Farklı sosyoekonomik düzeyde bulunan ailelerin çocuklarının okuma olgunluklarının incelenmesi amacı ile elde edilen veriler bu bölümde tablolarla sunulmuş ve tartışılmıştır. Araştırmaya alınan çocuklar, aileleri ve ebeveynlerine yönelik özellikler Tablo 5.1. ile Tablo 5.4. arasında verilmiştir.
Çocukların okuma olgunluğu puanlarının sosyoekonomik düzeye göre dağılımı Tablo 5.5.’de verilmiştir. Çocuk ile ilgili özellikler, çocukların kitap okumasına yönelik özellikler, anne-babaya ve aileye ait özelliklere göre sosyoekonomik gruplarda çocukların okuma olgunluğu puanları Tablo 5.6.-5.9. arasında sunulmuştur.
Tablo 1. Çocuklara İlişkin Demografik Özelliklerin Frekans ve Yüzde Dağılımları
Çocukla İlgili Demografik
Özellikler
Sosyoekonomik Durum
Alt (n=50) Orta (n=50) Yüksek (n=50)
f % F % f % Cinsiyet Kız 23 46 27 54 23 46 Erkek 27 54 23 46 27 54 Kardeş sayısı Tek çocuk 3 6 1 2 11 22 İki-üç kardeş 28 56 40 80 36 72 Dört ve daha fazla 19 38 9 18 3 6 Doğum sırası İlk çocuk 18 36 17 34 25 50 Ortanca 14 28 18 36 9 18 Son çocuk 18 36 15 30 16 32
Çocuğun bakımı ile ilgilenen kişi
Anne-baba 48 96 50 100 40 80
Büyükanne- büyükbaba
2 4 - - 1 2
Bakıcı - - - - 9 18
Okul öncesi eğitim kurumuna devam etme süresi
1-3 ay 47 94 47 94 32 64
İkinci yılı 2 4 2 4 16 32
Üçüncü yılı 1 2 1 2 2 4
Tablo 1.’ de çocuklara ilişkin demografik özelliklerin frekans ve yüzdeleri yer almaktadır. Alt sosyoekonomik grubun %46 ‘sı kız, %54’ü erkektir. Orta sosyoekonomik grubun %54’ü kız, %46’sı erkektir. Yüksek sosyoekonomik grubun ise %46 ‘sı kız, %54’ü erkektir. Bu sonuçlar araştırmaya alınan çocukların cinsiyet değişkeni açısından benzer oranlarda olduklarını göstermektedir,
Çocukların kardeş sayısına göre dağılımına bakıldığında, alt sosyoekonomik grubun %6’sınn tek çocuk, %56’sının iki-üç kardeş olduğu görülmektedir. Orta sosyoekonomik gruptaki çocukların %2’si tek çocuk, %80’i iki-üç kardeştir. Yüksek sosyoekonomik gruptaki çocukların ise %22’si tek çocuk, %72’si iki-üç kardeş, %6’sı da dört veya daha fazla kardeştir. Sonuçlardan da görüldüğü gibi yüksek sosyoekonomik gruptaki ailelerde tek çocuk ve dört ve üzerinde çocuğa sahip olma oranları diğer gruplara göre daha yüksek olarak saptanmıştır.
Alt sosyoekonomik gruptaki çocukların %36’sı ilk çocuk, %28’i ortanca, %36’sı da son çocuktur. Orta sosyoekonomik grubun %34’ü ilk, %36’sı ortanca, %30’u da son çocuktur. Yüksek sosyoekonomik grupta ise %50’sinin ilk, %32’sinin de son çocuk olduğu saptanmıştır.
Çocuğun bakımını üstlenen yönünden incelendiğinde, alt sosyoekonomik grupta %96 anne veya baba, %4 büyükanne-büyükbaba olarak saptanmıştır. Orta sosyoekonomik gruptaki çocukların %100’üne annesi veya babasının baktığı belirlenmiştir. Yüksek sosyoekonomik gruptaki çocukların %80’nine annesi veya babası, %2’sine büyükanne-büyükbabası, %18’ine de bakıcısının baktığı tespit edilmiştir. Görüldüğü gibi alt ve orta sosyoekonomik grupta çocuklara direk ebeveynin bakması yüksek sosyoekonomik gruba göre daha yüksek orandadır. Ayrıca yüksek sosyoekonomik grupta önemli sayılabilecek oranda çocuklara bakıcı bakmaktadır. Bu sonuç yüksek sosyoekonomik gruptaki ebeveynlerin daha çok iş sahibi ve çalışmaları ile ilgili olabileceği gibi ekonomik düzey ile ilişkili olarak çocuk bakımında yardım almaları ile de ilişkili olabilir.
Çocukların ne kadar süredir okul öncesi eğitim kurumuna devam ettiği yönündeki dağılıma bakıldığında, alt sosyoekonomik gruptaki çocukların % 94’ünün ilk defa bu yıl okula başladığı görülmektedir. Orta sosyoekonomik gruptaki çocukların % 94’ünün ilk defa bu yıl okula başladığı yüksek sosyoekonomik grupta ise çocukların % 64’ünün ilk defa bu yıl okula gittiği, %32’sinin bir yıldır, %4’ünün de iki yıldır okula devam ettiği saptanmıştır. Bu sonuçlar yüksek sosyoekonomik gruptaki çocukların diğer gruptaki çocuklara göre daha uzun süre okul öncesi kurumuna devam ettiklerini göstermektedir. Bu durum ailelerin sosyoekonomik durumu ile ilişkili olabileceği gibi ebeveynlerin okul öncesi eğitimin önemi konusunda daha bilinçli olmaları ile de ilişkili olabilir.
Tablo 2. Ailelerin Çocuklarına Kitap Okumasına Yönelik Özelliklerin Frekans ve Yüzde Dağılımları Çocuğa Kitap Okumaya Yönelik Özellikler Sosyoekonomik Durum
Alt (n=50) Orta (n=50) Yüksek (n=50)
f % f % f %
Çocuğun yaşına uygun kitap
Var 16 32 36 72 46 92
Yok 34 68 14 28 4 8
Çocuk kitabı alma
Evet 9 18 32 64 37 74
Hayır 41 82 18 36 13 26
Çocuğun kendisine kitap okunmasını isteme sıklığı
Hiçbir zaman 8 16 5 10 3 6
Ayda bir 15 30 9 18 6 12
Haftada bir 9 18 23 46 23 46
Günlük 12 24 13 26 17 34
Günde birden fazla 6 12 - - 1 2
Çocuğun kitap inceleme sıklığı
Hiçbir zaman 5 10 1 2 - -
Ayda bir 13 26 7 14 2 4
Haftada bir 12 24 12 24 13 26
Günlük 13 26 25 50 23 46
Günde birden fazla 7 14 5 10 12 24
Ailelerin çocuklarına kitap okumasına yönelik özelliklerin frekans ve yüzdeleri Tablo 2.’de verilmiştir. Evde çocuğun yaşına uygun çocuk kitaplarının olup olmadığına bakıldığında, alt sosyoekonomik gruptaki çocukların %32’sinin, orta sosyoekonomik gruptaki çocukların %72’sinin çocuk kitaplarının var olduğu görülmektedir. Yüksek sosyoekonomik gruptakilerin ise %92’sinin çocuk kitaplarının olduğu saptanmıştır. Bu sonuçlar sosyoekonomik düzey yükseldikçe evde çocuk kitaplarının olma oranlarının da yükseldiğini göstermektedir.
“Çocuğa belirli aralıklarla çocuk kitabı alıyor musunuz?” sorusuna verilen yanıtlara bakıldığında, alt sosyoekonomik gruptaki annelerin %18’i, orta sosyoekonomik gruptakilerin %64’ü, yüksek sosyoekonomik gruptakilerin ise %74’ü çocuğa belirli aralıklarla kitap aldığını ifade etmiştir. Sosyoekonomik durum yükseldikçe çocuğa belirli aralıklarla kitap alma oranı da yükselmektedir. Bu sonuç, ekonomik duruma paralel olarak çocuğa kitap alma oranının yükselebileceğini ya da sosyoekonomik düzeyin artması ile
birlikte çocuğa kitap alma, okuma gibi aktivitelerin çocuk açısından yararlı olacağının kavranmasının daha iyi olabileceğini akla getirmektedir.
“Çocuğunuz hangi sıklıkta kendisine kitap okunmasını ister?” sorusuna verilen yanıtlara bakıldığında, alt sosyoekonomik gruptaki çocukların %16’sının neredeyse hiçbir zaman istemediği, %30’unun ayda bir ya da iki kez, %24’ünün de hemen hemen günlük olarak istediği tespit edilmiştir. Orta sosyoekonomik gruptaki çocukların %26’sının, yüksek sosyoekonomik gruptaki çocukların ise %34’ünün hemen hemen günlük olarak istediği belirtilmiştir. Bu sonuçlar sosyoekonomik düzey ile birlikte çocukların kitap ile ilgilenme oranlarının da arttığını göstermektedir. Sosyoekonomik düzey yükseldikçe evde çocuk kitabı olma oranlarının artması, çocuğa belli aralıklarla kitap alma oranlarının artması ve ardından da çocuğun kitap okunmasını daha sık talep etmesinin artması, çocukların uygun kitaplar olduğu takdirde kitap okunmasından hoşlandıklarını, deneyimledikleri aktiviteleri talep edebileceklerini ve bunlar aracılığı ile de daha iyi eğitilebileceklerini düşündürmektedir.
“Çocuğunuz hangi sıklıkta kendi başına kitap inceler?” sorusuna verilen yanıtlara bakıldığında, alt sosyoekonomik gruptaki çocukların %26’sının ayda bir-iki kez, %24’ünün haftada bir-iki kez, %26’sının da hemen hemen günlük olarak kitap incelediği saptanmıştır. Orta sosyoekonomik gruptaki çocukların %14’ünün ayda bir-iki kez, %24’ünün haftada bir-iki kez, %50’sinin de hemen hemen günlük olarak, yüksek sosyoekonomik grupta ise çocukların, %26’sının haftada bir-iki kez, %46’sının hemen hemen günlük olarak, %24’ünün de günde birden fazla kitap incelediği ifade edilmiştir. Sosyoekonomik düzey arttıkça çocukların kitaplar ile ilgilenmeleri ve kendi kendilerine okuma çalışmalarının sıklığı da artmaktadır.
Tablo 3. Anne ve Babaya Ait Tanıtıcı Özelliklerin Frekans ve Yüzde Dağılımları Anne ve Babaya
Ait Özellikler
Sosyoekonomik Durum
Alt (n=50) Orta (n=50) Yüksek (n=50)
f % f % f %
Annenin Yaşı
20-30 17 34 21 42 25 50
31-40 28 56 27 54 23 46
41 ve üstü 5 10 2 4 2 4
Annenin Öğrenim Düzeyi
Okur-yazar değil 11 22 2 4 - -
Ortaokul-Lise 39 78 47 94 38 76
Üniversite 0 0 1 2 12 24
Annenin çalışma durumu
Ev hanımı 47 94 46 92 39 78 Çalışıyor(işçi) 3 6 4 8 11 22 Babanın yaşı 20-30 12 24 6 12 6 12 31-40 29 58 37 74 37 74 41 ve üstü 9 18 7 14 7 14
Babanın öğrenim düzeyi
Okur-yazar değil 3 6 - - - _
Ortaokul-lise 47 94 45 90 26 52
Üniversite - - 5 10 24 48
Babanın çalışma durumu
Çalışıyor 44 88 50 100 50 100
İşsiz 6 12 - - - -
Annenin çocuktan beklediği öğrenim düzeyi
İlköğretim 1 2 - - 1 2
Lise 1 2 2 4 0 0
Lisans 22 44 14 28 11 22
Lisansüstü 26 52 34 68 38 76
Tablo 3.’de anne ve babaya ait tanıtıcı özelliklerin frekans ve yüzdeleri sunulmuştur. Annelerin yaş aralığına göre yapılan dağılıma bakıldığında alt sosyoekonomik gruptaki annelerin %34’ü 20-30 yaş arasında, %56’sı 31-40 yaş arasındadır. Orta sosyoekonomik gruptaki annelerin %42’si 20-30, %54’ü 31-40 yaş arasındadır. Yüksek sosyoekonomik gruptaki annelerin ise %50’si 20-30, %46’sı 31-40 yaş arasındadır.
Anne öğrenim düzeyine göre dağılıma bakıldığında, alt sosyoekonomik gruptaki annelerin %22’sinin okur-yazar olmadığı, %78’nin ortaokul-lise mezunu olduğu, orta sosyoekonomik gruptaki annelerin %4’ünün okur-yazar olmadığı, %94’nün ortaokul-lise mezunu olduğu, yüksek sosyoekonomik gruptaki annelerin ise %76’sının ortaokul-lise mezunu olduğu, %24’nün de üniversite mezunu olduğu görülmektedir.
Annelerin çalışma durumuna bakıldığında, alt sosyoekonomik gruptaki annelerin %94’ünün ev hanımı, %6’sının işçi, orta sosyoekonomik gruptaki annelerin %92’sinin ev hanımı, %8’inin işçi, yüksek sosyoekonomik gruptaki annelerin ise %78’inin ev hanımı, %22’sinin işçi olduğu görülmektedir.
Tablodan da görüldüğü gibi alt sosyoekonomik gruptaki babaların %24’ü 20-30, %58’i 31-40 yaş arasındadır. Orta sosyoekonomik gruptaki babaların %12’si 20-30 yaş arasında, %74’ü 31-40 yaş arasındadır. Yüksek sosyoekonomik gruptaki babaların ise %12’si 20-30, %74’ü 31-40 yaşındadır.
Baba öğrenim düzeyine bakıldığında, alt sosyoekonomik gruptaki babaların %6’sının okur- yazar olmadığı, %94’nün ortaokul-lise mezunu olduğu, orta sosyoekonomik gruptaki babaların %90’nının ortaokul-lise, %10’nun üniversite mezunu olduğu, yüksek sosyoekonomik gruptaki babaların ise %52’sinin ortaokul-lise, %48’inin de üniversite mezunu olduğu görülmektedir.
Babaların çalışma durumuna göre yapılan dağılıma bakıldığında, alt sosyoekonomik gruptaki babaların %12’sinin çalışmadığı görülmektedir. Orta ve yüksek sosyoekonomik gruptaki babaların ise %100’ü çalışmaktadır.
“Çocuğunuzun hangi öğrenim düzeyine kadar eğitim almasını istersiniz?” sorusuna verilen yanıtlara bakıldığında, alt sosyoekonomik gruptaki annelerin %44’ü çocuklarının lisans düzeyinde eğitim almasını yeterli görürken %52’si çocuklarının lisans düzeyinden daha fazla okumasını istediğini belirtmiştir. Orta sosyoekonomik gruptaki annelerin %28’i çocuklarının lisans düzeyinde eğitim almasını yeterli görürken %68’i çocuklarının lisans düzeyinden daha fazla okumasını istediklerini belirtmişlerdir. Yüksek sosyoekonomik gruptaki annelerin ise %76’sı çocuklarının lisans düzeyinden daha fazla okumasını ümit etmektedir. Görüldüğü gibi üç sosyoekonomik düzeyde de çoğunlukla, çocukların en az lisans mezunu olmaları istenmektedir. Sosyoekonomik düzey ile birlikte artış göstermekle birlikte her üç grupta da çocuklardan lisansüstü düzeyde öğrenim beklentisi de azımsanamayacak düzeydedir. Bu sonuçlar, artık bireylerden lise ve altında değil, lisansüstü düzeyde öğrenim beklendiğini, bunun da ülke düzeyinde birçok sosyoekonomik faktör ile ilişkili olabileceğini akla getirmektedir.
Tablo 4. Aileye Ait Demografik Özelliklerin Frekans ve Yüzde Dağılımları
Sosyoekonomik Durum Aileye Ait
Özellikler
Alt (n=50) Orta (n=50) Yüksek (n=50)
f % F % f % Aile yapısı Çekirdek 30 60 41 82 49 98 Büyükanne- dede 13 26 7 14 1 2 Diğer akrabalar 7 14 2 4 - -
Evde yaşayan kişi sayısı
Üç - - 1 2 10 20
Dört-beş 19 38 36 72 36 72
Altı ve üstünde 31 62 13 26 4 8
Algılanan sosyoekonomik durum
Alt 44 88 2 4 1 2 Orta 6 12 47 94 6 12 Yüksek - - 1 2 43 86 Aylık gelir 0-1000 44 88 5 10 - - 1001-2000 6 12 41 82 - - 2001-3000 - - 4 8 13 26 3001-4000 - - - - 29 58 4001 ve üst - - - - 8 16
Tablo 4.’de aileye ait demografik özelliklerin frekans ve yüzdeleri yer almaktadır. Alt sosyoekonomik gruptaki ailelerin %60’ı çekirdek aileden oluşurken %26’sı anne, baba, çocuk ve büyükanne-dededen oluşmaktadır. Orta sosyoekonomik grupta ailelerin %82’si çekirdek, %14’ü anne, baba, çocuk ve büyükanne-dededen oluşmaktadır. Yüksek sosyoekonomik gruptaki ailelerin ise %98’i çekirdek aile yapısındadır. Görüldüğü gibi sosyoekonomik düzey ile birlikte çekirdek aile yapısı da artış göstermektedir.
Tablodan da görüldüğü gibi alt sosyoekonomik gruptaki ailelerin %38’i dört-beş kişi, %62’si altı ya da daha fazla kişiden oluşmaktadır. Orta sosyoekonomik gruptaki ailelerin %72’si dört- beş kişi, %26’sı altı ya da daha fazla kişiden oluşmaktadır. Yüksek sosyoekonomik gruptakilerin ise %20’sinin üç kişiden, %72’sinin dört- beş kişiden oluştuğu belirlenmiştir. Alt ve orta sosyoekonomik grupta altı ya da daha fazla kişiden oluşan ailelerin oranı dikkati çekecek düzeydedir.
Ailelerin kendilerini algıladıkları sosyoekonomik duruma bakıldığında alt sosyoekonomik gruptaki ailelerin %88’i kendini alt düzeyde algılarken %12’si orta düzeyde algılamaktadır. Orta sosyoekonomik gruptaki ailelerin %94’ü orta düzeyde, yüksek
sosyoekonomik gruptakilerin ise %86’sı kendisini yüksek düzeyde algılamaktadır. Görüldüğü gibi her üç grupta da araştırmada dahil edilen gruba uygun bir şekilde ailelerinin sosyoekonomik düzeyini algılamaları oldukça yüksektir.
Ailelerin ortalama aylık gelirlerine bakıldığında alt sosyoekonomik gruptaki ailelerin %88’i 1000 TL altında, %12’si 1001-2000 TL arasında gelire sahip olduğunu ifade etmiştir. Orta sosyoekonomik gruptaki ailelerin %82’si 1001-2000 TL, %8’i de 2001-3000 TL arasında gelire sahip olduklarını belirtmiştir. Yüksek sosyoekonomik gruptaki ailelerin %26’sı 2001-3000 TL, %58’i 3001-4000 TL, %16’sı da 4001 TL ve üzerinde gelire sahip olduklarını belirtmiştir.
Tablo 5. Çocukların Okuma Olgunluğu Puanlarının Sosyoekonomik Düzeye Göre Dağılımı So sy o eko no mik Durum
Kelime Anlama Cümleler Eşleştirme Toplam Puan Ortalama SS Ortalama SS Ortalama SS Ortalama SS Alt 15,32 1,83 5,76 1,91 11,2 3,59 32,28 5,17 Orta 16,88 1,17 6,74 1,61 14,96 2,16 38,58 3 Yüksek 17,04 1,96 8,16 1,67 15,28 1,77 40,44 3,47 F 15,723 24,134 37,240 57,335 P 0,000* 0,000* 0,000* 0,000* *p<0,05
Tablo 5.’de çocukların okuma olgunluğu puanlarının sosyoekonomik düzeye göre ortalama ve standart sapmaları sunulmuştur. Kelime anlama alt testinden alınan puanlara bakıldığında alt sosyoekonomik gruptaki çocukların puan ortalamasının 15,32, yüksek sosyoekonomik grupta ise 17,04 olduğu saptanmıştır. Yapılan varyans analizi sonuçlarına göre de fark anlamlı çıkmıştır (p<0,05). Scheffe ve LSD testlerine göre kelime anlama testinde alt sosyoekonomik grup ile orta ve yüksek sosyoekonomik grup arasında istatistiksel fark tespit edilmiştir (p<0,05). Bu sonuç, sosyoekonomik düzey ile çocukların kelime anlama becerileri arasında ilişki olduğunu göstermektedir. Orta ve yüksek sosyoekonomik gruptaki çocukların kelime anlama becerileri birbirine benzer iken alt sosyoekonomik düzeydeki çocukların bu konudaki becerileri istatistiksel olarak anlamlı olacak düzeyde düşüktür.
Cümleler alt testinden alınan puanlara bakıldığında, alt sosyoekonomik gruptaki çocukların puan ortalamasının 5,76, yüksek sosyoekonomik grupta ise 8,16 olduğu saptanmıştır. Yapılan varyans analizi sonuçlarına göre de fark anlamlı çıkmıştır (p<0,05). Scheffe testine
göre cümleler testinde yüksek ile alt ve orta sosyoekonomik gruplar arasında istatistiksel fark anlamlıdır. LSD testine göre ise alt ile orta ve yüksek, orta ile alt ve yüksek ve de yüksek ile alt ve orta sosyoekonomik gruplar arasında istatistiksel fark vardır (p<0,05). Sonuçlardan da görüldüğü gibi sosyoekonomik düzey ile çocukların okuma olgunluğu cümleler alt boyutu arasında ilişki vardır. Yüksek sosyoekonomik gruptaki çocuklar bu boyuttan, diğer gruptaki çocuklara göre, istatistiksel olarak anlamlılık yaratacak düzeyde daha yüksek puan almışlardır. Bu durum bu çocukların sahip olduğu koşullar ile ilişkili olabilir.
Eşleştirme alt testinden alınan ortalama puanlara bakıldığında, alt sosyoekonomik gruptaki çocukların puan ortalamasının 32,28, yüksek sosyoekonomik grupta ise 40,44 olduğu saptanmıştır. Yapılan varyans analizi sonuçlarına göre de fark anlamlı çıkmıştır (p<0,05). Scheffe testine göre eşleştirme testinde, alt ile orta ve yüksek sosyoekonomik gruplar arasında istatistiksel fark bulunmuştur. LSD testi de Scheffe testini destekler bulgular vermiştir (p<0,05). Bu sonuç, ailenin sosyoekonomik düzeyi ile çocukların okuma olgunluğu eşleştirme alt boyutundaki becerileri arasındaki ilişkiye işaret etmektedir. Yüksek sosyoekonomik gruptaki çocukların lehine olmak üzere farklılık mevcuttur.
Okuma olgunluğu toplam puanlarına bakıldığında ise alt sosyoekonomik gruptaki çocukların puan ortalamasının 11,2, yüksek sosyoekonomik grupta ise 15,28 olduğu saptanmıştır. Yapılan varyans analizi sonuçlarına göre de fark anlamlı çıkmıştır (p<0,05). Scheffe testi sonuçları incelendiğinde, alt sosyoekonomik gruptaki çocukların puanlarının orta ve yüksek sosyoekonomik gruptakilerden farklı olduğu saptanmıştır (p<0,05). LSD testi sonuçlarına göre ise yüksek sosyoekonomik gruptakiler ile orta ve alt sosyoekonomik grup arasında fark anlamlı olarak saptanmıştır (p<0,05). Bu sonuçlar ailenin sosyoekonomik düzeyi ile çocukların okuma olgunluğu düzeyleri arasında ilişkiyi yansıtmaktadır.
Lorne (2001) 1979-1991 yılarını kapsayan boylamsal çalışmasında, çocukların okul olgunluğunu, alt, orta, yüksek ve değişken olmak üzere dört düzeyde incelemiştir. Çalışma sonucunda sosyoekonomik düzeyi alt ailelerden gelen çocukların, olgunluk düzeyinin “alt”; yüksek sosyoekonomik düzeye mensup çocukların olgunluk düzeyinin ise “yüksek” grupta yer aldığını belirlemiştir. Kılıçarslan (1997) tarafından yapılan çalışmada da alt sosyoekonomik düzeydeki ailelerin çocuklarının okumaya hazır bulunuşluk düzeylerinin
düşük olduğu belirlenmiştir. Bu sonuçlar, bu araştırma sonuçlar ile paralellik göstermektedir.
Üstün, Akman ve Uyanık (2000) farklı sosyoekonomik kökenli altı yaş çocuklarının okuma, sayı ve toplam olgunluk düzeylerini değerlendirdikleri bir çalışmada, alt sosyoekonomik düzeye sahip çocukların okula hazır bulunuşluk düzeylerinin de düşük olduğunu bulmuşlardır. Polat Unutkan (2003) aynı yaş gruplarından alt sosyoekonomik düzeye ait ailelerin çocuklarının okula hazırlık yönünden ilköğretime daha dezavantajlı başladıklarını saptamıştır. Erkan (2011), farklı sosyoekonomik düzeydeki ilköğretim birinci sınıf çocuklarının okula hazır bulunuşluklarını incelemek amacıyla ilköğretim okullarının birinci sınıflarına 2006-2007 eğitim-öğretim yılında başlayan 179 çocuk ile çalışmış ve sosyoekonomik düzey, okul öncesi eğitim alma ve anne öğrenim düzeyinin çocukların okula hazır bulunuşlukları üzerinde anlamlı bir fark oluşturduğunu saptamıştır.
Tablo 6. Çocukla İlgili Demografik Özelliklere Göre Okuma Olgunluğu Puanlarının Ortalama, Standart Sapma ve Varyans Analizleri
Okuma Olgunluğu Puanı Çocukla İlgili
Özellikler
Alt (n=50) Orta (n=50) Yüksek (n=50)
Cinsiyet N x SS F P N x SS F P N x SS F P Kız 23 33,0 5,09 0,822 0,369 27 39,51 3,17 6,355 0,015* 23 40,08 3,47 0,436 0,512 Erkek 27 31,6 5,26 23 37,47 2,40 27 40,74 3,50 Kardeş sayısı Tek çocuk 3 32,66 2,51 1,208 0,308 1 31,0 - 4,127 0,022* 11 40,18 3,81 0,488 0,617 İki-üç kardeş 28 33,21 5,06 40 38,55 2,92 36 40,66 3,49 Dört ve daha fazla 19 30,84 5,49 9 39,55 2,29 3 38,66 1,52 Doğum sırası İlk çocuk 18 33,88 4,40 1,872 0,165 17 38,41 4,25 0,065 0,937 25 40,32 4,10 0,058 0,944 Ortancaveya ortancalardan biri 14 32,35 4,98 18 38,77 2,43 9 40,33 2,91 Son çocuk 18 30,61 5,75 15 38,53 1,88 16 40,68 2,79
Bakımı ile ilgilenen kişi
Anne-baba 48 32,41 5,23 0,834 0,366 50 38,58 3,0 - - 40 39,80 3,54 3,846 0,028* Büyükanne-büyükbaba 2 29,0 1,41 - - - 1 44,0 - Bakıcı - - - 9 42,88 1,45 Eğitim Kurumuna Devam Etme Süresi
1-3 ay 47 32,17 5,19 1,194 0,312 47 38,4 3,01 1,370 0,264 32 40,21 2,91 1,463 0,242 İkinci yılı 2 37,0 2,82 2 41,5 0,70 16 40,37 4,37 Üçüncü yılı 1 28,0 - 1 41,0 - 2 44,50 2,12 *p<0,05
Tablo 6.’da üç ayrı sosyoekonomik grupta bulunan çocukların Okuma Olgunluğu puanlarının ortalamaları, standart sapmaları ve varyans analizi sonuçları sunulmuştur. Okuma olgunluğu puanlarının normal dağılım gösterip göstermediği Kolmogorav-Smirnov testi ile incelenmiştir. Alt sosyoekonomik grupta (istatistik=.096), orta (istatistik=.097) ve yüksek sosyoekonomik grupta (istatistik=.099) anlamlı farklılık saptanamamıştır (p=.200).
Alt sosyoekonomik grupta kız çocuklarının okuma olgunluğu puan ortalaması (x=33) erkeklerin puan ortalamasından (x=31,6) daha yüksek bulunmuştur. Orta sosyoekonomik gruptaki kız çocuklarının puan ortalaması da (x=39,51) erkeklerin puan ortalamasından (x=37,47) daha yüksek bulunmuştur. Yüksek sosyoekonomik grupta ise erkek çocukların puan ortalaması (x=40,74) kızların puan ortalamasından (x=40,08) daha yüksek olarak saptanmıştır. Orta sosyoekonomik grupta cinsiyete göre okuma olgunluğu düzeyi istatistiksel olarak da anlamlı (p<0,05) iken alt ve yüksek sosyoekonomik düzeyde anlamlı değildir. Çıkrıkçı (1999), çalışmasında anaokullarına devam eden çocukların okul olgunluğunda cinsiyetin önemsiz olduğu sonucuna ulaşmıştır. Bu sonuç, bu çalışmada alt ve yüksek sosyoekonomik düzeydeki çocukların puanları ile benzerlik göstermektedir.
Üç ayrı sosyoekonomik gruptaki çocukların kardeş sayısına göre okuma olgunluğu puanları incelendiğinde alt ve yüksek sosyoekonomik gruplarda istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunamamıştır (p>0,05). Orta sosyoekonomik gruptaki çocukların okuma olgunluğu puanlarının kardeş sayısına göre karşılaştırılmasına bakıldığında ise dört veya daha fazla kardeş olanların puan ortalaması (x=39,55) iki- üç kardeş olanların puan ortalamasından (x=38,55) ve tek çocuk olanların puan ortalamasından (x=31) daha yüksektir. Orta sosyoekonomik grupta, kardeş sayısına göre çocukların okuma olgunluğu puanlarının istatistiksel olarak da anlamlı olduğu tespit edilmiştir (p<0,05). Ancak orta sosyoekonomik grupta tek çocuk bir tane olduğu için Scheffe ve LSD testi anlamlı sonuç vermemiştir. Çıkrıkçı (1999) ise tek çocuk olanların kardeşi olanlara göre daha iyi puan aldıklarını belirtmiştir. Bu sonuç, bu çalışmada elde edilen sonuç ile uyuşmamaktadır. Polat Unutkan (2007) ise bu çalışma sonucuna benzer şekilde çocukların kardeşe sahip olmasının okul öncesi dönem çocuklarının ilköğretime hazır bulunuşluğunu olumlu yönde etkilediğini tespit etmiştir.
Okuma olgunluğu puanlarına çocuğun okula gitmeden önce bakımını gerçekleştiren kişiye göre bakıldığında alt ve orta sosyoekonomik grupta anlamlı bir fark saptanamamıştır
(p>0,05). Yüksek sosyoekonomik gruptaki çocuklara bakıldığında ise büyükanne- büyükbaba tarafından bakılan çocukların toplam puan ortalaması (x=44) annesi veya babası tarafından bakılan çocukların puan ortalamasından (x=39,80) ve bakıcı tarafından bakılan çocukların puan ortalamasından (x=42,88) daha yüksektir. Bu grupta varyans analizi sonuçlarına göre de okuma olgunluğu puanlarının çocuğun okula gitmeden önce bakımını gerçekleştiren kişiye göre yapılan karşılaştırmada anlamlı bir fark bulunmuştur (p<0,05). Ancak yüksek sosyoekonomik grupta büyükanne-büyükbabanın bakımını yapmış olan bir tane çocuğun olması nedeni ile Scheffe ve LSD testi sonuç vermemiştir. Bakıcı tarafından bakılan çocukların puanları da anne-baba tarafından bakılanların puanlarından daha yüksektir. Bu durum, okul öncesi eğitim kurumuna gelmeden önce bakıcısı olan çocukların ebeveynlerinin çalışıyor olabileceklerini ve bu nedenle de okul öncesi eğitim kurumuna daha uzun süre devam etmiş olabileceklerini düşündürmektedir. Buna bağlı olarak da bu çocukların okuma olgunluğu gelişimlerinin daha iyi olabileceğini akla getirmektedir.
Çocuğun doğum sırası ve eğitim kurumuna devam etme süresine göre okuma olgunluğu puanlarında her üç grupta da istatistiksel olarak anlamlı bir fark tespit edilememiştir (p>0,05). Ancak, 1-3 aydır okul öncesi eğitimine devam edenlere göre uzun süre devam edenlerin puanları daha yüksek olarak saptanmıştır. Yazıcı (2002) okul öncesi eğimin çocukların okul olgunluğu düzeylerini etkilediğini saptamıştır. Okul öncesi eğitim alan çocukların okul olgunluğu puanlarının, okul öncesi eğitimi almayan çocukların okul olgunluğu puanlarından daha yüksek olduğunu savunmuştur.
Tablo 7. Çocukların Kitap ile Birlikteliğine İlişkin Özelliklere Göre Okuma Olgunluğu Puanlarının Ortalama, Standart Sapma ve Varyans Analizleri
Okuma Olgunluğu Puanı Çocuğun Kitap Okumasına
Yönelik Özellikler
Alt (n=50) Orta (n=50) Yüksek (n=50)
Çocuğun yaşına uygun kitap
N x SS F P N x SS F P N x SS F