DıĢadönük Tipler

1.2.3.1.DıĢadönük DüĢünsel Tip

Dış dünyayı düşüncelerini yönlendirecek bir araç olarak kullanan, duygularının etkisinden kurtulmak için hislerini bastıran ve davranışlarının objektif olduğunu düşünen tip, dışadönük düşünsel tiptir. Karşılaştığı herhangi bir probleme pratik çözümler üretebilen bu tipin temel özelliği sağlam bir görev anlayışı ile dış dünyayı keşfetme ve elde ettiği veriler ışığında nesneler dünyasını anlatan ve açıklayan teoriler ortaya koymaktır. Bu bağlamda değerlendirildiğinde bu tip, bilim adamının taşıdığı özelliklere sahiptir. Soğuk ve katı tavırlar sergileyerek, kişisel ilişkileri geri planda tutan bu tip diğer insanlara karşı ilgisiz davranmaktadır. Bu tip genel olarak kadınlardan çok erkekler arasında görülmektedir. Dışadönük düşünsel tipin gölge

86

yönü içedönük duygusal tiptir. Birey bilinçaltında yer alan duygusal fonksiyon nedeniyle bastırdığı arkaik duyguları bilinç düzeyine çıkarabilmektedir. Düşünsel yönü ağır bastığı için duygularını bastırmayı tercih eden dışadönük düşünsel tip istikrarlı bir şekilde herhangi dini veya siyasi görüşe bağlanmakta zorlanmaktadır. (Sambur, 2005: 140) Dışadönük düşünsel tipin özelliklerine sahip olması nedeniyle Charles Darwin bu tip için örnek verilebilir. (Fordham, 2015: 46)

Jung dışadönük düşünsel tipin libidinal enerjisinin tam anlamıyla düşünceye yönelik olduğunu şu sözlerle açıklamaktadır:

“Çözümleme (analiz) yaptığı zamanlarda bile yapıcıdır, çünkü çözümlemenin ötesinde hep yeni bir devam yoluna doğru ilerlemektedir. Her türlü durumda hiçbir zaman bütünüyle yıkıcı ve zarar verici olmaması, yıkılan bir değerin yerine sürekli yenisini koyması onun karakter özelliğidir. Bu nitelik, „düşünen tip‟in enerjisinin aktığı ana kanalın düşünce olduğu gerçeğinden kaynaklanmaktadır.” (Fordham, 2015: 48)

1.2.3.2. DıĢadönük Duygusal Tip

Jung‟a göre çevresiyle kolay iletişime geçebilen, sürekli yeni tecrübeler ve ilişkiler peşinde olduğu için değişik şartlara kolaylıkla uyum sağlayabilen tiptir. Bu tip kurmuş olduğu sosyal ilişkilerde uyumlu ve neşeli tavırları nedeniyle çevresi tarafından aranılan tiptir. Jung‟a göre bu tip genel olarak erkeklerden çok kadınlarda görülmektedir. Jung bu tip sınıflandırmasına dâhil ettiği bireylerin duygusal yönlerini sosyal ilişkilerinde abartılı bir şekilde yansıtmalarını soğuk, materyalize olmuş ve güvenilmez olarak nitelendirmiştir. Dışadönük duygusal tipin gölge yönü içedönük düşünsel tiptir. Düşünceleri bilinçaltında bastırılan bu tipin düşünce yönü gelişim gösterememiş, sığ, kaba ve temelsizdir. Dışadönük duygusal tip dışadönük düşünsel tipin aksine bağlanmayı tercih ettiği için herhangi bir ideolojiyi, dini veya özel değerler sistemini fanatiklik derecesinde benimseyebilmekte ve aşırı davranışlar sergileyebilmektedir. (Sambur, 2005: 141)

Jung‟a göre genel anlamda kadın bireylerde görülen dışadönük duygusal tip evlilik ile belirgin bir hâl almaktadır. Kendisine uygun bir eş seçerek başlayan evlilik hayatı sayesinde kişisel ilişkilere önem veren, genel anlamda yol yordam bilen, olumsuz

87

durumlar karşısında çözüm arayışı içerisinde tavırlar sergileyebilen bu tip sosyal yaşantı ve aile yaşantısını meydana getiren ve sürdüren tiptir. Çevresine karşı duyarlı, yardımsever, sempatik tavırlarıyla dikkat çeken bu tip sıcakkanlı ve insancıldır. Bu tipe sahip bireylerin bazıları yapmacık ve içtenlikten yoksun tavırlar da geliştirebilmekte ve çevresi tarafından sıcaklığını yitirmiş ve güven duygusu vermeyen bir tip olarak nitelendirilmiştir. (Fordham, 2015: 51- 52)

1.2.3.3. DıĢadönük Duyusal Tip

Jung‟a göre karşılaştığı her türlü durumu ve nesneyi duyusal haz eksenli ele alan, düşünce ve amaç gibi kavramlara zihin dünyasında yer vermeyerek duyularına hitap eden somut nesnelere önem veren tip dışadönük duyusal tiptir. Arayış ve keşfetme arzusu ile yeni yerler, insanlar ve durumlar görme düşüncesi içerisinde olan bu tipin en temel özelliği keşfettiği yeniliklere karşı anlama isteği geliştirmemiş olmasıdır. Duyularının kontrolünde hayatını sürdüren bu tip için an önemlidir ve anı yaşayıp tadını çıkarmak gerekmektedir. Somut nesnelere önem vermesiyle bağlantılı olarak bu davranış tipine sahip birey dış görünüş, yeme içme gibi konularda oldukça titiz davranmaktadır. Dışadönük duyusal tipin gölge yönü içedönük sezgisel tiptir. (Sambur, 2005: 142)

1.2.3.4. DıĢadönük Sezgisel Tip

Dış dünya ile ilişkilerinde sezgi fonksiyonunu temel alarak duygu, düşünce ve duyu fonksiyonlarını baskı altına alan, sistemli düşünce gelişimi yerine sezgileri doğrultusunda kararlar veren ve çok sık karar değiştiren tip dışadönük sezgisel tiptir. Bu tip dış dünyada yer alan nesnelerin ne olduğundan çok o nesne ile neler yapılacağına dair çalışmalar yürütmektedir. Karşısına çıkabilecek fırsatları önemseyen ve geniş önsezi yeteneğine sahip olan dışadönük sezgisel tip karşısına çıkan fırsatları değerlendirmek konusunda başarılı bir tutum sergilemektedir. Bu tip sınıflandırmasına dâhil edilebilecek bireyler genel anlamda siyaset ve ticaret alanlarında görülmektedir. Yaratıcı bir karaktere sahip olan bu tip sahip olduğu fikirleri anlık kararlarla değiştirebilecek cesarete sahip, macera arayışı içerisinde, cesur bir tiptir. Sahip olduğu macera arayışı özelliği nedeniyle başlamış olduğu işleri sonlandırma konusunda başarılı olamayan dışadönük sezgisel tipin gölge yönü içedönük duyusal tiptir. Sezgileri ile hareket etmesi nedeniyle fiziksel

88

gereksinimlerinin farkına varamadığı için bazı sorunlar ile karşı karşıya kalan bu tip bilinçaltında yer alan içedönük duyusal işlevlerin etkisiyle fobiler geliştirebilmekte veya zihinsel anlamda sağlıksız fikirlere sahip olabilmektedir. (Sambur, 2005: 141- 142)

Jung‟a göre dışadönük sezgisel tip bilinen, kalıplaşmış veya toplumun bazı kesimleri tarafından kabul edilerek yerleşmiş, gelenekselleşmiş fikir ve düşünceleri benimsemeyerek yenilik arayışı içerisine girmektedir. Herhangi bir dinî olgu veya yasa bu tip için kutsallık ifade etmemekte, kendine özgü bir ahlak anlayışı içerisinde bu tip hayatını sürdürmektedir. Dışadönük sezgisel tipin karşı karşıya kaldığı en önemli sorunlardan biri ektiğini biçememesidir. Çevresi onun çalışmalarının olumlu yönleri ile ilgilenip faydalanırken dışadönük sezgisel tip hayatını olasılıklar peşinde tüketmektedir. Bu özelliklere sahip bireyler evliliği hayatı hapishaneye dönüştürecek bir durum olarak değerlendirirken böyle bir eşe sahip olan birey ise dışadönük sezgisel tipin davranışlarından memnun olduğunu ve bu özelliklere sahip bireyin hayata bakışının macera eksenli olması nedeniyle hayatlarının sıkıcı olmadığını dile getirmektedir. Dışadönük sezgisel tipin özelliklerine sahip bireyler genel anlamda gerçekler dünyası olarak adlandırılan, somut yani hayali olmayan konularla ilgilenmektedirler. (Fordham, 2015: 55)

89 2.BÖLÜM: NAZAN BEKĠROĞLU’NUN ROMAN VE

HĠKÂYELERĠNDE JUNG TĠPOLOJĠSĠ