Bursa’da Çocuk Tiyatrosunun Gelişimi

Bursa Devlet Tiyatrosu’nda çocuk tiyatrosu çalışmaları; 1959–1960 sezonunda oynanan Leylek Sultan ve Çelebi Mehmet Ortaokulu sahnesinde yürütülerek, 26 Mayıs 1960’ta oynanan “Pollyanna” adlı uyarlama ile başlamıştır. Bursa Devlet Tiyatrosu, çocuk tiyatrosu çalışmalarını Bursa Devlet Tiyatrosu’na mahsus olarak turneye götürmüştür. 1973-1974 dönemine kadar, çocuk tiyatrosu çalışmalarına fazla yer verilmemiştir. Bu dönemden sonra çalışmalar düzenlilikle yürütülmüştür (AVP Bursa Devlet Tiyatrosu, 2008).

1972 yılında başlatılan Feraizcizade Mehmet Şakir Efendi Gençlik Tiyatro Kursu hizmet vermeye başlamıştır. Bu kurs sayesinde gençlere tiyatro yeteneğini kullanabilme şansı ve eğitim fırsatı verilmiştir. Bu kurs günümüzde de devam etmektedir. Yalın Tolga’nın müdürlüğü sırasında Bursa Tiyatrosu ikinci bir sahneye daha kavuşmuştur. Aynı bina içinde daha önce gençlik kursu çalışmalarında kullanılan bu mekân, yeniden düzenlenerek 1985 yılında Feraizcizade Mehmet Şakir Oda Tiyatrosu olarak Bursalı tiyatro severlerin hizmetine sunulmuştur. Oynanan ilk oyun Nezihe Meriç’in “Sular Aydınlanıyordu” oyununu Macit Flordun sahneye koymuştur (Ahmet Vefik Paşa ve Bursa Osmanlı Tiyatrosu, 2014).

1980 yılında Yalın Tolga, Devlet Tiyatrosu Müdürlüğüne getirilmiştir. Yalın Tolga, Ahmet Vefik Paşa Tiyatrosu’nun o günlerde amacını şöyle açıklıyor; “Tiyatroyu kuruluş kanunu amacı doğrultusunda yönetmek, seyirci sayısını arttırıcı çalışmalar yapmak. Ayrıca gençliğe ve çocuklara yönelerek yarının tiyatro kültürünü ve sevgisini kazanmış seyircisini hazırlamak.”

2006 yılında kurulan Bursa Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatrosu’nun çocuk oyunları çalışmaları fazladır. Başlarda çocuk oyunları merkezli kurulan bu tiyatroda 2006 yılında; üç, 2007 yılında; dört, 2008 yılında; dört, 2009 yılında; iki olmak üzere 2010 yılına kadar toplam on üç çocuk oyunu oynanmıştır (Bursa Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatrosu, 2014).

1996’da düzenlenmeye başlanan Uluslararası Bursa Çocuk ve Gençlik Tiyatroları Festivalinin amacı; tiyatro kenti olan Bursa’nın tiyatro oluşum ve organizasyonlarındaki eksikliklerini yok etmektir. Uluslararası Bursa Çocuk ve Gençlik Tiyatroları Festivali adına yapılan ilk çalışma aşağıda verilmiştir:

28

ULUSLARARASI BURSA ÇOCUK VE GENÇLİK TİYATROLARI FESTİVALİ TARİHİ: Ekim

NİTELİĞİ: Uluslararası

KAÇ YILINDAN BERİ DÜZENLENDİĞİ: 1996

DÜZENLEYEN KURULUŞ: ASSİTEJ (Dünya Çocuk ve Gençlik Tiyatroları Birliği) Türkiye Merkezi sanatsal danışmanlığında Bursa Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı

KATILIMCILAR: Ortalama 5 yabancı, 5 yerli topluluk, ayrıca yerli ve yabancı gözlemciler

ETKİNLİĞİN KONUSU: Çocuk ve Gençlik Tiyatrosu

ETKİNLİĞİN AMACI: Çocuk ve Gençlik tiyatrosu ile ilgili sorunların tartışılmasını sağlamak, sorunların çözümüne katkıda bulunmak, evrensel çocuk tiyatrosu örneklerini buluşturarak karşılıklı sanatsal, bilimsel, estetik ve kültürel alışveriş zemini hazırlamak... Kent halkına farklı Çocuk ve Gençlik Tiyatrosu örneklerini tanıma olanağı sunmak, bu örnekleri Bursa’nın çağdaş kültür potası içinde kaynaştırarak dünyanın Çocuk ve Gençlik Tiyatroları merkezlerinden biri olarak lanse etmek... Çocuk ve Gençlik Tiyatroları örneklerini buluşturmak yoluyla çağdaş normlarda bilimsellik çerçevesinde karşılaştırma olanağı sağlayarak Ulusal Tiyatromuzun gelişimine kaynak sağlamak, ortak noktaların tespiti yoluyla dünya insanlarının birlik ve kardeşliğini evrensel barış ülküsü çerçevesinde ortaya koymak, bu yolla dünya barışına katkıda bulunmak...

GERÇEKLEŞTİRİLEN AKTİVİTELER: Katılımcı topluluklarca oyunlarının sergilenmesi, İç eğitime ve izleyicilere yönelik farklı konularda çalışma grupları oluşturarak seminer ve tartışma programları

KISA TARİHÇE VE UYGULAMA: Türk Tiyatro tarihinin öncü kentleri arasında yer alan Bursa, Türk Gölge oyunu geleneğini başlatmasına ve 1957 yılında Ankara´dan sonra Devlet Tiyatrolarının açılan 2. sahnesine sahip olmasına karşın, ne yazık ki tiyatro oluşum ve organizasyonları yönünden aynı şansa sahip değildir.

Bu eksiklikten yola çıkan Bursa Büyükşehir Belediyesi ilk kez 1996 yılında; öncelikle çocuk ve genç izleyicilere yönelik olarak özgün çalışmalar üreten, ulusal ve uluslararası platformlarda sanatsal düzeylerini belirlemiş tiyatroları bir araya getirebilmek ve bu yolla geleceğin tiyatro izleyicilerini bilinçlendirebilmek amacıyla Bursa Uluslararası Çocuk ve Gençlik Tiyatroları Festivalini gerçekleştirdi. Daha ilk yılında yoğun bir ulusal ve uluslararası katılım ile gerçekleşen festival, uluslararası Çocuk ve Gençlik tiyatroları platformunda büyük beğeni ile karşılanarak, haklı bir saygınlık kazandı. Ülkemizin konusunda en gelişmiş organizasyonu olan festival, bu güne değin ulusal ve uluslararası alanda tanınan birçok tiyatro topluluğu ile teorisyeni bir araya getirdi. Festival bünyesinde öncelikle çocuk ve genç izleyicilere yönelik oyunlara yer verilmektedir (Bursa Büyükşehir Belediyesi, 2014).

29

Bu festivaller günümüzde de devam etmektedir. En sonuncusu, 20-25 Ekim 2014’te düzenlenen 19. Uluslararası Bursa Çocuk ve Gençlik Tiyatroları Festivali’dir. Dünyanın çeşitli ülkelerinden gelen topluluklar müzikli ve danslı gösterilerini sergilemişlerdir. Festival klasik yapıdaki çocuk ve gençlik oyunlarının yanı sıra sokak oyunlarından, dans ve müzik ağırlıklı oyunlara kadar geniş bir yelpazeyi kapsamıştır. Bu yıl 20-25 Ekim tarihleri arasında gerçekleştirilen festivale, sekiz Türk ve on bir yabancı topluluk katıldı. Türkiye, Bulgaristan, Arjantin, Fransa, İtalya, Danimarka, İspanya, Norveç, Polonya ve Gürcistan’dan gelen ekipler, Bursa Kent Müzesi Amfi Tiyatro’da coşkulu görüntüler oluşturdu. Bu festivaller sayesinde hem halkların kaynaşması sağlanmakta ve farklı kültürler bir araya gelmekte hem de çocuklar ve gençler tiyatroyla hayatı ve dünyayı eğlenerek öğrenmektedirler (19. Uluslararası Bursa Çocuk ve Gençlik Tiyatroları Festivali Başladı, 2014).

Tayyare Kültür Merkezi arkasında bulunan “Çocuk Sanat Evi” çocuklar için tiyatro yapan önemli mekânlardandır. Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından hazırlanan proje doğrultusunda sahne-fuaye-galeri olarak düzenlenen ve 19 Aralık 1999’da gerçekleştirilen açılış töreni ile hizmete sunulan Bursa Büyükşehir Belediyesi Çocuk Sanat Evi, yüz izleyici kapasiteli bir tiyatro-konser salonu ve aynı zamanda galeri olarak kullanılan fuayeden oluşmaktadır. Ses ve ışık sisteminin yanı sıra projeksiyon sistemine de sahip olan mekân, çocuklara yönelik etkinliklerin yanı sıra kültürel- sanatsal seminerler ve Bursa Kültür Sanat ve Turizm Vakfı tiyatrosunun süreli etkinlikleri ile kısa film, dia gösterileri, söyleşi ve dinletilerde kullanılmaktadır (Sanat Merkezleri, 2014).

Bursa’da özel tiyatrolar da çocuk oyunları hazırlamaktadır. “Bursa’da Tiyatronun Gelişimi” bölümünde de bahsedildiği gibi Mavi Balon’un ana amacı tiyatrodur. 1998 yılı Ekim ayında “Ormandaki Sürpriz Konuk'” isimli çocuk oyunuyla Mavi Balon Gösteri Hizmetleri'nin tiyatro serüveni resmen başlamıştır. Bu tarihten itibaren oyunlar birbiri ardına sahnelenir. Kendi internet sitelerinde de “Ormandaki Sürpriz Konuk” dâhil on bir oyun bulunmaktadır. 1999 yılı Şubat ayında Türkiye'nin ilk Cafe Tiyatrosu kurulur. Mavi Balon Tiyatro grubunun kurucusu Ertan Ekmekçi Bursa’da Milli Eğitim’e çocuk tiyatrosu yapabilmek için izin başvurusu yapan tiyatroların sayısının 80’i aştığı yılların olduğunu belirtmektedir. Bir rivayete göre 140‘ı bulduğu yıllar da olmuştur. (Ekmekçi, 2014)

30

Bu bilgiye göre Bursa’daki tiyatro grupları, nitelik açısından nasıldır bilinmez ama nicelik yönünden çok zengindir. Bursa’da tiyatroya rağbet ve tiyatro yapmaya büyük bir istek vardır.