Davanın Tarafları ve Ehliyet

Boşanma istemi ile birlikte aynı zamanda maddi tazminat istemi de söz konusu ise boşanma davasının tarafları aynı zamanda maddi tazminat isteminin de tarafı olacaktır. Böyle bir durumda hâkim öncelikle boşanmaya dair kararını verecek, tarafların boşanmalarına karar vermiş ise sonrasında maddi tazminat istemini değerlendirerek tazminat hakkında karar verecektir. Çünkü maddi tazminat daha önce de belirttiğimiz gibi boşanmanın sonucu ile sıkı sıkıya bağlıdır. Boşanma davası reddedilir veya ayrılığa karar verilir ise bu durumda TMK m. 174/I ‘de öngörülen tazminata da hükmedilemeyecektir.

Diğer taraftan maddi tazminat isteminin boşanma davası ile birlikte olması da şart değildir. Eğer boşanma ile birlikte maddi tazminat isteminde bulunulmamış, daha sonra ilgili zamanaşımı süresi içerisinde tazminat isteminde bulunulmuş ise artık yeni bir dava gündeme gelecektir. Her ne kadar maddi tazminat, boşanmadan ayrı bir davaya konu oluyorsa da, boşanmaya bağlı olduğu için tarafları ve dava ehliyeti aynıdır721_.

718 _{Özkan, s. 656.}

719 _{Aras, Aile Mahkemeleri, s. 159.} 720 _{Aras, Aile Mahkemeleri, s. 160.} 721 _{Dikmen, s. 379.}

168

Boşanma davası ancak eşler tarafından açılabilen bir davadır. Mutlak butlan davasında olduğu gibi Cumhuriyet savcısının, ilgililerin veya yasal temsilcilerin bu davayı açma hakkı yoktur722_{. Yine boşanmanın sonuçlarından olan maddi tazminat}

istemini de sadece eşler dava edebileceklerdir. Mirasçılar maddi tazminat istemi için

ayrı bir dava açamayacaklar fakat açılmış olan davaya devam edebileceklerdir.

5.4.1. Dava Ehliyeti

Boşanma davası açma hakkı, kişiye sıkı sıkıya bağlı haklardandır. Sınırlı ehliyetsizlerden olan “ayırt etme gücüne sahip kısıtlılar” kişiye sıkı sıkıya bağlı hakları kullanabilirler ve yasal temsilcilerinin iznine gerek olmadan bizzat boşanma davası açabilirler (TMK m. 16/I). Ayırt etme gücüne sahip kısıtlılar, boşanma davasını davacı olarak açabilecekleri gibi aleyhlerine açılan boşanma davasında da davalı sıfatıyla bizzat hareket edebilirler.

Diğer yandan ayırt etme gücüne sahip ergin olmayan kimse evlenmekle birlikte fiil ehliyetini kazanacağından dava ehliyetine de sahip olacaktır723_{. TMK’nın 11/II}

maddesinde “evlenme kişiyi ergin kılar” demek suretiyle henüz ergin olmayan kişinin evlenme ile ergin olacağı hüküm altına alınmıştır724_{. Böylece bu şekilde evlenen ve}

ergin olan kişinin fiil ve dava ehliyeti tam olacağından boşanma ve maddi tazminat davası açmak ve usul işlemlerini yürütmek için yasal temsilcinin rızasına ihtiyacı olmayacaktır725_.

Ayırt etme gücü olmayan tam ehliyetsiz kişiler ise evlenemeyeceği ve dava ehliyetleri de olmadığı için boşanma dolayısıyla maddi tazminat isteminde

bulunamayacaklardır726_{. Buna rağmen tam ehliyetsiz kişi evlenmiş ise şartları sağlaması}

kaydıyla maddi tazminata hak kazanabilecektir. Bununla birlikte davacı eş, evlendikten sonra akıl hastası olmuş ise tam ehliyetsiz eşi temsilen yasal temsilcisi tarafından

boşanma ve maddi tazminat davası açılabileceği kabul edilmektedir727_.

722 _{Dikmen, s. 379; Tekinay, s. 244; Akıntürk/Ateş, s. 277.}

723 _{M. Akif Tutumlu, Teorik ve Pratik Boşanma Yargılaması Hukuku, C.I, 2. Baskı, Ankara, 2009, s. 250.} 724 _{Akıntürk/Ateş, s. 63 vd.; Erdem, s. 50.}

725 _{Tutumlu, Boşanma Yargılaması, s. 250.} 726 _{Dikmen, s. 380.}

169 5.4.2. Davacı

Daha önce de belirttiğimiz gibi boşanma davası açmaya hakkı olan eş açmış olduğu dava ile birlikte maddi tazminat isteminde bulunabilecektir. Maddi tazminat isteminde bulunan davacının bu isteminin kabul edilebilmesi için boşanmada kusursuz veya daha az kusurlu olması gerekmektedir (TMK m. 174/I). Daha açık bir ifade ile burada davacı, kusursuz veya daha az kusurlu taraftır. Yine boşanmadan sonra açılan maddi tazminat davasında da aynı esas geçerlidir. Gerek boşanma davası içerisinde gerekse boşanma davasından sonra açılan maddi tazminat davasında davacı tarafın diğer tarafa göre daha fazla kusura sahip olması halinde maddi tazminat istemi reddedilecektir. Davalı durumundaki eş de eğer karşılık dava olarak boşanma davası

açmış, maddi tazminat isteminde bulunmuş ise bu durumda davacı eş aynı zamanda davalı taraf olacaktır.

Boşanma ve maddi tazminat davasının devamı sırasında eşlerden birinin diğer eşin yaralaması sonucu hayatını kaybetmesi ve ölen eşin mirasçılarının davacı sıfatı ile davaya etmesi neticesinde, mirasçıların ölen eşin hastane masraflarını “mevcut menfaatlerin ihlali” gerekçesi ile maddi tazminat başlığı altında isteyebilmesi düşüncesini taşımaktayız. Burada mirasçılar davacı sıfatı ile her ne kadar haksız fiil sonucu bir zarar ortaya çıkmış ise de boşanma ve maddi tazminat davası devam ettiği için kusur da ispatlandığı takdirde hastane masraflarını davalı eşten maddi tazminat olarak isteyebilmelidirler. Aksi durumda eş, diğer eş yüzünden boşanma davası açmadan ve maddi tazminat isteyemeden hayatını kaybeder ise bu durumda boşanma davası açılmadığı ve maddi tazminat isteminde bulunulmadığı için artık mirasçılar boşanmada maddi tazminat isteminde bulunamayacaklardır. Pek tabii genel hükümler çerçevesinde istem haklarının da saklı olduğu unutulmamalıdır.

5.4.3. Davalı

Boşanma davası ile birlikte istenen maddi tazminatta davalı, boşanmaya sebep olan kusurlu eş olacaktır. Boşanma davasından sonra açılan maddi tazminat davasında da aynı kural geçerlidir. Diğer yandan kusursuz eş maddi tazminat için gerekli olan şartlardan kusurlu olma şartını sağlamadığından aleyhine tazminat davası açılamayacaktır. Ayrıca davacıya göre daha az kusurlu olan veya davacı ile eşit kusurlu

170

olan eşten de maddi tazminat istenemeyecektir. Kusursuz veya daha az kusurlu eş davalı gösterilerek dava açılmış ise bu durumda mahkeme tazminat isteminin reddine karar verecektir.

Davalı durumundaki eş de eğer karşılık dava olarak boşanma davası açmış maddi tazminat isteminde bulunmuş ise açmış olduğu bu karşılık davada hem davalı hem de davacı durumunda olacaktır.

5.5. Diğer Usul Hükümleri