Censiyen Popülasyonu Yayılış Durumu Değerlendirme Tablosu

Çizelge 5.16. Censiyen popülasyonu yayılış durumu değerlendirme tablosu.

(Sistematik örnekleme metoduna göre icmal)

KATEGORİLER BİRİMLER ADET

AKTÜEL DURUM (ADET)

Şekil 5.26. Kütahya ili Gümüşdağ Mevkii Censiyen popülasyon değerlendirme haritası.

6. SONUÇ

Censiyan yüksek rakımların bitkisi olup Gümüşdağın da en alçak 1752 m ve en yüksek 1892 m rakımları arasında yayılış göstermektedir. Bitkinin ağırlıklı yetişme ortamı yükseltisi 1800-1850 m arasında, ağırlıklı ortalama yetişme ortamı yükseltisi ise 1822 m olarak tespit edilmiştir. Çoğunlukla ormanın üst sınırında veya hemen üstünde, yüksek dağ arazilerinde yerleştiği belirlenmiştir.

Bitki ph değeri 5,52 - 6,63 arasında hafif ve orta asit reaksiyonlara sahip, pek az kireçli ve tuzsuz sınıfında yer alan nemli ve derin topraklarda gözlemlenmektedir.

Bakılar itibariyle yetişme ortamının kuzey, kuzey doğu, kuzey batı kesimlerinde % 74, Güney, güney doğu ve güney batı kesimlerinde % 1 oranın yayılış gösterdiği bu haliyle kuzey bakıları tercih ettiği anlaşılmıştır.

Yetişme ortamının % 96 sı %0-40 meyil aralığında olup bu haliyle eğimli arazilerde bulunduğu görünmüştür. Toprak tekstürü ve türü açısından killi ve kumlu killi topraklardır.

Toprak üstü ölü ve diri örtü ile kaplı bu sebeple de toprağın üst kısmı organik maddece zengindir.

Gümüşdağının en özel ve değerli bitkisi olan censiyanın korunması ve yetişme alanının genişletilmesi ancak bitki lehine insan zararlarının ve hayvan otlatmasının engellenmesi ile sağlanabilecektir. İnsanlar daha ziyade tıbbi maksatlarla bitkinin kökünü sökerek zarar verirken küçük ve büyükbaş hayvanlar özellikle genç fertleri otlayarak ve tırnaklarıyla basarak zarar vermekte hatta öldürmektedir. Otların kurumaya başladığı sonbahar aylarında ise yetişmiş olgun censiyan yapraklarını dahi doğrudan yemektedirler.

1980’li yıllarda yetişme ortamının kuzey yamaçlarında ki, bozuk orman alanları makinayla toprak hazırlığı yapılarak sarıçam plantasyonları yapılmak suretiyle ağaçlandırılmıştır.

Günümüz itibariyle kurulmuş olan bu verimli ormanlar kapalılık oluşturmasına rağmen ormanın alt tabakalarında yeni censiyanların yetişmesine engel olamamıştır.

Ağaçlandırılmadan doğal halleriyle kalan bozuk ormanlık alanlar aynen korunarak, hayvan otlatılmasına kapatılması, kaçak ve yanlış insan faydalanmalarının engellenmesi hatta sahanın tamamının tel ihatasına alınması gereklidir.

Bu çalışma ile censiyanların Gümüşdağı (Nalbanttepe-Karlıktepe) mevkilerindeki yayılış alanları ve noktasal bazda yoğunlukları kayıt altına alınmış olup gelecekte yapılacak yeni

tespitlerle popülasyonun gelişimi takip edilebilecektir. Yine censiyan ile ilgili yapılan yetişme ortamı özellikleri dikkate alındığında mevcut alanın en az yarı katı kadar daha yeni lokasyonların oluşabileceği, mevcut yayılış alanlarında popülasyon yoğunluğunu daha fazla artabileceği kanaati oluşmaktadır.

Konumun yerleşim alanlarından uzakta olması, alanın mülkiyetinin Orman Genel Müdürlüğü’nün uhdesinde olması ve teşkilatın koruma kontrol titizliği, yakın gelecekte oluşabilecek büyük riskleri azaltmaktadır. Ancak bu alanın titizlikle koruma altına alınması şiddetle önerilmektedir.

KAYNAKLAR DİZİNİ

Akan, H., Temel, M., Tatlı A. (1999). Kütahya’da Nadir Yayılış Gösteren Gentiana lutea spp.

sypmhandra (Murb.) Hayek Üzerinde Taksonomik, Morfolojik ve Ekolojik Bir Araştırma, I.

Uluslararası Doğal Çevreyi Koruma ve Ehrami Karaçam Sempozyumu (23-25 Eylül), Bildiri Kitabı, Kütahya. 269-279.

Anonim, 2009b. Wikipedia The Free Encyclopedia, Gentiana lutea. Retrieved September 23, 2009, from http://en.wikipedia.org/wiki/Gentiana_lutea

Anonim, 2010b. Centiyan. http://www.sifavi.com/Bitkiler/centiyan.html, 14 Ocak 2010.

Anonim, 2008c. Plants For A Future, Gentiana lutea. Retrieved September 23, 2008, from http://www.pfaf.org/database/plants.php?Gentiana+lutea

Bown, D. (1995). Encyclopaedia of Herbs and their Uses. Dorling Kindersley, London. Retrieved September 23, 2008, from http://www.pfaf.org/database/plants.php? Gentiana+lutea

Chittendon, F. (1956). RHS Dictionary of PlantsplusSupplement, Oxford University.

RetrievedSeptember 23, 2008, from http://www.pfaf.org/database/plants.php? Gentiana+lutea Çetinkaya, A., Öztürk, K., Hasbey, M., Şen, A. (1992). Kütahya Arazi Varlığı Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü.

Çepel, N. (1996). Toprak İlmi, İ.Ü. Orman Fak. Yayınları, İ.Ü. Yayın No:3945, O.F. Yayın No:438, 288 s., İstanbul.

Davis, P. H. (1965-1988). Flora of Turkey and the East Aegean islands, 10 cilt; Edinburgh Ekim, T., Koyuncu, M., Vural, M., Duman, H., Aytaç, Z., Adıgüzel, N., (2000). Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı. ISBN: 975-93611-0-8, Ankara. 166.

Facciola S. 1990. Cornucopia - A Source Book of EdiblePlants. RetrievedSeptember 23,2008, from http://www.pfaf.org/database/plants.php?Gentiana+lutea

Grieve A. 1984. A Modern Herbal. Retrieved September 23,2008, from http://

www.pfaf.org/database/plants.php?Gentiana+lutea

Holtom J. ve Hylton W. (1979). Complete Guide to Herbs. Rodale Press. Retrieved September 23, 2008, from http://www.pfaf.org/database/plants.php?Gentiana +lutea

https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?m=KUTAHYA http://www.gentian.rutgers..edu/gentians.htm

https://www.ogm.gov.tr/ekutuphane/Yonetmelikler/Orman%20Amenajman%20Y%C3%B6netm eli%C4%9Fi.pdf

http://www.traffic.org/plants/recommendations.html

KAYNAKLAR DİZİNİ (devam)

http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/12/20181212-7-1.pdf

Huxley, A., (1992). The New RHS Dictionary of Gardening. Retrieved September 23, 2008, from http://www.pfaf.org/database/plants.php?Gentiana+lutea

Kantarcı, M. D. (2000). Orman Ekosistemleri Bilgisi, İ.Ü. Orman Fak. Yayınları, İ.Ü. Yayın No:

4594, O.F. Yayın No: 488, 379 s., İstanbul.

Karbuz, İ. (2015). Türkmen dağının vejetasyon coğrafyası, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İstanbul, 281s.

Kohlein F. (1991). Gentians. ISBN: 0-88192-192-0, London. s.183.

Kütahya Arazi Varlığı Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü (1992).

Launert E., (1981). Edible and Medicinal Plants. Hamlyn. Retrieved September 23, 2008, from http://www.pfaf.org/database/plants.php?Gentiana+lutea

Lust J., (1983). The Herb Book. Bantam books. Rodale Press. Retrieved September 23, 2008, from http://www.pfaf.org/database/plants.php?Gentiana+lutea

Özer A.S., Akdemir R., Arslan N. (1987). İç Anadolu Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yayınları.

Teknik Bülten No: 292.

Özer, A. S. (1987). Ülkemizdeki Bazı Önemli Tali Ürünlerinin Teşhis ve Tanıtım Klavuzu. Tarım ve Orman Bakanlığı, OGM Yayın No: 659 Seri No: 18 Ankara

Öztürk N., (1997). Gentiana lutea subsp. symphyandra (Murb.) HayekDridoitleri. Doktora Tezi Anadolu Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir, 165s.

Phillips, R., ve Rix, M., (1991). Perennials. C.1 ve 2. Retrieved September 23, 2008, from http://www.pfaf.org/database/plants.php?Gentiana+lutea

ÖZGEÇMİŞ

Kişisel Bilgiler

Soyadı, adı : KÖSE Cihan

Doğum tarihi ve yeri : 14.06.1972 Tekman/ERZURUM e-mail : cihan_4325@hotmaill.com Eğitim

Derece Eğitim Birimi Mezuniyet Tarihi

Lise : Sarıkamış Lisesi 1989

Lisans : İstanbul Üniversitesi Orman Mühendisliği 1994

İş Deneyimi

Yıl Yer Görev

1998-2009 Kütahya Orman Bölge Müdürlüğü İşletme Şefi 2011-2019 Kütahya Orman Bölge Müdürlüğü Şube Müdürü Yabancı Dil

İngilizce