Yurdagül YAĞMUR1, Gül TUZ DOĞANER2
1 İnönü Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Malatya / Türkiye
2 Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sağlık Uygulama ve Araştırma Hastanesi, Kahramanmaraş / Türkiye
Öz: Amaç: Araştırma gebelerin aldıkları prenatal bakımdan memnuniyet düzeylerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Analitik-kesitsel tipte yapılan araştırmaya bir üniversite ve bir devlet hastane- si gebe polikliniğine başvuran 305 gebe kadın katılmış- tır. Veriler gebe bilgi formu ve prenatal bakım mem-nuniyet ölçeği kullanılarak 15 Mayıs - 15 Kasım 2014 tarihleri arasında toplanmıştır. Verilerin analizinde değişkenler arasındaki ilişkileri incelemek için ANO-VA ve bağımsız gruplarda t testi kullanılmıştır. Bulgu-lar: Araştırmaya katılan gebelerin prenatal bakım genel memnuniyet puan ortalamasının 79.83±12.62 olduğu belirlenmiştir. Gebelerin eğitim düzeyi, çalışma du-rumu, çocuk sayısı, ölü doğum deneyimi ve ilk kontrol zamanının prenatal bakım memnuniyetini etkilediği belirlenmiştir. Sonuç: Gebelerin prenatal bakım mem-nuniyetleri orta düzeyde bulunmuştur. Prenatal bakım memnuniyetinin yükseltilmesi ve devamlılığı açısından hizmet kalitesinin arttırılmasına yönelik çalışmaların yapılması önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Gebe, Prenatal Bakım, Memnu-niyet
Abstract: Aim: This analytical- cross-sectional study was carried out to determine the level of satisfaction derived from the prenatal care received by pregnant women. Method: The research population consisted of women who presented to the outpatient obstetrics clin-ics at an university and a state hospital. The research sample was determined as 305 pregnant women by groups were used to explore the relationships between vari-ous variables. Results: The mean score of satisfaction with prenatal care in the pregnant women taking part in the study was 79.83±12.62 (min:35 and max:100).
The satisfaction with prenatal care was found to be af- fected by the education level of pregnant women, em-ployment status, number of children, and experience of a stillbirth and time of first examination. Conclu-sion: Pregnant care satisfaction of pregnant women is found moderate. In view of these results, we suggest that more effort should be made to raise the quality of services in order to secure and sustain a higher satisfac-tion with prenatal care.
Key Words: Pregnant, Prenatal Care, Satisfaction Doi: 10.17367/JACSD.2017.1.001
1. Sorumlu Yazar Yurdagül YAĞMUR, İnönü Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Malatya / Türkiye, yurdagul.
yagmur@inonu.edu.tr, Geliş Tarihi / Received: 27.01.2017 Düzeltme Tarihi / Revised: 03.04.2017 / Kabul Tarihi/
Accepted: 07.04.2017 Makalenin Türü: Type of article (Araştırma – Uygulama / Research -Applica¬tion) Çıkar Çatışması / Conflict of Interest: Var / Yes Etik Kurul Raporu/ Ethics Committee:Var /Yes- İnönü üniversitesi Klinik Araştırmalar Etik Kurulu, 15.05.2013/ 2013-26 sayı
GİRİŞ
Prenatal bakım, anne ve fetüsün tüm gebelik boyunca düzenli aralıklarla, gerekli muayene ve önerilerde bulunularak, eğitimli bir sağ-lık çalışanı tarafından izlenmesidir (Moos, 2006:278). Prenatal bakımda amaç; gebelikte meydana gelen değişimleri izlemek, oluşabi-lecek sorunları erken fark etmek, yaşam ka-litesini arttırmak, kadının sağlıklı bir gebelik geçirmesini ve sağlıklı bebeklerin doğmasını sağlamaktır (Omaç vd., 2009:115). Bunun için kadında gebelikten önce var olan hastalıkla-rın ve riskli gebeliklerin saptanması, gebelik komplikasyonlarının erken tanı ve tedavisinin sağlanması gerekmektedir (Çetin vd., 2005).
Gebelik fizyolojik bir olay olmasına karşın uyum gerektiren önemli bir yaşam deneyimi-dir. Bu dönemde verilecek kaliteli bakım hem kadın hem de bebeği için perinatal dönemin sorunsuz geçirilmesini sağlayacaktır. Gebelik, doğum ve doğum sonrası dönemde oluşabi-lecek sorunları azaltmak için her ülke farklı prenatal izlem politikaları uygulamaktadır (Şeker, 2006). Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) 2010 raporuna göre 1990 yılından bu yana güvenli annelik hizmeti kullanımında önemli iyileşmeler olmuş ve 2000-2010 yılları ara-sında gebelerin %80’i gebelik süresince en az bir kez doğum öncesi bakım almıştır (WHO, UNICEF, UNFPA 2010). Türkiye Nüfus ve Sağlık araştırması (TNSA) 2013 sonuçlarına göre ülkemizde gebelerin %95’i doğum
ön-cesi bakım almıştır. Bu oran doğu bölgesinde
%92’dir (TNSA, 2014).
DSÖ verilerine göre 2015 yılında her gün 830 kadın çoğu önlenebilir nedenlere bağlı olarak gebelik ve doğum komplikasyonları nedeniy-le ölmüştür (WHO, 2016). Anne ölümlerini azaltmada, kaliteli prenatal bakım, doğum ve doğum sonrası bakım hizmetlerinin iyileşti- rilmesi, yaygınlaştırılması ve erişimin kolay-laştırılması önem kazanmaktadır (T.C. Sağlık Bakanlığı, 2006).
Hasta memnuniyeti, sağlık bakımında kali-te göstergesi olarak kabul edilmekte, “hasta-ların beklenti ve isteklerinin karşılanması”
olarak tanımlanmaktadır (Akgün ve Erdal, 1997:219). Hasta memnuniyeti hizmetin su-numunu, hasta ve hizmeti verenlerin etkile-
Analitik-Kesitsel olarak yapılan araştırma, Malatya ilinde bir üniversite ve bir devlet has-tanesinde 15 Mayıs -15 Kasım 2014 tarihleri arasında gebe polikliniğine başvuran, kadınlar ile yürütüldü.
Araştırmanın evrenini bu hastanelere 2013 yapılacağı var sayılarak en az 305 olarak he-saplandı ve örnekleme 305 gebe kadın alın-dı. Araştırmaya, gebeliği 28 haftadan büyük, gebeliğinde risk olmayan, iletişim kurabilen, okuma yazma bilen ve 18 yaş üstü gebe ka-dınlar alındı.
Veriler Gebe Bilgi Formu ve Prenatal Bakım Memnuniyet Ölçeği kullanılarak elde edildi (Aslantekin, 2006).
Gebe Bilgi Formu
Araştırmacılar tarafından oluşturulan gebe bil-gi formu kadınların tanımlayıcı özelliklerini (yaş, eğitim düzeyi, çalışma durumu, gelir dü-zeyi) ve obstetrik özelliklerini (gebelik sayısı, düşük sayısı, kürtaj sayısı, doğum sayısı, ölü doğum sayısı, yaşayan çocuk sayısı, gebeliğin planlanma durumu ve gebelikte ilk kontrole gelme zamanı) içeren sorulardan oluşmaktadır (Aslantekin, 2006; Ergin vd., 2010:3; Omaç vd., 2009:117).
Prenatal Bakım Memnuniyet Ölçeği
Ölçek, gebelerde prenatal bakım memnuni-yetini ölçmek amacıyla Raube ve arkadaşları tarafından 1995 yılında geliştirilmiştir (Raube vd., 1998:25). Ölçek prenatal bakımın veril-diği yer ve bakım veren kişiye yönelik olmak
üzere iki bölümden oluşan 22 maddeli likert tipi bir ölçektir. Ölçekteki; cevaplar kötü (1), orta (2), iyi (3), çok iyi (4) ve mükemmel (5) olarak puanlanmıştır. Ölçekten alınabilecek puan 22-110 arasında değişmektedir. Memnu- niyet ölçeği; bakım sanatı, teknik kalite, ula-şılabilirlik, fiziksel çevre ve uygunluk olmak üzere 5 alt boyuttan oluşmaktadır. Ölçeğin Türkçeye uyarlaması Aslantekin tarafından yapılmıştır ve ölçeğin Cronbach Alpha kat-sayısı 0.95 olarak bulunmuştur. (Aslantekin, 2006:45). Bu araştırmada ölçeğin Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı 0.93 bulunmuştur.
Araştırmanın yapılabilmesi için Klinik Araş-tırmaları Etik Kurulu’ndan (Araştırma pro-tokol kodu; 2013/26) ve araştırmanın yapıl-dığı hastanelerden izin alındı. Bu çalışmada Helsinki Deklarasyonu Prensipleri’ne uygun şekilde, gönüllü katılım ilkesi temel alına-rak gebelere araştırma hakkında bilgi verildi, başvuruları sırasında verildi. Gebelerin soru-ları cevaplarken etki altında kalmaması için poliklinik dışında ayrı bir oda ayarlandı ve so-ruları kendilerinin okuyup cevaplandırmaları istendi. Formlar gebeler tarafından doldurul-duktan sonra araştırmacı tarafından toplandı.
Soruları cevaplama süresi ortalama 15-20 da-kika sürdü.
Elde edilen verilerin değerlendirilmesinde değişkenler arasındaki farkı incelemek için tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ve ba-ğımsız gruplarda t testi kullanıldı. İleri analiz
için Bonferroni testi kullanıldı. İstatistiksel anlamlılık p<0.05 olarak kabul edildi.
BULGULAR
Gebelerin prenatal bakım memnuniyet ölçeği toplam puan ortalaması 79.83±12.62 olarak bulundu (Tablo 1)
Tablo 1. Çalışmaya Katılan Gebelerin Prenatal Bakım Memnuniyet Ölçeği Toplam Puan ve Alt Puan Ortalamalarının Dağılımı (S=305)
Memnuniyet boyutları Minimum Maximum Ortalama±SSa
Genel ölçek puanı 35.00 100.00 79.83±12.62
Bakım sanatı alt ölçek puanı 11.00 34.00 25.38±4.40
Teknik kalite alt ölçek puanı 7.00 20.00 14.58±2.70
Fiziksel çevre alt ölçek puanı 6.00 20.00 14.50±2.65
Ulaşabilirlik alt ölçek puanı 6.00 19.00 14.44±2.62
Uygunluk alt ölçek puanı 4.00 15.00 10.93±2.02
aSS; standart sapma
Araştırmaya katılan gebelerin %56.1’inin 32 yaş ve üzerinde olduğu, %45.9’unun il-köğretim ve altında öğrenim gördüğü bu-lunmuştur. Gebelerin %61’inin herhangi bir yerde çalışmadığı, %63.9’unun orta düzeyde gelire sahip olduğu saptanmıştır. Gebelerin eğitim düzeyi ve çalışma durumu ile prena-tal bakım memnuniyet ölçek puan ortalaması arasındaki fark istatistiksel olarak önemli bu-lunmuştur (p=0.001). Lise mezunu gebelerin (84.00±9.92) diğer eğitim düzeylerine göre prenatal bakım memnuniyet ölçek
puan ortalamasının daha yüksek olduğu, far-kın hangi gruptan kaynaklandığını bulmak için yapılan bonferroni testinde farkın eğitim düzeyi ilköğretim ve altı olan (77.43±11.95) gruptan kaynakladığı bulundu. Çalışan ge-belerin prenatal bakım memnuniyeti ölçek puan ortalamasının (82.97±11.90), çalış-mayan gebelere göre daha yüksek olduğu (77.82±12.69) bulundu. Gebelerin yaş ve gelir düzeyi ile prenatal bakım memnuniyet ölçeği puan ortalaması arasındaki fark istatis-tiksel olarak önemli bulunmamıştır (p>0.05) (Tablo 2).
Tablo 2. Çalışmaya Katılan Gebelerin Tanımlayıcı Özelliklerine Göre Prenatal Bakım Memnuniyeti Ölçek Puan Ortalamalarının Karşılaştırılması (S=305)
Tanımlayıcı özellikler Prenatal Bakım Memnuniyeti Ölçeği puan orta-laması
n % Ortalama±SS Anlamlılık
Yaşc
18-24 34 11.1 76.26±12.17 F= 2.126b
p= 0.121
25-31 100 32.8 79.20±13.59
32 ve üzeri 171 56.1 80.91±12.02
Eğitim düzeyi
İlköğretim ve altı 140 45.9 77.43±11.95 F= 9.938b
p= 0.001
Lise 110 36.1 84.00± 9.92
Üniversite 55 18.0 77.62±16.59
Çalışma durumu
Çalışan 119 39.0 82.97±11.90 t= 3.544a
p=0.001
Çalışmayan 186 61.0 77.82±12.69
Gelir düzeyi
Düşük 99 32.5 78.81±11.26
F= 0.622b p= 0.537
Orta 195 63.9 80.44±13.06
Yüksek 11 3.6 78.36±16.46
İstatistiksel değerlendirmede; aBağımsız gruplarda t testi, bANOVA test
cYaş ortalaması; 32.42±5.77 (min:19, max:49) Araştırmada kadınların %66.6’sının 3 ve üzeri gebeliği olduğu, %30.4’ünün önce-ki gebeliklerinde düşük deneyimi yaşadığı,
%88.9’nun doğum deneyimi saptanmıştır.
Kadınların %72.5’inin gebeliğinin planlı ol- duğu ve %55.4’ünün 10 hafta içinde ilk pre-
natal kontrole geldikleri saptanmıştır. Gebe- lerin yaşayan çocuk sayısı, ölü doğum sayı-sı ve ilk kontrole gelme zamanı ile prenatal bakım memnuniyeti ölçek puan ortalaması arasındaki fark istatistiksel olarak önemli bulunmuştur (p<0.05). Yaşayan çocuğu ol-mayan gebelerin ölçek puan ortalamasının yaşayan çocukları olanlara göre daha yüksek olduğu saptanmıştır (p<0.05). Farkın hangi gruptan kaynaklandığını bulmak için yapılan bonferroni testinde, farkın 3 ve üzeri çocuğu olan gruptan kaynaklandığı bulunmuştur. Ölü
doğum deneyimi olan gebelerin ölçek puan ortalamasının ölü doğum deneyimi olmayan-lara göre daha yüksek olduğu bulunmuştur (p<0.05). İlk kontrole gelme zamanı 11-20 gebelik haftalarına rastlayan gebelerin ölçek puan ortalamasının diğer gebelik haftalarına göre daha yüksek olduğu ve aralarındaki far- kın istatistiksel olarak önemli olduğu bulun-
muştur (p<0.05). Farkın hangi gruptan kay-naklandığını bulmak için yapılan bonferroni testinde, farkın 11-20 haftalar arasında kont- role gelen gruptan kaynaklandığı bulunmuş-tur. Kadınların gebelik sayısı, düşük sayısı, kürtaj sayısı, doğum sayısı, gebeliğin planlı olma durumu ile prenatal bakım memnuniyet ölçeği puan ortalaması arasındaki fark istatis-tiksel olarak önemli bulunmamıştır (p>0.05;
Tablo 3).
Tablo 3. Çalışmaya Katılan Gebelerin Obstetrik Özelliklerine Göre Prenatal Bakım Memnuniyeti Ölçeği Puan Ortalamasının Karşılaştırılması (S=305)
Obstetrik özellikler
Prenatal Bakım Memnuniyeti Ölçeği puan ortalaması
n % Ortalama±SS Anlamlılık
Gebelik sayısı
F= 1.573b p= 0.209
1 6 2.0 77.67±12.74
2 96 31.4 78.05±14.14
3 ve üzeri 203 66.6 80.74±11.80
Düşük deneyimi t= 1.168a
p= 0.244
Var 93 30.4 78.56±12.71
Yok 212 69.6 80.39±12.57
Kürtaj deneyimi
t= 1.103 a p= 0.271
Var 44 14.5 81.77±11.51
Yok 261 85.5 79.51±12.79
Doğum sayısı F= 1.083b
p= 0.340
0 34 11.1 82.62±11.68
1 119 39.0 79.01±13.38
2 ve üzeri 152 49.9 79.86±12.19
Yaşayan çocuk sayısı
0 30 9.8 83.73±10.66
F= 3.322b p= 0.020
1 123 40.4 78.26±14.17
2 93 30.5 82.11±10.20
3 ve üzeri 59 19.3 77.54±12.79
Ölü doğum deneyimi
Var 42 13.8 83.55±11.06 t= 2.066a
p= 0.040
Yok 263 86.2 79.24±12.77
Gebeliğin planlı olma durumu
Planlı 221 72.5 79.84±12.30 t= 0.010a
p= 0.992
Plansız 84 27.5 79.82±13.51
İlk kontrol haftası
0-10 hafta 169 55.4 78.23±13.14
F= 4.318b p= 0.014
11-20 hafta 124 40.7 82.34±11.13
21-30 hafta 12 3.9 76.50±16.04
İstatistiksel değerlendirmede; aBağımsız gruplarda t testi, bANOVA test
Kadınların prenatal bakım almak için baş-vurdukları merkez ve sağlık personeline göre puan ortalamalarının benzer olduğu bulun-muştur (Tablo 4).
Tablo 4. Çalışmaya Katılan Gebelerin Mevcut Gebelikleri Süresince Prenatal Bakım Almak Üzere Başvurdukları Sağlık Kurumu ve Sağlık Personeline Göre Prenatal Bakım
Memnuniyet Ölçeği Genel Puan Ortalamalarının Dağılımı
Sağlık Kuruluşları ve Sağlık Personeli Prenatal Bakım Memnuniyet Ölçeği
na % Ortalama±SS
Prenatal bakım alınan sağlık kurumu
Aile sağlığı merkezi 124 40.7 78.85±13.42
Devlet hastanesi 224 73.4 80.00±12.32
Özel hastane 204 66.9 79.62±12.73
Üniversite hastanesi 173 56.7 79.21±12.57
Prenatal bakım alınan sağlık personeli
Kadın doğum uzmanı 220 72.1 80.45±12.26
Pratisyen hekim 62 20.3 78.66±13.38
Ebe 285 93.4 79.66±12.63
Hemşire 143 46.9 79.80±12.64
aBirden fazla cevap verilmiştir.
TARTIŞMA
Gebelerin memnuniyeti, prenatal bakım hiz- metinin kalitesini artırmak, daha nitelikli hiz-met sunabilmek ve bakımın devamlılığının sağlanması açısından önemlidir. Bu araştır- mada, gebelerin prenatal bakım memnuniye-tinin orta düzeyde (79.83±12.62) olduğu ve kadınların prenatal bakım memnuniyetlerin-de, sahip oldukları çeşitli sosyo-demografik ve obstetrik özelliklerin etkili olduğu saptan-mıştır.
Aslantekin’in yapmış olduğu çalışmada genel memnuniyet puan ortalaması 65.78±14.09 olarak saptanmıştır (Aslantekin 2006). Erci
ve Ivanov’un (2004:97) farklı ölçek kul-landıkları çalışmada gebelerin genel mem-nuniyet puan ortalamasını 119.3±9.4 ola-rak saptanmıştır. Handler ve arkadaşlarının (2003:93) prenatal bakım memnuniyetini etkileyen faktörleri araştırdığı bir çalışmada gebelerin prenatal bakıma yönelik memnuni-yet puan ortalaması 80.3 olarak saptanmıştır.
Hildingsson ve arkadaşları (2014:9) İsveç ile Avustralya da yaptıkları çalışmada prenatal bakım memnuniyet düzeyini yüksek bulmuş- tur. Chemir ve arkadaşları (2014:3) kadınla-rın %60.4’ünün prenatal bakımdan memnun olduğunu saptamıştır. Literatürde kadınların prenatal bakım hizmetlerinden memnuni-yetinin, prenatal bakım hizmet alımını
artı-ran bir faktör olduğu (Baykan vd., 2004:98;
Kılıç, 2014:498), doğru ve yeterli prenatal bakım hizmetinin gebeliğe uyumu kolaylaş-tırdığı saptanmıştır (Demirbaş ve Kadıoğlu 2014:200).
Araştırmada gebelerin eğitim düzeyi ile pre- natal bakım memnuniyet ölçek puan ortala-ması arasındaki ilişki önemli bulunmuştur.
Çalışmada en düşük ölçek puanı ilkokul me-zunu olan gebelerde en yüksek ölçek puanı ise lise mezunu olan gebelerde saptanmıştır.
Araştırmamızla paralel şekilde; Literatürde en düşük ölçek puanı ilkokul eğitimli olan ge-belerde bulunmuş (Erci ve Ivanov, 2004;97), ve eğitim düzeyi arttıkça memnuniyet oranı- nın arttığı saptanmıştır (Ghobashi ve Khan-dekar, 2008:325). Araştırmamızdan farklı olarak; Doaee, Nejati ve Heidari (2014:50) eğitim düzeyinin artmasıyla memnuniyet oranının azaldığını bulmuştur.
Çalışan gebelerin prenatal bakım memnuni-yeti ölçek puan ortalamasının, çalışmayan gebelere göre daha yüksek olduğu bulunmuş-tur. Araştırmamızla paralel şekilde; çalışan grupta prenatal bakım ölçek puanını çalışma-yan gruba göre daha yüksek bulan çalışmalar vardır (Erci ve Ivanov, 2004:97). Ergin ve arkadaşları da (2010:1) gelir getiren bir işte işte çalışmamasının prenatal bakım almayı olumsuz yönde etkilediğini belirtmektedir.
Bulgularımızdan farklı olarak Kılıç ve arka- daşları (2007:498) kadının çalışma durumu- nun prenatal bakım hizmetinin niteliğini et-kilemediğini belirtmişlerdir. Kadının eğitimi ve çalışması prenatal bakım memnuniyetini olumlu yönde etkilemektedir.
Araştırmada yaşayan çocuk sayısı, ölü do-ğum deneyimi ve ilk prenatal kontrole gelme haftasının gebelerin memnuniyet düzeyini etkilediği bulunmuştur. Yaşayan çocuğu ol- mayan, ölü doğum deneyimi olan ve ilk kont-role 11-20 haftalar arasında gelen kadınların memnuniyet puanları daha yüksek bulundu.
Bu durum sağlık personelinin bu kadınlara daha hassas ve detaylı yaklaşmasından kay-naklanmış olabilir. Araştırmamızdan farklı olarak çocuk sayısının prenatal bakım mem-nuniyetini etkilemediğini bulan çalışmalar da mevcuttur (Erci ve Ivanov, 2004:97). Kı-lıç çalışmasında (2014:498) prenatal bakım hizmet niteliğinin annenin obstetrik özellik- lerinden etkilenmediğini, prenatal bakım al-maya erken başlayanların ve prenatal bakım hizmetlerinden memnun olanların daha fazla prenatal bakım aldıklarını saptamıştır.
Araştırmamızda gebelerin prenatal bakım almak üzere başvurdukları sağlık kurumu ve sağlık personeline göre prenatal bakım memnuniyet ölçeği genel puan ortalamaları
incelendiğinde kurumlar ve sağlık personel- leri arasındaki puanların benzer olduğu sap-tanmıştır. Literatürde de prenatal bakım ve- rilen merkezler arasında memnuniyet açısın-dan farklılık saptanmamıştır (Erci ve Ivanov, 2004:97). Araştırmamızdan farklı olarak;
gebelerin memnuniyetinin, prenatal bakımın kim tarafından ve nerede verildiği ile ilişkili olduğunu bulan (Gürel ve Altın, 2005:350) ve prenatal bakımın ebelerden alınmasının kadınların memnuniyet düzeyini artırdığını gösteren çalışmalar da mevcuttur (Fawole vd., 2008:10).
SONUÇ
Gebelerin aldıkları prenatal bakımdan mem-nuniyet düzeylerinin belirlenmesi amacıyla yapılan bu araştırmada, memnuniyet düzey-lerinin orta olduğu ve puanların hizmet alınan kurum ve sağlık personeline göre değişim gös-termediği saptanmıştır. Araştırmada gebele-rin eğitim ve çalışma durumu, yaşayan çocuk sayısı, ölü doğum deneyimi ve ilk prenatal kontrole gelme haftasının gebelerin memnu-niyet düzeyini etkilediği bulunmuştur. Elde edilen sonuçlar doğrultusunda; prenatal ba-kımın gebeliğin erken evrelerinde başlaması, hizmet kalitesinin artırılmasına yönelik çalış- maların yapılması, gebelere yeterli ve nitelik-li hizmetin ulaştırılabilmesi için sağlık per-sonelinin desteklenmesi ve bilgilendirilmesi
KAYNAKLAR
AKGÜN, H. S., ERDAL, R., (1997). Hasta- nelerde kaliteli hizmet sunumunda tüke-tici faktörü. Sağlık Yönetiminde Devamlı Kalite İyileştirme Sempozyumu, 17-18 Ekim, Ankara, 219-225
ASLANTEKİN, F., (2006). Prenatal Bakım Memnuniyet Ölçeği metodolojik ince-lenmesi ve uygulanması. Ege Üniversi-tesi. Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi, İzmir. 1-158
BAYKAN, Z., ÖZKAN, S.M., (2004). Ana- çocuk sağlığı ve aile planlaması merke-zine başvuran 15 yaş ve üzeri kadınların aldıkları hizmetten memnuniyet durum-larının saptanması. Erciyes Tıp Dergisi, 26(3), 98-104
CHEMIR, F., ALEMSEGED, F., WORK-NEH, D., (2014). Satisfaction with focu-sed antenatal care service and associated factors among pregnant women attending focused antenatal care at health centers in Jimma town, Jimma zone, South West Ethiopia; a facility based cross-sectional
study trian gulated with qualitative study.
BMC Res Notes. 7: 164
ÇETİN, F., GÜNEŞ, G., KARAOĞLU, L., ÜSTÜN, Y., (2005). Turgut Özal Tıp Merkezinde doğum yapan annelerin do-ğum öncesi bakım alma ve emzirmeye başlama durumları ve etkileyen faktörler.
İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 12(4), 247-252
DEMİRBAŞ, H., KADIOĞLU, H., (2014).
Prenatal dönemdeki kadınların gebeli- ğe uyumu ve ilişkili faktörler. Marma-ra Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(4), 200-206
DOAEE, S., NEJATI, M, HEIDARI, R., HAGHOLLAHI, F., (2013). Women’s attitude to group prenatal care and their satisfaction J Pak Med Assoc. 63(1), 50-54
ERCİ, B., IVANOV, L., (2004). The Rela-tionship between women’s satisfaction with prenatal care service and The cha-racteristics of the pregnant women and the service, European Journal of Cont-raception & Reproductive Health Care, 9(1), 16-28
ERGİN, F., AKSU, H., DEMİRÖZ, H., (2010). Doğum öncesi ve doğum sonrası bakım hizmetlerinin nicelik ve niteliği.
Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 14(4), 1-9
FAWOLE, A.O., OKUNLOLA, M.A., ADE-KUNLE, A.O., (2008). Clients percep-tion of quality of antenatal Care. J Natl Med Assoc, 100(9), 10-17
FORBES, L.M., BROWN, N.H., (1995).
Developing a instrument for measu-ring patient satisfaction. AORN Journal, 61(4), 737-743
GHOBASHI, M., KHANDEKAR, R., (2008). Satisfaction among expectant mothers with antenatal care services in the Musandam Region of Oman. Sultan Qaboos Unıversıty Medıcal Journal, 8(3), 325-332
GÜREL, S.A., ALTIN, D., (2005). Doğum öncesi bakım hizmetlerinde gebe mem-nuniyeti ve etkenleri. Perinatoloji Dergi-si. 13(suppl): 350
HANDLER, A., ROSENBERG, D., RA-BUE, K., LYONS, S., (2003). Prenatal care characteristics and African-Ameri-can women’s satisfaction with care in a managed care organization, Women’s He-alth Issues, 13(3), 93-103
HILDINGSSON, I., HAINES, H., CROSS, M., PALLANT, J., RUBERTSSON, C., (2014). Women’s satisfaction with ante-natal care: Comparing women in Sweden and Australia. Women and Birth, 26(1), 9-14
KILIÇ, M., (2014). Doğum öncesi bakım al-mayı etkileyen faktörlerin çoklu analizi:
Bir iç anadolu örneği, Journal of Clinical and Analytical Medicine, 5(6), 498-502 KILIÇ, S., UÇAR, M., TEMİR, P. Ü.,
ŞA-HİN, E., KARACA, B., YÜKSEL, S., ÖZKIR, F., (2007). Hamile kadınlar-da doğum öncesi bakım alma sıklığı ve bunu etkileyen faktörler. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6(2), 91-97
LARRABEE, J.H., BOLDEN, L.V., (2001).
Defining patient perceived quality of nursing care. Journal of Nursing Care Quality, 16 (1), 34-60
MOOS, M., (2006). Prenatal care: Limitati-ons and opportunities. JOGNN, 35 (2), 278- 285
OMAÇ, M., GÜNEŞ, G., KARAOĞLU, L., PEHLİVAN, E., (2009). Arapgir Devlet Hastanesine başvuran gebelerin doğum öncesi bakım hizmetlerinden yararlanma durumları ve etkileyen faktörlerin değer-lendirilmesi (Haziran 2004-2005). Fırat Tıp Dergisi, 14(2), 115-119
RAUBE, K., HANDLER, A., ROSEN-BERG, D., (1998). Measuring satisfacti- on among low-income women: A prena-tal care qestionare. Maternal and Child Health Journal, 2(1), 25-33
ŞEKER, S., (2006). Doğuma hazırlık sınıfla-rının annenin doğum sonu fonksiyonel durumuna ve bebeğini algılamasına etki- si, Ege Üniversitesi Yayınlanmamış Dok-tara Tezi, İzmir
T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI (2006). Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Sağlık Sektörü İçin Ulusal Stratejik Eylem Planı, 2005-2015 Erişim adresi: http://sbu.saglik.gov.
tr/Ekutuphane/kitaplar/a%C3%A7sap9.
TÜRKİYE NÜFUS VE SAĞLIK ARAŞTIR-MASI 2013 (2014). Hacettepe Üniversi-tesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, T.C. Kal-kınma Bakanlığı ve TÜBİTAK, Ankara, Türkiye. Erisim adresi: http://www.hips.
hacettepe.edu.tr/TNSA_2014_ana_rapor.
pdf.
WHO. GLOBAL HEALTH OBSERVATO-RY (GHO) DATA. Maternal mortality.
Erişim tarihi. 23.11.2016. http://www.who.
int/gho/maternal_health/en/
WHO. UNICEF. UNFPA. AND THE WORLD BANK (2010). Trends in Ma-ternal Mortality: 1990 to 2008, World Health Organization, Cenova.
YILDIZOĞLU, İ., ÖKTEN, Ş., (2001). Ge-belerin doğum öncesi bakım
YILDIZOĞLU, İ., ÖKTEN, Ş., (2001). Ge-belerin doğum öncesi bakım