DEĞERLENDİRİLMESİ

Dil eşdeğerliği sağlandıktan sonra, ölçek konuyla ilgili olan uzmanların görüşüne sunularak anlaşılır ve anlamlı maddelerden oluşan bir uyarlama sağlanmaya çalışılmalıdır (14).

Türkçe formu oluşturulan ölçek uzman görüşüne sunulmuştur. Maddelerin hem dil ve kültür eşdeğerliği, hem de içerik geçerliliğini sınamak üzere uzman görüşüne başvurmada her madde için uzmanların maddelerin uygunluğunu 0-100 arası puanlar vererek değerlendirilmesini sağlayacak bir form kullanılmıştır. Her madde için uzmanların katılım yüzdeleri karşılaştırılmıştır. Uzman görüşü için bu araştırmada 4 anestezi uzmanın ve 2 algoloji yan dal uzmanının görüşü alınarak içerik geçerliliği değerlendirilmiştir.

Uzman görüşü sonucunda Kendall Uyuşum Katsayısı korelasyon testi yapılmıştır. Bu testin sonucuna göre Kendall’s W(a)=0.593, X2=67,652, p=0,000 olarak hesaplanmıştır. Bu katsayının (W) 0,05’den büyük olması 6 uzmanın görüşlerinin uyumlu olduğunu göstermektedir. Uzmanların görüşleri arasındaki uyum istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Uzmanların yaptığı değerlendirmeler ve önerileri sonucunda üzerinde görüş birliğine varılan ölçek araştırma örneklemine dahil edilmeyen 10 hastaya uygulanarak anlaşılabilirliği değerlendirilmiş ve ölçeğe son şekli verilmiştir.

4.3. KRONİK AĞRI KABUL FORMU’NUN GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK

ANALİZ SONUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Somut veya soyut özelliklerin ölçülmesinde kullanılan bir ölçeğin standart bir ölçme aracı olması gerekmektedir. Ölçeğin standardize olabilmesi ve sonrasında uygun bilgiler üretme yeteneğine sahip olması için ölçüm değerlerinin kararlılığının bir göstergesi olan ‘güvenirlik’ ve ölçmeyi amaçladığı özelliği doğru ölçebilme derecesinin göstergesi olan ‘geçerlik’ olarak tanımlanan iki temel özelliğe sahip olması gerekmektedir (14).

4.3.1. KRONİK AĞRI KABUL FORMU GEÇERLİK ANALİZLERİNİN

DEĞERLENDİRİLMESİ

Geçerlik, bir ölçeğin ölçmeyi amaçladığı özelliği, başka bir özellikle karıştırmadan doğru ölçebilme derecesidir (122).

4.3.1.1. KRONİK AĞRI KABUL FORMUNUN YAPI–KAVRAM GEÇERLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yapı-kavram geçerliği bir ölçeğin ilgili kavramsal yapının tümünü ölçme yeteneğini gösterir. Bir ölçeğin yapı geçerliğini değerlendirirken en sık faktör analizine başvurulur. Faktör analizi ölçekteki maddelerin farklı boyutlar altında gruplandırılıp gruplandırılamayacağını saptamak için yapılan istatistiksel bir işlemdir (14).

McCracken ve ark. (20) tarafından yapılan CPAQ’nun yapı geçerliği çalışmasında ölçek 4 alt boyuttan (activity engagement-aktiviteleri yerine getirme, pain willingness-ağrı gönüllülüğü, thought control-düşünce kontrolü, chronicity-kronikleşme) oluşuyordu. Çalışmanın sonucunda CPAQ revize edilerek 2 alt boyutlu 20 maddeli ölçek geliştirildi. Vowles ve ark. (112) tarafından yapılan çalışmada bu ölçek maddelerinin faktör yükleri 0,33 ile 0,78 arasında bulunmuş ve 2 alt boyutlu yapı desteklenmiştir.

Nicholas ve ark. (21) tarafından yapılan çalışmada ölçeğin 4 alt boyutu saptanmış, maddelerin faktör yükleri ise 0,81 ile 0,47 arasında bulunmuştur.

Ning ve ark.’nın (113) yaptıkları CPAQ’nun Çince geçerlik güvenirlik çalışmasında ölçeğin 2 alt boyuttan oluştuğu ve maddelerin faktör yüklerinin 0,85 ve 0,33 arasında olduğu, faktörlerin toplam varyansın %46,01’ini açıkladığını saptamışlardır.

Bernini ve ark. (116) yaptıkları KAKF’nun İtalyanca geçerlik güvenirlik çalışmasında ölçeğin 2 alt boyuttan oluştuğu, faktör yüklerinin 0,85 ile 0,33 arasında olduğu ve ölçeğin toplam varyansın %38,11’ini açıkladığını bulmuşlardır.

Rodero ve ark. (115) yaptıkları çalışmada CPAQ’nun İspanyolca geçerlik ve güvenirliği araştırılmış, ölçeğin 2 alt boyuttan oluştuğu, maddelerin faktör yüklerinin 0,79 ile 0,41 aralığında olduğunu ve faktörlerin toplam varyansın %40,77’sini açıkladığını saptamışlardır. Cho ve ark. (117) yaptıkları çalışmada CPAQ’nun Korece geçerlik ve güvenirliğini değerlendirmiş; ölçeğin 2 alt boyutlu olduğunu, maddelerin faktör yüklerinin 0,88 ile 0,34 arasında olduğunu ve faktörlerin toplam varyansın %43,43’ünü açıkladığını bulmuşlardır. Mesgarian ve ark. (119) CPAQ’nun Farsça geçerlik ve güvenirliğini araştırdıkları çalışmalarında, 4 alt boyutlu yapıyı desteklemiş; maddelerin faktör yüklerini 0,81 ile 0,42 aralığında bulmuşlardır. Faktörler toplam varyansın %40,5’ini açıklamaktadır.

Wicksell ve ark. (120) CPAQ’nun İsveç dilinde geçerlik ve güvenirliğini araştırmış ve 2 alt boyutlu ölçeğin madde faktör yüklerini 0,86 ve 0,40 aralığında bulmuşlardır. Bu çalışmada ise faktörler toplam yükün %50,5’ini açıklamaktadır.

KAKF’nun faktör yapısı temel bileşenleri analizi Principal Component (Temel Bileşenler) analizi ile Varimax rotasyonuna göre yapılmıştır. Açıklayıcı faktör analizinin sonucunda ölçek maddelerinin iki faktör altında toplandığı saptanmıştır. 5., 10. ve 19. maddeler dışında orijinal ölçek ile faktör ayrımları uyumlu bulunmuştur. Açıklayıcı faktör analizinde bu üç maddenin faktör yükleri her iki alt boyut için birbirine yakın değerlerde bulunmuştur. Bu nedenle, açıklayıcı faktör analizinde, orijinal ölçekten farklı olarak, diğer alt yapıda olmalarının ölçeğin yapı-kavram geçerliği açısından sorun teşkil etmeyeceği fikrini vermiştir. Maddelerin faktör yükleri ise 0,41 ve 0,79 değerleri arasındadır (Tablo 20).

İki faktör toplam varyansın %56,33’ünü açıklamaktadır. Faktörlerin açıkladıkları varyans yükleri sırasıyla; Faktör 1 için %47,74, Faktör 2 için ise 8,58’dir (Tablo 19) Ölçeğin yapı- kavram geçerliğine yönelik veriler literatürdeki verilerle uyumlu bulunmuştur (112,113,115,117,119,120).

4.3.2. KRONİK AĞRI KABUL FORMU GÜVENİRLİK ANALİZLERİNİN

DEĞERLENDİRİLMESİ

Güvenirlik, bir ölçme aracının farklı ölçümlerde birbiriyle tutarlı, duyarlı sonuçlar vermesidir. KAKF’nun güvenirliğine yönelik zamana karşı değişmezlik ve iç tutarlılık analizleri yapılmıştır.

4.3.2.1.KRONİK AĞRI KABUL FORMU’NUN ZAMANA KARŞI