Deneysel Süreçler

Çepni ve di%er.(1997) deneysel süreçleri $öyle aç'klam'$lard'r;

Deneysel süreçler oldukça karma$'k ve çok yönlüdür. Ayn' zamanda bu süreçler mutlaka yüksek dü$ünme becerisi gerektirir. Genellikle her bir süreç iki ya da daha fazla temel sürecin bile$iminden olu$ur. Deney, hipotezi kan'tlamak veya çürütmek için kan't elde etmek amac'yla kullan'lan güçlü bir araçt'r. Ayn' zamanda, söz konusu olan teoriyi desteklemek veya reddetmek için de deney kullan'l'r. Bu a$amadaki süreçler, hiyerar$ide önce gelen tüm süreçlerin üzerine kurulur. Bu süreçleri ö%renmek, sorulara cevap ararken ve kendi deneylerini tasarlarken ö%rencilere güç verir. Ortaya ç'kan sorular'n ço%u ö%rencilerden gelmelidir. Bu süreçler daha fazla soru sorulmas'na ve daha fazla deney yap'lmas'na yol açar. Deney yapma, di%er tüm süreçleri kullanmay' içeren bir tür problem çözmedir.

Deneysel süreç becerileri; hipotez kurma ve yoklama, de%i$kenleri de%i$tirme ve kontrol etme, deney yapma, verileri kullanma ve model olu$turma ve karar verme olmak üzere be$ alt bölüme ayr'lm'$t'r.

1. Hipotez Kurma ve Yoklama

Hipotez, ara$t'r'lan sorunla ilgili olarak öne sürülen, do%rulu%u veya yanl'$l'%' henüz test edilmemi$, fakat do%rulu%una önceden güvenilen bir önerme, ifade ve çözümlemedir. Yap'lan gözlemler ve edinilen izlenimlere dayal' olarak olgular aras'nda ak'l yürütme yoluyla, ili$kiler kurulur ve geçici önerme veya çözüm yollar' ileri sürülür (Akar, 2007).

Hipotez olu$turmada, önceki bilgiler ve ö%renilen bilgi aras'ndaki kavramsal ba%'n $ekillendirilmesi önemlidir. Bu i$lem s'ras'nda kazan'lan yeni deneyimleri aç'klarken önceki deneyimlerden faydalan'l'r. Ö%renciler gözlem yapma, sonuç ç'karma ve tahminde bulunma gibi süreç becerilerini geli$tirdiklerinde, hipotez olu$turabilir ve bu hipotezi test edebilirler (Tatar, 2006).

2. De;i,kenleri De;i,tirme ve Kontrol Etme

Bu süreçte amaç bir de%i$keni de%i$tirerek di%er de%i$kende buna ba%l' olarak meydana gelen de%i$imleri incelemektir. Ayn' zamanda di%er birçok de%i$ken de belirlenmeli ve sabit tutulmal'd'r (Çepni ve di%er.,1997).

Deney yap'l'rken esas olan nokta, ba%'ml' de%i$kenin sabit tutulup, etkisi gözlenmek istenen ba%'ms'z de%i$kenin de%i$tirilmesidir. Di%er faktörler mümkün oldu%unca sabit tutularak, kontrollü deneyler yap'l'r. Bu sayede deneyde ba%'ml' de%i$kene etki eden di%er bir de%i$kenin etkisi aç'klanabilir (Tatar, 2006).

De%i$kenleri de%i$tirme ve kontrol etmede, etkiye neden oldu%u dü$ünülen de%i$ken (ba%'ms'z de%i$ken) ve etkilenen de%i$ken (ba%'ml' de%i$ken) aras'ndaki neden-sonuç ili$kisini ortaya koymak çok önemlidir. Ö%renciler kendi ara$t'rmalar'ndaki de%i$kenlerini tan'mlamal' ve kontrol etmelidirler. Ancak bu sayede verilen objelerin birden fazla özelli%ini görme ve iki olay aras'ndaki ili$kiyi yorumlama yetene%i kazan'rlar (Billings, 2001; Tatar, 2006: s.130’daki al'nt').

3. Deney Yapma

Deney yapma deneysel süreçlerin en karma$'k olan'd'r. Ayr'ca bu süreç becerisi bütün süreç becerilerini kapsar niteliktedir. Deney yapmada öncelikle bir hipotez kurulur ve bu hipotez yard'm'yla de%i$kenler aras'nda ili$ki kurulur (Çepni ve di%er.,1997). Hangi de%i$kenin de%i$tirilece%i, hangi de%i$ken(ler)in kontrol edilece%ine karar verilir. Deney uygulan'r, veri toplan'r, düzenlenir ve yorumlan'r. Bu yoruma dayanarak ba$taki hipotez de%erlendirilir ya da soru cevaplan'r (K'l'ç, 2002).

4. Verileri Kullanma ve Model Olu,turma

Verileri kullanma ve model olu$turma süreci, bilgileri ya da verileri grafik,

$ekil veya tablolarla, en çok duyu organ'na hitap edecek $ekilde düzenlemeyi içerir. Ayn' verileri incelemek için çe$itli yollar vard'r. Örne%in bir buz küpünün erimesi;

grafikle, $ekille, üç boyutlu nesneyle, görüntü kayd'yla, tablolarla, foto%rafla veya çizimle gösterilebilir (Çepni ve di%er.,1997).

5. Karar Verme

Çepni ve di%er.’e (1997) göre bu süreç, yukar'da bahsedilen bütün temel süreçleri kullanarak bir sonuca varmay' içermektedir. Burada hakk'nda bir karara var'lacak olan problemin mutlaka ara$t'r'lm'$ olmas' gerekir. Ara$t'rma sürecinde bir karara varabilmek için, s'kça sorulan sorulardan baz'lar' a$a%'da belirtildi%i gibidir:

1. Ne tür karar'n verilmesi gerekir? 2. Bu karar'n mant'%' nedir?

3. Her bir karar'n olas' sonucu nedir?

4. Her bir karardan kimler etkilenir? Bu karardan nas'l etkilenirler?

5. Her bir karara yönelten sebepler nelerdir? Bu sebeplerin ili$kileri nelerdir?

6. En iyisi hangi karad'r ve niçin? (Çepni ve di%er.,1997).

1.2. Amaç ve Önem

Fizik dersini, ö%renciler zor ve s'k'c' bir ders olarak görürler. Ö%rencilerin fizi%i anlamalar' ve sevmeleri için, onlar'n ö%renme ortam'nda aktif olmalar'n', ele$tirel dü$ünmelerini sa%layan, derse yönelik tutumlar'nda ve ba$ar'lar'nda etkili olan yöntemlerin tercih edilmesi daha uygundur. Bunun için ö%retmen merkezli e%itim yerine ö%renci merkezli e%itim kullan'larak, ö%rencilerin kendi kendine ö%renmesi sa%lanmal'd'r. Bu çal'$mada da ö%rencilerin derste aktifolduklar', ö%renci merkezli ö%renme yöntemlerinden biri olan probleme dayal' ö%renme yakla$'m' kullan'lm'$ ve bu ö%renmenin ö%renciler üzerindeki etkileri ara$t'r'lm'$t'r.

Genel olarak ö%renciler problemleri; anla$'lmaz, içinden ç'k'lamaz, karma$'k, soyut olarak nitelemektedirler. Bu durum onlar' problem üzerinde dü$ünmekten, yorum yapmaktan ve sonuç olarak da problemi çözmekten uzakla$t'rmaktad'r. Ortaya ç'kan bu sonucun de%i$mesi için problemlerin onlar'n hayatlar'yla ili$kilendirilmesi, daha fazla somutla$t'r'lmas' gerekir. PDÖ gere%i uygulanan senaryolar'n ö%rencilerin günlük ya$amlar'yla ba%lant'l' olmas' ö%rencilerin dikkatini fen dersinin hayat'n içinde oldu%una çeker (Ak'no%lu ve Tando%an, 2006). Böylece ö%rencilerin derse kar$' olan ilgileri artar ve dersin ö%renciler üzerinde daha etkili ve kal'c' olmas'n' sa%layarak ba$ar'lar'n' artt'r'r.

Bireylerin içinde ya$ad'%' ortamda kar$'la$t'%' bireysel ve toplumsal sorunlar' fark edebilmesi, tan'mlayabilmesi ve belirli ölçüde çözümler bulabilmesi beklenir. Sorun çözmeyi ö%renmenin temeli, bilimsel süreç becerilerini kazanmay' ö%renmedir (Aktam'$ ve Ergin, 2007). Bilimsel süreç becerilerini kazanmak bu denli önemliyken, acaba en çok kullan'lan ö%retim yöntemlerinden biri olan geleneksel ö%retim ve bu ara$t'rmada, etkisi geleneksel ö%retim yöntemi ile kar$'la$t'r'lacak olan probleme dayal' ö%renme yöntemi ö%rencilerin bilimsel süreç becerilerini geli$tirmekte ne derece etkilidirler?

Bu ara$t'rman'n amac', probleme dayal' ö%renmenin fizik ö%retiminde, “ $- Enerji” ünitesinde, ö%rencilerin ba$ar'lar'na, bilimsel süreç becerilerine ve fizik dersine yönelik problem çözme tutumlar'na etkisini ara$t'rmakt'r.

Ulusal ve uluslar aras' çal'$malar incelendi%inde, fizik ö%retiminde probleme dayal' ö%renme ile ilgili çal'$malara pek rastlanmamaktad'r. Bu model ile ilgili çal'$malara daha çok fen, biyoloji, kimya, matematik, sosyal bilgiler ö%retiminde rastlanm'$t'r. Bu yüzden bu ara$t'rman'n, fizik alan'n'n farkl' konular' üzerinde yeni ara$t'rma olanaklar' sa%layaca%' ve e%itimcilere fizik konular'n' verimli bir $ekilde nas'l ö%retilece%ine yol gösterece%i beklenmektedir.

1.3.Problem Cümlesi

Fizik e%itiminde probleme dayal' ö%renme (PDÖ) yakla$'m' ve geleneksel ö%retim yöntemlerine uygun e%itim gören ö%rencilerin akademik ba$ar'lar', bilimsel süreç becerileri ve problem çözme tutumlar' aras'nda anlaml' düzeyde farkl'l'k var m'd'r?

1.4. Alt Problemler

1) Ö%retmen adaylar'n'n “ $-Enerji” ünitesi ile ilgili ba$ar' düzeylerine göre;

a) PDÖ yakla$'m'n'n uyguland'%' deney grubu ö%retmen adaylar' ile geleneksel ö%retim yöntemlerinin uyguland'%' kontrol grubu ö%retmen adaylar'n'n deneysel

i$lem öncesi ve sonras' akademik ba$ar' düzeyleri aras'nda anlaml' farkl'l'k var m'd'r?

b) PDÖ yakla$'m'n'n uyguland'%' deney grubu ö%retmen adaylar' ile geleneksel ö%retim yöntemlerinin uyguland'%' kontrol grubu ö%retmen adaylar'n'n cinsiyet de%i$kenine göre deneysel çal'$ma öncesi ve sonras' akademik ba$ar' düzeyleri aras'nda anlaml' farkl'l'k var m'd'r?

c) PDÖ yakla$'m'n'n uyguland'%' deney grubu ö%retmen adaylar' ile geleneksel ö%retim yöntemlerinin uyguland'%' kontrol grubu ö%retmen adaylar'n'n deneysel çal'$ma öncesi ve sonras' mezun olduklar' ortaö%retim okul türü de%i$kenine göre, akademik ba$ar' düzeyleri aras'nda anlaml' farkl'l'k var m'd'r?

2) Ö%retmen adaylar'n'n bilimsel süreç becerilerine göre;

a) PDÖ yakla$'m'n'n uyguland'%' deney grubu ö%retmen adaylar' ile geleneksel ö%retim yöntemlerinin uyguland'%' kontrol grubu ö%retmen adaylar'n'n deneysel i$lem öncesi ve sonras' bilimsel süreç becerileri aras'nda anlaml' düzeyde farkl'l'k var m'd'r?

b) PDÖ yakla$'m'n'n uyguland'%' deney grubu ö%retmen adaylar' ile geleneksel ö%retim yöntemlerinin uyguland'%' kontrol grubu ö%retmen adaylar'n'n cinsiyet de%i$kenine göre deneysel i$lem öncesi ve sonras' bilimsel süreç becerileri aras'nda anlaml' düzeyde farkl'l'k var m'd'r?

c) PDÖ yakla$'m'n'n uyguland'%' deney grubu ö%retmen adaylar' ile geleneksel ö%retim yöntemlerinin uyguland'%' kontrol grubu ö%retmen adaylar'n'n deneysel çal'$ma öncesi ve sonras' mezun olduklar' ortaö%retim okul türü de%i$kenine göre, bilimsel süreç becerileri aras'nda anlaml' düzeyde farkl'l'k var m'd'r?

3) Ö%retmen adaylar'n'n problem çözme tutumlar'na göre;

a) PDÖ yakla$'m'n'n uyguland'%' deney grubu ö%retmen adaylar' ile geleneksel ö%retim yöntemlerinin uyguland'%' kontrol grubu ö%retmen adaylar'n'n deneysel i$lem öncesi ve sonras' problem çözme tutumlar' aras'nda anlaml' düzeyde farkl'l'k var m'd'r?

b) PDÖ yakla$'m'n'n uyguland'%' deney grubu ö%retmen adaylar' ile geleneksel ö%retim yöntemlerinin uyguland'%' kontrol grubu ö%retmen adaylar'n'n cinsiyet de%i$kenine göre deneysel i$lem öncesi ve sonras' problem çözme tutumlar' aras'nda anlaml' düzeyde farkl'l'k var m'd'r?

c) PDÖ yakla$'m'n'n uyguland'%' deney grubu ö%retmen adaylar' ile geleneksel ö%retim yöntemlerinin uyguland'%' kontrol grubu ö%retmen adaylar'n'n deneysel çal'$ma öncesi ve sonras' mezun olduklar' ortaö%retim okul türü de%i$kenine göre, problem çözme tutumlar' aras'nda anlaml' düzeyde farkl'l'k var m'd'r?

4) Probleme dayal' ö%renme yöntemi hakk'nda deney grubu ö%rencilerinin görü$leri

nelerdir?

1.5. Denenceler

1) Ö%retmen adaylar'n'n “ $-Enerji” ünitesi ile ilgili ba$ar' düzeylerine göre;

a) PDÖ yakla$'m'n'n uyguland'%' deney grubu ö%retmen adaylar' ile geleneksel ö%retim yöntemlerinin uyguland'%' kontrol grubu ö%retmen adaylar'n'n deneysel i$lem öncesi ve sonras' akademik ba$ar' düzeyleri aras'nda anlaml' farkl'l'k vard'r.

b) PDÖ yakla$'m'n'n uyguland'%' deney grubu ö%retmen adaylar' ile geleneksel ö%retim yöntemlerinin uyguland'%' kontrol grubu ö%retmen adaylar'n'n cinsiyet

de%i$kenine göre deneysel çal'$ma öncesi ve sonras' akademik ba$ar' düzeyleri aras'nda anlaml' farkl'l'k vard'r.

c) PDÖ yakla$'m'n'n uyguland'%' deney grubu ö%retmen adaylar' ile geleneksel ö%retim yöntemlerinin uyguland'%' kontrol grubu ö%retmen adaylar'n'n deneysel çal'$ma öncesi ve sonras' mezun olduklar' ortaö%retim okul türü de%i$kenine göre, akademik ba$ar' düzeyleri aras'nda anlaml' farkl'l'k vard'r.

2) Ö%retmen adaylar'n'n bilimsel süreç becerilerine göre;

a) PDÖ yakla$'m'n'n uyguland'%' deney grubu ö%retmen adaylar' ile geleneksel ö%retim yöntemlerinin uyguland'%' kontrol grubu ö%retmen adaylar'n'n deneysel i$lem öncesi ve sonras' bilimsel süreç becerileri aras'nda anlaml' düzeyde farkl'l'k vard'r.

b) PDÖ yakla$'m'n'n uyguland'%' deney grubu ö%retmen adaylar' ile geleneksel ö%retim yöntemlerinin uyguland'%' kontrol grubu ö%retmen adaylar'n'n cinsiyet de%i$kenine göre deneysel i$lem öncesi ve sonras' bilimsel süreç becerileri aras'nda anlaml' düzeyde farkl'l'k vard'r.

c) PDÖ yakla$'m'n'n uyguland'%' deney grubu ö%retmen adaylar' ile geleneksel ö%retim yöntemlerinin uyguland'%' kontrol grubu ö%retmen adaylar'n'n deneysel çal'$ma öncesi ve sonras' mezun olduklar' ortaö%retim okul türü de%i$kenine göre, bilimsel süreç becerileri aras'nda anlaml' düzeyde farkl'l'k vard'r.

3) Ö%retmen adaylar'n'n problem çözme tutumlar'na göre;

a) PDÖ yakla$'m'n'n uyguland'%' deney grubu ö%retmen adaylar' ile geleneksel ö%retim yöntemlerinin uyguland'%' kontrol grubu ö%retmen adaylar'n'n deneysel i$lem öncesi ve sonras' problem çözme tutumlar' aras'nda anlaml' düzeyde farkl'l'k vard'r.

b) PDÖ yakla$'m'n'n uyguland'%' deney grubu ö%retmen adaylar' ile geleneksel ö%retim yöntemlerinin uyguland'%' kontrol grubu ö%retmen adaylar'n'n cinsiyet de%i$kenine göre deneysel i$lem öncesi ve sonras' problem çözme tutumlar' aras'nda anlaml' düzeyde farkl'l'k vard'r.

c) PDÖ yakla$'m'n'n uyguland'%' deney grubu ö%retmen adaylar' ile geleneksel ö%retim yöntemlerinin uyguland'%' kontrol grubu ö%retmen adaylar'n'n deneysel çal'$ma öncesi ve sonras' mezun olduklar' ortaö%retim okul türü de%i$kenine göre, problem çözme tutumlar' aras'nda anlaml' düzeyde farkl'l'k vard'r.

4) Deney grubu ö%rencilerinin Probleme Dayal' Ö%renme yöntemi hakk'nda ki

görü$leri olumludur.

1.6. Say!lt!lar

1. Ara$t'rma s'ras'nda, deney ve kontrol grubundaki ö%renciler uygulanan ölçekleri

içtenlikle yan'tlam'$lard'r.

2. Deney grubu ö%rencileri görü$me sorular'n' içtenlikle yan'tlam'$lard'r.

3. Kontrol alt'na al'namayan istenmedik de%i$kenler deney ve kontrol gruplar'n' e$it

düzeyde etkilemi$tir.

4. Deney ve kontrol grubu ö%rencilerinin ö%renime dayal' etkile$melerinin minimum

düzeyde oldu%u varsay'lm'$t'r.

1.7. S!n!rl!l!klar

1. Ara$t'rma, 2008–2009 ö%retim y'l'nda Dokuz Eylül Üniversitesi Buca E%itim

Fakültesinde Temel Fizik I dersini alan toplam 46 Fizik Ö%retmenli%i birinci s'n'f ö%rencisi ile s'n'rl'd'r.

2. Ara$t'rma, $ - Enerji konular' ile s'n'rl'd'r.

3. Ara$t'rma, programda haftada 4 ders saatinin ayr'ld'%' Fizik I ve Fizik Laboratuar'

I dersinin toplam 10 ders saati ile s'n'rl'd'r.

5. Uygulamalar s'ras'nda kullan'lan araç ve gereçler ara$t'rmac'n'n olanaklar' ile

s'n'rl'd'r.

6. Her iki gruba uygulanan etkinliklerin niteli%i e%itim yönlendiricilerinin bilgi,

yetenek ve tecrübesi ile s'n'rl'd'r.