7. 1 Sor unl ar
Daha önce yapıl an değerlendir mel er ı Ģı ğı nda böl gede mevcutt a yer al an ve i Ģl eyen t opl u t aĢı ma sist e mi ni n sorunl arı ve aksaklı kl arı genel baĢlı kl ar il e t espit edil meye çalıĢıl mıĢtır. Belirlenen sor unl ara, belirli il keler çerçevesi nde çözü m üretil mesi hedefl en mekt edir.
Me vcut siste mi n büyük bir kıs mını l asti k t ekerlekli t opl u t aĢı ma siste mleri ol uĢt ur makt adır.
Raylı siste mler kentiçi t opl u t aĢı mada ol ması gerekti ği kadar et ki nli k sağl aya ma mı Ģtır.
ÇalıĢ ma al anı na, kentin bir çok nokt ası ndan doğr udan ot obüs hattı bul un makt adır.
Topl u taĢı ma siste mi içerisi nde akt ar ma siste mi geliĢtirile me miĢtir.
Belirli durakl arda yol cu biri kmesi nden dol ayı, durak önl eri nde uzun ot obüs kuyr ukl arı ol uĢ makt adır.
Ot obüs peron ve depo alanl arı yet ersiz kal makt adır.
Zirve saatlerde aynı za man dili mleri nde çok sayıda ot obüsün hareket et mesi trafi kt e yı ğıl mal ara neden ol makt adır.
Me ki k hat uygul a mal arı yet ersiz kal makt adır.
Si ste m i çerisi nde t ürler ve hatlar arası akt ar ma uygul a mal arı kullanı cılar i çi n cazi p değil dir.
Bi r çok ot obüs hattı nı n güzer gahl arı çakıĢ makt adır.
Kull anı cılar, bir t ürden veya hattan di ğeri ne geçiĢ esnası nda çeĢitli fi ziki engell er ile karĢıl aĢ makt adırl ar.
7. 2 Ġl kel er
Yukarı da genel baĢlı klar hali nde t espit edilen sor unl ara üretilecek çözü m alternatifleri ol uĢt urul urken aĢağı da belirtilen il keler göz önünde bul undur ul muĢt ur. Pl anl anan raylı sist e m yatırı mları nı n gerçekleĢtiril mesi il e ot obüs hatl arı bu siste mlere göre düzenl enecektir.
Akt ar ma Mer kezl eri projel eri ni n uygul anması zorunl ul ukt ur.
Tü m t opl u t aĢı ma siste mi akt ar ma mer kezleri ile bağl antılı ol arak düzenl e meli dir.
Akt ar ma kullanı cılar i çin ek bir mali yet veya za man kaybı veya fi zi ki engell er ol uĢt ur ma malı dır.
Kull anı cılar, t opl u t aĢı ma siste mi ne iliĢki n za man çi zel gesi, güzer gahl ar ve alternatifler ile il gili olarak düzenli, eksi ksi z ve anl aĢılabilir sadelikt e bil gil endiril medir.
Akt ar ma siste mi prati kte kar maĢı k ol ma malı ve kullanı cıları sı nırla mal arı dır. Mü mkün ol duğu kadar tek bilet uygul a ması na geçil meli ve kullanı cıları n
akt ar ma sayısı sı nırlandırıl ma malı dır.
Yüksek yoğunl ukt a yapılaĢ mıĢ al anl arda ve eğiml i böl gel erde küçük araçl ar kull anıl malı dır.
Kull anı cıları n yür üme güzergahl arı ndaki konf or koĢulları yükseltil meli. Ot obüs hatları nı n güzergahl arı nda ve za man çizel gel eri nde gününün ve
haft anı n belir za manl arı nda değiĢi k uygul a mal ara gi dilebil meli. Uzun ve çok duraklı güzer gahl ardan kaçı nıl malı.
Hatl arı n güzer gahl arı parçal anmalı ancak za man ve mekan açısı ndan birbirini ta ma ml ayabil meli dir.
Belirli hatlar içi n zirve saatlerde güzer gah esnekli ği bul unmalı dır. Si ste me anlı k müdahal eler de bul unul abili nmeli.
7. 3 Yönt e m
ÇalıĢ ma al anı kapsa mı nda yer al an ot obüs hatları, daha önce belirlenen gr upl ar dahili nde i ncel enmekt edir. Mevcut siste mde yer al an sor unl ara yukarı da belirtilen il kel er doğr ult usunda çözü m önerileri geliĢtiril miĢtir. Bu önerilerde özellikl e pl anl an ul aĢı m yatırı mları di kkate alı nmıĢ ve bu siste mler ile birli kt e çözü ml er üretil miĢtir. Raylı siste m güzer gahl arı doğr ult usunda yer al an ot obüs hatl arı genel de kal dırıl ması yol una gi dil miĢtir. Ancak bu hatl ar zirve saatlerde kı s men çalıĢtırılabilir. Bu ancak uygul a ma sonrası nda yapılan t espitl er doğr ult usunda belirl enebil ecektir.
Akt ar ma uygul a mal arı na önceli k veril miĢ, aktar ma mer kezl eri di kkate alı narak düzenl enmiĢtir. Ancak akt ar ma uygul a mal arı nın kull anı cılar i çi n geliĢtiril miĢ bir yönt e m ol duğu unut ulma malı dır. Bu nedenl e akt ar ma kült ürünün kull anı cıl ara beni msetil ebil mesi i çi n gerekli sosyal ve ekonomi k politi kal arı n i dare ve i Ģl et meci kur uml ar t arafı ndan geliĢtiril mesi gerek mekt edir. Ancak bu koĢull ar altı nda veri mli ve sürdür ül ebilir bir t oplu taĢı ma siste mi geliĢtirilmi Ģ ol acaktır.
7. 4 Öneri Düzenl e mel er
Bu böl ümde yapıl an düzenl e me önerileri, daha önceden belirlenen gr upl ardan yol a çı kılarak yapıl mıĢtır. Tüm bu düzenl e mel er böl gede pl anl anan ul aĢı m yatırı mları nı n gerçekl eĢtiril mesi üzeri ne kur ul muĢt ur. Bu yatırıml ar;
ġi Ģli ve Meci di yeköyde bul unan 5 adet Akt arma Mer kezi ( KuĢt epe, ġi Ģli Mer kez, Ali Sa mi Yen, 4. Levent ve Ayazağa Akt ar ma Mer kezl eri)
4. Levent- Taksi m Metro Hattı nı n Yeni kapı’ya ve Ayazağa’ ya uzun ması, Taksi m- Kabat aĢ Füni küler Hattı
7. 4. 1 ġi Ģli Mer kez Çı kı Ģlı Hatlar
Me vcutt a ġi Ģli TaĢıtlar Dur ağı ( Cevahir AlıĢveriĢ Mer kezi önü) kal kıĢlı ol an bu hatları n KuĢt epe Akt arma Mer kezi’ni kull anması öngör ül mekt edir. Bu hatl arı n güzer gahl arı nı n çok uzun ol ması ve çok sayı da yerl eĢi m biri mine hit ap et mesi nden dol ayı bazı ol umsuzl uk içer mekt edir.
Bu kapsa mda Kağıt hane böl gesi nden eriĢi mi sağl ayan 48, 48B ve 48 H hatl arı ndan sadece 48 nol u hattı n mevcutt aki dur umu il e devam et mesi, 48B ve 48H nol u hatl arı n
ise Kağıt hane Garajı ndan sonl anması gerek mektedir. Kağıt hane il e Me ci di yeköy arası nda bir meki k hattı ayrı ca pl anl anacaktır.
Şekil 7.1 Şişli Merkez Güzergahlı Hatlara İlişkin Öneri Düzenleme
Me ci di yeköy Me ydanı
Eyüp Böl gesi ne çalıĢan 49, 49A, 49B, 49G ve 49Y nol u hatl ardan i se 49 Nol u hattı n çalıĢ ması na deva m et mesi di ğer hatları n i se Kağı t hane Garajı nda sonl an ması uygun ol acaktır.
77 ve 77A nol u hatl arı n i se Ayazağa- Taksi m- Yeni kapı Metrosunun çalıĢ maya baĢl a ması ile gereklili ği kal mayacaktır.
55, 55 M, 33 M ve 29ġ hatl arı ise mevcutt aki halleri ile çalıĢ maya deva m edecekl er dir.
7. 4. 2 ġi Ģli Meki k Hatl arı
Me vcutt a meki k ol arak çalıĢan hatl ar TaĢıtlar dur ağı nı dönüĢ durağı ol arak kull anmakt adır. Bu hatlar pl anl anan dur um kapsa mı nda ġi Ģli Mer kez Akt ar ma Mer kezi ni kull anacakl ardır. Bu hatl arı n en büyük sor unu benzer güzer gahl ara sahi p ol makl a birli kt e, durakl arda geçiĢ za manl arı birbiri ne çok yakı ndır. Bu nedenl e bu gr upt aki ve benzer hedef böl gel eri sahi p hatları n za man çi zel gel eri birbiri ni ta ma ml ayacak niteli kt e düzenl enmel eri gerekmekt edir.
Bu gr upt aki 27T ve 41S nol u hatl arı n güzer gahları 4. Levent Akt ar ma Mer kezi nde sonl anmalı dır. Bu nokt adan rahatlı kl a Metroya aktar ma yapıl abil mekt edir. Ayrı ca bu nokt adan Zi ncirli kuyu, Esent epe ve BeĢi kt aĢ güzer gahl arı nda meki k hatl ar düzenl enebilir.
54T ve 54G hatl arı ise birleĢtirilerek meki k hatları ol uĢt urul acaktır. 54T nol u hat nor mal güzer gahı nda gi decek ve Kağıt hane Garajı ndan dönerek dönüĢ güzer gahı ol arak 54G nol u hattı n güzer gahı kull anarak ġi Ģli Mer keze ul aĢacaktır. 54G i se gi diĢt e nor mal güzer gahı nı kull anacak dönüĢt e ise yi ne Kağıt hane Garajı nı kull anarak 54T nol u hattı n güzer gahı nı kull anacaktır. Bu i ki hattı n za man çi zel gesi hatları n iĢlerli ği içi n çok öne mli dir.
66Z hattı ise Zi ncirli dere ve Gül bag Caddel eri’ni kull anarak meki k yapacaktır. Bu hatta za man za man küçük araçl arı n kullanıl ması yeri nde ol acaktır.
BeĢi kt aĢ il çesi ni n kuzey ma hall eri nden gel en 59A, 59B, 59H, 59K, 59 N, 59R, 59S ve 59UÇ hatl arı ise mevcut dur uml arı ile devam edecekl erdir ancak bu hatl arı n za man çi zel gesi ni n tekrar hazırlanması gerekmekt edir.
Şekil 7.2 Şişli Mekik Hatlarına İlişkin Öneri Düzenleme
Me ci di yeköy Me ydanı
7. 4. 3 Me ci di yeköy Çı kı Ģlı Hatlar
Bu gr upt aki hatl ar mevcutt a E- 5 yanı ndaki t er minal al anı kal kı Ģlı ve çoğunl ukl a E- 5 Kar ayol u doğr ult usunda güzer gahı ol an hatl ardır. Ayrı ca bu hatl ar Meci di yeköy Böl gesi ni n en sı k sefer aralı ğı na sahi p ve dol uk oranı en yüksek hatları dır. Ayrı ca E-5 güzer gahı üzeri nde her hangi bir pl anl anmıĢ raylı siste mi n bul un mayı Ģı nedeni yl e bu hatları n alternatifleri bul un ma makt adır.
Ancak Yeni bosnada ol uĢt urul an akt ar ma mer kezi il e bir kı sı m hatl ar hali hazırda yeni den düzenl enmiĢ dur umda. Bununl a birlikt e Bakırköy Ġ ncirli de pl anl anan akt ar ma mer kezi il e bazı hatl ar birl eĢtiril ebilir. 85, 85 A, 85B, 85 G nol u hatl ar birleĢtirilerek Meci di yeköy -- Bakırköy arası ndan t ek hatlı bir bağl antı sağl anabilir Ancak birleĢtirilecek hatları nı n mevcutt a t aĢı dı kları yol cu sayıları iti bari ile t ek hat ile yapılacak taĢı ma yet ersi z kal abilir.
Bu hatları n kal kıĢ nokt a KuĢt epe Akt ar ma mer kezi ol arak düzenl enecektir.
7. 4. 4 Me ci di yeköy Meki k Hatları
Bu gr upt aki hatl ar KuĢt epe Akt ar ma Me rkezi ni kull anarak güzergahl arı nı ta ma ml ayacakl ar dır. 69A nol u hattı Ayazağa- Taksi m- Yeni kapı Met r osunun devr eye gir mesi ile gereklili ği ni yitirecektir. 66 nol u hat ise 66Z hattı ile birleĢecektir.
74 ve 74A nol u hatlar i se KuĢt epe’ den dönüĢ yaparak güzer gahl arı nı ta ma ml ayacaktır. 30A ve 30 M hatları ise mevcut dur uml arı nda deva m edecektir. Ayrı ca bu gr up kapsamı nda Ful ya ve Oti m böl gesi nden çalıĢacak yeni hatl ar t üretilebilir. Bu böl gel er içi n küçük araçl arı n kullanıl ması uygun ol acaktır.
7. 4. 5 Me ci di yeköy Tr ansit Hat lar
Bu gr upt aki hatl ar mevcutt a Meci di yeköy’ den transit geç mekt edirl er. Ancak bu hatları n bir kı s mı Meci diyeköy’ de sonl andırılabilir. Bu kapsa mda 46 H, 46K, 46 KY, 46Ç, 46ÇY, 54E, 54K, 54Ç, 54ÖR nol u hatl ar yakı n çevredeki mahall erden kal makt a ve Taksi m, Emi nönü, Yeni kapı güzer gahl arında deva m et mekt edir. Ayazağa-Taksi m- Yeni kapı Met r osu il e birli kt e bu hatl arı n ġi Ģli Mer kez Akt ar ma Mer kezi ni kull anarak Me ki k yap ma kl arı daha veri mli ol acaktır. Böyl ece 46k il e 46 KY ve 46 Ç ile 46ÇY hatları birleĢecektir.
Şekil 7.3 Mecidiyeköy Çıkışlı Hatlara İlişkin Öneri Düzenleme
Me ci di yeköy Me ydanı
Şekil 7.5 Mecidiyeköy Güzergahlı (Transit) Hatlara İlişkin Öneri Düzenleme
Me ci di yeköy Me ydanı
SONUÇ
Bu çalıĢ ma kapsa mı nda çalıĢ ma al anı i çerisi nde me vcut t opl u t aĢı ma siste ml eri ni n değerl endiril mesi ve pl anl anan ul aĢı m yatırı mları na göre yeni den düzenl en mesi yapıl mıĢtır.
ÇalıĢ mada t opl u t aĢı ma siste mleri arası nda akt arma nı n yaygı nl aĢtırıl ması a macı yl a pl anl anan akt ar ma mer kezl eri kull anıl mıĢtır. Düzenl e mel erde ‘ ‘her yer den her yere’ ’ eriĢi m düĢüncesi nden farklı ol arak belirli bir kade mel en me il e mer kezl er (akt ar ma mer kezl eri/ kent alt mer kezl eri) arası bağl antı ve bu mer kezl eri besl eyen di key hatl ar uygul anmaya çalıĢıl mıĢtır.
Unut ul ma malı dır ki akt ar ma t a ma men kull anı cıları n en kı sa sürede deği Ģik nokt al ara gi debilecekl eri mer kezl ere ul aĢı mı sağl a mak amaçlı dır. Bu nedenl e uygul a mada akt ar manı n kull anı cılar içi n mevcut dur umdan daha ol umsuz koĢullar ve Ģartl ar ol uĢt ur ma ması gerek mekt edir. Ancak bu Ģartlarda akt ar ma mer kezl eri ve bununl a paral el düzenl enen t opl u taĢı ma siste mleri baĢarı ya ul aĢır ve et ki n kullanı m sağl anır. ÇalıĢ ma kapsa mı nda ort aya çı kan en öne mli sor un, Ġst anbul kenti ni n mevcutta yet erli düzeyde raylı siste mlere sahi p ol ma ması dır.
Ayrı ca özelli kl e l asti k t ekerl ekli t opl u t aĢı ma siste mleri ni n i Ģl etil mesi nokt ası nda esnek ve anlı k müdahalelere açı k bir modeli n t eknol oji k geliĢ mel er ile birli kt e kull anıl mıyor ol ması da çok öne mli dir.
Bi r di ğer husus ol arak da i Ģl et me il e kull anıcı arası nda yet eri nce iletiĢi mi n ve karĢılı klı bil gi alıĢveriĢini n ol mayı Ģı da mevcut sor un ve eksi kli kl eri n i Ģl et meci tarafı ndan geç veya hi ç far k edile me mesi sonucunu doğur makt adır.
KAYNAKLAR
[1] Papacost as, C. S. and Prevedouros, P. D., 1993. Tr ansport ati on Engi neeri ng and Pl anni ng, Prenti ce- Hall Inc, Ne w Jersey.
[2] Vuc hi c, Vukan R., 1981. Ur ban Publi c Tr ansport ati on Syst e ms and Technol ogy, Pr enti ce- Hall Inc., Ne w Jersey.
[3] Barı Ģ, F., 1994. Kenti çi Topl u TaĢı mada Raylı Si st e ml eri n Ger eklili ği, Yüksek
Li sans Tezi, K. T. Ü. Fen Bi li mleri Enstit üsü, Trabzon.
[4] , 2002. Ġ. E. T. T. Faali yet Rapor u, Ġ. E.T. T. Genel Müdürl üğü, Ġst anbul [5] , 2002. Ġst anbul I. Kenti çi Ul aĢı m ġur ası, Ġ. B. B. Ul aĢı m Dai re BaĢkanlı ğı, Ġstanbul
[6] Çubuk, M. K.. ve Türk me n, M., 2003. Ankara’da Raylı Ul aĢı m,
Gazi Üni. Müh. Fak. Der., 18-1, 125- 144
[ 7] Çalı Ģkan, F., 1994. Bel edi ye Ot obüs ĠĢl et mecili ği nde Sef er Tarifesi ni n Belirlenmesi ne Yöneli k Bi r Mat e mati ksel Model Önerisi Kayseri Uygul a ması,
Dokt ora Tezi, Erci yes Üni versit esi. Sosyal Bili mleri Enstit üsü, Kayseri
[ 8] , 2004. Desi gn and Pl anni ng Gui deli nes For Publi c Tr ansport Infrastruct ure, Publi c Transport Aut horit y Gover ment of West er n Australi a.,
[9] Gray, G. E., and Hoel, L. A., 1979. Publi c Tr ansport ati on : Pl anni ng, Oper ati ons and Mange ment, Prenti ce- Hall Inc., Ne w Jersey.
[10] Gi annopoul os, G. A. , 1989. Bus Pl anni ng And Oper ati on i n Ur ban Ar eas : A Pr acti cal Gui de, Go wer Publishi ng Co mpant Li mited, Al dershot
[11] , 2002. Ġst anbul Ul aĢı m Si st e mi Türl eri ve Akt ar ma Mer kezleri ÇalıĢ ması, Ġ. B. B. UlaĢı m Daire BaĢkanlı ğı UlaĢı m Pl anl a ma Müdürl üğü., Ġstanbul
ÖZGEÇMĠ ġ
Yücel Er de m Di Ģli 1979 yılı nda Kocaeli’de doğdu. Li se Eğiti mini 1997 yılı nda Körfez Or uç Rei s Anadol u Li sesi nde t a ma ml adı. 2002 yılı nda Ġ. T. Ü. Mi marlı k Fakült esi ġehir ve Böl ge Pl anl a ma Böl ümünden mezun ol du. 2002 yılında Ġ. T. Ü. ĠnĢaat Fakült esi Ul aĢtırma Mühendi sli ği pr ogra mı nda Yüksek lisans eğiti mine baĢl adı. 2003 yılı na kadar Ġ. T. Ü. Mi marlı k Fakültesi’nde Döner Ser maye ĠĢl et mesi bünyesi ndeki çeĢitli proj el erde görev al dı kt an sonra Ġ. B. B. Ul aĢı m Pl anl a ma Müdürl üğü’ nde çalıĢ maya baĢl a mıĢ ol up hal en görevi ne deva m et mekt edir.