Dünyada ve Türkiye‟de Ġnternet Kullanımı

Ġnternetin 1969 yılında keĢif edilmesi ve zaman içerisinde genel olarak halkın da kullanımına sunulması neticesinde Ġnternetin kullanımı hızlı yaygınlaĢmıĢtır. Ġnternet kullanıcılarının dünya çapında artması yerel ve uluslararası yasal düzenlemelerin de oluĢturulmasına ihtiyaç oluĢturmuĢtur. Bu altbölümde Ġnternetin dünyada ve Türkiye‟de kullanımı yasal ve sayısal veriler ıĢığında ele alınmıĢtır.

1.1.2.1. Dünyada internet kullanımı

Ġnternetin ilk kurucu çalıĢmalarını Soğuk SavaĢ döneminde Pentagon‟a bağlı DARPA-Defence Advanced Research Project Agency (Ġleri Düzey Savunma AraĢtırmaları Kurumu) yürütmüĢtür. O yıllarda Pentagon gizli görüĢmelerin dijital düzeyde kriptolanmasını sağlayacak iletiĢim ağları kurmayı amaçlamaktadır. Pentagon 1969 yılında, bilimsel ve çeĢitli askeri araĢtırma projelerini desteklemek için ARPANET‟i üniversite ve araĢtırma kuruluĢlarına yerleĢtirilmiĢti. Ġlk internetin kullanıcıları üniversitelerdeki akademisyenler olmuĢtur. Ağ için bir protokol seti geliĢtirmek amacıyla Stanford Üniversitesi‟nde 1973 yılında bir „internetworking‟ projesi baĢlatıldı. Ġlk e-posta adres formatı ve telnet protokolünün dokümanı 1972 yılında yayınlanmıĢtır (NTVMSNBC, 2005).

Yerel alan ağı protokolü Ethernet ise ilk kez 1974 yılında Harvard Üniversitesi‟nden bir öğrenci tarafından ortaya atıldı. 1977-1978 yıllarında Ethernet ve TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol) üzerinde yapılan çalıĢmalar sonrasında geliĢtirilen protokol, 1980 yılında ARPANET üzerinde kullanıldı. Daha sonra 1983 yılında ARPANET ağı üzerinde kullanılan NCP‟den (Network Control Protocol) TCP/IP‟ye geçilmiĢtir. Ġlk internet omurga ağı, 1986 yılında 56 Kbps omurga üzerinde NSFNet (National Science Foundation-Ulusal Bilim Vakfı) tarafından oluĢturuldu. FTP sitelerinin arĢivlerinin oluĢturulmasına ve bilginin internet üzerinde paylaĢılmasına olanak sağlayan Archie sistemi, 1989 yılında Montreal McGill Üniversitesinde geliĢtirilmiĢtir. Aynı yıllarda Thinking Machines Corp. tarafından veri tabanlarındaki tüm text dosyaların indekslenmesine ve internet üzerinden tarama yapılabilmesine olanak sağlayan WAIS (Wide Area Information Server) geliĢtirilmiĢtir. Ġnternetin son kullanıcıya açılması ise

1990 yılında gerçekleĢmiĢtir. Haziran 1990‟da TCP/IP‟nin ilk kullanıldığı ağ olan ARPANET‟in kullanımdan kaldırılarak, yerine ABD, Avrupa, Japonya ve Pasifik ülkelerinde ticari ve hükümet iĢletimindeki omurgalar (backbone) almıĢtır (NTVMSNBC, 2005).

Uluslararası Veri Kurumu (IDC) verilerine göre, bütün dünyada eğitim ve araĢtırma enstitüleri, kamu kuruluĢları ve ticari kuruluĢlar da Ġnternet'e bağlanarak 1998 yılı baĢlarında Ġnternet kullanıcı sayısı 160 milyona ulaĢmıĢtır (www.idc.com).

Sonuç olarak, Ġnternetteki kullanıcı bazlı ortamların çoğalması ve kullanıcı tabanlı programların Ġnternet ortamına kolaylıkla aktarılması Ġnternet kullanıcı sayısının artmasına büyük etki sağlamıĢtır. Bu artıĢ özellikle 2000‟li yıllardan sonra gözlemlenmiĢtir. Ġnternet dünya üzerinde kullanıcı sayısı bakımından ndan değerlendirildiğinde, nüfus yoğunluğu ve teknolojik geliĢmiĢlik seviyesinin kullanıcı sayısının dağılımını etkilediği görülmüĢtür. (Yalçın,2012:6).

Ġnternet Live Stats (2015) verilerine göre 2015 yılı itibarıyla dünya nüfusunun %40‟nın Ġnternet kullandığı ve kullanıcı sayısının 3.234.787.890 kiĢiye ulaĢtığı belirlenmiĢtir. Dünya Ġstatistikleri verilerine göre, kıtalara göre Ġnternet kullanıcı dağılımı, Haziran 2016 yılında Asya kıtası için % 50,2, Avrupa için % 16.7, Kuzey Amerika için % 8.7, Latin Amerika için % 10.5, Afrika için % 9.3, Ortadoğu için % 3.8 ve Okyanusya için %0.8 olarak bildirilmiĢtir (www.internetlivestats.com).

Asya kıtası % 50,2 oran ve 1,846,212,654 kullanıcı sayısı ile en fazla internet kullanıcına sahiptir (Çizelge 1.1). Okyanusya kıtası ise % 0,8 oran ve 27,540,654 kullanıcı sayısı ile son sıradadır. Bu bilgilere göre dünyada Ģu anda yaklaĢık 3 milyar 675 milyon kiĢinin Ġnternet kullandığı belirlenmiĢtir (www.internetlivestats.com).

Çizelge 1.1. Ġnternet kullanıcıları ve nüfus sayıları

Dünya Ġnternet Kullanımı ve Nüfus Ġstatistikleri Haziran, 2016

Dünya Bölgeleri Nüfus ^Dünya Nüfusu Ġnternet Kullanıcıları Ġnternete EriĢen Nüfus ArtıĢ % 2000-2016 % Olarak Kullanıcılar Asya 4,052,652,889 55.2 % 1,846,212,654 45.6 % 1,515.2% 50.2 % Avrupa 832,073,224 11.3 % 614,979,903 73.9 % 485.2% 16.7 % Latin Amerika 626,119,788 8.5 % 384,751,302 61.5 % 2,029.4% 10.5 % Afrika 1,185,529,578 16.2 % 340,783,342 28.7 % 7,448.8% 9.3 % Kuzey Amerika 359,492,293 4.9 % 320,067,193 89.0 % 196.1% 8.7 % Orta Doğu 246,700,900 3.4 % 141,489,765 57.4 % 4,207.4% 3.8 % Okyanus/Avustralya 37,590,820 0.5 % 27,540,654 73.3 % 261.4% 0.8 % Dünya Toplamı 7,340,159,492 100.0 % 3,675,824,813 50.1 % 918.3% 100.0 % Kaynak: IWS (a), http://www.internetworldstats.com/stats.htm, 2016

Çizelgede verilen Ġnternete eriĢim oranlarına bakıldığında, % 89 ile Kuzey Amerika ilk sırada yer alırken, % 28,7 oranı ile Afrika son sıradadır. Yine diğer bölgelere bakıldığında % 73,9 oranıyla Avrupa 2., ona en yakın orana sahip olan Okyanusya % 73,3 oranıyla 3. sıradadır. Bunların dıĢında, Latin Amerika % 61,5 oranıyla 4, % 57,4 oranıyla Ortadoğu 5 ve % 45,6 Ġnternete eriĢim oranıyla Asya 6. sırada yer almaktadır (www.internetlivestats.com).

1.1.2.2. Türkiye’de Ġnternet kullanımı

Ġnternet teknolojisi Türkiye‟ye ilk olarak 1987 yılında Ege Üniversitesi‟nin öncülüğünde kurulan Türkiye Üniversite ve AraĢtırma Kurumları Ağı (TÜVAKA) ile gelmiĢtir. 12 Nisan 1993 tarihinde ODTÜ'den Ankara-Washington arasında kiralık hat ile de Türkiye'de ilk Ġnternet bağlantısı gerçekleĢti ve vatandaĢların kullanımına açılmıĢtır. Bu nedenle, 12 Nisan tarihi Türkiye‟de Ġnternetin „doğum günü‟ sayılmaktadır. Aynı yıl ODTÜ ve Bilkent üniversiteleri ilk Türk web sitelerini yayına verilmiĢtir. 64 kbit/sn hızında olan bu 2 hat, çok uzun bir süre tüm ülkenin tek çıkıĢı oldu. Ege Üniversitesi'nden olan bağlantı ise 1994 baĢlarında, 64 kbit/sn hızı ile devreye girmiĢtir (NTVMSNBC, 2005).

Kurumlara ilk Ġnternet hesapları 1994‟te verilmeye baĢlanmıĢ; ilk internet servis sağlayıcı „tr.net‟ de aynı hizmete girmiĢtir. Ardından sırayla, Bilkent Üniversitesi (1995 Eylül), Boğaziçi Üniversitesi (1995 Kasım) ve Ġstanbul Teknik Üniversitesi (1996 ġubat) internet bağlantıları almıĢlardır. Özel sektörün Ġnternet'e gösterdiği ilgi ve yatırımların

artması, 2000'li yıllarda kısa sürede bir “Ġnternet patlaması” yaĢanmasına neden olmuĢtur. Türkiye'nin ilk Ġnternet altyapısı olan TURNET, 1996 yılında devreye girmiĢtir ve “Ġnternet'i öldürmeyin” baĢlıklı ilk sanal miting gerçekleĢtirilmiĢtir (NTVMSNBC, 2005).

Türkiye‟de Ġnterneti kullanan kiĢi sayısı 2000‟li yılların baĢlarında yaklaĢık üç milyon kiĢiye ulaĢmıĢtır. Sabit Ġnternet abone sayısı, 2011 yılının ikinci çeyreğinde, 2010‟un aynı dönemine göre yaklaĢık 540 bin artıĢla 7 buçuk milyona ulaĢmıĢtır. Bu değerlere bağlı olarak, sabit internet pazarında, abonelerin Ġnternet kullanım miktarındaki hızlı yükseliĢi dikkat çekmiĢtir. Buradan yola çıkarak sabit internet pazarının (kablo ve fiber internetin) büyüdüğü söylenilebilmektedir (Yalçın, 2012:9).

Ġnternet Dünya Ġstatistikleri verilerine göre,

2012 yılında Türkiye genelinde hanelerin % 47,2 si evden Ġnternete eriĢim imkanına sahip iken bu oran 2015 yılında % 59,6‟ya yükselmiĢtir (TUĠK, 2013). 2000-2015 yılları arasında internet kullanımı ve nüfus verileri Çizelge 1.2‟ de verilmiĢtir. Bu verilere göre 2000 yılından 2015 yılına kadar Türkiye nüfusunun Ġnternet kullanım oranları % 2,9‟den % 59,6‟ya yükselmiĢtir. Hane halkı BiliĢim Teknolojileri Kullanım AraĢtırmasına göre 2016 yılı Nisan ayı itibarıyla Türkiye‟de Ġnternet kullanan bireylerin oranı % 61,2‟ye ulaĢmıĢtır. (TUĠK, 2016).

Çizelge 1. 2. Türkiye‟de internet kullanıcıları ve nüfus sayıları

Türkiye’de Ġnternet Kullanımı Ve Nüfus Ġstatistikleri

Yıl Kullanıcılar Nüfus Nüfus %

2000 2,000,000 70,140,900 2.9 % 2004 5,500,000 73,556,173 7.5 % 2006 10,220,000 74,709,412 13.9 % 2010 35,000,000 77,804,122 45.0 % 2015 46,282,850 77,695,904 59.6 %

Kaynak: IWS(b), http://www.internetworldstats.com/euro/tr.htm, 2016

Türkiye Ġstatistik Kurumu raporlarına göre, Nisan 2015 ile Mart 2016 arasındaki on iki aylık dönemde Ġnternet kullanan bireylerin kiĢisel amaçla kamu kurum/ kuruluĢları ile iletiĢime geçmede veya kamu hizmetlerinden yararlanmada Ġnternet kullanma oranının % 61,8 olduğu belirlenmiĢtir.. Bu oran önceki yılın aynı döneminde (2014 Nisan-2015 Mart) %53,2‟ idi. Kullanım amaçları arasında kamu kuruluĢlarına ait web sitelerinden bilgi edinme %54,8 ile ilk sırada yer almıĢtır. (TUĠK, 2016).