Kamu yönetimi alanında yeni bir akım olarak karşımıza çıkan ve kilit bir kavram haline gelen e-devlet, önemli bir kavram olarak karşımıza çıkmaktadır.119
E-devlet, Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin kullanılarak yönetimde etkinlik ve verimliliğin arttırılarak, hizmetlerin daha elverişli bir şekilde sunulmasını sağlayan ve halkın bilgiye daha iyi bir şekilde ulaşmasını sağlayan bir projedir.120
Bilgi çağı olarak nitelendirdiğimiz dönemde söz sahibi olmak isteyen devletlerin kamu hizmetlerini elektronik ortama taşıdığı görülmektedir. Bu anlamda, kamu hizmetlerinin daha esnek, hızlı, katılımcı ve özellikle de yerel hizmetlerin etkin ve verimli bir şekilde yerine getirilmesi için e-devlet uygulamalarının büyük katkısı olduğu görülmektedir.121
Son yıllarda teknolojide yaşanan gelişmelerle birlikte özellikle internet ve bilgisayarda yaşanan gelişmelerle birlikte vatandaş-kamu- işletme ve çalışanlar arasındaki ilişkiler yeni bir boyut kazanmıştır. E-Devlet, bu bağlamda yöneten ve yönetilenler arasındaki her türlü ilişki ve işlemi karşılıklı olarak dijital ortamda gerçekleşmesini sağlamış oldu.122
"Geleceğin devleti" olarak da tanımlanan “elektronik devlet”; temel olarak kamunun hizmet verdiği alanlarda bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanılması temelinde; şeffaf, vatandaşa odaklı, ucuz ve daha iyi çalışan bir idari yapı olarak tanımlayabilmek mümkündür. Elektronik devlet kavramına eşdeğer olarak "sanal devlet" kavramı da kullanılmaktadır. ABD, Singapur, Kanada, Malezya, Finlandiya
119 Şahin, a.g.e., s.33
120 Ethem Kadri Pektaş, “Belediye Hizmetlerinde Bilgi-İletişim Teknolojilerinin Kullanımı Ve
E-Belediye Uygulamalarındaki Son Gelişmeler: Bir Literatür Taraması”, Afyon Kocatepe
Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt.8, Sayı.1, 2011. s.68
121 Mehmet Ali Meydanlı, “E-Devlet Ve Türkiye’de E- Devlet Uygulamalarının Kamu Hizmetleri
Üzerindeki Etkisi: İçişleri Bakanlığı Mernis Uygulaması”, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2010, s.20
122 Ömer Çelikkol, “Kamu Yönetiminde E-Devlet Yapılanması ve Türkiye İçin E-Devlet Model
Önerisi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans
ve hatta Brezilya gibi birtakım ülkelerde elektronik devlet uygulamaları konusunda ciddi gelişmeler yaşanmıştır.123
E-devlet kavramı oldukça kapsamlı bir kavram olma özelliği göstermektedir. E-Devlet uygulamaları ilk olarak internet başta olmak üzere, bilgi ve iletişim teknolojileri vasıtasıyla kamusal hizmetlerin ve birtakım bilgilerin çift yönlü iletişimin sağlanmasına ve kamu yönetiminin yeniden yapılandırılması ve kamu ile yurttaşlar arasında siyasal etkileşim kurmaya kadar birçok yönünün olduğu söylenebilmektedir.124
İnce’ye göre, E-devlet alanında bugüne dek yapılan birçok sayısız çalışmanın pratiğe geçirilebilmesinin için,
Altyapı teknolojilerinin devreye sokulması ile kamu yönetiminde yeni yaklaşımları uygulamanın önemli bir yolu, kamu çalışanlarının vatandaşı müşteri olarak ele almasını sağlamaktır.
Bir diğer önemli koşul ise, az maliyetle¸ mümkün olan en fazla işi yapma yaklaşımdır.
Kamusal hizmetlerin sunumunda açıklık ilkesinin benimsenmesidir.
Sistemin itici gücü olan kamu personelinin ortaya çıkan yeni duruma adapte olması için eğitim programları hazırlamak ve sisteme güven duymalarını tesis etmek için çalışmalara süreklilik kazandırmak önem arz etmektedir.125
Hiller ve Belanger e-devlet ile ilgili erken sayılabilecek çalışmalarında e- devletin yakın gelecekte beş farklı ihtiyaca cevap verebileceğini saptamış ve bu aşamaları şu şekilde ifade etmiştir: (1) basit bilgilerin yayılması (tek yönlü iletişim); (2) iki yönlü iletişim (istek ve cevap); (3) hizmet ve finansal işlemler; (4) entegrasyon (yatay ve dikey) ve (5) siyasi katılım.
123 Murat İnce, “Elektronik Devlet”, DPT Yayınları, 2003, Ankara,
http://www.bilgitoplumu.gov.tr/wp-content/uploads/2014/04/Murat_Ince_E-Devlet.pdf, Erişim
Tarihi:23.12.2018, s.21
124 Murat Yıldırım, e-Devlet ve Yurttaş Odaklı Kamu Yönetimi, 3.Baskı, Nobel Yayınevi,
Ankara,2014, s.1
Bu aşamaları ise kısaca şu şekilde açıklayabiliriz:
Birinci aşama: e-devletlerin en temel şeklidir ve bilgiyi yaymak için Bilgi teknolojilerini kullanır. Bu, seçmenlerin Web sitelerinden bilgi almasını sağlayacak verileri girme yoluyla yani tek taraflı bir biçimde olur.
İkinci aşama etkileşimli mod olarak nitelendirilen devlet ve vatandaşlar arasındaki karşılıklı bir platformdur. Bu aşamada, hükümet bilgilerin yanı sıra e- posta sistemlerini de içerir. Bu aşamada basit başvurular sistem üzerinden yapılabilmektedir.
Üçüncü aşamada, devlet memurlarını “web tabanlı self-servisler” ile değiştirerek hükümet çevrimiçi hizmete ve finansal işlemlere izin verir. Bu “İşlem tabanlı e-devlet” aşamasında para cezaları ödenebildiği gibi belli başlı başvurular doğrudan yapılabilir
Dördüncü aşamada, hükümet, verimlilik, kullanıcı dostu olma ve etkinliğin arttırılması için çeşitli devlet hizmetlerini dikey bir arada sunmaya girişmektedir. Bu aşama, hükümetler için oldukça zorlu bir görevdir, çünkü farklı hizmet sunumlarını entegre etmek için çok fazla zaman ve kaynak gerektirir.
Beşinci aşamada ise hükümetin İnternet sitelerinde daha doğrudan ve daha fazla etkileşim için çevrimiçi oylama, çevrimiçi halk forumları ve çevrimiçi fikir anketlerini içeren Web tabanlı politik katılımın teşvikini içermektedir. Belediyeler arasında E-Devletin Evrimi, devletin web sitelerinin halkla daha doğrudan ve daha geniş etkileşime girmesi için çevrimiçi oylama, çevrimiçi halk forumları ve çevrimiçi görüşme anketlerini içerdiği siyasi katılımı kapsamaktadır. Önceki dört aşama idari alanda Web tabanlı kamu hizmetleri ile ilgili olsa da, beşinci aşama vatandaşlar tarafından Web tabanlı politik etkinlikleri vurgulamaktadır.126
İçinde bulunduğumuz çağın içinde yaşanan yapısal ve diğer birçok türdeki değişim serüveni içinde, bilgi sistemlerinin gelişimi ve internet kullanımının
126 Hiller, Janine, and France Bélanger, “Privacy Strategies for Electronic Government”, E- Government Series. Arlington, VA: Pricewaterhouse Coopers Endowment for the Business of
yaygınlaşmasıyla birlikte, kamu-vatandaş-özel sektör ve çalışanlar arasında gerçekleşen ilişkilerde yeni bir boyut olarak elektronik devlet ortaya çıkmıştır.127