Bu çalı mada verici konumundaki araçların alıcı tarafından tanınması için gerekli olan mesafe, tanımlama da etkili olan aracın hızı, hava ko ulları, alıcının konumu ve vericinin konumunun araç takip sistemine etkileri üzerine 5 adet deneysel çalı ma yapılmı tır.
6.1. Tanıma Mesafesinin Belirlenmesi
Bu deneyde vericinin bulundu u aracın alıcı tarafından yakalanması ve tanınması için araç ile alıcı arasındaki maksimum ve minimum mesafelerin belirlenmesi çalı ması yapılmı tır.
Alıcı yerden 1 m yüksekli e yerle tirilerek, araca yerle tirilen verici ile yapılan 50 Km/h 10 geçi te, yakla ım ve uzakla ım mesafelerinin aynı ve 30 m oldu u saptanmı tır.
Alıcı 2,20 m yüksekli e yerle tirildi inde yapılan 50 Km/h 10 geçi te, yakla ım ve uzakla ım mesafelerinin yine e it oldu u ancak alıcının vericiyi tanıma mesafesinin 50 m ye çıktı ı görülmü tür.
Alıcı 4,60 m yüksekli e yerle tirildi inde yapılan 50 Km/h 10 geçi te, yakla ım ve uzakla ım mesafelerinin yine e it oldu u ancak alıcının vericiyi tanıma mesafesinin 75 m ye çıktı ı görülmü tür.
ekil 6.1. Vericinin alıcı tarafından tesbit edilme mesafeleri
6.2. Aracın Tanınmasını Engelleyecek Hızın Belirlenmesi
Alıcı 2,20 m yüksekli e yerle tirildi inde yapılan 20 Km/h, 50 Km/h, 80 Km/h, 100 Km/h, 120 Km/h, hızlarda yapmı oldu umuz geçi lerde, yakla ma ve uzakla ma mesafelerinin e it oldu u, alıcının vericiyi tanıma mesafesinin 50 m de sabit oldu u görülmü tür. ALICI 1m 2,20m 4,60m 30 m Aktif Mesafe 50 m Aktif Mesafe 75 m Aktif Mesafe
Pasif Mesafe 50m Aktif mesafe Pasif Mesafe
ekil 6.2. 20, 50, 80, 100 ve 120 Km/h, lik hızlarda vericinin tanınma mesafesi 6.3. Aracın Tanınma Sayısı
Yapılan bu deneyde aracın hızına ba lı olarak alıcının vericiyi aktif bölgede tanıma sayısı belirlenmi ve vericinin frekansına ba lı olarak yapılan hesaplamalar ile kar ıla tırılmı tır.
433,927 MHz de yayın yapan bir vericinin dalga boyu için gerekli zaman, yani periyot hesaplandı ında,
Periyot = 1 / Frekans; T = 1 / f = 1 / 433,927 MHz = 2,3 ns bulunur.
100 Km/h hızla giden bir aracın bir saniyedeki aldı ı yol hesaplanırsa
Yol = Hız/ Zaman; S = V / t = 100000 m / 3600s = 27,7 m bulunur. Buna göre 50m lik aktif bölgeyi (Aracın binek otomobil oldu u kabul edilerek) aracın boyunuda mesafeye kattı ımızda 2 s de geçmesi gerekmektedir.
2 s / 2,3 ns = 0,869 x 109 adet sinyal vericiden alıcıya gönderilecektir. Araç plakası 8 karakterden olu maktadır. Her bir karakter 1 ms lik periyotlar’la ard arda sürekli bir veri akı ı eklinde oldu undan her 8 ms de bir araç bilgisi alıcıya tekrar
ALICI
gönderilmektedir. Ayrıca ba langıç ve biti bitlerinide ekledi imizde bu süre 10 ms ye çıkmaktadır. Yani her 10 ms de bir bilgi alıcıya ula maktadır dolayısıyla 2 s lik geçi süresi içinde 2 s / 10 ms = 200 kez alıcı vericinin bilgisini okuyabilmektedir. Her bilgi ara yüz pro ramında aracın mutlak tanınması için ard arda 4 kez okutulmaktadır buna göre 200 / 4 = 50 kez araç bilgisini okunması anlamına gelir. Aktif okuma bölgesinde araç sayısının birden çok olması durumunda bile alıcının vericiyi kaçırmadan okuyabilmesi için bunlardan birinin belirlenmesi yeterli olaca ı beklenmektedir.
A k t i f B ö l g e
Alıcımızı 2,20 m yüksekli e yerle tirerek deneyimizi 20 Km/h, 50 Km/h, 80 Km/h, 100 Km/h, 120 Km/h, hızlarda her birinde alıcı noktasından 5 kez geçerek tekrarladı ımızda Tablo 6.1. deki sonuçlar elde edilmi tir.
ALICI
Tablo 6.1. Aracın hızına ba lı olarak saptama sayısı
Hız Saptama Sayısı
1.Geçi 2.Geçi 3.Geçi 4.Geçi 5.Geçi Ortalama
20 Km/h 96 96 98 98 94 96,4
50 Km/h 52 55 53 55 53 53,6
80 Km/h 26 26 27 28 28 27
100 Km/h 24 26 26 24 25 25
120 Km/h 20 21 20 22 22 21
ekil 6.4. Hız - Saptama sayısı grafi i
Yapılan bu deneyin sonucunda elde edilen ekil 6.4. deki grafikten araçların hızları arttıkça saptama sayıları da azalmı tır. Ülkemizde maksimum hız sınırının 120 Km/h olması sebebiyle deneyimiz bu sınıra kadar gerçekle tirilmi tir.
ekil 6.5. Birden fazla aracın alıcının tanıma mesafesine aynı anda girmesi durumunda araçların tanınması
Birden fazla aracın alıcının tanıma mesafesine aynı anda girmesi durumunda araçların her birinin ayrı ayrı saptama sayıları ölçülmü tür. Alıcımızı 2,20 m yüksekli e yerle tirerek deneyimizi 20 Km/h, 50 Km/h, 80 Km/h, 100 Km/h, 120 Km/h, hızlarda her birinde alıcı noktasından 2 araçla 5 kez geçerek tekrarladı ımızda elde edilen sonuçlar Tablo 6.2. ve Tablo 6.3. de gösterilmi tir.
Tablo 6.2. Birinci araç için saptama sayısı Hız Saptama Sayısı
1.Geçi 2.Geçi 3.Geçi 4.Geçi 5.Geçi Ortalama
20 Km/h 54 52 53 54 52 53 50 Km/h 26 26 25 27 29 26,6 80 Km/h 20 21 22 21 22 21,2 100 Km/h 16 15 16 15 18 16 120 Km/h 8 9 9 10 8 8,8 Alıcı 1.Araç 2.Araç A k t i f B ö l g e 5 0 m
Tablo 6.3. kinci araç için saptama sayısı Hız Saptama Sayısı
1.Geçi 2.Geçi 3.Geçi 4.Geçi 5.Geçi Ortalama
20 Km/h 50 48 49 49 50 49,2
50 Km/h 25 24 24 25 28 25,2
80 Km/h 18 19 19 20 20 19,2
100 Km/h 14 14 14 15 16 14,6
120 Km/h 7 7 9 9 8 8
ekil 6.6. ve ekil 6.7. da görüldü ü gibi iki aynı tür aracın aktif çalı ma bölgesine girmesi araçların belirlenmesini etkilememi tir. Buna kar ın tek bir araçla yapılan deneyle kar ıla tırıldı ında ise tanıma mesafesi aynı kalmı olmasına ra men tanınma sayısı yarı yarıya hatta % 40-45 lere dü dü ü belirlenmi tir.
ekil 6.7. 2. Aracın hız - saptanma sayısı grafi i 6.4. Aracın Tanınmasına Hava Ko ullarının Etkileri
Aracın tanınmasında ya mur, kar, sis gibi hava ko ullarının etkili olup olmadı ını belirlemek için deneysel çalı ma yapılmı tır.
Alıcımızı 2,20m yüksekli e yerle tirerek deneyimizi yo un sisli havada 20Km/h, 50Km/h, 80Km/h, 100Km/h, 120Km/h, hızlarda her birinde alıcı noktasından 5 kez geçerek tekrarladı ımızda Tablo6.4’de görülen sonuçlar elde edilmi tir.
Tablo 6.4. Sisli ve ya murlu havada saptama sayısı
Hız Saptama Sayısı
1.Geçi 2.Geçi 3.Geçi 4.Geçi 5.Geçi Ortalama
20 Km/h 52 50 49 49 50 50
50 Km/h 23 24 25 25 28 25
80 Km/h 17 19 20 19 20 19
100 Km/h 14 15 14 15 16 14,8
6.5. Aracın Tanınmasına Fizyolojik Engellerin Etkileri
Aracın tanınmasına engel olabilecek fizyolojik engellerde yakalama sayısının belirlenmesi için yapılan bu deneyde alıcımızı 2,20 m yüksekli e yerle tirerek gerçekle tirdik. Deneyimizi yo un trafik ortamında ve aracımızla alıcımız arasına büyük araçlar, kamyon, tır ve otobüsler alarak 20 Km/h, 50 Km/h, 80 Km/h, 100 Km/h, 120 Km/h, hızlarda her birinde alıcı noktasından 5 kez geçerek tekrarladı ımızda Tablo 6.5 ve Tablo 6.6 de görülmektedir.
Tablo 6.5. ehirler arası yollarda 1. Aracın saptanma sayısı
Hız Saptama Sayısı
1.Geçi 2.Geçi 3.Geçi 4.Geçi 5.Geçi Ortalama
20 Km/h 45 44 42 40 50 44,2
50 Km/h 24 24 22 24 26 24
80 Km/h 17 19 18 20 19 18,6
100 Km/h 16 14 15 15 14 14,8
120 Km/h 6 5 8 7 9 7
Tablo 6.6. ehirler arası yollarda 2. Aracın saptanma sayısı
Hız Saptama Sayısı
1.Geçi 2.Geçi 3.Geçi 4.Geçi 5.Geçi Ortalama
20 Km/h 44 43 45 37 45 42,8
50 Km/h 22 28 20 22 24 23,2
80 Km/h 15 17 16 18 19 17
100 Km/h 14 14 13 14 12 13,4
ekil 6.8. 1. Aracın hız - saptanma sayısı grafi i
ekil 6.9. 2. Aracın hız - saptanma sayısı grafi i
Yapılan deney sonucunda trafikte saptanma sayısının deneysel olarak belirlenen ile hemen hemen aynı oldu u görülmü tür.
Daha sonra yapmı oldu umuz bir deneyde vericinin ba lı bulundu u araç a ır vasıtalı bir aracın yanından Resim 6.1’de görüldü ü gibi çe itli hızlarda geçirilmi ve Tablo 6.7’deki de erler elde edilmi tir.
Tablo 6.7. A ır vasıta araçların arkasındaki aracın saptanma sayısı Hız Saptama Sayısı
1.Geçi 2.Geçi 3.Geçi 4.Geçi 5.Geçi Ortalama
20 Km/h 45 15 14 14 15 20,6
50 Km/h 6 5 8 7 8 6,8
80 Km/h 3 2 0 0 2 1,4
100 Km/h 2 1 0 0 1 0,8
120 Km/h 0 0 1 0 0 0,2
Görüldü ü gibi a ır vasıta aracın arkasında kalan verici bulunan aracın saptanma sayısı çok dü mü tür. Bu da yapmı oldu umuz araç takip sisteminin dezavantajıdır.
Resim 6.1. Saptanamayan araçların geçi anı Alıcı Verici Araç Engel Araç
Verici Araç Engel Araç
7. TARTI MA
“Araç takip ve konum belirleme sistemi” olarak tanımladı ımız bu sistemin temel amacı, daha önceden araç üzerine yerle tirilen ve araç bilgilerinin bulundu u bir RF verici devresi ile istenildi i an ve daha önce belirlenen noktalar aracılı ı ile aracın yerini, konumunu ve güzer ahı’nı belirlemektir. Bu amaçla geli tirilmi ileri teknoloji ve yüksek maliyetli sistemler bu teknolojiye ve güce sahip ülkeler tarafından kurulmu ve kullanılmaktadır. Ayrıca kullanılmakta olan bu sistemler kurucu devletlerin tanımlamı oldukları çerçeveler dahilin’de daha az geli mi ve bu güce sahip olmayan ülkeler tarafından da kullanılmaktadır.
Yapılan bu devrenin amacı öncelikle bu sistemin takılı oldu u aracın istenilen herhangi bir anda nerede oldu unun ve hangi güzergahda seyretti ini bulmaktır. Böylece kullanımımıza sunulmayan GPS hizmetindeki açı ın kapatılmasıdır. Kullanımımıza sunulan GPS sisteminde oldu u gibi aracın içindeki ahsın kendi konumunu ö renmesi amaçlı de ildir.
Sistem deney amaçlı yapıldı ı için devrede hem alıcı hem verici aynı kart üzerinde kullanılabilmektedir. Dört adet yapılan devrelerden birini alıcı olarak sabit bir noktaya konumlandırıp di er devreleri verici olarak araçlara yerle tirerek deneyler gerçekle tirilmi tir.
Verici ba lı aracın alıcı tarafından yakalanması ve tanınması için deneydeki belirlenen krıterlere göre deneyler gerçekle tirildi inde u sonuçları elde edilmi tir.
1. Verici ba lı aracın alıcı tarafından yakalanması ve tanınması için araç ile alıcı arasındaki maksimum ve minimum mesafelerin alıcının yerle tirilece i yüksekli e ba lı olarak de i ti i görülmü tür. Bu de i im alıcının yerden yükse e konuldu unda da arttı ı gözlemlenmi tir.
2. Aracın tanınmasını engelleyecek hızın belirlenmesinde alıcının sabit yükseklikte kalması ko ulu ile hızın etkili olmadı ı gözlemlenmi tir.
3. Aracın aktif bölgede tanınma sayısının aracın hızına ba lı olarak de i ti i, hız arttıkça tanınma sayısının azaldı ı görülmü tür. Aynı anda birden fazla aracın aktif bölgeye girdi inde bu sayının her bir araç için dahada azaldı ı belirlenmi tir.
4. Ya mur, kar, sis ya da fizyolojik engellerin aracın tanınmasında olumsuz etkisi oldu u, araç hızının arttıkça bu olumsuzlu un daha da belirgin hale geldi i görülmü tür. Ayrıca aktif bölgede verici konumundaki küçük araçlarla alıcı arasına otobüs, kamyon, tır gibi büyük araçların girmesi durumunda küçük araçların tanınmadı ı görülmü tür.