Derginin Özellikleri

Ant dergisinin yayın serüvenini iki döneme ayırmak gerekir. Bunlardan ilki derginin

haftalık olarak yayımlandığı 3 Ocak 1967 – 21 Nisan 1970 tarihleri arasındaki dönemdir. İkinci dönem ise, Mayıs 1970-Mayıs 1971 tarihleri arasında yayımlanan aylık teorik dergidir.

İlk dönemde dergi, toplam 16 sayfa ve tabloid ebattadır. Fiyatı 6 Ocak 1970’te yayımlanan 158. sayıya kadar 125 kuruş, 158. sayıdan 21 Nisan 1970’te yayımlanan 173. sayıya kadar da 150 kuruştur.

Ant dergisinin ilk sayısının kapağında, üst sol köşede “ANT” logosu, hemen altında

“Haftalık Dergi ● 3 Ocak 1967 ● Sayı: 1 ● 125 Kuruş” ibareleri yer almaktadır. Logonun yanında, yani sağ üst köşede ise dergide yer alan bazı yazıların spotları verilmektedir: “■ Devrimci İşçiler Konfederasyonu kuruluyor”, “■ TMTF olaylarının içyüzü”, “■ Öğretmenlere baskı şiddetleniyor”, “■ İşsiz Türk işçileri Doğu Almanya’ya geçiyor”.

Logo ve spotların altında, kapağın ortasında siyah zemin üzerinde, içinde “Bağımsızlık ve Sosyal Adalet İçin” sloganı bulunan bir güneş ve etrafında güneş

ışınları gibi dizilmiş yazar adları bulunmaktadır⁷⁴. Osman Arolat bu kapak tasarımının Yön dergisinden esinlenilerek yapıldığını açıklamaktadır: “Yön’ün çıkışında Yön bildirisine imza atanlar gibi bir daire etrafında yazar isimlerinin sıralanmasıyla düzenlen[miştir]”⁷⁵. Bu turuncu daire, yani güneş, 82. sayıya kadar ön kapağın değişik yerlerinde, bazen logonun yanında bazen manşetin altında, kullanılmıştır. 82. sayıdan 173. ve son sayıya kadar ise kapak sayfası, güneş de dahil olmak üzere siyah-beyaz basılmıştır. İlk sayının kapağında güneş ışınları gibi sıralanan isimler şunlardır: Fethi Naci, Mahmut Makal, Refik Erduran, Abidin Dino, Doğan Özgüden, Yaşar Kemal, İdris Küçükömer, Fakir Baykurt, Hüseyin Baş, Nadir Nadi, Aziz Nesin, Onat Kutlar, Mehmed Kemal, Çetin Altan, Kemal Sülker, Selahattin Hilav, Ferruh Doğan, Rauf Mutluay, Memed Fuat.

Kapağın altında son olarak büyük puntolarla “12 sayfalık Türk Solu İlâvemizi İsteyiniz” duyurusu yer almaktadır.

Derginin 2. ve 3. sayfalarının büyük bölümü “Haftanın Notları” başlığıyla verilen haber özetlerine ayrılmıştır. 2. sayfanın sol başı ve sağ alt köşesi ile 3. sayfanın sağ köşesi dışında kalan yerleri yukarıdan aşağıya doğru yedi sütuna bölünerek soldan sağa doğru her sütunun başında günün tarihi belirtilmiş ve olaylar kronolojik bir sıralama içinde verilmiştir.

2. sayfanın sağ alt köşesinde, kutu içinde “ANT’a Abone Olunuz” çağrısı yapılarak, aboneliği çekici hale getirmek için bir yıllık abone olacaklara iki adet, altı aylık abone olacaklara ise bir adet kitap hediye edileceği yazmaktadır. Bunun altında, Fethi Naci tarafından kurulan Gerçek Yayınevi yayınlarından hediye edilecek olan kitapların listesi ve posta adresi yer almaktadır.

3. sayfanın sağ köşesinde ise, Doğan Özgüden’in “Haftanın Yorumu” adını taşıyan köşesi bulunmaktadır. Özgüden, bu köşede o haftanın önemli siyasi olaylarını değerlendirmektedir. 31 Ocak 1967 tarihli 5. sayıdan itibaren aynı sayfanın sol alt köşesinde Oğuz Aral’ın yaklaşık 15x15 ölçülerinde “bir haftalık öfke” adlı sütunu yer almaya başlar. Aral, haftalık olayları karikatürle yorumlamaktadır. 28. sayıdan itibaren Aral’ın karikatürünün yer aldığı bölümde Mim Uykusuz, Cumhur Tonguç, Mıstık, Su Bulut imzalarını taşıyan karikatürler yayımlanmaya başlar. 17 Aralık

74 Osman Arolat, “1960’lı Yıllarda Yayınlanan Bir Haftalık Dergi:Ant”, Yeni Türkiye Dergisi, (Aralık 1996):1636.

1968’de yayımlanan 103. sayıdan itibaren aynı yerde düzenli olarak Yalçın Çetin’in karikatürleri “Göz Göre” ismiyle yer alır. Derginin 158. sayısından itibaren Tan Oral da çizmeye başlar ve çizgileri 2. sayfada en dış sol sütunda yayımlanır. 4. sayfanın üstünde haber, altında ise Refik Erduran’ın köşe yazısı vardır.

O sırada TİP milletvekili olan Çetin Altan ise 5. sayfanın sağ köşesinde yazmaktadır. 5 Eylül 1967 tarihli 36. sayıdan sonra dergiden ayrılan Altan’ın yerini Yaşar Kemal alır ve 9 Eylül 1969 tarihli 141. sayıya kadar bu köşede yazmaya devam eder.

6. sayfada ise yine yukarıda isimlerini saydığımız kişilerin makaleleri yer almaktadır. Bu sayfada yazanların her hafta farklı isimler olduğunu görmekteyiz. Makalenin üstünde ise ülke gündeminde yer alan, değişik siyasi olayların konu edildiği haberler yer almıştır. 7. sayfa da, Ferruh Doğan’ın karikatürlerinin derginin son sayısına kadar yayımlanmıştır. Doğan’ın karikatürleri çok az konuşan tipler ve düşünce balonlarından oluşmaktadır. Ayrıca bu sayfada, dergi dışından gönderilen ve Osman Arolat’a göre “dışarıdan başyazı” formundaki yazılar yayımlanmaktadır76. “Dışarıdan başyazı” yazanlar arasında Mümtaz Soysal, Sedat Emekçi, Mehmet R. Zaralı, Nadir Nadi, Fethi Naci, Alpay Kabacalı, Sadun Aren, Mehmet Ali Aybar, Tektaş Ağaoğlu, Sencer Divitçioğlu, İdris Küçükömer, Hüseyin Baş, Yaşar Kemal, Osman Arolat, Mehmetcan Köksal, Namık Behramoğlu, Kenan Bulutoğlu, Yalçın Küçük, Çetin Özek, Murat Sarıca, Burhan T. Erer, Veysi Sarısözen, Abidin Dino gibi dönemin ünlü akademisyenleri, siyasetçileri, gazetecileri ve sanatçıları vardır.

Derginin 8. ve 9. orta sayfaları, dizi yazılara ve önemli haber dosyalarına ayrılmıştır. Aziz Nesin’in 1. sayıdan 6. sayıya kadar devam eden Mısır gezisi izlenimleri Nasır’ın Mısır’ını çarpıcı örneklerle anlatmaktadır. Yine Aziz Nesin’in dönemin Başbakanı Süleyman Demirel’e hitaben yazdığı “açık mektup” iktidarın anti-demokratik tutumunu eleştirmektedir. İlerleyen sayılarda Ahmet Aras’ın, “Etnik ve Ulusal Yönden Doğu Sorunu”, Mehmet Ali Aybar’ın Uluslararası Adalet Divanı üyesi olması nedeniyle gittiği Vietnam’dan edindiği izlenimler, Demirtaş Ceyhun’un “Türkiye’nin Düzeni: Montaj Bilim”, Ant’ın Avrupa temsilcisi Güneş ve Barbro Karabuda’nın “Endonezya Katliamı”, Haldun Taner’in Ekim Devrimi’nin yıldönümü

76 age, 1636.

nedeniyle Moskova’ya yaptığı gezinin izlenimleri dizi yazı olarak yayımlanmış ve oldukça ses getirmiştir⁷⁷.

Yaşar Kemal’in, kurucusu olduğu bu derginin ilk sayılarında yayımlanan ve “Doğu Sorunu”nu geri bıraktırılmışlık ve yoksulluk çerçevesinde ele alan “Fakir Evleri Zengin Mezarları” isimli röportaj dizisi ve 60’lı yılların en çok tartışılan problematiklerinden biri olan “Amerikan Emperyalizmini” kendi yazarlarına şikâyet eden “Amerikan Yazarlarına Açık Mektup” ve “Amerika’yı Kurtarınız” başlıklı yazıları etkili olmuştur.

1968 yerel seçimleri ile 1969 genel seçimleri, öncesi ve sonrasındaki önemli araştırma, haber, röportaj, kamuoyu yoklaması, seçim çalışmaları ile ilgili haberler ve TİP’i destekleyen, zaman zaman da eleştiren yazılar bu sayfalarda yer almaktadır. 10. ve 11. sayfalarda ülkenin gündeminde yer alan konularla ilgili araştırmaların yer aldığı dizi yazıları ile beraber değişik isimlerin makaleleri yer almaktadır. Derginin 12. ve 13. sayfalarında dış politika haberleri yayımlanmaktadır. Bu sayfaları hazırlayan Hüseyin Baş, “Dış Yorum” başlığını taşıyan yazılar yazmaktadır. Dış politika sayfasını hazırlayanlar arasında Baş’ın dışında Halûk Tansuğ ve Selma Ashworth da vardır, ancak onların katkıları sürekli ve düzenli değildir. .

Derginin 32. sayısına kadar düzenli olarak 14. sayfa 15. sayfa “kültür ve sanat” haberlerine ayrılmıştır. Fethi Naci’nin editörlüğünü yaptığı sayfada “Toplumcu Sanat” anlayışı hâkimdir. Bu sayfada Selahattin Hilav, sanat-edebiyat eleştirileri yazar. Ayrıca İnci Özgüden, Fikret Baha Berke, Mehmet Doğan, Rauf Mutluay, Yasemin Tümer, Günay Akarsu, R. Tomris, Turgut Uyar, Atilla Tokatlı, Memed Fuat, Atilla Gökboru ve Murat Belge de bu sayfada yazmıştır.

32. sayıdan sonra bu sayfada siyasi tartışma veya haberlerle birlikte işçi ve sendika haberlerinin yanı sıra, sanat haberleri de yer almıştır. İşçi ve sendika sorunları ile ilgili Kemal Sülker, Kani Şengül, Fethi Naci, Osman Arolat, Asım Sarp gibi isimler yazmış ve işçi sorunlarını ve sendika faaliyetlerini yorumlamışlardır.

78. sayıdan 130. sayıya kadar Mehmed Kemal’in “Politika ve Ötesi” başlığını taşıyan ve dönemin politikasını ve solun gündemini ele alan makaleleri 11. sayfada yer almıştır.

77 age, 1637

Arka kapakta yer alan “Basın Diyor ki” bölümünde, haftanın önemli olaylarının diğer basın organlarındaki yansımalarına yer verilerek diğer gazete ve dergilerle polemik yapılmaktadır. Basın organlarından yapılan alıntılar arasında sağ görüşlü olanlar da vardır, sol eğilimli veya yerel basından olanlar da. Bu sayfada, Ant’ın verdiği haberlerin basındaki yansımaları ve etkisini gösteren gazete kupürleri ve makaleler de yer almaktadır. Ayrıca sayfanın sağ üst köşesinde basında çıkan kimi karikatür ve haber manşetleri de verilmektedir. Sayfa editörü, yaptığı alıntıların altına kendi yorumunu da yazmaktadır.

Derginin yazı işleri müdürlerinden Osman Arolat, “Basın Diyor ki” sayfasıyla ilgili şu bilgileri vermektedir:

“Genellikle Mehmet Şevki Eygi’nin Bugün gazetesi gibi sağ gazetelerdeki yazılarla polemikler yapılıyrdu. Yer yerde Akşam, Cumhuriyet gibi gazetelere göndermelerde bulunuluyordu… Bu bölümde en büyük yankı uyandıran Bugün’ün ünlü tesettürlü yazarı Şule Yüksel Şenler ile ilgili bir fotoğrafın yer almasıydı. Şenler’in yıllar önce bir dergide yayınlanmış bir mayolu fotoğrafı Ant’ta yer alınca, Bugün başta olmak üzere birçok sağ gazete saldırıya geçiyor. Ama Ant kısa bir süre sonra buna Şenler’in bir aşk şiirine yine son sayfasında yer vererek yanıt veriyordu”78.

Arka kapağın altında yer alan künyede, “Kurucular: Yaşar Kemal, Fethi Naci, Doğan Özgüden. Sahibi ve yazı işleri müdürü: Doğan Özgüden” ibaresi vardır. Ancak Yaşar Kemal’in 30 Aralık 1970 tarihinde dergiden ayrılmasından sonra, künyedeki kurucu isimleri çıkarılmış ve yalnızca Doğan Özgüden’in derginin sahibi ve genel yayın müdürü olduğunun belirtilmesiyle yetinilmiştir. Yaşar Kemal, Mehmet Ali Aybar’ın TİP’in 1969 seçimlerinden yenilgiyle çıkmasının sorumlusu olarak görülerek partiden istifa etmesi ve Ant’çılar tarafından da eleştirilmesi üzerine, “Aybar’la sonuna kadar beraber olduğunu” belirterek Ant’tan ayrılmıştır79.