1 KORE SAVAŞI’NIN NEDENLERİ
1. DEMOKRAT PARTİ’NİN NATO’YA DAHİL OLMA İSTEĞİ 14 Mayıs 1950 seçimleriyle baĢa gelen Demokrat Parti Hükümeti de Sovyet
Rusya‟yı ve Komünizm hareketini tehlike olarak görmekteydi bundan dolayı NATO‟ya katılma konusunda yavaĢ davranmamıĢ ve NATO‟ya katılmayı milli bir mesele haline getirmiĢtir. BaĢbakan Menderes Kore Harbi patlak verdiğinde bunun NATO‟ya dahil olmak için iyi bir fırsat olduğunu düĢünmüĢ ve bu fikrini DıĢiĢleri Bakanı Fuat KÖPRÜLÜ‟ ye Ģu Ģekilde dile getirmiĢtir :
“ Ortak güvenlik ruhunu yürütmek ve itibarımızı yükseltmek bakımından bu, bizim hesabımıza yaman bir fırsattır. NATO‟ya kabul edilmemize de köprü olabilir. İngiltere ve diğer milletler bunu baştan savma karşılarlar ve suya düşürürlerse, fırsat bizim içinde, hür dünya içinde elden gider. İşte bu yüzden herkesten evvel çağrıya olumlu cevap vermek ve diğer milletleri olmuş bitmiş bir durum karşısında bırakmak istiyoruz… Fakat işin içinde Türk askeri davası olması dolayısıyla Meclis kararı almaya kalkışırsak, iş uzar, dedikodunun sonu gelmez. Bir saat bile kaybetmeden, sorumluluğu üzerimize alarak, karar vermek, kararı Birleşmiş Milletlere ve Amerika‟ya bildirmek zorundayız…83”
Türkiye, BirleĢmiĢ Milletlerin yardım isteğine erkenden cevap vererek hem Amerika‟nın hem de Batılı ülkelerin gözünde daha da kıymetli bir hal alarak bunu NATO‟ya bir basamak yapmak istiyordu.
DP‟nin 14 Mayıs 1950‟de, CHP‟nin 27 yıllık iktidarına son vererek iktidara gelmesiyle birlikte Türkiye‟nin, NATO‟ya üyelik için ABD ve Ġngiltere üzerindeki diplomatik baskısı daha da arttı. Seçim kampanyası boyunca CHP hükümetinin Türkiye‟nin NATO‟ya kabulü için yeterince çalıĢmadığını ileri süren DP, iktidara
83 Mustafa Albayrak, Türk Siyasi Tarihinde Demokrat Parti (1946-1960), Phoenix Yayınevi, Ġstanbul,
geldiğinde kendisini her ne pahasına olursa olsun Türkiye‟yi NATO‟ya sokmak
zorunda hissediyordu84 .
Türkiye‟nin BirleĢmiĢ Milletlerin yardım çağrısına uyarak Kore‟ye yardım gönderme meselesinde böyle duyarlı davranması Amerika tarafından çok hoĢ karĢılanmıĢtı. Senatör Harry Cain Türkiye‟nin yardım teklifi için Ģu ifadeleri kullanmıĢtı: “ …büyük bir denizin kıyılarının sadece yarısının korunması olanaksızdır. Akdeniz‟in güvenliğinin bütünüyle sağlanması isteniyorsa Türkiye‟nin NATO‟ya dahil edilmesi Ģarttır.” DP hükümeti de bu sıcak ortamdan yararlanarak, önceki hükümetin üyelik için baĢvurduğu Mayıs 1950‟den sadece üç ay sonra, 3
Ağustos 1950‟de NATO‟ya üyelik baĢvurusunu yineledi85.
Demokrat Parti Hükümeti NATO‟ya üyelik için baĢvuruda bulunurken bir diğer taraftan da Amerika ile kulislerde bulunarak onun desteğini arkasına almak
istiyordu. Bu amaçla BaĢbakan Menderes, Amerikan Büyükelçisine verilen
memorandumla iki ülke arasındaki yakın ve dostça iliĢkilerin bir sözleĢme aĢamasına getirilmesi gerektiğini ifade ederek, bunun kendilerinin moralini yükselteceğini, Rusya‟dan gelebilecek zararlı propagandaya karĢı dirençlerini arttıracağını ve dünya barıĢ ve güvenliğini pekiĢtireceğini hatırlattı. 11 Eylül 1950 de bir akĢam yemeği esnasında CumhurbaĢkanı Bayar, ABD‟nin Ankara Büyükelçisi George Wadsworth‟a NATO‟ya üyelik baĢvurusu reddedilirse Türk kamuoyunun büyük bir hayal kırıklığına uğrayacağını:“Atlantik Paktı devletlerinin isteğimize olumlu bir cevap vermede daha fazla gecikmelerini biz Türklerin bir itiraz ve bizi eĢit bir ortak gibi görmede bir isteksizlik olarak değerlendireceğimizi hükümetiniz görmüyor mu? Kore krizinde sizinle samimiyetle birleĢerek iyi niyetimizi gösterdik. Eğer Atlantik Paktı DıĢiĢleri Bakanları Konseyi isteğimizi geri çevirirse moralimizin ciddi Ģekilde etkilenmesinden endiĢe ediyorum. Propagandadan kolayca etkilenen bir millet değiliz. Ancak bu konuda geniĢ bir endiĢe ve belirsizlik yaĢanmakta, geleceğimizin
tehlikede olduğunu hissediyoruz.” diyerek ifade etti86.
84 Saray, a.g.e., s. 127-128. 85 Bağcı, a.g.e., s. 27.
86 Ahmet Yücel, Kore Harbinin Türk DıĢ Politikasına Etkisi (BasılmamıĢ Yüksek Lisans Tezi),
Türk hükümetinin ve kamuoyunun tüm çalıĢma ve gayretlerine rağmen 15-18 Eylül 1950 tarihinde toplanan NATO Bakanlar Konseyi hem Türkiye‟nin hem de Türkiye ile baĢvuruda bulunan Yunanistan‟ın da baĢvuru teklifini kabul etmemiĢtir. Buna karĢılık Bakanlar Konseyi her iki ülkeyi “ Akdeniz‟in savunulmasına ait gerekli planlama iĢlemleri”ne katılmaya çağırma kararı almıĢ, Türkiye ve
Yunanistan‟da bu çağrıyı kabul etmiĢlerdir87.
4 Ekim 1950 tarihinde A.B.D DıĢiĢleri Bakanı tarafından Washington Büyükelçimiz Erkin‟ verilen notada Dean Acheson, Türkiye‟nin B.M ilkelerine bağlılığını ve Doğu Akdeniz Bölgesinde istikrarın sağlanabilmesi için rolünü pek iyi bildiğini söylemekte; Türkiye‟nin planlama çalıĢmalarına katılmasının çok olumlu
etkileri olacağını belirtmekteydi88.
Türkiye‟nin NATO‟ya baĢvurusunun reddedilmesinin altında asıl yatan neden ise Ġngiltere idi. Çünkü Ġngiltere Türkiye‟nin NATO yerine Orta Doğu‟da görev üstlenmesini düĢünüyordu. Bu konuyla ilgili olarak ABD‟nin teklifiyle Avam Kamarasında bir konuĢma yapan Ġngiltere DıĢ iĢleri Bakanı H. Morrison Ģunları söylemektedir: Orta Doğu‟nun savunmasıyla olan ilgisi dolayısıyla, BirleĢik Krallığın, bu bölgenin savunmasında Türkiye ile iĢbirliği yapmakta özel menfaati vardır. Orta Doğu Kara Kuvvetleri Komutanı General Robertson, bu amaçla Türkiye‟yi ziyaret etti ve Türk Genelkurmayı‟yla görüĢmeler yaptı. Türkiye‟de mevcut olan genel eğilim, hali hazırdaki savunma düzenlemelerinin yeterli olmadığı ve Türkiye‟nin… Batı‟nın savunmasına daha yakından bağlanması gerektiği Ģeklindedir… Biz Türkiye ile Batılı müttefikler arasındaki savunma bağların kuvvetlendirilmesini destekleriz. Ancak tek mesele bunun en iyi Ģekilde nasıl yapılabileceğidir. Bu konu sadece Avrupa‟yı değil, aynı zamanda Orta Doğu‟yu da
ilgilendiren karmaĢık bir takım askeri ve diğer sorunları da ortaya çıkarmaktadır89.
87 Sander, a.g.e., s. 76.
88 Gönlübol ve Diğerleri, a.g.e., s. 229.
89 Ömer Edip Kürkçüoğlu, Türkiye‟nin Arap Orta Doğu‟suna Karşı Politikası 1945-1970, Ankara
Demokrat Parti Hükümeti NATO‟ya tam üye olmayı düĢünüyordu ve Kore‟ye yardım çağrısına olumlu yanıt vermekle bunu elde edebileceğini düĢünmüĢtü ancak sonuç düĢündüğü gibi çıkmamıĢtı. Buna rağmen “ Akdeniz‟in savunulmasına ait gerekli planlama iĢlemleri ” ne katılmayı kabul etmenin yine NATO için bir basamak olduğunu düĢünüp Avrupa ve Amerika‟nın isteklerine zıt gitmek istememekteydi.
2. TÜRKİYE’NİN KORE’YE ASKER GÖNDERME KARARI