Biyoyakıtlar gaz, sıvı ve katı olmak üzere üç şekilde sınıflandırılabilir. Doğalgazın kullanıldığı elektrik, ısınma, pişirme ve soğutma gibi her alanda kullanılmasının yanısıra otomobillerde, ağır vasıtalarda, uçaklarda, trenlerde, gemilerde ulaştırma yakıtı olarak önemli miktarda kullanılabilmektedir. Biyo yakıtlar birçok form da kullanılabilmektedir [1,22,23,29,35]:
Biyoetanol, sıvı halde bulunan biyoyakıtlardandır. Benzin ve motorinle harmanlanarak kullanılabilmektedir.
Biyodizel, sıvı halde bulunan biyoyakıttır. Doğrudan motorin yerine kullanılabileceği gibi motorinle de harmanlanarak kullanılabilen bir biyoyakıttır.
Biyogaz, gaz halde bulunan biyoyakıttır. Elektrik üretiminde kullanılmakla birlikte zenginleştirilmesi sonrasında doğal gazın kullanıldığı her alanda kullanılmaktadır. Örneğin otomobillerde, trenlerde vb. kullanımı mümkündür.
50
Biyokütle, katı halde bulunan biyoyakıttır. Çeşitli formlarda bkullanılabilmektedir. Örnekleri biyobriketler, biyopelletler kömür ve odunun kullanıldığı her alanda kullanılabilmektedir. Termokimyasal yöntemlerle gaz ve sıvı biyoyakıtlara erişilebilinerek, elektrik üretilmesi ve pek çok kimyasal ürün elde edilmesi de mümkün olmaktadır.
Biyoethanol Dünyada en çok üretilen sıvı biyoyakıttır. Üretilen sıvı biyoyakıtın altıda beşi (5/6)’sı biyoetanoldür. 2010 yılı değerleri incelendiğinde dünyada 101,4 milyar lt biyoetanol, 21 milyar lt biyodizel üretimi gerçekleştirilmiştir. Biyodizel üretimi 2011 yılında ise 22,1 milyar lt olarak üretilmiş, en fazla etanol üreten ülke ABD, en fazla biyodizel üreten ülke AB ülkeleridir. En büyük üretici ülkeler ise Almanya, İspanya, Fransa ve İtalya’dır. 82,7 milyar dolar olan dünya biyodizel pazarının geliştirilmesi için bu ülkeler tarafından destek verilmektedir. Biyoetanol üretimi ise 52 ülkede destek görmektedir.
AB: AB üyesi ülkeler Biyodizel üretiminde en büyük üreticidir. 2010 yılında 9,1 milyar
lt olan biyodizel üretimi 2011 yılında 9,5 milyar lt olmuştur. Ana hammadde olarak kanola kullanılmaktadır. 2016’dan sonraki yıllar için AB’de biyodizel soya ve palm yağından üretilmesi planlanmaktadır. Yine Biyoetanol üretiminde söz sahibi olmaya başlayan AB’de üretim şeker pancarı ve tahıllardan yapılmaktadır.
Biyogaz, AB ülkelerinin pek çoğu için önemli enerji kaynağı haline gelmiştir. Bunların başında gelen Almanya’da 7000’i aşkın biyogaz tesisi işletilmektedir. Biyogaz elektrik üretimi ve ısınma amaçlı kullanılmasıyla birlikte, aynı zamanda doğal gaz niteliğinde zenginleştirilerek doğal gaz hattına da beslenmektedir. İsveç 2020 yılı için yapmış olduğu planlamada doğal gaz ihtiyacının tümünü biyogazdan karşılamayı amaçlamaktadır. Bir diğer önemli nokta ise ülkede kullanılan araçların üçte biri on yıla aşkın süredir, Trenlerde 2005 yılından bu yana biyogazla kullanılmaktadır.
ABD: Amerika’da en çok üretilen ve tüketilen biyoyakıt türü biyoetanoldür. 2011
yılında faaliyet gösteren 209 tesiste 52,54 milyar lt biyoetanol üretilmiştir. Ülke genelinde üretim kapasitesi 56,3 milyar lt olarak kaydedilmiştir. ABD’de etanolün üretimi ve kullanımı 2006 yılında petrol ithalatını 170 milyon varil azatlığı belirtilmiştir.
51
Brezilya: Brezilya’da biyoetanolü otomobil yakıtı olarak 1930’lu yıllardan bu yana
kullanmaktadır. Brezilya ürettiği biyoetanolün yaklaşık üçte birini ABD’ye ihraç etmekle birlikte Japonya ve AB ülkelerine de biyoetanol ihraç etmektedir.
Hindistan: Hindistan’da şeker kamışı biyoetanol üretiminde kullanılmaktadır. 2001
yılından beri % 5 biyoetanol kullanılan Hindistanda 2008 yılından itibaren %10 biyoetanol kullanım zorunluluğu getirilmiştir. Ülkede 2011 yılında 2,4 milyar lt biyoetanol üretilmiştir. 2017 yılında hükümet %20 biyoetanol kullanımını zorunlu hale getirileceğini açıklamıştır.
Güney Afrika: Güney Afrika’da %2 biyoetanol (250 milyon lt) üretilmektedir ve %5
biyodizel harmanlama zorunluluğu getirilmiştir.
Türkiye: Türkiye’de geçtiğimiz on yıl içerisinde biyodizel ve biyoetanol sektörleri
gelişim göstermekte, son birkaç yıldır biyogaz sektöründe de çalışmalar hızlandırılmıştır.
2011 yılı verilerine göre EPDK’da kayıtlı 23 firmanın biyodizel üretimi lisansı vardır. Yerli tarım ürünlerinden biyodizel üretimi yapan sadece bir firma (DB Tarımsal Enerji Sanayi Ve Ticaret A.Ş) bulunmaktadır. İzmir’de faaliyet gösteren firma aspir bitkisini kullanarak Eskişehir’den Turhal’a, Uşak’tan Siirt’e kadar verimsiz tarım arazilerinde biyodizel üretimini yapmaktadır. Tesis kapasitesi 20 bin ton/yıl’dır. 2013 yılında 80 bin ton/yıl olması beklenmektedir.
Söz konusu işleme lisansına sahip firma 2010 yılında 7.460 ton biyodizel üretimi yapılmış, dağıtıcı lisansı sahiplerine 5.774 ton satış gerçekleştirilmiş ve 3.011 ton ihraç edilmiştir. Aynı firma tarafından 2011 yılında 11.646 ton biyodizel üretimi gerçekleştirilmiş ve dağıtıcı lisansı sahiplerine 10.136 ton satılmıştır.
Türkiye’de, biyoetanol sektöründe üç üretim tesisi bulunmaktadır. Türkiye’de kurulu biyoetanol üretim kapasitesi 149,5 milyon litredir. Bu üretimin %56’lık kısmı, 84 milyon litre ile Pankobirlik çatısı altında yer alan Konya Şeker Tic. ve San. A.Ş. gerçekleştirmektedir. Türkiye’nin biyoetanol kurulu kapasitesi benzin tüketimimizin yaklaşık %7’sine karşı gelmektedir. Fakat pazarda yer alan biyoetanol, benzin tüketimimizin %1’inin çok altında kalmaktadır. 2013 tarihinden itibaren yüzde iki ve 2014 tarihi itibariyle de en az yüzde üç oranında yerli tarım ürünlerinden üretilmiş biyoetanol ilave edilmesi zorunluluğu getirilmiştir.
52
2013 yılında Türkiye’de benzine harmanlanması zorunlu biyoetanol miktarı yaklaşık 54 milyon lt olması beklenmektedir. Türkiye’nin kurulu biyoetanol portföyü dikkate alındığında; 54 milyon lt biyoetanolün kapasitesi; 34 milyon lt’si şeker pancarından, 10 milyon lt’si mısırdan ve 10 milyon lt’si buğdaydan elde edilmesi düşünülmektedir. Biyogaz konusunda Türkiye’deki çalışmalar 1980 yılında Tarım Bakanlığı bünyesinde başlamış fakat sürdürülememiştir. Vizyon 2023’e göre, biyokütle alanında 2005 itibariyle başlaması planlanan çalışmalar doğrultusunda, 2010 Yılı’na kadar biyokütle gazlaştırma araştırmalarının bitirilmesi ve pilot tesislerin kurulması planlanmaktadır. 2018 Yılı’nda küçük (1-3 MW) ve orta (5-10 MW) ölçekli biyokütle gazlaştıran kojenerasyon tesislerinin kurulması planlanmaktadırs.
Ankara-Mamak çöplüğü 22,6 MW’lık elektrik üretim kapasitesine sahiptir. Elde edilen elektriğin yanı sıra oluşan atık ısı çöplük arazisinde kurulan seralarda değerlendirilmektedir. Bir diğer çalışma olan toplamda 2.000 m2’ye tamamlanacak havuzlarda verimli bir biyoyakıt hammaddesi olan su yosunu yetiştirilmektedir. Ayrıca 2011 yılında Türkiye’de TÜBİTAK-MAM tarafından İzmit Belediyesi ortaklığı ile kurulan, küçük ve büyük baş hayvan atıkları ile park ve bahçe atıklarından üretim yapan 330 kW’lık biyogaz tesisi hizmete açılmıştır.
2.13 Türkiye ve Dünya Enerji Kaynakları Durum Değerlendirmesi ve SWOT