BULGULAR VE YORUMLAR - Görme Yetersizliğinden Etkilenmiş Çocuklara Kardeş Öğretimi Aracılığıyla

Bu araştırmada görme yetersizliğinden etkilenmiş çocuklar ve normal gelişim gösteren kardeşleri ile çalışılmıştır. Bu bağlamda görme yetersizliğinden etkilenmiş çocuklar öğrenen kardeş, normal gelişim gösteren kişiler ise öğreten kardeş olarak vurgulanmaktadır. Çalışmanın bu bölümünde araştırma kapsamında elde edilen bulgular ve yorumlara yer verilecektir.

4. 1. Görme Yetersizliğinden Etkilenmiş Kardeşi Olan Çocukların Eşzamanlı İpucuyla Öğretim Yöntemini Uygulamalarına Yönelik Uygulama Güvenirliği Bulguları

Çalışmada öğreten kardeşlerin eşzamanlı ipucu yöntemini kullanarak bağımsız hareket becerileri öğretimine ilişkin uygulama ve izleme oturumları düzenlenmiştir. Bu bağlamda düzenlenen oturumlara ilişkin uygulama verileri toplanmıştır. Elde edilen bulgular analiz edilerek başlıklar halinde verilmiştir. Bu bağlamda öğreten kardeşlerin eşzamanlı ipucu yöntemiyle öğretim uygulamalarına yönelik uygulama güvenirliği verileri aşağıda ifade edilmiştir.

4. 1. 1. Birinci Öğreten Kardeşe Yönelik Bulgular

Birinci kardeş grubunda Mustafa’nın kardeşi Osman yer almaktadır. Çalışmada Osman iki öğretim oturumu ve üç izleme oturumu gerçekleştirerek toplam beş uygulama gerçekleştirmiştir. Bu bağlamda öğreten kardeşlerin eşzamanlı ipucu yönteminin analizinde yer alan her bir basamağı güvenilir bir biçimde uygulama performanslarına dikkat edilmiştir. Eşzamanlı ipucu öğretiminde izlemesi gereken basamaklar açısından;

(a) öğretimde kullanılacak araç-gerecin kontrolü, (b) dikkati yöneltme, (c) beceri yönergesini sunma, (d) kontrol edici ipucunu beceri yönergesinin hemen ardından sunma, (e) kardeş tepkilerine doğru tepkilerde bulunma (doğru tepkileri pekiştirme, yanlış tepkileri ya da tepkide bulunmamayı görmezden gelme), (f) denemeler arası süreyi bekleme davranışları incelenmiştir (Tekin, 1999).

Bu bilgilerden yola çıkarak, Osman eşzamanlı ipucu yöntemini ortalama %97.22 düzeyinde uygun olarak gerçekleştirmiştir. Aynı zamanda, (a) öğretimde kullanılacak araç- gerecin kontrolü davranışını %100, (b) dikkati yöneltme davranışını %100, (c) beceri yönergesini sunma davranışını %83.33, (d) kontrol edici ipucunu beceri yönergesinin hemen ardından sunma davranışını %100, (e) kardeş tepkilerine doğru tepkilerde bulunma (doğru tepkileri pekiştirme, yanlış tepkileri ya da tepkide bulunmamayı görmezden gelme) davranışını %100, (f) denemeler arası süreyi bekleme davranışını %100 düzeyinde gerçekleştirmiştir.

Birinci öğreten kardeş ile 15., 25. ve 35. günler elle duvar takibi yaparak yürüme becerisinin öğretimine ilişkin üç izleme oturumu uygulanmıştır. Uygulama güvenirliği amacıyla izleme oturumları seçkisiz atama ile belirlenerek analiz edilmiştir.

Bu bağlamda Osman’ın 15., 25. ve 35. günler elle duvar takibi yaparak yürüme becerisi öğretiminde %100 düzeyinde eşzamanlı ipucu yöntemini uygun bir biçimde gerçekleştirdiği gözlenmiştir. Osman, öğretimde izlemesi gereken basamaklar bakımından (a) öğretimde kullanılacak araç-gerecin kontrolü davranışını %100, (b) dikkati yöneltme davranışını %100, (c) beceri yönergesini sunma davranışını %100, (d) kontrol edici ipucunu beceri yönergesinin hemen ardından sunma davranışını %100, (e) kardeş tepkilerine doğru tepkilerde bulunma (doğru tepkileri pekiştirme, yanlış tepkileri ya da tepkide bulunmamayı görmezden gelme) davranışını %100, (f) denemeler arası süreyi bekleme davranışını %100 düzeyinde uygulamıştır.

4. 1. 2. İkinci Öğreten Kardeşe Yönelik Bulgular

Çalışmanın ikinci kardeş grubunu Can’ın kardeşi Elif oluşturmaktadır. Elif iki öğretim oturumu ve üç izleme oturumu gerçekleştirerek toplam beş uygulama gerçekleştirmiştir. Öğreten kardeşlerin eşzamanlı ipucu yönteminin analizinde yer alan her bir basamağı güvenilir bir biçimde uygulama performanslarına dikkat edilmiştir. Eşzamanlı ipucu öğretiminde izlemesi gereken basamaklar açısından;

Bu açıdan, Elif eşzamanlı ipucu yöntemini ortalama %97.22 düzeyinde uygun olarak gerçekleştirdiği gözlenmiştir. Öğretimde izlenmesi gereken basamaklar açısından; (a) öğretimde kullanılacak araç-gerecin kontrolü davranışını %100, (b) dikkati yöneltme davranışını %100, (c) beceri yönergesini sunma davranışını %83.33, (d) kontrol edici ipucunu beceri yönergesinin hemen ardından sunma davranışını %100, (e) kardeş tepkilerine doğru tepkilerde bulunma (doğru tepkileri pekiştirme, yanlış tepkileri ya da tepkide bulunmamayı görmezden gelme) davranışını %100, (f) denemeler arası süreyi bekleme davranışını %100 düzeyinde uygulamıştır.

İkinci öğreten kardeş ile 15., 25. ve 35. günler elle duvar takibi yaparak yürüme becerisinin öğretimine ilişkin üç izleme oturumu uygulanmıştır. Uygulama güvenirliği amacıyla izleme oturumları seçkisiz atama ile belirlenerek analiz edilmiştir.

Bu amaçla, Elif’in 15., 25. ve 35. günler elle duvar takibi yaparak yürüme becerisi öğretiminde %97.22 düzeyinde eşzamanlı ipucu yöntemini uygun bir biçimde gerçekleştirdiği gözlenmiştir. Elif, öğretimde izlemesi gereken basamaklar bakımından (a) öğretimde kullanılacak araç-gerecin kontrolü davranışını %100, (b) dikkati yöneltme davranışını %100, (c) beceri yönergesini sunma davranışını %83.33, (d) kontrol edici ipucunu beceri yönergesinin hemen ardından sunma davranışını %100, (e) kardeş tepkilerine doğru tepkilerde bulunma (doğru tepkileri pekiştirme, yanlış tepkileri ya da tepkide bulunmamayı görmezden gelme) davranışını %100, (f) denemeler arası süreyi bekleme davranışını %100 düzeyinde uygulamıştır.

4. 1. 3. Üçüncü Öğreten Kardeşe Yönelik Bulgular

Çalışmanın üçüncü kardeş grubunda ise Ahmet ve kardeşi Zeynep bulunmaktadır. Çalışmada Zeynep iki öğretim oturumu ve üç izleme oturumu gerçekleştirerek toplam beş uygulama gerçekleştirmiştir. Öğreten kardeşlerin eşzamanlı ipucu yönteminin analizinde yer alan her bir basamağı güvenilir bir biçimde uygulama performanslarına dikkat edilmiştir. Eşzamanlı ipucu öğretiminde izlemesi gereken basamaklar açısından;

Bu açıdan, Zeynep eşzamanlı ipucu yöntemini ortalama %97.22 düzeyinde uygun olarak gerçekleştirdiği bilgisine ulaşılmıştır. Öğretimde izlenmesi gereken basamaklar açısından; (a) öğretimde kullanılacak araç-gerecin kontrolü davranışını %100, (b) dikkati yöneltme davranışını %100, (c) beceri yönergesini sunma davranışını %100, (d) kontrol edici ipucunu beceri yönergesinin hemen ardından sunma davranışını %100, (e) kardeş tepkilerine doğru tepkilerde bulunma (doğru tepkileri pekiştirme, yanlış tepkileri ya da tepkide bulunmamayı görmezden gelme) davranışını %83.33, (f) denemeler arası süreyi bekleme davranışını %100 düzeyinde gerçekleştirmiştir.

Üçüncü öğreten kardeş ile 15., 25. ve 35. günler elle duvar takibi yaparak yürüme becerisinin öğretimine ilişkin üç izleme oturumu uygulanmıştır. Uygulama güvenirliği amacıyla izleme oturumları seçkisiz atama ile belirlenerek analiz edilmiştir.

Çalışmada Zeynep’in 15., 25. ve 35. günler elle duvar takibi yaparak yürüme becerisi öğretiminde %100 düzeyinde eşzamanlı ipucu yöntemini uygun bir biçimde gerçekleştirdiği gözlenmiştir. Zeynep, öğretimde izlemesi gereken basamaklar bakımından (a) öğretimde kullanılacak araç-gerecin kontrolü davranışını %100, (b) dikkati yöneltme davranışını %100, (c) beceri yönergesini sunma davranışını %100, (d) kontrol edici ipucunu beceri yönergesinin hemen ardından sunma davranışını %100, (e) kardeş tepkilerine doğru tepkilerde bulunma (doğru tepkileri pekiştirme, yanlış tepkileri ya da tepkide bulunmamayı görmezden gelme) davranışını %100, (f) denemeler arası süreyi bekleme davranışını %100 düzeyinde uygulamıştır.

4. 1. 4. Dördüncü Öğreten Kardeşe Yönelik Bulgular

Çalışmanın son kardeş grubunda ise Özge ve kardeşi Aslı bulunmaktadır. Çalışmada Aslı iki öğretim oturumu ve üç izleme oturumu gerçekleştirerek toplam beş uygulama gerçekleştirmiştir. Öğreten kardeşlerin eşzamanlı ipucu yönteminin analizinde yer alan her bir basamağı güvenilir bir biçimde uygulama performanslarına dikkat edilmiştir. Eşzamanlı ipucu öğretiminde izlemesi gereken basamaklar açısından;

Bu açıdan, Aslı eşzamanlı ipucu yöntemini ortalama %100 düzeyinde uygun olarak gerçekleştirdiği gözlenmiştir. Öğretimde izlenmesi gereken basamaklar açısından; (a) öğretimde kullanılacak araç-gerecin kontrolü davranışını %100, (b) dikkati yöneltme davranışını %100, (c) beceri yönergesini sunma davranışını %100, (d) kontrol edici ipucunu beceri yönergesinin hemen ardından sunma davranışını %100, (e) kardeş tepkilerine doğru tepkilerde bulunma (doğru tepkileri pekiştirme, yanlış tepkileri ya da tepkide bulunmamayı görmezden gelme) davranışını %100, (f) denemeler arası süreyi bekleme davranışını %100 düzeyinde uyguladığı bilgisine ulaşılmıştır.

Dördüncü öğreten kardeş ile 15., 25. ve 35. günler elle duvar takibi yaparak yürüme becerisinin öğretimine ilişkin üç izleme oturumu uygulanmıştır. Uygulama güvenirliği amacıyla izleme oturumları seçkisiz atama ile belirlenerek analiz edilmiştir.

Araştırmada Aslı’nın 15., 25. ve 35. günler elle duvar takibi yaparak yürüme becerisi öğretiminde %100 düzeyinde eşzamanlı ipucu yöntemini uygun bir biçimde gerçekleştirdiği gözlenmiştir. Aslı’nın öğretimde izlemesi gereken basamaklar bakımından (a) öğretimde kullanılacak araç-gerecin kontrolü davranışını %100, (b) dikkati yöneltme davranışını %100, (c) beceri yönergesini sunma davranışını %100, (d) kontrol edici ipucunu beceri yönergesinin hemen ardından sunma davranışını %100, (e) kardeş tepkilerine doğru tepkilerde bulunma (doğru tepkileri pekiştirme, yanlış tepkileri ya da tepkide bulunmamayı görmezden gelme) davranışını %100, (f) denemeler arası süreyi bekleme davranışını %100 düzeyinde uyguladığı görülmektedir.

Özetle, eşzamanlı ipucu yöntemiyle bağımsız hareket becerilerinin öğretiminde düzenlenen uygulama ve izleme oturumlarında yüksek oranda etkili ve güvenilir bir biçimde uyguladıkları gözlenmiştir.

4. 2. Kardeş Aracılığıyla Sunulan Eşzamanlı İpucuyla Öğretim Yönteminin Görme Yetersizliğinden Etkilenmiş Çocukların Bağımsız Hareket Becerisi Edinimi

Açısından Etkililiği

Çalışmada öğreten kardeşlerin eşzamanlı ipucuyla öğretim becerilerinin etkililiğini belirlemek amacıyla, öğrenen kardeşlerin bağımsız hareket becerilerini edinim düzeyleri analiz edilerek aşağıdaki şekilde ifade edilmiştir (Şekil 4. 1.). Öğrenen kardeşlerden alınan bağımsız hareket becerilerine ilişkin veriler bu beceriler için oluşturulan formlara kaydedilmiştir. Çalışma tek denekli yöntemlerden katılımcılar arası yoklama evreli çoklu yoklama modeline göre desenlenmiştir. Bu amaçla etkililik verilerine öğrenen kardeşlerin yoklama, uygulama ve izleme oturumlarında bağımsız hareket becerisinde sergiledikleri doğru tepkilere bağlı olarak yer verilmiştir. Etkililik verilerinde yer alan yoklama oturumlarında sergilenen performanslara, uygulama oturumları öğretim oturumlarında sergilenen performanslara, ve izleme oturumları ise 15., 25. ve 35. günlerde elle duvar takibi yaparak yürüme becerisine yönelik sergilenen performanslara göre oluşmaktadır. Çalışmaya katılan öğrenen kardeşlerle ilk yoklama verisi alındıktan sonra birinci katılımcıya öğreten kardeşi tarafından öğretim yapılmasının ardından, birinci öğrenen kardeşten elde edilen veriler farklılaşmış diğer kardeşlerden elde edilen verilerde farklılaşma gözlenmemiştir. Daha sonra birinci öğrenen kardeşe ait bulgularda kararlı veri elde edildikten sonra ikinci öğrenen kardeş ile öğretime geçilmiştir. Bu bağlamda öğretiminin ardından ikinci katılımcının verileri anlamlı olarak farklılaşırken diğer çocukların verilerinde farklılaşmaya rastlanılmamıştır. İkinci öğrenen kardeşe ait bulgularda kararlılık elde edildikten sonra üçüncü öğrenen kardeş ile öğretime geçilmiştir. Üçüncü öğrenen kardeşten elde edilen veriler de anlamlı farklılaşma gözlenirken diğer katılımcıdan elde edilen verilerde bir farklılaşma görülmemiştir. Üçüncü öğrenen kardeşin bulgularında kararlılık elde edilince dördüncü öğrenen kardeş ile öğretime geçilmiştir. Aynı şekilde öğreten kardeş tarafından öğretim uygulamasının ardından dördüncü öğrenen kardeşten elde edilen verilerde anlamlı olarak farklılaşma olduğu izlenilmiştir.

Öğrenen kardeşler Ahmet, Mustafa, Can ve Özge’ye ait veriler aşağıda yer alan şekilde belirtilmiştir (Şekil 4. 1.). Oluşturulan şekilde öğrenen kardeşlerin yoklama, uygulama ve izleme oturumlarında bağımsız hareket becerilerinde sergiledikleri doğru tepkiler hesaplanmıştır. Bulgular incelendiğinde eşzamanlı ipucu yöntemiyle uygulama öncesinde ve sonrasında öğrenen kardeşlerin bağımsız hareket becerilerini sergilemede doğru tepki verme açısından anlamlı farklılıklar olduğu gözlenmiştir. Bir başka deyişle, kullanılan

yöntem ile öğretim sonrası öğrenen kardeşlerin sahip oldukları bağımsız hareket becerisi düzeylerinde kademeli bir artış olduğu ifade edilebilir.

Yukarıda şekil 4. 1.’de ifade edilen öğrenen kardeşin elle duvar takibi becerisine yönelik başlama düzeyi (BD.), öğretim oturumları (GY) toplu yoklama oturumları (TY) ve izleme oturumları (İO.) şeklinde ifade edilmiştir. Ayrıca şekilde izleme oturumlarında yer alan 1, 2, 3 rakamları ile sırayla 15. gün, 25. gün ve 35. gün verilerine yer verilmiştir.

Çalışmada öğrenen kardeşlerin elle duvar takibi yaparak yürüme becerisini farklı ortamlara genelleme düzeylerine bakılmıştır. Buna göre öğrenen kardeşlerin başlama düzeyi ve genelleme düzeyleri ön test- son test modeli ile düzenlenmiştir (Şekil 4. 2.). Çalışmada öğrenen kardeşlerin elle duvar takibi yaparak yürüme becerisini farklı ortamlara yüksek oranda genelleyebildikleri gözlenmiştir.

0 20 40 60 80 100

Mustafa Can Ahmet Özge

Öntest Sontest

Şekil 4.2. Öğrenen kardeşlerin eşzamanlı ipucuyla öğretim yöntemi ile elle duvar takibi becerisi genelleme verileri

4. 2. 1. Birinci Öğrenen Kardeşte Eşzamanlı İpucuyla Öğretim Yönteminin Bağımsız Hareket Becerisinin Edinimi Açısından Etkililiği

Çalışmaya katılan birinci kardeş grubunda yer alan Mustafa, elle duvar takibi yaparak yürüme becerisini uygulamada başlama düzeyinde ortalama %0 düzeyinde doğru tepkide bulunmuştur. Ardından Mustafa’nın, kardeşinin eşzamanlı ipucuyla elle duvar takibi becerisi öğretiminden sonra elle duvar takibi becerisinde her iki oturumda da %100 düzeyinde doğru tepkide bulunduğu gözlenmiştir. Kardeşleri tarafından her oturumun başında beceriyi sergilemesine yönelik olarak yönerge verilerek öğrenen kardeşin beceriyi bağımsız olarak gerçekleştirdiği son basamağa kadar izlenilmiştir. Kardeşin bağımsız

olarak sergilemeyediği basamakta öğrenen kardeşler tarafından becerinin öğretimine devam edilmiştir. Genelleme oturumlarında ise, Mustafa’nın farklı ortamlarda elle duvar takibini %100 düzeyinde sergilediği görülmektedir. Aynı kardeş grubu ile 15., 25. ve 35. günlerde izleme oturumları yürütülmüştür. Bu bağlamda öğrenen kardeşin 15. gün elle duvar takibi becerisine %100 düzeyinde doğru tepki verdiği belirlenmiştir. 25. gün verilerinin analizine göre öğrenen kardeşin elle duvar takibi becerisini %100 düzeyinde sergilediği görülmüştür. 35. gün öğrenen kardeşin sergilediği becerilerden elde edilen verilere göre; elle duvar takibi becerisine %100 düzeyinde doğru tepkide bulunduğu gözlenmiştir.

Özetle, elde edilen veriler doğrultusunda öğrenen kardeşin düzenlenen oturumlarda eşzamanlı ipucuyla öğretim uygulamalarından sonra araştırmanın bağımsız değişkenine yönelik olarak; elle duvar takibi yaparak yürüme becerisine %100 düzeyinde doğru tepki verdiği gözlenmiştir.

4. 2. 2. İkinci Öğrenen Kardeşte Eşzamanlı İpucuyla Öğretim Yönteminin Bağımsız Hareket Becerisinin Edinimi Açısından Etkililiği

Çalışmada ikinci öğrenen kardeş Can, elle duvar takibi yaparak yürüme becerisini uygulamada başlama düzeyinde ortalama %0 düzeyinde doğru tepkide bulunmuştur. Ardından Can’ın, kardeşinin eşzamanlı ipucuyla elle duvar takibi tekniği öğretiminden sonra bağımsız hareket becerisine yönelik her iki oturumda da %100 düzeyinde doğru tepkide bulunduğu gözlenmiştir. Kardeşleri tarafından her oturumun başında beceriyi sergilemesine yönelik olarak yönerge verilerek öğrenen kardeşin beceriyi bağımsız olarak gerçekleştirdiği son basamağa kadar izlenilmiştir. Kardeşin bağımsız olarak sergilemeyediği basamakta öğrenen kardeşler tarafından becerinin öğretimine devam edilmiştir. Genelleme oturumlarında Can’ın farklı ortamlarda bağımsız hareket becerisini %100 düzeyinde sergilediği görülmektedir. Aynı kardeş grubu ile 15., 25. ve 35. günlerde izleme oturumları yürütülmüştür. Bu bağlamda öğrenen kardeşin 15. gün elle duvar takibi becerisine %100 düzeyinde doğru tepki verdiği belirlenmiştir. 25. gün verilerinin analizine göre öğrenen kardeşin elle duvar takibi becerisini %100 düzeyinde sergilediği görülmüştür. 35. gün öğrenen kardeşin sergilediği becerilerden elde edilen verilere göre; elle duvar takibi becerisine %100 düzeyinde doğru tepkide bulunduğu gözlenmiştir.

4. 2. 3. Üçüncü Öğrenen Kardeşte Eşzamanlı İpucuyla Öğretim Yönteminin Bağımsız Hareket Becerisinin Edinimi Açısından Etkililiği

Çalışmada üçüncü öğrenen kardeş grubunda yer alan Ahmet, elle duvar takibi yaparak yürüme becerisini uygulamada başlama düzeyinde ortalama %0 düzeyinde doğru tepkide bulunmuştur. Ardından Ahmet’in, kardeşinin eşzamanlı ipucuyla elle duvar takibi öğretiminden sonra elle duvar takibi becerisinde her iki oturumda da %100 düzeyinde doğru tepkide bulunduğu gözlenmiştir. Kardeşleri tarafından her oturumun başında beceriyi sergilemesine yönelik olarak yönerge verilerek öğrenen kardeşin beceriyi bağımsız olarak gerçekleştirdiği son basamağa kadar izlenilmiştir. Kardeşin bağımsız olarak sergilemeyediği basamakta öğrenen kardeşler tarafından becerinin öğretimine devam edilmiştir. Genelleme oturumlarında ise, Ahmet’in farklı ortamlarda elle duvar takibini %100 düzeyinde sergilediği görülmektedir. Aynı kardeş grubu ile 15., 25. ve 35. günlerde izleme oturumları yürütülmüştür. Bu bağlamda öğrenen kardeşin 15. gün elle duvar takibi becerisine %100 düzeyinde doğru tepki verdiği belirlenmiştir. 25. gün verilerinin analizine göre öğrenen kardeşin elle duvar takibi becerisini %100 düzeyinde sergilediği görülmüştür. 35. gün öğrenen kardeşin sergilediği becerilerden elde edilen verilere göre; elle duvar takibi becerisine %100 düzeyinde doğru tepkide bulunduğu gözlenmiştir.

4. 2. 4. Dördüncü Öğrenen Kardeşte Eşzamanlı İpucuyla Öğretim Yönteminin Bağımsız Hareket Becerisinin Edinimi Açısından Etkililiği

Çalışmaya dördüncü öğrenen kardeş olarak katılan Özge, elle duvar takibi yaparak yürüme becerisini uygulamada başlama düzeyinde ortalama %0 düzeyinde doğru tepkide

bulunmuştur. Ardından Özge’nin, kardeşinin eşzamanlı ipucuyla elle duvar takibi öğretiminden sonra bağımsız hareket becerisine yönelik her iki oturumda da %100 düzeyinde doğru tepkide bulunduğu gözlenmiştir. Kardeşleri tarafından her oturumun başında beceriyi sergilemesine yönelik olarak yönerge verilerek öğrenen kardeşin beceriyi bağımsız olarak gerçekleştirdiği son basamağa kadar izlenilmiştir. Kardeşin bağımsız olarak sergilemeyediği basamakta öğrenen kardeşler tarafından becerinin öğretimine devam edilmiştir. Genelleme oturumlarında Özge’nin farklı ortamlarda bağımsız hareket becerisini %100 düzeyinde sergilediği görülmektedir. Aynı kardeş grubu ile 15., 25. ve 35. günlerde izleme oturumları yürütülmüştür. Bu bağlamda öğrenen kardeşin 15. gün elle duvar takibi becerisine %100 düzeyinde doğru tepki verdiği belirlenmiştir. 25. gün verilerinin analizine göre öğrenen kardeşin elle duvar takibi becerisini %100 düzeyinde sergilediği görülmüştür. 35. gün öğrenen kardeşin sergilediği becerilerden elde edilen verilere göre; elle duvar takibi becerisine %100 düzeyinde doğru tepkide bulunduğu gözlenmiştir.

Özetle, elde edilen veriler doğrultusunda öğrenen kardeşin düzenlenen oturumlarda eşzamanlı ipucuyla öğretim uygulamalarından sonra araştırmanın bağımsız değişkenine yönelik olarak; elle duvar takibi yaparak yürüme becerisine % 100 düzeyinde doğru tepki verdiği gözlenmiştir.

Çalışma kapsamında yukarıda ifade edilen bilgiler doğrultusunda normal gelişim gösteren kardeşlerin görme yetersizliğinden etkilenmiş olan kardeşlerine eşzamanlı ipucu yöntemiyle bağımsız hareket becerilerinin öğretiminin etkili olduğu düşünülebilir.

4. 3. Sosyal Geçerlik Bulguları

Bu çalışma kardeşler aracılığıyla sunulan eşzamanlı ipucuyla bağımsız hareket becerisinin etkililiğini belirlemek amacıyla öğreten ve öğrenen kardeşler ile gerçekleştirilmiştir. Bu nedenle çalışmanın sosyal geçerliğini belirlemek amacıyla öğrenen kardeşlerden, öğreten kardeşlerden ve çocukların annelerinden araştırma hakkında görüşleri alınmıştır. Bu amaçla, araştırmacı tarafından hazırlanmış olan “Sosyal Geçerlik Ölçeği” formları uygulanmıştır. Bu bilgiler doğrultusunda sırasıyla öğreten kardeşlerin, öğrenen kardeşlerin ve annelerinin görüşlerine yer verilmiştir.

4. 3. 1. Öğreten Kardeşlere Yönelik Sosyal Geçerlik Bulguları

Çalışmada öğreten kardeşlere öncelikle eşzamanlı ipucu yöntemiyle bağımsız hareket becerilerinin öğretimini yapmaktan hoşlanıp hoşlanmadıkları sorulmuştur. Öğreten kardeşlerin tümü bu yöntem ile bağımsız hareket becerileri öğretiminden hoşnut kaldıklarını ifade etmişlerdir.

İkinci soruda öğreten kardeşlere görme yetersizliğinden etkilenmiş kardeşlerine bağımsız hareket becerisi öğretimini yapmaktan mutlu olup olmadıkları sorulmuştur. Bu soruya öğreten kardeşlerin tümü evet cevabını vererek mutlu olduklarını söylemişlerdir.

Üçüncü soruda öğreten kardeşlere öğretimini yaptıkları bağımsız hareket becerisinin kardeşleri açısından önemi sorulmuştur. Öğreten kardeşlerin tümü bağımsız hareket becerisinin görme yetersizliğinden etkilenmiş kardeşlerinin hayatında önemli olduğunu açıklamışlardır.

Dördüncü soruda ise öğreten kardeşlere çalışmanın sonunda öğrenen kardeşlerinin mutlu olup olmadıkları sorulmuştur. Bu soruda da öğreten kardeşler evet cevabını vererek olumlu görüş bildirmişlerdir.

Beşinci soruda öğreten kardeşlere eşzamanlı ipucu yöntemini kullanarak kardeşlerine başka becerileri öğretip öğretmeyecekleri hakkında düşünceleri sorulmuştur. Bu bağlamda

Belgede Görme Yetersizliğinden Etkilenmiş Çocuklara Kardeş Öğretimi Aracılığıyla Sunulan Bağımsız Hareket Becerilerinin Eşzamanlı İpucuyla Öğretiminin Etkililiği (sayfa 56-72)