Meslek hastalığı; işçinin, çalıştığı işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık veya ruhi arıza halleridir.
İşyerlerinde var olan gürültünün meslek hastalığı olabilmesi için
koşullar; Sosyal Sigortalar Sağlık İşlemleri Tüzüğü’nün “Fizik Etkenlerle Olan Meslek Hastalıkları”nı düzenleyen E Grubunun, “Gürültü Sonucu İşitme Kaybı” başlıklı (3)ncü bölümünde düzenleme altına alınmıştır.
Buna göre; “işçinin gürültülü işte en az 2 yıl, gürültü şiddeti sürekli
olarak 85 desibelin üstünde olan işlerde en az 30 gün çalışmış olması
Meslek
hastalığına sebep olduğu düşünülen işten fiilen ayrılan bir çalışanın, ayrıldığı tarih ile hastalığın meydana çıkabileceği en
uzun süreye
"Yükümlülük Süresi“ denir.
Gürültülü çalışma yöntemi terkedilemiyorsa, gürültüyü yok edecek ya da azaltacak mekanik değişiklikler yapılacaktır. İşyerlerinde gürültüyü yok etmek çoğu zaman mümkün olmayacağı için yapılacak mekanik değişiklikle gürültü kaynağının şiddeti azaltılabilir.
İşyerlerinde mekanik değişiklikle alınabilecek önlemlerin bazılarını şöyle sıralamak mümkündür.
İş yeri kuruluş planlarında üretim prosesine göre makine ve tezgah yerleşiminin düzenlemesi ilk adımdır.
Makine ve tezgah seçiminde daima daha az gürültü yayacak son teknolojik ürünlerin seçimine önem verilmelidir.
Çok gürültü çıkaran makine ve tezgahların çalışma ortamından ayrı yalıtılmış bölümlere alınması,
Çalışma alanındaki taban döşemesinin sesi emecek malzemeden yapılması, Sesin havada yayılmasını önlemek için duvar ve tavanlarda ses emici
malzemeler kullanılması,
Makine ve tezgâhların bakımlarının düzenli aralıklarda yapılarak çıkardıkları gürültü düzeyinin azaltılması,
Titreşen parçaların dış yüzey alanlarının azaltılması,
Gürültü çıkaran işlemi daha az gürültülü işlemle değiştirmek
Gürültünün etkisinde bulunan kişide alınması gereken önlemler
Gürültüye maruz kalan kişinin, sese karşı iyi izole edilmiş bir bölme içine alınması,
Gürültülü ortamdaki çalışma süresinin kısaltılması,
Gürültü kaynağı ve ona maruz kalan kişi arasındaki uzaklığı artırmalı
Gürültüye karşı etkin kişisel koruyucular kullanmak.
Gürültüye maruziyet, gürültü kaynağına yönelik uygulanacak teknik yöntemlerle önlenemiyor ise;
işçilere kulak koruyucusu verilmesini gereklidir.
Kulak koruyucuları işitme ile ilgili riski ortadan kaldıracak veya en aza indirecek bir biçimde seçilmelidir.
Kulak tıkacı dış kulak yoluna uyan küçük aletlerdir.
Etkili olmaları için total olarak kulak kanalını tıkamaları gerekir.
Çeşitli tip ve ebatlarda olabilirler.
Kulakta tutamayan kişiler için baş bandı ile kullanılabilirler.
Kulaklık, gürültü önleyici kulaklık kulağı
kaplayacak şekilde oturur ve kulak kanalının tüm çevresini bloke eder.
İyi tıkaçlar ve kulaklıklar sesin azaltılmasında eşittirler ancak tıkaçlar düşük; kulaklıklar yüksek frekanslarda etkilidirler.
Tıkaç ve maske birlikte kullanımı tek başlarına kullanıma nazaran 10-15 dB daha fazla koruma sağlar. 105 dB’den yüksek sesler için beraber kullanım düşünülmelidir.
Gerek işe girişte ve gerekse çalışırken belli aralıklarla yapılacak muayeneler, işçinin gürültü nedeniyle oluşabilecek işitme kayıplarının kalıcı olmasının önüne
geçebilecektir.
İşe girerken işçilere odyogramları (Odyometre ile) alınmalı, hava ve kemik yoluyla ses iletimi bakımından işitme testi yapılmalıdır.
Daha sonra işçi ilk bir yıl içinde ilk periyodik kontrolden geçirilmeli, daha sonraki periyodik kontrolleri ise üç yıl içinde yapılmalıdır. İşitme kaybı görülenlerde gerekli tedbirler alınmalıdır
Mevzuatta, periyodik kontrol için belli bir süreden söz etmemekte, ancak en yüksek maruziyet etkin değerlerini aşan gürültüye maruz kalan bir işçi(nin), bir hekim veya hekimin sorumluluğu altındaki uzman bir başka kişi tarafından işitme testi
İşyerlerinde en düşük maruziyet eylem değerlerine eşit veya bu değerlerin üzerindeki gürültüye maruz kalan çalışanların veya temsilcilerinin gürültü maruziyeti ile ilgili olarak ve özellikle;
a) Gürültüden kaynaklanabilecek riskler,
b) Gürültüden kaynaklanabilecek riskleri önlemek veya en aza indirmek amacıyla alınan tedbirler ve bu tedbirlerin uygulanacağı şartlar,
c) maruziyet sınır değerleri ve maruziyet eylem değerleri,
ç) Gürültüden kaynaklanabilecek risklerin değerlendirilmesi ve gürültü ölçümünün sonuçları ile bunların önemi,
d) Kulak koruyucularının doğru kullanılması,
e) İşyerinde gürültüye bağlı işitme kaybı belirtisinin tespit ve bildiriminin nasıl ve neden yapılacağı, f) Bakanlıkça sağlık gözetimine ilişkin çıkarılacak ilgili mevzuat hükümlerine ve 13 üncü maddeye göre, çalışanların hangi şartlarda sağlık gözetimine tabi tutulacağı ve sağlık gözetiminin amacı,
g) Gürültü maruziyetini en aza indirecek güvenli çalışma uygulamaları,
Teknik Ölçümler
Gürültüyü ölçmek için iki tip alet vardır:
Ses düzeyini ölçme aleti (Sound
level meter): Ses düzeyini ölçme aleti;
herhangi bir andaki ses yüksekliğini ölçmek için kullanılır.
Ölçümler gürültü kaynağına göre,
işçinin bulunduğu yerden yapılmalıdır.
Ses dozimetresi (Sound dosemeter):
Normal bir vardiya boyunca toplam sese maruz kalma miktarını ölçer.
8 saatlik bir çalışma için en düşük maruziyet eylem değeri olan 80 dB(A) değerine ulaşan bir işyerinde gürültüye karşı ön tedbirleri alması gerekmektedir, örneğin işyerlerinde kulaklık bulundurmalıdır.
8 saatlik bir çalışma için en yüksek maruziyet eylem değeri olan 85 dB(A) değerine
ulaşan bir işyerinde gürültü için koruma tedbirleri devreye sokulmalıdır, örneğin işçiler kulaklık kullanmak zorundadırlar.
8 saatlik bir çalışma için maruziyet sınır değeri olan 87 dB(A) değeri kesinlikle aşılmaması gereken değerdir.
Maruziyet sınır değerleri uygulanırken, çalışanların maruziyetinin tespitinde, çalışanın
kullandığı kişisel kulak koruyucu donanımların koruyucu etkisi de dikkate alınır. Maruziyet eylem değerlerinde kulak koruyucularının etkisi dikkate alınmaz.
Birden Fazla Gürültü Kaynağının Aynı Anda Çalışması
Logaritmik skala kullanıldığı için her üç desibellik artış sesin şiddetinin ikiye katlanması anlamına gelir. Örneğin elinizde 90 dB’lik iki farklı gürültü
kaynağının oluşturduğu toplam gürültü değeri 180 dB olmayıp 93 dB‟dir.
Dolayısıyla yarattıkları ses basıncı
düzeyleri arasında 10 dB ya da daha fazla fark olan iki ses kaynağından düzeyi
düşük olanın susturulması toplam ses basıncı düzeyini çok az etkiler.
Ses Düzeyleri Arasındaki Fark
(dB)
Yüksek Düzeydeki Sese Eklenecek Miktar (dB)
0 3.0
Birden Fazla Gürültü Kaynağının Aynı Anda Çalışması