma faturanın kapsamı aynen ticari faturaya aktarılır. Bu anlamda proforma faturalar, ticari faturaların düzenlenmesine esas teşkil eder.

48

40

1.2.2.1.2. Ticari Fatura (Commercial Invoice)

Malın kesin satış faturasıdır. Karşılığında faturanın meblağı, ödeme ve vade şartlarına bağlı olarak alıcı tarafından satıcıya ödenir. Dış ticarette kesilen faturaların, yurtiçi kesilen faturalardan en büyük farkı, üzerlerinde KDV’ nin yazılamıyor olmasıdır. Çünkü KDV bir ülkenin kendi iç vergi mevzuatı gereği bir vergi olup, ülkeden ülkeye transferi ve ödenmesi söz konusu değildir.49 Proforma faturaya, siparişe veya sözleşmeye istinaden satıcı tarafından alıcı adına düzenlenen malın cinsini, miktarını, niteliğini, birim fiyatını ve satış bedelini içeren ve satışın yapılmış olduğunu gösteren faturadır. Uluslararası ticari kurallara göre; ticari faturaların aşağıdaki hususları içermesi gerekir50:

• Düzenlendiği lisanda fatura başlığı

• Satıcının ismi veya ünvanı, adresi ve kaşesi • Alıcının ismi veya unvanı, adresi

• Faturanın düzenlendiği tarih ve numarası • Malın veya hizmetin ayrıntılı tanımlanması • Malın birim fiyatı ve satış bedeli tutarı • Teslim ve ödeme şekli

• Malın ağırlığı veya miktarı • Malın sevk şekli

• Sevk edilen malın ambalaj üzerindeki markalar ve numaralar

49

Akın, s.365.

50

41

500 sayılı broşürde aksi akreditifte belirtilmedikçe ticari faturalar; akreditifte ismi belirtilen lehdar (ihracatçı) tarafından düzenlenmeli, akreditif amiri (ithalatçı) adına düzenlenmeli, imzalanmalarına gerek yoktur.

Alıcı ve satıcının ülkesinde zorunlu görünen özel bilgiler, fatura toplamının yazı ile yazılması, ihracatçının bankası ve bu bankanın SWIFT nosu, FAS faturada (satış fiyatına satış fiyatı ve mallar gemi doğrultusuna yerleştirilinceye kadarki masraflar dahildir) FOB faturada (satış fiyatına mallar gemiye yükleninceye kadarki masraflar dahildir) gibi bilgiler yazılmalıdır. Ayrıca varsa sipariş nosu ve akreditif nosu da orijinal faturanın üzerine yazılmalıdır51.

1.2.2.1.3. Navlun Fatura (Freight Invoice)

Navlunun satıcı tarafından ödenmesine rağmen, bu ödemenin konşimentoda açıkça belirtilmemesi halinde taşıyıcı firmadan sağlanan belgeye navlun faturası denir. CFR ve CIF teslim şekillerinde navlunu ihracatçı öder. Konşimento ve diğer sevk belgeleri üzerinde “ navlunu ödenmiştir ” ibaresi bulunması gerekir. Konşimento da bu ibarenin yer almaması halinde taşıyıcı firmaca düzenlenir. Bu fatura alıcının bankası tarafından talep edilmektedir.

1.2.2.2. Çeki Listesi (Weight List)

Malların yüklendiği taşıtlar itibariyle her birim, paket, çuval vb. ağırlığının ayrıntılı gösterildiği listedir. Üçüncü şahıslarca veya bizzat satıcı tarafından düzenlenir. Özellikle yüklenirken tartılmasına imkan olmayan dökme mallar için yükleyenin beyanına istinaden, mal miktarı tespit edilmiş konşimento ibraz edileceği hallere ve neden ziyan veya hasar tespitinde sigorta şirketlerince aranan önemli bir belgedir. Bu nedenle üçüncü şahıslarca doğruluğunun onaylı olması doğabilecek çeşitli sorunların önlenmesi bakımından gereklidir.52

51

http://www.ihracat112.com/ticari_fatura.htm

42