Denetim Kanıtları ile Ġlgili Standartlar

Bu standardın amacı, bağımsız denetim raporunun oluĢmasına imkân sağlayan kanıtlara iliĢkin detaylı bilgi verilmesidir. Denetim kanıtı; bağımsız denetçinin denetim sürecinde finansal tablolar hakkında bir görüĢ oluĢturmak amacıyla kullandığı her türlü bilgi, belge ve kayıtlardır. Denetçiler kanıt toplarken uygulayacakları yöntem ve prosedürler denetim kanıtının çeĢitliliğine göre farklılık

50

Kavut, vd., a.g.e. s.88-89.

51

34

gösterebilmektedir.52 _{Denetimin kanıtının niteliği ve miktarı arasında bir iliĢki söz}

konusudur. Denetim kanıt türleri, muhasebe sisteminden elde edilen kanıtlar ve destekleyici kanıtlar olmak üzere iki baĢlıkta toplanmaktadır.53

2.2.3.2. UDS 501 Bağımsız Denetimi Kanıtları Belirli Kalemler Ġçin Dikkate Alınması Gereken Özel Hususlar

Bu standardın amacı, bağımsız denetçiye özellikli hesaplar ve açıklanan dipnotlara iliĢkin kanıt etme sürecinde bir rehber olmaktır. Bağımsız denetçinin özellikli hesaplara ve diğer dipnotlar için gerekli çalıĢmaları yapma sorumluluğu bulunmaktadır. Standarttaki bölüm baĢlıkları Ģu Ģekildedir; stoklar, dava ve iddialar son olarak bölümlere iliĢkin bilgiler açıklanmaktadır. Örnek olarak; stokların fiziki sayımına katılım, bölümlere göre bilgilendirme, uzun vadeli yatırımların değerlendirilmesi gibi konular verilebilir.

2.2.3.3. UDS 505 DıĢ Teyitler

Bu standardın amacı, bağımsız denetim sürecinde önemli bir kanıt toplama tekniği olan dıĢ kaynak doğrulama tekniğinin açıklanmasıdır. Bağımsız denetçi iĢletme yönetiminin dürüst olmadığına veya yanlıĢ beyan verme olasılığı olduğunu değerlendirdiği takdirde DıĢ Kaynak Doğrulama tekniğine baĢvurabilir. Bağımsız Denetçi bu tekniği kullanıp kullanmama ihtiyacını belirlemek zorundadır. ĠĢletme dıĢından gelen bilgilerin iĢletme içinden elde edilen bilgilerden daha güvenilir olduğu genel olarak kabul edilmektedir. Buradaki temel amaç yanlıĢ beyan riskinin makul güvence verebilecek seviyeye indirgenmesidir.

2.2.3.4. UDS 510 Ġlk Bağımsız Denetimler- AçılıĢ Bakiyeleri

Bu standardın amacı, bağımsız denetimin finansal tablolara ilk kez uygulanması veya bir önceki dönemde finansal tabloların denetiminin baĢka denetçiler tarafından yapılması durumunda açılıĢ hesaplarının denetimine iliĢkin rehber olmaktır. Her iki durumda da bağımsız denetçi denetimini üstlendiği diğer Ģirketlere oranla daha fazla kanıt toplama, iĢletme ve çevresini iç kontrol sistemi de dâhil olmak üzere tanımak için daha fazla vakit geçirmek durumundadır. Gerektiğinde iĢletmenin bağımsız denetimini yapmıĢ olan daha önceki denetçilerle iletiĢim kurma imkânı da bulunmaktadır.54

52 _{Gençoğlu, vd., a.g.e. s.7-8.}

53 _{Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu Resmi Ġnternet Sitesi,}

http://www.kgk.gov.tr/content_detail-315-792---.html, (EriĢim Tarihi: 28.09.2015).

54 _{Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu Resmi Ġnternet Sitesi,}

35

2.2.3.5. UDS 520 Analitik Prosedürler

Analitik Ġnceleme Prosedürleri, iĢletme ile ilgili olarak finansal ve finansal olmayan bilgiler kullanılarak yapılan analizleri kapsamaktadır. Aralarında anlamlı bir iliĢki olduğu kabul edilen hesaplara ait veriler karĢılaĢtırılarak yorumlanır. Bağımsız denetim sürecinde kullanılan analitik inceleme teknikleri; Oran Analizi, Mantıklılık (Ussallık Testleri) Analizi, KarĢılaĢtırmalı Tablolar Analizi ve Trend Analizi kullanılarak yapılır. Bağımsız denetçiler, analitik inceleme prosedürlerini üç aĢamada kullanmaktadırlar.

Bunlar;

 Risk değerlendirme süreci,  Riske karĢılık verme süreci,  Raporlama sürecidir.

2.2.3.6. UDS 530 Bağımsız Denetimde Örnekleme

Bu standardın amacı, bağımsız denetim sürecinde bağımsız denetçinin kanıt toplarken denetim örneklemesinden yararlanması ve örnekleme birimi oluĢturma tekniklerini açıklamaktır. Bağımsız denetçi, denetim prosedürlerine karar verirken denetimin amaçlarını karĢılayacak yeterli sayıda ve nitelikte uygun kanıtları toplamakla yükümlüdür.

Denetim örneklemesi, örnek yığını içerisinde bütün verilerin kullanılabilme olasılığını gösterir. Aynı zamanda bütün olarak örnek yığınını incelemek yerine, örnek yığını arasından seçilen örneklerin denetlenmesi suretiyle bir görüĢ verme olasılığı sağlar. Bu teknikte, istatistiksel veya istatistiksel olmayan yöntemler kullanılabilir. Denetimde incelenecek örnek yığını ayrıca bir maliyet unsuru olduğundan dolayı, denetçinin zamanını etkin ve etkili kullanması önemli bir faktördür.

2.2.3.7. UDS 540 Gerçeğe Uygun Değere ĠliĢkin Olanlar Dâhil Muhasebe Tahminlerinin ve Ġlgili Açıklamaların Bağımsız Denetimi

Bu standardın amacı, muhasebe tahminlerine iliĢkin bağımsız denetçinin uygulayacağı denetim tekniklerine açıklık getirmektir. Bağımsız denetçinin, muhasebe tahminleri hakkında yeterli derecede kanıt elde etme sorumluluğu bulunmaktadır. Muhasebe tahminleri, kesin olarak öngörülemeyen iĢlemler hakkında yapılan tahminlerden oluĢmaktadır. Buna göre kesin olarak belirlenmesi mümkün olmayan bir muhasebe kaleminin tutarı yaklaĢık olarak belirlenmektedir. ErtelenmiĢ vergi, buna bir örnek teĢkil etmektedir.

2.2.3.8. UDS 550 ĠliĢkili Taraflar

Bu standardın amacı, iĢletme ve iĢletmenin iliĢkili tarafı ile yapılan iĢlemlerin denetlenmesinde denetçiye yol göstermektir. Bu standart böyle bir durumda

36

denetçinin uygulaması gereken denetim tekniklerini içermektedir. Bağımsız denetçinin iliĢkili taraf iĢlemlerine karĢı iĢletme finansal tablolarını denetlerken sorumluluğu vardır. Bu sorumluluk bu konuda uygun ve yeterli sayıda denetim kanıtı elde edilmesidir. Fakat bir denetim süreci sonunda bağımsız denetçinin bütün iliĢkili taraf iĢlemlerini ortaya çıkarması gibi bir sorumluluğu bulunmamaktadır.55

2.2.3.9. UDS 560 Bilanço Tarihinden Sonraki Olaylar

Bu standardın amacı, denetçinin bilanço tarihinden sonraki olaylar hakkındaki sorumluluğuna dikkat çekmektir. Bilanço tarihinden sonraki olaylardan kasıt, finansal tabloların tarihi ile denetim raporu tarihi arasındaki olaylardır. Bağımsız denetçi bu durumlarda gerçekleĢen olayların finansal tablolara etkisinin önemli veya önemsiz olduğunu tespit etmelidir.

Bağımsız denetçinin finansal tabloların yayınlanmasından sonra herhangi bir sorumluluğu bulunmamasına rağmen, eğer bağımsız denetim raporu tarihinde meydana gelen ve bilinmesi durumunda finansal tablolar hakkındaki görüĢü etkileyebilecek durumlarda iĢletme yönetimi ile iletiĢime geçmeli ve konuyu tartıĢmalıdır.

2.2.3.10. UDS 570 ĠĢletmenin Sürekliliği

Bu standardın amacı, iĢletmenin sürekliliği kavramı çerçevesinde denetçinin iĢletme ve iĢletme yöneticilerinin tavrını da dikkate alarak finansal tabloların hazırlanıĢı bakımından bu kavrama uygun hareket edilip edilmediğini anlamaktır. ĠĢletmenin sürekliliği bütün finansal bilgi kullanıcıları açısından hayati değer taĢımakta olup, denetçinin bu konudaki denetim tekniklerini uygulayıp görüĢüne yansıtma sorumluluğu bulunmaktadır.

2.2.3.11. UDS 580 Yazılı Açıklamalar

Bu standardın amacı, denetçinin bağımsız denetim için gerekli sorumluluğu yönetimin anladığını, bu sorumlulukları kabul ettiğini ve denetim süresince tamamını yerine getireceğini teyit edecek olan açıklamaları belirtmektedir. Ayrıca yönetimin söz konusu sorumlulukları kabul etmediği takdirde denetçi tarafından yapılacak olan iĢlemler de bu standart bünyesinde açıklanmıĢtır.

Denetçi, iĢletmenin finansal tablolarının sunumumun söz konusu finansal raporlamaya uygun halde yapıldığına dair, ayrıca bu durumdan doğacak olan sorumlulukları kabul ettiğine ve finansal tabloları onayladığına dair denetim kanıtı

55

37

elde etmek durumundadır. Bu standart, denetçinin bu kanıtları nasıl edeceğine dair yöntem açıklamaları da içermektedir.56