Dünyadaki LNG Piyasasının Görünümü

LNG piyasası, artık dengeleme piyasası olarak görülmekte ve küresel doğal gaz talebinin sadece yaklaşık yüzde 10’unu oluşturmaktadır. Bu sebeple dünya doğal gaz piyasasındaki çok küçük değişikliklerde bile piyasa hızlı bir şekilde dalgalanmaktadır. Başta dünyadaki en büyük LNG piyasasına sahip olan Japonya ve LNG büyüme hızı sebebiyle Çin olmak üzere Asya piyasaları, LNG piyasasının ana yönlendiricisidir. Çin’in etkisiyle enerji miksinde küresel ölçekte doğal gaza doğru yaşanan geçiş uzun vadeli görünümde talep artışını destekleyecek olup LNG’nin 2030 yılına kadar toplam talebin yüzde 12’sini karşılaması beklenmektedir.

Şekil 10 Doğal Gaz ve LNG’nin Küresel Görünümü (İngilizce)

Kaynak: Enerdata, GIIGNL, IEA, Oxford Energy Enstitüsü, Accenture Analizi

1 Avrupa Komisyonu, Doğal Gaz ve Petrol Arz Güzergahları, https://ec.europa.eu/energy/en/topics/imports-and-secure-supplies/gas-and-oil-supply-routes adresinden 26 Kasım 2015 tarihinde alıntılanmıştır

Buna bağlı olarak LNG sıvılaştırma kapasitesinin özellikle Avustralya ve ABD’de artması ve önümüzdeki üç yıllık dönemde dünya genelinde toplam 131 bcm’lik kapasitenin devreye girmesi beklenmektedir.

Ayrıntılı bir tablo aşağıda sunulmaktadır:

Tablo 5 İnşa Halindeki LNG Projeleri

Proje Kapasite (bcm) Yıl

QCLNG (Avustralya) 8.5 2015

Donggi Senoro (Endonezya) 2.0 2015

PFLNG T1 (Malezya) 1.2 2015

Gorgon T1 & T2 (Avustralya) 10.0 2016

AP LNG (Avustralya) 9.0 2016

Sabine Pass T1 & T2 (ABD) 9.0 2016

Prelude (Avustralya) 3.6 2017

Gorgon T3 (Avustralya) 5.0 2017

Ichthys (Avustralya) 8.5 2017

Wheatstone (Avustralya) 8.9 2017

Sabine Pass T3 & T4 (ABD) 9.0 2017

Sengkang LNG (Endonezya) 1.0 2017

Freeport LNG T1 (ABD) 4.4 2018

2018 yılına kadar devreye girmesi beklenen toplam 131 bcm’lik bu kapasitenin 19,2 bcm’lik bölümünün 2015 sonuna kadar devreye girmesi beklenmektedir. 2018 yılına kadar sağlanacak bu kapasite artışında Avustralya 61,3 bcm’lik bir pay ile toplam kapasite artışının neredeyse yarısını oluştururken, 45,9 bcm’lik bir pay ile ABD ikinci sırada yer almaktadır. 2020 yılına kadar sağlanacak olan toplam sıvılaştırma kapasitesinin yüzde 63’ü için henüz nihai yatırım kararının alınmadığını belirtmekte fayda görülmektedir.²

Özellikle belirtilmesi gereken bir başka husus da Avrupa LNG tedariği bakımından ABD’deki kapasite artışlarıdır. 2025 yılına kadar, LNG aktörlerinin çekiş anlaşmaları yoluyla Henry-Hub endeksli (HH endeksli) arza ulaşmak amacıyla ABD’ye yatırım yapması ve ihracat olanaklarının geliştirilmesi yoluyla ABD’nin 100 mtpa’lık ilave HH endeksli LNG ihracat kapasitesi yaratması beklenmektedir.

2Petrol ve Doğal Gaz SektöründeDeğer Yaratma, Accenture Strategy

Şekil 11 Küresel Kümülatif Sıvılaştırma Kapasitesinin Görünümü (mtpa) (İngilizce)

Kaynak: Enerdata, Accenture Analizi

Yukarıdaki şekil, baz senaryo kapasitesinin (işletmede olan, inşa halinde olan, yatırım kararı veya sonrası aşamasında olan kapasitenin) Kuzey Amerika ve Avustralya’da 160 mtpa’dan fazla artacağını, buna ek olarak yatırım kararı öncesi aşamada veya planlama aşamasında olan 51 mtpa’lık spekülatif olarak sınıflandırılan kapasite bulunduğunu göstermektedir.

Alıcılar tarafında ise, yüksek LNG ithalat veya depolama kapasitesi yoluyla boru hattı gazına alternatif arayışı çerçevesinde, küresel gazlaştırma kapasitesi artışında Asya ve Avrupa’nın önemli rol oynaması beklenmektedir.

Şekil 12 Küresel Kümülatif Gazlaştırma Kapasitesinin Görünümü (mtpa)

Kaynak: Enerdata, Accenture Analizi

En yüksek gazlaştırma kapasitesi Asya ve Avrupa’da sağlanacak olup, bu durum LNG ticaret akışlarının değişen yapısını göstermektedir. Gazlaştırma görünümünde, talebi karşılama ve enerji güvenliğini arttırma Avrupa’daki temel güdüler iken, Asya’daki artan LNG talebi gazlaştırma projelerinin sürükleyici etkenidir ve 2020 yılına kadar 70 Mt/yıl kapasite artışı ile Çin önemli rol oynamaktadır.

Sonuç olarak, sözleşmelerdeki varış noktası hükümlerinin sona ermesi ile birlikte, üretici ülkelerden doğal gaz taşıyan büyük boru hatlarındaki ve LNG terminallerindeki doğal gaz akışlarının hem kaynağı hem de miktarı ile ilgili belirsizlikler sebebiyle değişen LNG akışları, LNG fiyatlarındaki yakınsamayı daha da arttıracaktır.

Şekil 13 Değişen LNG Ticaret Akışları

Kaynak: Accenture Analizi, Enerdata, Wood Mackenzie, APPEA, FECR , LNG Projeleri İnternet Siteleri

Ancak kısa vadede, 2000 ile 2011 arasındaki güçlü talep artışı dönemi sonrasında, küresel doğal gaz talebindeki genel yavaşlama sebebiyle küresel yıllık LNG talebi, 2012 yılından bu yana önemli bir artış kaydetmemiştir.

Şekil 14 Küresel LNG Talebindeki Yıllık Artışlar (2006-2015 İlk 6 Ay)

Kaynak: Reuters, BP 2015 Dünya Enerji İstatistikleri Raporu, Takım Analizi

LNG piyasası 2014 yılında sadece yüzde 2’lik bir büyüme kaydettikten sonra, 2015 yılının ilk 6 aylık döneminde yüzde 4 daralmıştır. Bu daralma temel olarak aşağıdaki sebeplere atfedilebilir:

 2015 yılının ilk 6 aylık dönemde Çin’deki doğal gaz talebinin yüzde 2 artması,

 Japonya’da elektrik üretiminde doğal gazın çevrim santralleri yerine nükleer reaktörlerin devreye girmesi,

 Asya genelinde yerli üretimin artması, dolayısıyla 2015 yılının ilk 6 aylık döneminde Asya’da LNG tüketiminin azalması (LNG tüketimi Güney Kore’de yüzde 18, Çin’de yüzde 6, Japonya’da yüzde 1 azalmıştır).

Küresel LNG talebinin artmaması sonucunda, LNG ihracatçıları yeni pazar arayışına girmiş olup Katar, Avustralya, Malezya ve Nijerya dışındaki tüm ihracatçıların LNG hacimleri düşmüştür.

Şekil 15 En Büyük LNG İhracatçılarının İhracat Hacimlerinin Gelişimi (2010-2014)

Kaynak: BP 2015 Dünya Enerji İstatistikleri Raporu, Takım Analizi

Katar, Asya piyasasında güçlenen konumu sayesinde, yüzde 5’ten büyük yıllık bileşik artış oranı ile LNG ihracat hacmini arttırabilen tek ülkedir. Katar ihracatını Avrupa’dan Asya ülkelerine kaydırabilmiştir;

Katar’ın en fazla ihracat yaptığı ilk üç ülke sırasıyla Japonya, Güney Kore ve Hindistan olurken, Katar’ın portföyünde en fazla büyüyen ülke Çin olmuştur.

Şekil 16 Katar’ın LNG İhracatının Dağılımı (2010-2014)

Kaynak: BP 2015 Dünya Enerji İstatistikleri Raporu, Takım Analizi

Katar’ın Çine ihracatı 2010 yılında sadece 2 bcm iken 2014 yılında 9 bcm’e yükselmiştir ve aynı dönemde Japonya’ya ihracatı iki katına çıkmıştır. 2010-2014 döneminde ihracat hacminin yarıdan fazlası Avrupa ülkelerinden Asya-Pasifik ülkelerine kayarken, toplam ihracat hacmi 76 bcm’den 103 bcm’e çıkmıştır.

2010-2014 dönemindeki Katar ihracatındaki değişimler, aşağıdaki sebepler ile açıklanabilir:

 En büyük iki Katar LNG ithalatçısı, Japonya ve Güney Kore’nin LNG talepleri duraksamakta olup, Japonya’nın doğal gaz talebinin nükleer santrallerin devreye girmesi ile yavaşlaması beklemektedir,

 Avrupa’daki toplam doğal gaz talebi 2010’da 594 bcm’den 2014’te 420 bcm’e gerilemiş olup, yaklaşık yüzde 30 düşüş göstermiştir. Aynı dönemde Avrupa’daki LNG ithalatında Katar’ın payı

%47’den %24’e gerilemiştir,

 Katar LNG ithalatındaki tek önemli yükseliş, %55’lik YBBO ile Çin’den gelmiş olup, bu duruma neden olarak diğer dünya piyasalarındaki düşüş / duraksama eğilimi gösterilebilir,

 Toplam Katar ihracatı 2012 ve 2013’teki 105 bcm seviyesinden 2014’te 103 bcm seviyesine gerilemiş ve ihracat seviyesi, Avrupa’daki düşüşün Çin ihracatı ile dengelenmesi ile korunmuştur.

Katar öngörülebilir gelecekte ana oyunculardan biri olarak kalmaya devam edecek olup, uzun vadede diğer gelişmelerin, piyasa dinamiklerini değiştirebileceği düşünülmektedir.

Talepteki yavaşlama ve Asya-Pasifik bölgesindeki olası arz fazlası sebebiyle, Asya’da LNG fiyatları düşmekte olup, Japonya’daki LNG fiyatları Fukushima öncesi seviyelerine inmiştir. 2015 yılının başından bu yana Japonya LNG ve TTF fiyatları birbirine yakınsamakta ve bu durum arbitraj fırsatlarını ortadan kaldırmaktadır.

Şekil 17 Japonya LNG ve TTF Fiyatları (2007-2016) (İngilizce)

Kaynak: Reuters, Bloomberg, UBS

Mart 2011’deki Fukushima kazası sonrasında, ticaret şirketleri, Japonya LNG fiyatları ile Avrupa’daki doğal gaz üssü fiyatları arasındaki primlerin oluştuğu büyük bir arbitraj penceresinden yararlanmıştır;

ancak 2015 yılının ilk yarısında bu fark kapanmıştır.

Avrupa’yı ilgilendiren bir başka husus da, Gazprom’un büyük ölçüde petrole endeksli sözleşmelerini etkileyen düşük petrol fiyatları ile Asya yerine Avrupa’ya ulaşan yeni LNG arzları sebebiyle, LNG tedarikçilerinin doğal gaz fiyatlarını daha da baskılayacak ve sonuçta Avrupa elektrik fiyatlarına yansıyacak bir rekabet ortamının oluşması sağlanabilecektir. ABD menşeli Cheniere Energy kamuya yaptığı açıklamada ABD çıkışlı LNG kargolarının %50’sinin Avrupa’ya yöneleceğini ve ilk kargonun Şubat ayı içerisinde yola çıkacağını belirtmiştir. ABD çıkışlı LNG kargolarının düşük talep sebebiyle Avrupa’da tüketilemeyeceği ve özellikle Asya yönüne doğru yönlendirileceği tahmin edilmektedir.

Avrupa Parlamentosu’ndaki bir brifinge göre ABD çıkışlı LNG kargoları, Rusya’dan gelecek olan boru hattı ithalatlarının yerini alamayacak, ancak Rusya ile boru hattı arzı müzakerelerinde, LNG kargolarının hub endeksli fiyatlamalarından ötürü yararlı bir araç teşkil edecektir³.

LNG ticaret güzergahlarının yeniden şekillenmesi ve LNG’deki arz fazlasının devam etmesinin beklenmesi sebebiyle, Türkiye piyasası ile ilgili olarak fiyatlar rekabetçi düzeylerde kalacak ve LNG boru hattı yoluyla doğal gaz ithalatına önemli bir alternatif oluşturacaktır. Ek olarak, arz güvenliği bakımından, depolanan boru hattı sistemine kolaylıkla taşınabilmesi ve talebin daha fazla olduğu bölgelere yakın konumlandırılabilmesinden ötürü LNG, ani puant taleplere ve arz kesintilerine hızlı bir şekilde cevap verebilmektedir.

Avrupa ve Asya LNG piyasaları ile ilgili daha ayrıntılı açıklamalar bu raporun ekinde sunulmuştur. Arz güvenliğinin bir başka uygulanabilir yöntemi de ilerleyen bölümlerde ele alınan Yüzen LNG (FLNG) ve Yüzen Gazlaştırma ve Depolama Üniteleridir (FSRU).

3 Avrupa Parlamentosu, Kasım 2015 tarihli LNG Brifingi. 6 Mart 2016 tarihinde http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2015/571314/EPRS_BRI(2015)571314_EN.pdf adresinden alıntılanmıştır