Grup faaliyetlerinden dolayı, borç ve sermaye piyasası fiyatlarındaki, döviz kurları ile faiz oranlarındaki değişimlerin etkileri dahil çeşitli finansal risklere maruz kalmaktadır. Grup’un toptan risk yönetim programı, finansal piyasaların öngörülemezliğine odaklanmakta olup, Grup’un finansal performansı üzerindeki potansiyel olumsuz etkilerin en aza indirgenmesini amaçlamıştır.
Kredi riski
Kredi riski, nakit ve nakit benzeri değerlerden, bankalarda tutulan mevduatlardan ve tahsil edilmemiş alacakları kapsayan kredi riskine maruz kalan müşterilerden oluşmaktadır.
Finansal varlıkların sahipliği karşı tarafın sözleşmeyi yerine getirememe riskini beraberinde getirir.
Ticari alacakların önemli bir kısmı yurtiçi ve yurtdışı ilişkili satış şirketlerinden oluşmaktadır. Yurtiçi satıştan alacakların kredi riski ilişkili satış şirketi tarafından yüklenildiğinden dolayı risk oluşmamaktadır. Yurtdışı satıştan alacaklar ise yurtdışı Eximbank sigortası ile garanti altına alınmaktadır. Yurtdışı satıştan alacaklarda Eximbank sigorta kapsam dışında kalanlarda ise bedelin peşin tahsili veya banka teminatı yoluyla risk azaltılmaktadır.
Grup’un vadesi geçmiş ancak değer düşüklüğüne uğramamış ilişkili taraflar dahil alacaklarının vadesinin üzerinden geçme süreleri dikkate alınarak hazırlanan yaşlandırma tablosu aşağıdaki şekildedir:
Ticari Alacaklar
Diğer Alacaklar
Ticari Alacaklar
Diğer Alacaklar
Vadesi üzerinden 1-30 gün geçmiş 7.027.008 - 4.237.262
-Vadesi üzerinden 1-3 ay geçmiş 4.344.831 - 3.060.013
-Vadesi üzerinden 3-12 ay geçmiş 1.685.724 - 1.406.233
-Vadesi üzerinden 1-5 yıl geçmiş 1.085.681 - 95.470
-Vadesini 5 yıldan fazla geçmiş 316.165 - -
-Teminat, vs ile güvence
altına alınmış kısmı* (306.254) - (1.996.899)
-14.153.155 6.802.079
31 Aralık 2011 31 Aralık 2010
Diğer İlişkili Diğer İlişkili Bankalardaki Türev
31 Aralık 2011 Taraf Taraf Taraf Taraf Mevduat Araçlar
Raporlama tarihi itibariyle maruz kalınan
azami kredi riski (A+B+C+D+E) (1) 32.783.106 116.402.272 13.206.391 - 36.894.468
- Azami riskin teminat, vs ile
güvence altına alınmış kısmı (467.491) - - - -
-A. Vadesi geçmemiş ya da değer düşüklüğüne uğramamış finansal varlıkların
net defter değeri (2) 29.712.137 105.320.086 13.206.391 - 36.894.468
-B. Koşulları yeniden görüşülmüş bulunan,
aksi takdirde vadesi geçmiş - - -
-C. Vadesi geçmiş ancak değer düşüklüğüne
uğramamış varlıkların net defter değeri (6) 3.070.969 11.082.186 - - -
- Teminat, vs ile güvence altına alınmış kısmı (306.254) - - - -
-D -Değer düşüklüğüne uğrayan varlıkların
net defter değerleri (4) - - -
- Vadesi geçmiş (brüt defter değeri) 4.772.405 1.758.189 - - -
-Değer düşüklüğü (-) (4.772.405) (1.758.189) - - -
- Net değerin teminat, vs ile güvence
altına alınmış kısmı* - - -
- Vadesi geçmemiş (brüt defter değeri) - - -
- Değer Düşüklüğü (-) - - -
- Net değerin teminat, vs ile güvence
altına alınmış kısmı - - -
-E. Bilanço dışı kredi riski içeren unsurlar - - -
Ticari Alacaklar Diğer Alacaklar
Diğer İlişkili Diğer İlişkili Bankalardaki Türev
31 Aralık 2010 Taraf Taraf Taraf Taraf Mevduat Araçlar
Raporlama tarihi itibariyle maruz kalınan
azami kredi riski (A+B+C+D+E) (1) 18.299.354 91.919.388 8.786.183 - 11.771.015 275.176
- Azami riskin teminat, vs ile
güvence altına alınmış kısmı (1.996.899) - - - -
-A. Vadesi geçmemiş ya da değer düşüklüğüne uğramamış finansal varlıkların
net defter değeri (2) 13.847.859 87.571.905 8.786.183 - 11.771.015 275.176
B. Koşulları yeniden görüşülmüş bulunan,
aksi takdirde vadesi geçmiş - - -
-C. Vadesi geçmiş ancak değer düşüklüğüne
uğramamış varlıkların net defter değeri (6) 4.451.495 4.347.483 - - -
- Teminat, vs ile güvence altına alınmış kısmı (1.996.899) - - - -
-D -Değer düşüklüğüne uğrayan varlıkların
net defter değerleri (4) - - -
- Vadesi geçmiş (brüt defter değeri) 1.105.295 1.668.299 - - -
-Değer düşüklüğü (-) (1.105.295) (1.668.299) - - -
- Net değerin teminat, vs ile güvence
altına alınmış kısmı* - - -
- Vadesi geçmemiş (brüt defter değeri) - - -
- Değer Düşüklüğü (-) - - -
- Net değerin teminat, vs ile güvence
altına alınmış kısmı - - -
-E. Bilanço dışı kredi riski içeren unsurlar - - -
Ticari Alacaklar Diğer Alacaklar
DÜZEYİ (Devamı) Likidite riski
İhtiyatlı likidite riski yönetimi, yeterli ölçüde nakit ve menkul kıymet tutmayı, yeterli miktarda kredi işlemleri ile fon kaynaklarının kullanılabilirliğini ve piyasa pozisyonlarını kapatabilme gücünü ifade eder.
Grup Yönetimi, likidite riskini belirlemek amacı ile haftalık, aylık ve 4 aylık nakit planları yapmaktadır. Grup, faaliyet nakdi yeterliliğini, faaliyet nakdinin faiz ödeme gücü, faaliyet karının faiz ödeme gücü, faaliyet nakit yaratma düzeyi alt başlıklarında aylık olarak analiz etmekte derecelendirmekte ve gerekli tedbirleri almaktadır.
31 Aralık 2011 ve 31 Aralık 2010 tarihi itibarıyla Grup’un finansal yükümlülüklerinin vadelerine göre analizi aşağıdaki gibidir:
Kayıtlı
Sözleşme
uyarınca 3 aydan 3-12 ay 1-5 yıl 5 yıldan
2011 değeri nakit akışı kısa arası arası uzun
Türev olmayan
finansal yükümlülükler
Banka kredileri 339.138.635 359.218.415 84.033.931 197.337.562 77.846.922
-Ticari ve ilişkili taraflara borçlar 140.940.253 142.786.209 142.786.209 - -
-Diğer borçlar 11.844.222 11.844.222 11.844.222 - -
-Diğer kısa vadeli yükümlülükler 11.779.287 11.779.287 11.779.287 - -
-503.702.397 525.628.133 250.443.649 197.337.562 77.846.922
-Sözleşme
Kayıtlı uyarınca 3 aydan 3-12 ay 1-5 yıl 5 yıldan
2010 değeri nakit akışı kısa arası arası uzun
Türev olmayan
finansal yükümlülükler
Banka kredileri 255.081.912 270.969.658 20.626.559 56.475.176 186.224.165 7.643.758
Ticari ve ilişkili taraflara borçlar 90.342.421 90.748.609 89.749.462 999.147 -
-Diğer borçlar 8.536.867 8.536.867 8.536.867 - -
-Diğer kısa vadeli yükümlülükler 8.398.014 8.398.014 8.398.014 - -
-362.359.214 378.653.148 127.310.902 57.474.323 186.224.165 7643758
DÜZEYİ (Devamı) Fonlama riski
Mevcut ve muhtemel borç yükümlülüklerini fonlama riski, fonlama imkanı yüksek borç verenlerden yeterli fonlama taahhütlerinin sağlanması yoluyla yönetilmektedir.
Faiz oranı riski
Grup Yönetimi, faiz oranına duyarlı varlık ve yükümlülüklerinin vadelerini dengelemek suretiyle oluşan doğal tedbirlerle yönetme prensibi çerçevesinde, faiz doğuran varlıklarını vadeli mevduat gibi kısa vadeli yatırım araçlarında değerlendirmektedir. Kredi faizlerinde ise ihracat taahhütlü krediler kullanarak faiz oranlarında avantaj sağlamaktadır. Ayrıca uzun vadeli ve dönem sonu faiz ödemeli krediler kullanarak faiz oranı değişim riski azaltılmaktadır. Grup ağırlıklı olarak kısa vadeli Eximbank kredileri kullanmaktadır.
Grup’un faiz oranına duyarlı finansal araçlarını gösteren tablo aşağıdaki gibidir:
2011 2010
Sabit faizli finansal araçlar
Nakit ve nakit benzerleri 26.454.582
-Finansal borçlar 339.138.635 255.081.912
Değişken faizli finansal araçlar bulunmamaktadır.
Döviz kuru riski
Grup, yurt dışındaki müşterileri ile ticari faaliyetlerde bulunması sebebiyle döviz cinsinden borçlu veya alacaklı bulunulan meblağların TL’ye çevrilmesinden dolayı kur değişiklerinden doğan döviz kuru riskine maruz kalmaktadır. Grup kur riski ve net parasal pozisyonunu düzenli raporlama ve toplantılarla aylık olarak takip etmektedir. Yabancı iştiraklerin yabancı para aktif/ pasifleri fonksiyonel para birimine göre değerlendirilmektedir.
Yabancı para pozisyonu
Aşağıdaki tablo 31 Aralık 2011 ve 31 Aralık 2010 tarihleri itibarıyla Grup’un yabancı para pozisyonu riskini özetlemektedir. Grup tarafından tutulan yabancı para varlıkların ve borçların kayıtlı tutarları yabancı para cinslerine göre aşağıdaki gibidir:
Yabancı para pozisyonu (Devamı)
31 Aralık 2011 TL Karşılığı ABD Doları Avro İngiliz Sterlini Diğer TL karşılığı
Varlıklar:
Hazır değerler 17.186.314 8.448.836 500.791 1.191 -İlişkili taraflardan alacaklar 52.187.236 3.376.574 14.988.626 3.147.076 3.875.388 Ticari alacaklar 5.741.095 7.110 2.342.985 644 -Diğer dönen varlıklar 60.445 32.000 - -
-75.175.090
11.864.520 17.832.402 3.148.911 3.875.388 Yükümlülükler:
Kısa vadeli finansal borçlar 257.489.227 33.714.875 77.506.540 1.506.588 -Uzun vadeli finansal borçlar 67.530.341 - 27.633.334 - -Ticari borçlar 10.316.940 650.055 2.904.776 682.331 35.201 İlişkili taraflara borçlar 1.927.744 373.649 215.124 238.683 719.853 Kısa vadeli borç karşılıkları 1.552.320 - 478.161 131.570
-338.816.572
34.738.579 108.737.935 2.559.172 755.054 Net yabancı para pozisyonu (263.641.482) (22.874.059) (90.905.534) 589.739 3.120.335 Hedge edilen toplam varlık tutarı - - - - -Hedge edilen toplam yükümlülük tutarı - - - - -Bilanço dışı türev araçların net
varlık/(yükümlülük) pozisyonu - - - - -Net yabancı para pozisyonu (263.641.482) (22.874.059) (90.905.534) 589.739 3.120.335 Döviz Hedge’i için Kullanılan
Finansal Araçların Toplam Gerçeğe Uygun Değeri - - - - -İhracat 203.912.258 9.656.184 65.522.265 8.758.787 33.092.976 İthalat 82.212.517 22.780.395 12.938.559 2.592.862 653.296
Yabancı para pozisyonu (Devamı)
31 Aralık 2010 TL Karşılığı ABD Doları Avro İngiliz Sterlini Diğer TL karşılığı
Varlıklar:
Hazır değerler 242.017 39.865 84.799 2.772
-İlişkili taraflardan alacaklar 48.314.121 3.600.757 15.457.279 3.742.286 2.135.017
Ticari alacaklar 5.326.031 1.351 2.598.185 -
-53.882.169
3.641.973 18.140.263 3.745.058 2.135.017 Yükümlülükler:
Kısa vadeli finansal borçlar 87.522.707 5.467.157 38.579.777 6.975 -Uzun vadeli finansal borçlar 164.311.550 19.800.000 63.500.000 1.500.000 -Ticari borçlar 31.279.547 565.740 13.997.524 678.746 101.334 İlişkili taraflara borçlar 6.727.823 835.102 1.874.983 67.329 1.433.906 Kısa vadeli borç karşılıkları 247.855 113.046 - 30.599
-290.089.481
26.781.045 117.952.284 2.283.649 1.535.240 Net yabancı para pozisyonu(*) (236.207.313) (23.139.072) (99.812.021) 1.461.409 599.777 Hedge edilen toplam varlık tutarı 12.294.600 - 6.000.000 - -Hedge edilen toplam yükümlülük tutarı - - - - -Bilanço dışı türev araçların net
varlık/(yükümlülük) pozisyonu 12.294.600 - 6.000.000 - -Net yabancı para pozisyonu (223.912.713) (23.139.072) (93.812.021) 1.461.409 599.777 Döviz Hedge’i için Kullanılan
Finansal Araçların Toplam Gerçeğe Uygun Değeri 275.176 - 134.291 - -İhracat 176.304.249 12.421.432 59.211.428 8.790.380 14.773.875 İthalat 57.921.465 14.906.561 13.248.547 2.959.470 659.334
DÜZEYİ (Devamı)
Aşağıdaki tabloda 31 Aralık 2011 ve 31 Aralık 2010 tarihleri itibarıyla Grup’un bilançosundaki net döviz pozisyonunun döviz kurlarındaki değişimlerle ulaşacağı durumlar özetlenmiştir. Grup, ağırlıklı olarak Avro ve ABD Doları cinsinden kur riskine maruz kalmaktadır.
Yabancı paranın Yabancı paranın Yabancı paranın Yabancı paranın 31 Aralık 2011 değer kazanması değer kaybetmesi değer kazanması değer kaybetmesi ABD Doları’nın TL karşısında %10
değişmesi halinde
ABD Doları net varlık/(yükümlülüğü) (4.320.681) 4.320.681 - -ABD Doları riskten korunan kısım - - -
-ABD Doları net etki-gelir/(gider) (4.320.681) 4.320.681 - -Avro’nun TL karşısında %10
değişmesi halinde
Avro net varlık/(yükümlülüğü) (22.215.494) 22.215.494 15.563.113 (15.563.113) Avro riskten korunan kısım - - -
-Avro net etki-gelir/(gider) (22.215.494) 22.215.494 15.563.113 (15.563.113)
Yabancı paranın Yabancı paranın Yabancı paranın Yabancı paranın 31 Aralık 2010 değer kazanması değer kaybetmesi değer kazanması değer kaybetmesi ABD Doları’nın TL karşısında %10
değişmesi halinde
ABD Doları net varlık/(yükümlülüğü) (3.577.300) 3.577.300 -
-ABD Doları riskten korunan kısım - - -
-ABD Doları net etki-gelir/(gider) (3.577.300) 3.577.300 - -Avro’nun TL karşısında %10
değişmesi halinde
Avro net varlık/(yükümlülüğü) (20.452.481) 20.452.481 13.633.426 (13.633.426) Avro riskten korunan kısım 1.229.460 (1.229.460) -
-Avro net etki-gelir/(gider) (19.223.021) 19.223.021 13.633.426 (13.633.426)
Kar/Zarar Özkaynaklar
Kar/Zarar Özkaynaklar
DÜZEYİ (Devamı) Sermaye risk yönetimi
Sermayeyi yönetirken Grup’un hedefleri, ortaklarına getiri, diğer hissedarlara fayda sağlamak ve sermaye maliyetini azaltmak amacıyla en uygun sermaye yapısını sürdürmek için Grup’un faaliyette bulunabilirliğinin devamını korumaktır.
Sermaye yapısını korumak veya yeniden düzenlemek için Grup ortaklara ödenecek temettü tutarını belirler, yeni hisseler çıkarabilir ve borçlanmayı azaltmak için varlıklarını satabilir.
Grup sermaye risk yönetimini, genel finansal durum, kısa vadeli bilanço likiditesi ve net finansal borç düzeyi alt başlıklarında aylık takip ederek finansal risk analizi yapmaktadır.
31 Aralık 2011 ve 31 Aralık 2010 tarihleri itibarıyla net borç / (özkaynaklar + net borç) oranı aşağıdaki gibidir:
2011 2010
Toplam finansal yükümlülükler 339.138.635 255.081.912
Nakit ve nakit benzerleri (36.981.131) (11.922.622)
Ertelenen vergi yükümlülüğü (17.808.172) (18.124.602)
Net borç 284.349.332 225.034.688
Özkaynaklar 75.173.202 91.000.778
Ana ortaklık dışı paylar 4.461.196
-Özkaynaklar+net borç 363.983.730 316.035.466
Net borç / (Özkaynaklar+net borç) oranı %78 %71
DİPNOT 29 - FİNANSAL ARAÇLAR