Tablo 12 Kontrol grubunun serum Mg, Zn, Fe, Cu ve Pb içerikleri. KONTROL SERUM ppm KOD NO Mg Zn Fe Cu Pb 1 12,8 1,69 9,42 0,41 0,00 2 16,2 2,33 12,32 0,23 0,00 3 13,3 0,82 2,73 0,19 0,00 4 14,2 3,67 4,18 0,04 0,00 5 12,2 4,18 6,01 0,29 0,00 6 19,9 1,91 5,53 0,46 0,00 7 17,1 1,75 9,21 0,59 0,00 8 18,2 1,81 10,02 0,60 0,00 9 16,0 1,01 3,48 0,49 0,00 10 16,7 0,67 2,86 0,04 0,00 11 12,5 1,40 3,10 0,49 0,00 12 17,2 1,76 2,66 0,43 0,00 13 15,4 1,30 5,79 0,43 0,00 14 13,4 1,62 13,61 0,19 0,00 15 15,7 1,51 4,49 0,42 0,00 16 12,4 1,46 3,10 0,48 0,00 17 16,8 0,83 2,57 0,30 0,00 18 14,3 0,63 3,34 0,23 0,00 19 16,4 1,66 6,66 0,40 0,00 20 22,5 3,12 6,41 0,25 0,00 21 9,0 1,27 7,19 0,24 0,00 22 10,1 3,20 8,53 0,40 0,00 23 13,0 2,38 5,55 0,33 0,00 24 18,8 4,30 7,76 0,42 0,00 25 15,6 4,17 12,81 0,46 0,00 26 13,1 6,31 5,01 0,50 0,00 ORT.±SS 15,1±3,00 2,18±1,39 6,32±3,30 0,36±0,15 0,00±0,00
Tablo.13 Kontrol grubunun idrar Mg, Zn, Fe, Cu ve Pb içerikleri. KONTROL İDRAR ppm KOD NO Mg Zn Fe Cu Pb 1 7,86 0,08 0,02 0,04 0,19 2 5,58 0,03 0,05 0,04 0,06 3 5,30 0,15 0,02 0,03 0,03 4 0,00 0,02 0,05 0,03 0,10 5 0,15 0,02 0,06 0,03 0,07 6 7,64 0,02 0,08 0,03 0,08 7 2,53 0,05 0,10 0,04 0,00 8 7,14 0,03 0,07 0,03 0,00 9 1,46 0,08 0,08 0,03 0,00 10 5,74 0,05 0,09 0,04 0,00 11 2,47 0,02 0,02 0,03 0,07 12 10,13 0,03 0,05 0,05 0,08 13 7,48 0,02 0,06 0,03 0,09 14 3,14 0,03 0,03 0,05 0,18 15 8,90 0,05 0,09 0,07 0,02 16 2,88 0,09 0,18 0,03 0,09 17 7,19 0,02 0,04 0,03 0,10 18 3,39 0,10 0,33 0,04 0,08 19 1,46 0,10 0,04 0,05 0,16 20 0,10 0,10 0,06 0,06 0,13 21 7,80 0,02 0,03 0,04 0,08 22 6,75 0,02 0,03 0,05 0,00 23 7,05 0,05 0,02 0,04 0,00 24 1,45 0,02 0,15 0,04 0,08 25 5,04 0,11 0,44 0,05 0,00 26 6,01 0,03 0,05 0,04 0,00 ORT.±SS 4,79±2,98 0,05±0,04 0,09±0,10 0,04±0,01 0,06±0,06
Tablo.14 Hasta grubunun serum Mg, Zn, Fe, Cu ve Pb içerikleri. HASTA SERUM ppm KOD NO Mg Zn Fe Cu Pb 1 14,5 2,13 4,52 0,54 1,29 2 15,4 0,60 3,67 0,35 0,89 3 11,6 1,16 7,25 0,54 1,26 4 15,6 1,20 5,79 0,61 1,09 5 11,5 0,42 18,24 0,39 2,05 6 8,9 2,04 2,75 0,35 1,23 7 24,9 0,46 7,19 0,77 1,20 8 19,9 0,22 2,64 0,84 1,58 9 13,0 0,93 4,45 0,63 1,11 10 24,9 0,42 3,18 0,46 0,63 11 11,4 0,41 17,89 0,36 1,12 12 7,6 0,36 3,18 0,18 1,26 13 16,8 1,08 1,84 0,47 1,44 14 15,3 1,20 5,31 0,68 1,24 15 18,5 1,05 2,51 0,60 0,13 16 15,5 0,85 6,40 0,23 0,98 17 16,1 2,80 13,93 0,67 0,89 18 15,8 0,69 2,33 0,68 1,64 19 18,2 0,73 2,70 0,63 1,65 20 28,3 0,43 3,73 0,44 0,98 21 7,6 0,85 5,00 0,48 1,22 22 25,4 0,66 5,12 0,17 1,12 23 19,7 0,13 1,66 0,46 1,21 24 24,6 0,13 3,79 0,41 1,11 25 16,1 0,27 4,52 0,46 2,11 26 17,2 0,87 2,03 0,51 0,64 27 19,5 1,36 5,18 0,35 0,70 28 11,3 0,25 4,80 0,31 0,69 29 7,6 0,17 4,01 0,42 0,86 30 18,3 0,76 12,80 0,68 1,36 31 27,4 2,18 4,27 0,33 1,32 32 12,2 0,32 2,53 0,71 0,99 33 12,3 1,26 4,24 0,20 1,56 34 24,4 0,86 1,21 0,71 1,25 ORT.±SS 16,7±5,78 0,86±0,64 5,31±4,21 0,49±0,18 1,17±0,39
Tablo.15 Hasta grubunun idrar Mg, Zn, Fe, Cu ve Pb içerikleri. KOD NO Mg Zn Fe Cu Pb 1 2,02 0,007 0,72 0,05 0,15 2 2,12 0,028 0,01 0,03 0,12 3 2,13 0,037 0,08 0,01 0,10 4 2,02 0,002 0,06 0,004 0,06 5 2,02 0,012 0,05 0,03 0,05 6 2,74 0,009 0,02 0,03 0,18 7 2,76 0,016 0,03 0,03 0,12 8 3,31 0,044 0,02 0,03 0,08 9 1,35 0,004 0,03 0,02 0,27 10 1,62 0,004 0,05 0,02 0,06 11 2,14 0,006 0,02 0,01 0,29 12 2,72 0,003 0,05 0,00 0,08 13 2,28 0,003 0,03 0,04 0,14 14 3,17 0,001 0,01 0,02 0,25 15 1,61 0,012 0,01 0,04 0,32 16 1,93 0,004 0,05 0,02 0,12 17 2,31 0,026 0,02 0,03 0,12 18 2,13 0,006 0,06 0,03 0,08 19 2,08 0,072 0,04 0,05 0,12 20 2,08 0,004 0,04 0,05 0,05 21 2,39 0,015 0,04 0,01 0,07 22 2,68 0,036 0,05 0,05 0,07 23 2,79 0,004 0,12 0,04 0,07 24 2,13 0,004 0,03 0,01 0,07 25 2,66 0,004 0,07 0,03 0,01 26 2,85 0,004 0,03 0,03 0,07 27 2,75 0,004 0,06 0,00 0,00 28 2,74 0,038 0,12 0,02 0,08 29 2,02 0,004 0,04 0,02 0,09 30 2,76 0,004 0,04 0,05 0,08 31 3,37 0,092 0,03 0,00 0,08 32 2,28 0,004 0,03 0,04 0,12 33 1,35 0,018 0,06 0,05 0,10 34 1,59 0,004 0,06 0,01 0,46 ORT.±SS 2,32±0,52 0,016±0,021 0,07±012 0,03±0,02 0,12±0,09 HASTA İDRAR ppm
Tablo.16 Hasta grubunun taş Mg, Zn, Fe, Cu ve Pb içerikleri. HASTA TAŞ ppm KOD NO Mg Zn Fe Cu Pb 1 63,53 792,49 7,03 1,65 6,84 2 3,17 107,93 3,03 0,03 0,79 3 16,28 190,68 0,52 0,15 0,50 4 39,42 5,50 4,86 0,42 4,84 5 40,71 148,02 3,79 0,44 0,00 6 62,41 132,43 9,16 1,31 3,06 7 3,17 102,82 0,37 0,10 0,19 8 2,93 53,27 0,17 0,07 2,78 9 62,92 786,52 6,42 0,18 9,46 10 0,53 6,63 1,02 0,29 0,07 11 50,53 221,89 4,79 0,21 8,45 12 26,19 48,93 1,69 0,12 1,12 13 20,99 459,19 3,01 0,64 1,14 14 28,23 79,95 3,48 0,05 2,92 15 2,17 16,50 0,32 0,02 0,15 16 1,07 3,02 0,13 0,00 0,11 17 14,37 233,85 0,80 0,06 0,87 18 4,83 63,56 0,66 0,07 0,59 19 42,68 829,04 4,59 0,29 1,78 20 3,62 100,05 0,58 0,01 0,17 21 12,35 124,89 2,00 0,08 0,07 22 38,83 4,06 5,02 0,36 7,50 23 13,91 288,37 1,95 0,04 2,10 24 2,79 11,85 0,09 0,00 0,04 25 32,24 93,80 3,14 0,31 5,13 26 87,93 467,65 4,80 0,17 7,58 27 19,95 562,36 3,33 0,21 1,78 28 36,78 115,42 3,37 0,18 0,00 29 55,58 949,83 5,74 0,69 0,03 30 7,14 161,63 0,76 0,02 0,65 31 15,31 244,32 0,80 0,07 0,91 32 14,02 297,57 2,00 0,06 2,17 33 25,26 459,55 1,86 0,14 5,59 34 31,04 441,03 3,26 0,00 2,42 ORT.±SS 25,97±22,4 253,08±265,9 2,78±2,27 0,25±0,36 2,41±2,80
Şekil.7 Serum ve idrar ölçümlerinin karşılaştırılması
5.SONUÇ VE TARTIŞMA
Eser elementlerin taş oluşumunda inhibitör etkilerinin olabileceği varsayımına dayanarak kurşun, çinko, demir, magnezyum ve bakır elementlerini incelemek için yapılan çalışmamızda hasta ve kontrol grubunun kan serumu ve idrar örneklerini karşılaştırdık. Taş oluşumunda inhibitör etkileri olduğu varsayılan eser elementler, kristallerin gelişim ve agregasyonunu önlerler. Özellikle iki değerli eser elementlerin etkileri inceleme konusudur. Taş hastalarının ve özellikle tekrarlana taş hastalarının idrarında bu elementlerin olmadığı yada çok az olduğu literatürde sunulmuştur.
Sonuçlar değerlendirilirken Excel istatistik programı kullanılmıştır, p değerlerine göre, iki veri dizisi arasında p < 0.05 ise aralarında anlamlı bir fark var demektir.
Serum İdrar Pb p < 0.05 AD* Zn p < 0.05 p < 0.05 Fe AD AD Mg AD p < 0.05 Cu p < 0.05 p < 0.05 *Anlamlı Değil
Üriner sistem taş hastalığının oluşumu ve çekirdek oluşumunun önlenmesindeki en etkili faktörlerden biri olan sıvı alımının arttırılması, değişik araştırmacılar tarafından uzun yıllar boyunca ortaya konmuştur. Bazı araştırmacılar ise içilen su miktarı kadar suyun içerdiği mineraller ve eser elementlerin taş oluşumundaki etkisini araştırmışlardır. Al ve Mg gibi eser elementlerin üriner sistem taş hastalığı oluşumundaki rolü uzun yıllar önce tanımlanmıştır. Bugün üriner sistem taşlı hastaların idrarında normal kişilere göre daha az oranda Mg atıldığı hakkında fikir birliği vardır. Buna benzer bazı araştırmalara göre kalsiyum okzalat taşlı hastaların idrarında çinko atılımının fazla olduğu ileri sürülmüştür. Elliot ve arkadaşları (43) hasta grubunun idrarlarıyla çinkonun yanı sıra yüksek miktarda demir ve kadmiyum atıldığını saptamışlardır. Aynı araştırmada normal kişilere göre taşlı hastalarda idrarla bakır ve kurşun atılımında bir farklılık bulunamamıştır. Bu bilgilere paralel olarak yaptığımız çalışmamızda hasta grubunun idrar magnezyum atılımının normal gruptan
daha az olduğu ve kurşun atılımının arttığını fakat çinko atılımının azaldığını belirledik.
Wandt ve arkadaşlarının yaptığı bir çalışmada (21) da normal kişilerle kalsiyum okzalat taşlı hastalar arasında idrarla çinko atılımında istatistiksel açıdan az da olsa bir fark olduğu belirtilmiştir. Çalışmamızın neticesi de benzer şekildedir.
İdrarda bulunan diğer eser elementlerin taş oluşumundaki rolleri hakkında çelişkili yayınlar vardır. Örneğin bir grup araştırmacı demir, bakır, çinko ve alüminyumun kalsiyum okzalatın çözünürlüğünü arttırdığını ileri sürerlerken başka bir grup aynı etkiyi saptayamamışlardır (43,129). Komleh ve arkadaşları taşlı hastaların; idrar, serum ve taşlarının yapısında çinko, bakır ve mangan seviyelerini araştırmışlardır (51). Kontrol grubu ile karşılaştırıldığında serum düzeylerinde belirgin bir fark saptamışlar buna karşın taşlı hastaların idrarında çinko atılımını yüksek bulurken, bakır ve mangan seviyelerinin ise düşük olduğunu ileri sürmüşlerdir. Erduran ve arkadaşlarının 1994’te GATA Üroloji Kliniğinde 19 kontrol 43 taşlı kişide serum ve idrar çinko düzeylerini araştırmışlar ve idrar çinko düzeylerini hem kontrol grubunda hem de taşlı grupta literatürdeki idrar çinko düzeyinden yüksek bulmuşlardır. Kontrol grubunun serum çinko düzeyini toplam taşlı olgu grubuna göre düşük bulduklarını bildirmişlerdir (206). Bizim çalışmamızda da serum çinko, bakır ve kurşun için belirgin bir fark söz konusudur fakat idrarla çinko atılımı az olurken bakır atılımının da az olduğu kanısındayız.
Bizim çalışmamızda serum ve idrar çinko, bakır değerleri için belirgin bir fark söz konusudur. Taşlı hastaların serum bakır değerleri kontrol grubuna göre daha yüksek ve idrar bakır değerleri daha düşük olduğundan bakırın taş oluşumundaki inhibitör etkisi olduğu sonucuna varamadık fakat idrar değerlerinin düşük olması bu kanıyı kesin kılmamaktadır.
Hasta grubunun idrar ve serum çinko değerlerinin kontrol grubuna göre az olmasından çinkonun kristalizasyon inhibitör yetersizliğinin taş oluşumunda etkisi olduğu sonucuna varıldı.
Polat ve arkadaşlarının 1994’te Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde üriner sistem taşı olan 25 kişi ve 10 kişilik kontrol grubunda eser elementlerin rolünü
araştırmak için idrar ve serum çinko ve bakır düzeylerini çalışmışlardır. Çalışmamızın aksine serum ve idrar çinko düzeylerinde taşlı hastalarda ve kontrol grubu arasında belirgin bir fark bulamamışlardır (207).
Çalışmamızda serum demir ve magnezyum düzeylerinin hasta ve kontrol grubu için önemli derecede bir anlam içerecek kadar farklı olmadığını gördük. Aynı şekilde idrar demir ve kurşun düzeyleri için de aynı şeyi söyleyebiliriz.
Bizimki de dahil olmak üzere bütün araştırmacıların ortak yanı taşlı hastalarda idrarla kurşun ve krom gibi eser elementlerin atılımında bir anormallik olmadığı yönündedir. Bu elementlerin dışında ise görüldüğü gibi araştırma sonuçları açısından çelişki vardır. Tüm araştırmalar AAS yöntemiyle yapılmıştır. Ancak taş cinsleri bakımından gruplar farklıdır.
Burada benzer araştırmalarda değişik sonuçlar alınmasına neden olabilecek diğer faktör de kitlelerin beslenme farklılığı olabilir. Besinlerin bir kısmını bitkisel olanlar oluşturduğuna göre bu bitkilerin metal içerikleri idrarla olan eser element atılımını etkilemiş olabilir. Çünkü bitkiler elementleri üzerinde yetiştiği topraktaki konsantrasyonları oranında bünyelerine alabilirler. Nitekim bazı bölgelerde üriner sistem taş hastalığının fazla görülmesi yani coğrafi dağılım buna bağlı olabilir.
Bizce daha fazla sayıda hasta üzerinde , yaş grupları göz önüne alınarak ve taş cinsleri ayrı ayrı gruplar halinde ve farklı bölgeler de ele alınarak yapılacak çalışmalar bizi daha gerçek sonuçlara götürecektir.
ÖZGEÇMİŞ
16/nisan/1980’ de İstanbul’da doğdum. İlk ve orta öğrenimimi sırasıyla, Uşak, Keşan, Edirne ve Malkara’ da tamamladım. 1997 yılında T.C.Trakya Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü’ne girdim, 2001 haziran döneminde mezun oldum. Aynı yıl T.C.Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Analitik Kimya Ana Bilim Dalı’nda yüksek lisans yapmaya hak kazandım.
Kaynaklar
1. C. Vandecasteele, C.B.Blok, Modern Methods for Trace Element Determinations, 1993. 2. Korkud,G., K.Karabay, Böbrek Taşları, Üroloji, İstanbul Üni. Basımevi, 8, 284-310, 1993. 3. Lynwood,H.S., The Medical Aspects of Urolithiasis J. Urol., 141, 707, 1989.
4. Spirnak, J.P., Resnick,I., Urinary Stones, Smith’s General Urology, 16, 271-298, 1992. 5. Uz.Dr.Hüseyin Uzun, T.C.Trakya Üniversitesi Üroloji Anabilim Dalı Uzmanlık tezi, 1999. 6. Donald Voet / Judith G.Voet, Biochemistry, 1994.
7. E.Bohinsky, Biochemistry, 1995.
8. Peter Karlson, Tıp ve Fen Bilimleri için Biyokimya, 1992.
9. Murali Drahan, Total Quality Kontrol in the Clinic Laboratorary, 1997.
10. Delves,H.T. Quantitative Trace Analysis of Biological Materials, Elsevier, 439-449,1988. 11. Meret,S. Clin Chem., 17, 369-373, 1971.
12. Alary,J., P.Bourbon, J.Vandaele, Sci. Total Environ., 46, 181-190, 1985. 13. Anderson,J., At. Absorpt. Newsletter, 11, 88-89, 1972.
14. Buchanan,J.R., T.T.Muraoka, At. Absorpt. Newsletter, 3, 79-83, 1964. 15. Capar,S.G., J. Assoc. Off. Anal. Chem., 60/6, 1400-1407, 1977. 16. Fiorino,J.A., et al., J. Assoc. Off. Anal. Chem., 56/5, 1246-1251, 1973. 17. Menden,E.E., et al., Anal. Chem., 49/11, 1644-1645, 1977.
18. Meranger,J.C., E.Somers, Bull. Environ. Contam. Toxicol., 3/6, 360-365, 1969.
19. Novozamsky,I., H.J. van der Lee, V.J.G. Houba, Mikrochim. Acta., 119/3, 183-189, 1995. 20. Tsai,S.-J.J., C.Jan, Analyst, 118/9, 1183-1191, 1993.
21. Watson,C., Trends Anal. Chem., 3/1, 25-28, 1984.
22. Woodrif,R., R.W.Stone, A.M.Held, Appl. Spectrosc., 22/5, 408-411, 1968. 23. Gelman,A.L., J. Sci. Food Agric., 23, 299-305, 1972.
24. Melton,J.R., et al., J. Assoc. Off. Anal. Chem., 53, 682-685, 1970. 25. Aleshko-Ozhevskii, et al., Zh. Anal. Khim., 40, 100, 1985.
26. Dabeka,R.W.,G.M.A.Lacroix, Can.J. Spectrosc., 30/6, 154-157, 1985.
27. Dabeka,R.W.,G.M.A.Lacroix, M.A.Gladys, J. Assoc. Off. Anal. Chem., 70/5, 866-870, 1987. 28. Dabeka,R.W., A.D.McKenzie, Can.J. Appl. Spectrosc., 123-126, 1991.
29. Flandysz,J., Z.Lebnsm. Unters. Forsch., 181/2, 117-120, 1985. 30. Gaines,T.P., et al., J. Sci. Food Agric., 51, 207-213, 1990. 31. Jorhem,L., J. AOAC İnternational, 76/4, 798-813, 1993.
32. McCarthy,H.T., P.C.Ellis, J. Assoc. Off. Anal. Chim., 74, 566-599, 1991. 33. Romero,C.D., Alimentaria, 29/230, 29-31, 1992.
34. Rowan,C.A., et al., Anal Chem., 54/1, 149-151, 1982.
35. Ybanez, N., et al., Rev. Agroquim. Tecnol. Aliment., 27, 590, 1987.
36. Zima,S., et al., 5. Colloquium Atomspektrometrische Spurenanlytik, 769-778, 1989. 37. Burke,K.E., C.H.Albright, J. Assoc. Off. Anal. Chem., 53/3, 531-533, 1970. 38. Castellano Giron, H., At.Absorpt. Newsletter, 12/1, 28-29, 1973.
39. Ellen,G., J.W.Van Loon, Food Addit. Contam., 7/2, 265-273, 1990. 40. Isaac,R.A., W.C.Johnson, J. Assoc. Off. Anal. Chem., 58, 436-440, 1975. 41. Jung,W.T., et al., At.spectrosc., 15/3, 123-125, 1994.
42. Analytical Methods Commitee, Analyst, 84, 214-216, 1959.
43. Everett,K., F.A.Graf, Handbook of Laboratory Safety, 265-276, 1971. 44. Allen,S., Anal.Biochem., 138, 346, 1984.
45. Ganje,T.J., A.L.Page, At. Absorpt. Newsletter, 13/6, 131-134, 1974. 46. Iqbal,M.Z., M.A.Qadir, Int. J. Environ. Anal. Chem., 38/4, 533-538, 1990. 47. Khalid,N., et al., Int. J. Environ. Anal. Chem., 28/1-2, 133-141, 1987. 48. Koch,K.-H., Analyst, 114/8, 911-913, 1989.
49. Puchades,R., A.Maquieira, M.Planta, Analyst, 114/11, 1397-1399, 1989. 50. Tinggi,U., et al., Sci. Total Environ., 125, 15-23, 1992.
52. Beek, H. Van, H.C.A.Greefkes, A.J.Baars, Talanta, 34/6, 580-582, 1987. 53. Cary,E.E., O.E.Olson, J. Assoc. Off. Anal. Chem., 58, 433-435, 1975. 54. David,D.J., Commun. Soil. Sci. Plant Anal., 11/2, 189-199, 1980. 55. Holak,W., J.J.Specchio, At. Spectrosc., 12/4, 105-108, 1981.
56. Arpadjan,S., D.Stojanova, Fresenius Z. Anal. Chem., 302/3, 206, 1980. 57. Kehoe,D.F., et al., J. Assoc. Off. Anal. Chem., 71/6, 1153-1155, 1988. 58. Saito,L., et al., J. Assoc. Off. Anal. Chem., 71/4, 829-832, 1988. 59. Yao,J., Y.Ji, Guangpuxue Yu Guangpu Fenxi, 12/3, 93-96,82, 1992. 60. Parsley,D.H., J.Anal. At. Spectrom., 6/4, 289-293, 1991.
61. Saito,K., H.Freiser, Anal. Sci., 5, 583-586., 1989. 62. Simmons,W.J., Anal. Chem., 45/11, 1947-1949, 1973.
63. Zantopoulos,N., et al., J.Environ. Sci. Healt, part A 27A/6, 1453-1458, 1992. 64. Carry,E.E., J. Assoc. Off. Anal. Chem., 68/3, 495-498, 1985.
65. Hoover,W.L., J.C.Reagor, J.C.Garner, J. Assoc. Off. Anal. Chem., 52/4, 708-714, 1969. 66. Aysola,P., et al., Anal. Chem., 59/11, 1582-1583, 1987.
67. Hocquellet,P., M.-P.Candillier, Analyst, 116/5, 505-509, 1991.
68. Patterson,K., et al., Inroduction to Microwave Sample Preparetion, ACS, 155-166, 1988. 69. Bettinelli,M., et al., Anal. Chim. Acta, 225/1, 159-174, 1989.
70. Lachica,L., Analusis, 18/5, 331-333, 1990.
71. Suchman,E., et al., 6. Col. Atoms. Spur., 617-624, 1991. 72. Krushevska,A., et al., Analyst, 118/9, 1175-1181, 1993.
73. Mingorance,M.D., et al., J. Anal. At. Spectrom., 8/6, 853-858, 1993. 74. Chakraborti,D., et al., Fresenius J. Anal. Chem., 347/6-7, 233-237, 1993. 75. Aysola,P., et al., Anal. Lett., 21/11, 2003-2010, 1988.
76. Ducros,V., et al., Analyst, 119/8, 1715-1717, 1994.
77. Stripp,R.A., D.C.Bogen, J.Anal. Toxicol., 13/1, 57-59, 1989. 78. Benson,J.M., et al., J.Appl. Toxicol., 9/4, 219-222, 1989.
79. Lichon,M.A., K.W.James, J. Assoc. Off. Anal. Chem., 73/5, 820-825., 1990. 80. Kratochvil,B.G., J.K.Taylor, NBS Tech. Note (U.S), 1153, 1982.
81. Jones,J.B., V.W.Case, Soil Testing and Plant Analysis, 389-427, 1990.
82. Jones,J.W., Quantitative trace analysis of biological materials, Elsevier, 353-365, 1988. 83. Maurer,W. et al., Fresenius Z. Anal. Chem., 322/3, 359-364, 1985.
84. Krivan,V., G.Schaldach, Fresenius Z. Anal. Chem., 324, 158-167, 1985. 85. Matter,L., Probennahme und AufschluB, 101-109, 1994.
86. Schladot,J-D., F.Backhaus, Probennahme und AufschluB, 55-70, 1994. 87. Iyengar,G.V., et al., Environm. Carcinogens, 141-158, 1986.
88. Ihnat,M., Fresenius Z. Anal. Chem., 326, 739-741, 1987. 89. Manning, D.C.At. Absorpt. Newsletter, 14/4, 99-102, 1975. 90. Weinstock,N. Clin. Chem., 27/8, 1438-1440, 1981.
91. Sherwood,R.A. Analyst, 110/5, 493-496, 1985. 92. Makino,T. Clin. Chem., 27/8, 1445-1447, 1981.
93. Bahreyni-Toosi,M.-H., et al., Analyst, 109/7, 943-946, 1984. 94. Smith,J.C., et al., J. Am. Coll. Nutr., 4/6, 627-638, 1985.
95. Osheim,D.L.,P.F.Ross, J.Assoc. Off. Anal. Chem., 66/5, 1140-1142, 1983. 96. Pizent,A.,S.Telisman, At.Spekt., 17/2, 88-91, 1996.
97. Berndt,H., E.Jackwerth, Fresenius Z.Anal. Chem., 290, 105-106, 1978. 98. Berndt,H., E.Jackwerth, J.Clin.Chem.Clin.Biochem., 17, 489-494, 1979. 99. Uchida,T.,B.L.Vallee, Anal.Sci., 2/3, 243-248, 1986.
100. Rocks,B.F., et al.,Ann.Clin.Biochem., 19/5, 338-344, 1982. 101. Salmela,S.,E.Vuori, At.Spectrosc., 5/4, 146-149, 1984.
102. Araujo,A.N.,J.L.F.C.Lima, J.Trace Elem.Elecrol.Health Dis., 3/2, 97-101, 1989. 103. Rodriguez-R., et al.,J.Trace Elem.Med.Biol., 9/4, 200-209, 1995.
104. Brown,A.A.,A.Taylor, Analyst, 110/6, 579-582, 1985. 105. Weber,G., J.Trace Elem.Elecrol.Health Dis., 2, 61-65, 1988.
106. Xu,S.-k.,M.Sperling, B.Welz, Fresenius J.Anal.Chem., 344/12, 535-540, 1992. 107. Xu,S.-k., L.-j.Sun, Z.-l.Fang, Talanta 39/6, 581-587, 1992.
108. Iyengar,G.V., Trace Elem.Med., 6, 47, 1989.
109. Benzo,Z.A.De, et al, Clin.Chim.Acta, 197/2, 141-148, 1991. 110. Tavenier,P.,H.B.A Hellendoorn, Clin.Chim.Acta, 23, 47-52, 1969. 111. Zettner,A.,et al.,Am.J.Clin.Pathol., 45, 533-540, 1966.
112. Delves,H.T.,G.Shepherd, P.Vinter, Analyst, 96, 260-273, 1971. 113. Slavin,W.,S.Sprague, At.Absorpt.Newsletter, 3, 1-6, 1964. 114. Olson,A.D.,W.B.Hamlin, Clin.Chem., 15/6, 438-444, 1969. 115. Zaino,E.C., At.Absorpt. Newsletter, 6, 93-94, 1967.
116. Herrmann,R.,W.Lang, D.Stamm, Zeitschrift für Blutforschung, 11, 135, 1965. 117. Zettner,A.,A.H.Mensch, Am.J.Clin.Pathol., 48, 225-228, 1967.
118. Yamamoto,Y.,T.Kumamaru, Fresenius Z.Anal. Chem., 282, 139, 1976. 119. Makino,T.,K.Takahara, Clin. Chem., 27/12, 2073, 1981.
120. Makun,H.A.,Trace Elem. Elektrolytes, 12/1, 52-54, 1995. 121. Vercammen,M., et al, Clin. Chem., 36/10, 1812-1815, 1990.
122. Burguera,J.L., et al, J.Trace Elem.Elecrol.Health Dis., 2/4, 215-219, 1988. 123. Rocks,B.F., et al., Ann. Clin. Biochem., 20/2, 72-76, 1983.
124. Alarcon,O.M., et al., J.Trace Elem.Elecrol.Health Dis., 3, 203-208, 1989.
125. Dawczyenski,H., et al., Zentralbl. Pharm. Pharmakoter. Lab. 125/3, 149-161, 1986. 126. Thunus,L., et al., Handbook on Metals in Clinical and Analitical Chemistry, 667-674, 1994. 127. Versieck,J., R.Cornelis, Trace Element in Human Plasma or Serum, 1989.
128. Versieck,J.,L.Vanballenberghe, et al, Anal. Chim. Acta, 204/1-2, 63-75, 1988. 129. Reimold,E.W., D.J.Besch, Clin. Chem., 24, 675-680, 1978.
130. Versieck,J., J.Res. Natl. Bur. Stand., 91/2, 87-92, 1986. 131. Perry,D.F., J. Assoc. Off. Anal. Chim., 73/4, 619-621, 1990.
132. Wiese Simonsen, K., et al., J.Anal. At. Specrom., 1/6, 453-456, 1986. 133. Attiyat,A.S., G.D.Cristian, Clin. Chim. Acta, 137, 151-157, 1984. 134. Blas, O. Jimenez. de., et al., J.AOAC İnterna., 77, 722-727, 1994. 135. Castillo-Suarez, J.R., et al.,At. Spectrosc., 9/6, 200-203, 1988.
136. Christensen, J.M., et al., Handbook on Metals in Clinical and Analitical Chemistry, 425-440, 1994.
137. Bellinger,D., Environ. Health Perspect., 89, 5, 1990.
138. Burguera,M., J.L.Burguera, O.M.Alarcon, Anal. Chim. Acta, 214/1-2, 421-427, 1988. 139. Lansdown,R., et al., Lead Toxicology, 235, 1986.
140. Yule,W., M.Rutter, Dietary and Environmental Lead, 211, 1985. 141. Patterson,C.C., Arch. Environ. Healt, 11, 344, 1965.
142. Fernandez,F.J., H.L.Kahn, At. Absorpt. Newsletter, 10/1, 1-5, 1971. 143. Fernandez,F.J., D.Hilligoss, At. Spectrosc., 3,/4, 130-131, 1981. 144. Miller,D.T., et al, Analyst, 112/12, 1701-1704, 1987.
145. Jin,Z., et al., Fresenius J. Anal. Chem., 337/8, 877-881, 1990. 146. Shuttler,I.L., H.T.Delves, Analyst, 111/6, 651,656, 1986.
147. Jacobson,B.E., G.lockitch, G.Quigley, Clin. Chem., 37/4, 515-519, 1991. 148. D’Haese,P.C., et al., Clin. Chem., 37/9, 1583-1588, 1991.
149. Chen,T-j., D.Littlejohn, Analyst, 118/5, 541-543, 1993.
150. Marchante-gayon,J.M., et al., J.Anal. At. Spectrom., 8/5, 731-736, 1993. 151. Zhang,L., et al., Spectro. Chim. Acta, Part B, 48/11, 1435-1443, 1993. 152. Mak,Y.T., D.W.Y.Ho, C.W.K.Lam, Med Lab. Sci., 46/3, 272-275, 1989. 153. Paschal,D.C., M.M.Kimberly, At. Spectrosc., 6/5, 134-136, 1985.
154. Sesana,G.A., A.Baj, App. Zemann Graphite Furnace At. Abs. Spectrom. Chem. Lab. Toxicology, 459-474, 1992.
155. Qiao,H.-c., P.J.Parsons, W.Slavin, Clin.Chem., 41/10, 1451-1454, 1995.
156. Tahan,J.E., V.A.Granadillo, R.A.Romero, Anal. Chim. Acta, 295/1-2, 187-197, 1994. 157. Standarts Australia, Australian Standard AS-4090, 1993.
158. Anonymous, LaborPraxis, 17/5, 98-99, 1993. 159. Yen,C-c., et al., At.Spectrosc., 18/2, 64-69, 1997.
160. J.C.Van Loon, İnternal Lab Method for Organic Samples, 1977. 161. Fernandez,F.J., J.İannarone, At. Abs. Newsletter, 117-120, 1978. 162. Ihnat,M, et al., Fresenius J. Anal. Chem., 348/7, 452-458, 1994. 163. Ajlec,R., et al., Analyst, 113/4, 585-590, 1988.
164. Holden,A.J., et al., Anal. Proc., 29/6, 260-262, 1992. 165. Mir,P.S., et al., J.Dairy Sci., 72, 2549, 1989.
166. Smart,G.A., J.C.Sherlock, Food Addit. Contam., 2/2, 139-147, 1985. 167. Alegria,A., et al., J. Micronutr. Anal., 4, 229, 1988.
168. Hanni,E., R.C.Daniel, Mitt. Geb. Lebens. Hyg., 73/1, 94-105, 1982. 169. Bowen,H.J.M., A.Peggs, J.Sci. Food Agric., 35, 1225, 1984. 170. Meyer,M.L., P.R.Bloom, Plant Soil, 1993, 153, 281.
171. Elkins,E.R., A.Sulek, J. Assoc. Off. Anal. Chem., 62/5, 1050-1053, 1979. 172. Vaessen,H.A.M.G., et al., Pure Appl. Chem., 61/1, 113-120, 1989. 173. Murphy,V.A., Anal. Biochem., 161/1, 144-151, 1987.
174. Uchida,T., et al., Anal. Chim. Acta, 116, 205-210, 1980.
175. Vaessen,H.A.M.G., et al., Z.Lebensm. Unters. Forsch., 190, 199-204, 1990. 176. Lawrence,C.B., M.Phillippo, Anal. Chim. Acta, 118, 153-157, 1980. 177. Burguera,J.L., et al., At. Spectrosc., 13/2, 67-71, 1992.
178. Christensen,S., At. Abs. Newsletter, 9/6, 126-128, 1970.
179. Hendzel,M.R., et al., J. Assoc. Off. Anal. Chem., 69/5, 863-868, 1986. 180. Belaya,K.P., et al., Zavodsk. Lab., 53/6, 33, 1987.
181. Ezell,J.B., At. Abs. Newsletter, 6, 84-85, 1967.
182. McHugh,J.B., J.H.Turner, U.S. Geol. Surv. Prof. Pap. 1129-A-1, 1980. 183. E.Berman, At.Absorpt. Newsl., 3, 111, 1964.
184. L.E.Kopito, M.A.Davis and H.Schwachman, Clin.Chem., 20, 205, 1974. 185. M.A.Evenson, C.T.Anderson,Jr., Clin.Chem. 21, 537, 1975.
186. D.A.Skoog, F.J.Holler, T.A.Niemann, Principles of Instrumental Analysis, 1998. 187. Linden,W.E. van der, Pure App. Chem., 61/1, 91-95, 1989.
188. IUPAC, Spectrochim. Acta, Part B, 33, 147-269, 1978.
189. Fassel,V.A., et al., Spectrochim. Acta, Part B , 23/9, 579-586, 1968. 190. Panday,V.K., A.K.Ganguly, Spectrosc. Lett., 9/2, 73-80, 1976. 191. Slavin,S., T.W.Sattur, At. Abs. Newsletter, 7, 99, 1968. 192. L’vov,B.V., et al., Zh. Anal. Khim, 30/4, 645-651, 1975. 193. L’vov,B.V., et al., Zh. Anal. Khim, 30/4, 652-658, 1975. 194. L’vov,B.V., et al., Zh. Anal. Khim, 30/5, 839-845, 1975. 195. Sperling,M., et al., Anal. Chem., 63/2, 151-159, 1991. 196. Welz,B., Microchem. J. 45, 163-177, 1992.
197. Daniels,R.S., D.C.Wigfield, J.Anal. Toxicol., 17/4, 196-198, 1993. 198. Massmann,H., et al., Spectrochim. Acta, Part B , 31/7, 399-409, 1976. 199. Hendrikx-Jongerius,C., L. De Galan, Anal. Chim. Acta, 87, 259-271, 1976. 200. Höhn,R., E.Jackhwert, Anal. Chim. Acta, 85, 407-410, 1976.
201. Massmann,H., et al., 13. Spektrometertagung, 359-375, 1981. 202. Roos,J.T.H., Spectrochim. Acta, Part B 26, 285-290, 1971. 203. L’vov,B.V., At. Abs. Spectro. Analysis, 1970.
204. Hosking,J.W., K.R.Oliver, B.T.Sturman, Anal. Chem., 51/2, 307-310, 1979. 205. Tyson,J.F., Analyst, 109/3, 313-317, 1984.
206. Erduran, D., et.al., Üriner Sistem Taş Hastalığında Çinko. Türk Üroloji Dergisi, Kongre Özet Kitabı. !3. ulusal Üroloji kongresinde bildiri, sayfa 16, 1994.
207. Polat, Ö., et. al.,Üriner sistem taş hastalığında kristalizasyon inhibitörü olarak eser elementlerin bir rolü var mı? Türk Üroloji Dergisi, Kongre Özet Kitabı 13. Ulusal Üroloji Kongre Bildirisi, sayfa 15, 1994.