Bitki testi - Patojenisite Test Sonuçları

4. ARAŞTIRMA BULGULARI

4.2 Patojenisite Test Sonuçları

4.2.2 Bitki testi

Şekil 4.29 Microdochium nivale izolatının buğday kök ve hipokotillerde neden olduğu kahverengi lekeler

Arpa ekim alanlarından toplanan kök ve kök boğazında nekroz içeren örneklerden elde edilen 2 adet Bipolaris sorokiniana izolatının, uygulanan tohum hipokotil testi sonucunda hastalık şiddeti değerleri % 66,00 ve % 33,00 olarak bulunmuştur. Arpadan izole edilen Ophiosphaerella herpotricha ve Phaeosphaeria pontiformis’in tohum hipokotil test sonuçları ise sırasıyla; % 28,00-45,54 ve % 1,00-17,00’dir. Embellisia spp., Embellisia astragali ve Embellisia chlamydospora buğday bitkisinden izole edilmiştir ve patojenite sonuçları sırasıyla; % 25,00, % 11,00 ve % 18,00 olarak saptanmıştır. Buğdaydan izole edilen Alternaria alternata ve Culvularia inaequalis’inde bu testler sonucunda patojenisitelerinin düşük olduğu görülmüştür (Çizelge 4.4).

Çizelge 4.5 Bitki testine tabi tutulan izolatlar ve patojenisite sonuçları ³ FUNGUS TÜRÜ İZOLAT

SAYISI

HASTALIK ŞİDDETİ DEĞERLERİ (%)

BUĞDAY ARPA

Rhizoctonia solani AG 4 1 -- %81,00

Waitea cir. var.

Circinata

1 %88,30 --

Fusarium oxysporum 8 %51,33-66,67 %58,67-71,33

Fusarium acuminatum 4 %66,00-82,00 %40,67-87,33 Fusarium

chlamydosporum

1 -- %67,33

Fusarium redolens 2 -- %64,00-80,67

Fusarium incarnatum 1 -- %45,33

Fusarium tricinctum 2 %84,67-94,00 --

Microdochium nivale 5 %80,67-94,67 --

Bipolaris sorokiniana 2 -- %87,00-95,33

Buğday ve arpadan elde edilen Fusarium oxysporum izolatlarınn ön patojenisite testi sonucunda virulansı yüksek bulunan izolatlarından seçilen 8 izolat buğday ve arpa bitkilerinde bitki testine tabi tutulmuştur. Patojenisite sonucu buğdayda % 51,33-66,67;

arpada ise % 58,67-71,33 olarak saptanmıştır (Çizelge 4.5, Şekil 4.30).

________________________________

³ (--) Etmene o konukçuda rastlanılmamıştır.

Şekil 4.30 Fusarium oxysporum izolatlarının buğday ve arpa bitkilerinde neden olduğu belirtiler

Fusarium acuminatum izolatlarının neden olduğu hastalık şiddeti değerleri buğdayda % 66,00-82,00 iken arpada iki izolatın patojenisitesinde (% 40,67-87,33) oldukça büyük farklılık olduğu görülmüştür (Çizelge 4.5, Şekil 4.31).

Şekil 4.31 Fusarium acuminatum izolatlarının buğday ve arpa bitkilerinde neden olduğu belirtiler

Fusarium chlamydosporum ve Fusarium redolens’in tohum hipokotil testi sonucunda en yüksek hastalık şiddetine neden olan izolatları ile yapılan bitki testi sonucunda sırasıyla % 67,33 ve % 64,00-80,67 değerleri elde edilmiş ve bu sonuçlar Fusarium chlamydosporum ve Fusarium redolens’in ülkemizdeki arpalarda da patojen olduğunu kanıtlamıştır (Çizelge 4.5, Şekil 4.32).

Şekil 4.32 Fusarium chlamydosporum ve Fusarium redolens’in bitki denemeleri

a. Fusarium chlamydosporum ve

b. Fusarium redolens’in arpa bitkisinde neden olduğu belirtiler

Fusarium incarnatum - equiseti tür kompleksi içinde yer alan Fusarium incarnatum izolatının virulansı (% 45,33) bitki denemesinde düşük bulunmuştur (Çizelge 4.5, Şekil 4.33.a). Buna karşın Fusarium tricinctum ve Microdochium nivale izolatlarının patojenisite değerleri bitki denemesinde tohum hipokotil testinden daha yüksek bulunmuşlardır (Çizelge 4.5, Şekil 4.33.b-4.34).

Şekil 4.33 Fusarium incarnatum ve Fusarium tricinctum’un bitki denemeleri

a. Fusarium incarnatum’un arpa bitkisinde ve

b. Fusarium tricinctum’un buğday bitkisinde neden olduğu belirtiler

a b

Şekil 4.34 Microdochium nivale’nin buğday bitkisinde neden olduğu belirtiler

Arpadan izole edilerek tohum hipokotil testinde patojen bulunan Bipolaris sorokiniana izolatları ile gerçekleştirilen bitki denemesinin sonucunda etmenin arpa bitkisinde neden olduğu % 87,00-95,33 oranındaki hastalık şiddeti ile patojen olduğu görülmüştür.

(Çizelge 4.5, Şekil 4.35).

62 5 . TARTIŞMA VE SONUÇ

Bu çalışmada, buğday ve arpa üretiminin yoğun olarak yapıldığı İç Anadolu Bölgesi’nde Kırıkkale ve Kırşehir illerine bağlı ilçelerde yetiştirilen buğday ve arpalarda, kök ve kök boğazı hastalıklarına neden olan etmenlerin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla 2011 yılında Mayıs ve Haziran aylarında kardeşlenme döneminde toplamda 1990 da buğday ve 1260 da arpa tarlasında surveyler gerçekleştirilerek örnek alımları yapılmıştır. Alınan bu hastalıklı bitki örneklerinden 402 adet buğday ve 167 adet arpa izolatı olmak üzere toplam 569 izolat elde edilmiştir.

Morfolojik ve kültürel özelliklerine bakılarak yapılan incelemeler sonucunda buğday izolatlarının 337 tanesinin Fusarium spp., Microdochium nivale ve Rhizoctonia spp.;

65 tanesinin ise Alternaria spp., Embellisia spp., Curvularia spp. cinslerine dahil olduğu görülmüştür. Arpa izolatlarının 7 tanesinin Ophiosphaerella spp., Phaeosphaeria spp. cinslerine ve Bipolaris sorokiniana türüne ait olduğu tespit edilmiştir. Diğer 160 izolatın Fusarium spp., Microdochium nivale ve Rhizoctonia spp.

cinslerine ait türler olduğu belirlenmiş ve bu fungusların patojenisite denemeleri yapılmıştır. Her iki konukçuda en fazla izole edilen fungus cinsi Fusarium olmuş ve F.

oxysporum buğdayda 25, arpa da ise 30 izolat ile ilk sırada yer almıştır. Alternaria cinsi buğdayda Fusarium spp.’den sonra ikinci sırada yer almıştır ancak izolatların patojen olmadığı görülmüştür. Diğer büyük grubu 48 izolat ile buğdayda Microdochium nivale oluşturmuştur. Rhizoctonia cinsine ait izolat sayısı ise buğdayda 10, arpada ise 2 izolat ile sınırlı kalmıştır.

Arpa ve buğday tarlalarında yer yer boşlukların olduğu ve cılız gelişmelerin gözlendiği alanlarda toplanan bitkilerin köklerinden yapılan izolasyonlar sonucunda buğdayda binükleat AG I, Rhizoctonia solani AG 3 ve Waitea cir. var. circinata; arpada ise Rhizoctonia solani AG 4 tespit edilmiştir. Bu fungusların hepsi tohum hipokotil testine tabi tutulmuştur. Bu testler sonucunda binükleat AG I, R. solani AG 3 izolatlarının patojen olmadığı buna karşın R.solani AG 4 ve Waitea cir. var. circinata izolatlarının her iki patojenisite testi sonucunda patojen olduğu tespit edilmiştir. Ülkemizde İç Anadolu Bölgesi’nin Kayseri, Kırşehir, Nevşehir ve Aksaray illerindeki buğday ekim

alanlarında kök ve kök boğazında lezyon ile cüceleşme belirtisi gözlenen bitkilerden ve topraktan yapılan izolasyonlar sonucunda R. solani AG 3, AG 4, AG 5 ve Waitea cir.

var. circinata, binükleat AG I ve AG K bu bölgelerde bulunmuş ve yapılan patojenisite testleri sonucunda AG 4 ve Waitea circinata var. circinata gruplarının buğdayda patojen olduğu ve en virulent grubun ise AG 4 olduğu belirlenmiştir (Ünal vd., 2014).

1992-95 yılları arasında Erzurum’da buğday ve arpa ekiliş alanlarından toplanan örneklerden R. solani AG 2-1, AG 3, AG 4, AG 5, AG 11, Waitea circinata var.

circinata, binukleat AG I, AG K tespit edilmiş ve bunlardan AG 4 ile AG 11’in virülensinin yüksek olduğu da bildirilmiştir (Demirci 1998). Başka bir çalışmada ise Polonya’da hastalıklı buğday ve arpa alanlarından izole edilen etmenlerin % 89’u çok çekirdekli R. solani AG 8, AG 2-2 ve AG 4 olarak tespit edilmiştir. Bulaşık alan dışından izole edilen AG 8’ler hariç, R. solani AG’lerinin hepsi patojenik bulunmuştur (Frugal-Wegrzycka vd. 1998). Waitea circinata var. circinata türleri dünyada, Graminea üyesi olan farklı çim türlerinde yüksek oranda patojen (Toda vd. 2005, Chen vd. 2007) bulunmasına ve ‘kahverengi yama’ hastalığına sebep olmasına karşın, buğday ve arpada orta derecede patojen olarak tespit edilmiştir. Waitea circinata var. circinata Türkiye’de yapılan çalışmada ise buğdayda orta derecede virulent bulunmuştur (Demirci 1998). Bizim çalışmamızda ise bu grubun virulensi oldukça yüksek bulunmuştur.

Çalışmamızda buğdaydan 279, arpadan 155 izolat olmak üzere toplam 434 izolat ile en büyük grubu Fusarium türleri oluşturmuştur. Fusarium türleri, buğday ve arpa bitkilerinde kök ve kök boğazı çürüklüğüne yol açmaktadır. Kırşehir ve Kırıkkale buğday ve arpa ekim alanlarından toplanan bitkilerin kök ve kök boğazından yapılan izolasyonlar sonucunda; Fusarium oxysporum, F. acuminatum, F. chlamydosporum, F.

redolens, F. incarnatum, F. equiseti ve Microdochium nivale izolatları elde edilmiştir.

Amerika’nın Colorado ve Wyoming eyaletlerinde kışlık buğday bitkilerinde kök ve kök boğazı çürüklüğüne neden olan fungal etmenleri incelemek üzere yapılan çalışmada 852 farklı fungal izolat elde edilmiş ve patojen olan türlerden Bipolaris sorokiniana % 34 oranında elde edilmiştir. Bunlardan başka Fusarium acuminatum, F. avenaceum, F.

culmorum, F. equiseti, F. graminearum, F. oxysporum, F. sambucinum, F. solani ve F.

tricinctum türlerini içeren Fusarium cinsi funguslar % 55’lik bir oranda izole edilmişlerdir (Hill vd.1983).

Windels ve Holen (1989), Amerika’nın Minnesota Eyaleti buğday ekim alanlarında Bipolaris sorokiniana’yı % 76’lık oranla en çok izole edilen tür olarak belirlemişler ve bunu Fusarium cinsi fungusların takip ettiğini bildirmişlerdir. Bu cinse ait türler içerisinde F. graminearum (Grup 2) % 16, F. culmorum % 6, F. acuminatum % 3, F.

poae % 2 ve F. avenaceum’un % 1’lik oranda izole edildiğini, patojen olabilecek bu türlerden başka dokular etrafında Alternaria, Aspergillus, Epicoccum, Nigrospora, Penicillium, Pythium, Trichoderma ve Rhizoctonia cinsi fungusların gelişim gösterdiklerini kaydetmişlerdir.

İngiltere’de 260 farklı bölgeden yapılan örneklemelerde Fusarium culmorum, F.

avenaceum ve M. nivale türleri buğdayda sap çürüklüğünün nedeni olan Fusarium türleri olduğu belirlenmiştir. F. culmorum bu türler arasında en sık izole edilen tür olup bunu sırasıyla M. nivale ve F. avenaceum türleri takip etmiştir (Pettitt vd. 2003).

Strausbaugh vd. (2005), ABD’nin Güney Idaho eyaletinde yetiştirilen buğday ve arpa bitkilerinin köklerinden Fusarium acuminatum, F. reticulatum, F. culmorum, F. equiseti ve F. semitectum izole etmişlerdir. Bu bölgede buğday ve arpada en yaygın olan kök çürüklüğü hastalıklarılarının nedeninin B. sorokiniana ve F. culmorum olduğu da bildirilmiştir. (Strausbaugh vd. 2004).

Kışlık buğday üretiminin geniş alanlarda yapıldığı Arjantin’nin Azul, Buenos Aires bölgelerindeki tarlalardan temin edilen buğday tohumları patojenler açısından incelenmiş ve tohum örneklerinden Fusarium tricinctum ve F. acuminatum izole edilmiştir. Yapılan patojenisite testleri sonucu etmenler patojen olarak kaydedilmiş ve Fusarium tricinctum Arjantin’de buğdaylarda ilk kayıt olarak bildirilmiştir (Castañares vd. 2011).

Ülkemizde Edirne, Tekirdağ ve Kırklareli illerindeki buğday ekim alanlarında kök ve kök boğazı hastalığına neden olan fungal etmenlerin Fusarium spp. Alternaria spp.,

Helminthosporium spp., Dreschlera spp. ve Pythium spp. olduğu (Yılmazdemir 1976), Ankara ilinde ise R. solani, Pythium spp., Fusarium spp., Helminthosporium sativum (Soran ve Damgacı 1980), F. graminearum, F. culmorum, F. acuminatum ve F.

heterosporum, R. cerealis ve R. oryzae’nin kök ve kök boğazı çürüklüğü hastalığına neden olan fungal etmenler arasında yer aldığı saptanmış ve bölgede en çok yaygınlık gösteren türün F. acuminatum olduğu belirtilmiştir. (Muratçavuşoğlu ve Hancıoğlu 1995). Konya ilinde hububat ekim alanlarında kök ve kök boğazı hastalığına neden olan etmenlerin Fusarium spp., Rhizoctonia cerealis, Drechlera sorokiniana, Ophiobolus graminis, Fusarium culmorum, F. moniliforme olduğu bildirilmiştir (Aktaş vd. 1995, Aktaş vd. 1999). Eskişehir ili yöresinde ekili buğday ve arpa tarlalarından ise Fusarium spp., Drechslera spp., Alternaria spp., Ophiobolus graminis, Ulocladium atrum, Nigrospora oryzae ve Phoma spp. saptanmıştır (Aktaş vd. 2000). Orta Anadolu ve geçit kuşağında arpa ve buğday hastalıklarını inceleyen Kınacı ve Kınacı (1991) tarafından, kök ve kök boğazı hastalığına neden olan etmenler olarak Helminthosporium sativum, Ophiobolus graminis, Fusarium culmorum, Phaeosphaeria herpotrichoides saptanmıştır.

Sakarya ilinde buğdaylarda kök ve kök boğazı hastalıklarına neden olan etmenler Fusarium graminearum, F. culmorum, F. subglutinans, F. crookwellense, F.

oxysporum, F. moniliforme, F. dimerum, F. solani, F. equiseti, F. acuminatum, F.

sporotrichoides, Rhizoctonia cerealis, Rhizoctonia spp. ve Alternaria spp. olarak belirlenmiştir. Fusarium graminearum ve F. culmorum’un patojen olduğu tespit edilmiştir (Aktaş vd. 1996, Araz vd. 2009). Aktaş ve Tunalı (1994), Samsun ve yöresinde hububat kök ve kök boğazı çürüklüğü hastalık etmenleri olarak; Rhizoctonia cerealis, Alternaria alternata, F. graminearum, F. moniliforme, F. equiseti, F.

culmorum, Acremonium kiliense, Drechslera sorokiniana, Pseudocercosporella herpotrichoides, Ophiobolus graminis, Phomas spp., Pythium graminicola ve Stemphylium herbarum’u tespit etmişlerdir. Bursa ilinde ise Arslan ve Baykal (2001) tarafından buğday alanlarında da en yüksek oranda Fusarium spp., R. cerealis, A.

alternata ve D. sorokiniana bulunmuştur.

Isparta ve Burdur’da buğday bitkilerinde kök ve kök boğazı hastalığına neden olan Rhizoctonia spp., Sclerotium sclerotonia, Fusarium spp, F. culmorum, F. graminearum, Sclerotium sclerotonia, F. crookwellense ve F. poae tespit edilmiştir (Arıcı vd. 2013).

Erzurum yöresinde buğday ve arpa bitkilerinin kök ve kök boğazından yapılan izolasyonlar sonucunda Drechslera sorokiniana izole edilmiştir (Eken ve Demirci 1998). Erzurum’da yetişen kışlık buğdayların taç ve taç altı boğumlardan Fusarium acuminatum, F. equiseti, F. oxysporum, F. tabacinum, F. solani ve Microdochium nivale izole edilmiş ve yapılan patojenisite testleri sonucunda; F. acuminatum, F.

equiseti, F. oxysporum ve F. solani çok az virulent çıkarken, M. nivale en yüksek hastalık şiddetine neden olan fungus olarak tespit edilmiştir. Ayrıca M. nivale ve F.

tabacinum Türkiye’de buğdaydan ilk kez rapor edilmiştir (Demirci ve Dane 2003).

Adana yöresindeki buğday ekim alanlarında Fusarium oxysporum, F. semitectum, F.

crookwellense türleri belirlenmiştir (Uyanık 2008). Muş, Bitlis ve Van illeri buğday alanlarında, kök ve kök boğazı hastalıklarına neden olan etmenlerden en yaygın türlerin Bipolaris spicifera (% 17) ve Fusarium acuminatum (% 16,5) olduğu tespit edilmiştir (Ölmez vd. 2011).

Ülke genelinde tahıl üretim alanlarında buğday ve arpada kök ve kök boğazı çürüklüklerine neden olan en yaygın etmenler; Fusarium culmorum(% 14), Bipolaris sorokiniana (% 10) ve F. pseudograminearum (% 2) olarak tespit edilmiştir. Ayrıca çok az sıklıkta Gaeumannomyces graminis (% 2) ve Pythium spp. (% 3)’ye rastlanmıştır.

Birkaç Fusarium türünün tahıllarda çok az ya da patojen olmadığı göz önünde bulundurularak, yüksek sıklıktan düşüğe doğru % 11 (F. oxysporum, F.

chlamydosporum), % 10 (F. sporotrichioides) ve % 8 (F. avenaceum ve F. solani) bulunmuştur (Tunalı vd. 2008).

Dünyada ve ülkemizde buğday ve arpa ekim alanlarında kök ve kök boğazı çürüklüğüne neden olan en yaygın etmenler Bipolaris sorokiniana, Fusarium culmorum, F.

graminearum, F. pseudograminearum, F. acuminatum, Microdochium nivale, Rhizoctonia spp.’dir.

Yapılan surveyler ve teşhis çalışmaları sonucunda Fusarium oxysporum, F.

acuminatum, F. chlamydosporum, F. tricinctum, F. equiseti, F. redolens, F. incarnatum ve Microdochium nivale etmenlerine rastlanılmakla beraber; Fusarium culmorum, Fusarium graminearum, F. pseudograminearum, F. avenaceum, F. crookwellense, F.

reticulatum, F. semitectum, F. tabacinum, F. solani, F. sporotrichioides, F. avenaceum bulunamamıştır. Microdochium nivale buğdayda en yüksek virulansa sahip ve diğer funguslara göre daha fazla sayıda izole edilirken; arpada Fusarium oxysporum bu özelliklere sahiptir.

Çalışmamızda arpalardan izole ettiğimiz Fusarium redolens izolatları ve buğdaydan izole ettiğimiz Fusarium tricinctum izolatları her iki patojenisite testi sonucunda patojen olarak bulunmuştur. Klasik teşhislerinin, DNA sekansı ile teyit edildiği bu türler ülkemiz için ilk kayıt niteliği taşımaktadır. Fusarium redolens ilk defa Saskatchewan’da durum buğdayında, nohut ve bezelyede rapor edilmiştir. Kök ve kök boğazındaki nekrotik lekelerden ve renk değişikliği olan kısımlardan izole edilen fungusun patojenisite testi sonucunda virulensliği durum buğdayında diğer iki bitkiye göre daha düşük çıkmıştır (Taheri vd. 2011). Yaptığımız çalışmalarda Fusarium redolens’e arpada rastlanılmış, yapılan tohum hipokotil ve bitki testleri sonucunda patojenitesinin oldukça yüksek olduğu saptanmıştır. Fusarium incarnatum-equiseti tür kompleksi içinde yer alan buğday ve arpa izolatlarımızdan, buğday izolatları klasik ve moleküler teşhis sonucu F. equiseti, arpa izolatı F. incarnatum olarak teşhis edilmişlerdir. F. equiseti izolatlarının patojen olmadığı, F. incarnatum izolatının ise virulensinin düşük olduğu tespit edilmiştir.

Fusarium incarnatum, İspanya’da buğday bitkisinde Fusarium incarnatum-equiseti kompleksi olarak tespit ve teşhis edilmiştir (Castellá ve Cabañes 2014). Yaptığımız çalışmalarda ise Fusarium incarnatum arpa bitkisinden izole edilmiş ve patojen bulunmuştur.

Yaptığımız çalışmada kök ve kök boğazı hastalıklı bitkilerden Bipolaris sorokiniana ve Alternaria alternata elde edilmiştir. Amerika’nın Colorado ve Wyoming eyaletlerinde kışlık buğday bitkisinde yapılan iki yıllık bir çalışmada kök ve kök boğazı çürüklüğüne neden olan fungal etmenler incelenmiştir. Patojen olan türlerden Bipolaris sorokiniana

% 34 oranında elde edilmiştir (Hill vd.1983). Al-Sadi ve Deadman (2010) buğday ve arpa da kök ve taç çürüklüğüne neden olan tohum kökenli patojenlerin tespiti ile ilgili yaptıkları çalışmada Bipolaris sorokiniana ve Alternaria alternata hemen hemen tüm tohum örneklerinden izole etmişlerdir. Yapılan patojenisite çalışmaları sonucunda enfekteli arpa ve buğday tohumlarından gelişen fidelerde taç ve kök çürüklüğüne neden olan etmenin Bipolaris sorokiniana olduğu görülmüştür. Bu bulgular bizim çalışmamızı destekler nitelikte olmakla beraber Kırıkkale ve Kırşehir arpa ekim alanlarından elde ettiğimiz B. sorokiniana oranı diğer etmenlere kıyasla oldukça düşük bulunmuştur.

Yapılan patojenisite testleri sonucunda Bipolaris sorokiniana tohum hipokotil testinde

% 66, bitki testinde ise % 95,33 oranında patojen bulunmuş (Çizelge 4.3 ve 4.4);

Alternaria alternata’nın ise tohum hipokotil testinde hastalık şiddeti değerleri % 20,0-31,37 olarak bulunmuş ve etmenin düşük virülense sahip olduğu görülmüştür.

Yapılan survey ve izolasyonlar sonucunda arpadan Ophiosphaerella herpotricha, Phaesphaeria pontiformis ve buğdaydan Embellisia spp. ve Culvularia inaequalis elde edilmiştir. Embellisia cinsine ait izolatlar saprofit oldukları için patojenisite testine tabi tutulmamıştır. Ophiosphaerella herpotricha, Phaesphaeria pontiformis ve Culvularia inaequalis’in ise oldukça düşük virülense sahip olduğu gözlenmiştir.

Kök ve kök boğazı hastalıkları bölgemizde ve ülkemizin diğer bölgelerinde bazı yıllarda önemli verim düşüşlerine sebep olan ve her geçen yıl zararının gittikçe arttığı gözlenen hastalıklardır. Önemli tahıl üreticisi konumunda olan İç Anadolu Bölgesi’nin özellikle Ankara, Konya, Eskişehir, Kayseri illerinde buğday ve arpalarda kök ve kök boğazı hastalıklarının tespit ile ilgili çalışmaların bulunmasına karşın ekim alanlarının daha az olduğu Kırıkkale ve Kırşehir illerindeki hastalık durumu ile ilgili bugüne kadar gerçekleştirilmiş detaylı çalışma bulunmamaktadır. Bu çalışma ile elde edilen veriler iki ildeki kök ve kök boğazında hastalıklara neden olan etmenlerin durumunu ortaya

koyması açısından önem taşımaktadır ve belirlenen hastalık profili de mücadele çalışmalarına katkı sağlayacak niteliktedir.

70 KAYNAKLAR

Akgül, D.S. ve Erkılıç, A. 2009. Buğdayda Kök, Kökboğazı ve Sap Çürüklüğü Hastalığı (Fusarium culmorum (W. G. Smith) Sacc.)’na Karşı Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Tepkileri, Farklı Gübreleme Programları ve Fungusit Uygulamalarının Hastalık Gelişimine Etkileri. 3. Türkiye Fitopatoloji Kongresi Bildirileri, 15-19 Temmuz, 135, Van.

Akinsanmi, O.A., Mitter, V., Simpfendorfer, S., Backhouse, D. and Chakraborty, S.

2004. Identity and pathogenicity of Fusarium spp. isolated from wheat fields in Queensland and northern New South Wales. Australian Journal of Agricultural Research 55, 97–107.

Aktaş, H. and Bora, T. 1981. Untersuchungen über die biologie und physiologische variation von auf mittelanatolischen gersten vorkommenden Dreschlera sorokiniana (Sacc.) Subram. and Jain und die reaktion der befallenen gerstensorten auf den parasiten. J.Turk.Phytopath., 10(1), 1-24.

Aktaş, H. 1982. Orta Anadolu Bölgesi Arpa ve Buğday Ekim Alanlarında Görülen Kök Çürüklüğü Hastalık Etmeni Dreschlera sorokiniana (Sacc.) Subram. and Jain’nın Yayılışı. 3. Türkiye Fitopatoloji Kongresi Bildirileri, 11-15 Ekim, 10-23, Adana.

Aktaş, H. ve Tunalı, B. 1994. Türkiye’de Ekimi Yapılan ve Ümitvar olan Buğday ile Arpa Çeşit ve Hatlarının Önemli Hastalıklarına Karşı Reaksiyonlarının Saptanması Üzerinde Araştırmalar. Bitki Koruma Bülteni, 34(3-4).

Aktaş, H., Yıldırım, A.F. ve Sayın, L., 1995. Konya ili arpa ekiliş alanlarında arpa verimini ve kalitesini etkileyen kök ve kökboğazı çürüklüğü hastalık etmenlerinin saptanması üzerinde araştırmalar. Arpa-Malt Sempozyumu, 253-259, Konya.

Aktaş, H., Bostancıoğlu, H., Tunalı, B. ve Bayram, E. 1996. Sakarya yöresinde buğday kök ve kök boğazı çürüklüğüne neden olan hastalık etmenlerinin belirlenmesi ve bu etmenlerin buğday yetiştirme teknikleri ile ilişkileri üzerinde araştırmalar. Bitki Koruma Bülteni, 36(3-4), 151-167.

Aktaş, H., Bostancıoğlu, H., Tunalı, B. and Bayram, E. 1997. Reaction of some wheat varieties and lines against to root and foot rot disease agents in the laboratory conditions. J.Turk. Phytopath:10(1), 1-24.

Aktaş, H., Kınacı, E., Yıldırım, A.F., Sayın, L. ve Kural, A. 1999. Konya yöresinde hububatta sorun olan kök ve kök boğazı çürüklüğü etmenlerinin hububatta verim komponentlerine etkileri ve mücadelesi üzerinde araştırmalar. Orta Anadolu’da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Sempozyumu, 392-403, Konya.

Aktaş, H., Bolat, N., Keser M. ve İnce T. 2000. Eskişehir ili hububat ekim alanlarında hububat kök boğazı çürüklüğü hastalık etmenlerinin saptanması, buğday ve arpada Drechslera sorokiniana (Sacc.) Subram and Jain’ya karşı genitor çeşit ve hatların belirlenmesi. Bitki Koruma Bülteni, 40(1-2), 71-83.

Al-Sadi, A.M. and Deadman, M.L. 2010. Influence of Seed-born Cochliobolus sativus (Anomorph: Bipolaris sorokiniana) on Crown Rot and Root Rot of Barley and Wheat. Journal of Phytopathology, 158(10), 683-690.

Anonim.2009. Web Sitesi: http://www.bilgiustam.com/turkiyede tarim/#ixzz1ZdvkRi7i, Erişim Tarihi: 10.02.2015

Anonim. 2012a. Web Sitesi: http://tr.wikipedia.org/wiki/K%C4%B1r%C4%B1kkale (il), Erişim Tarihi: 10.04.2015

Anonim. 2012b. Web Sitesi: http://bilginform.com/wp-content/uploads/2012/03/?SD, Erişim Tarihi: 10.04.2015

Anonim. 2014a. Türkiye İstatistik Kurumu(TÜİK)

Anonim. 2014b. Web Sitesi: http://tr.wikipedia.org/wiki/Arpa, Erişim Tarihi:

10.02.2015

Anonim. 2014c. Web Sitesi: http://faostat3.fao.org/browse/Q/QC/E, Erişim Tarihi:

16.02.2015

Anonymous. 1996. International code on the identification of fungi of agricultural and environmental significance. IMI, Egham, UK.

Aoki, T. and O’Donnell, K. 1999. Morphological and molecular characterization of Fusarium pseudograminearum sp. nov., formerly recognized as the Group 1 population of F. graminearum. Mycologia 91, 597–609.

Araz, A., Bayram M.E. ve Babaroğlu, E.N. 2009. Sakarya ilinde bazı buğday çeşitlerinde kök ve kök boğazı hastalıklarına neden olan etmenlerin belirlenmesi. Bitki Koruma Bülteni, 49(1), 31-43.

Araz, A., Uğuz, N. ve Güler, P. 2010. Fusarium Türlerinin İzolasyonu ve Patojenitelerinin Belirlenmesi. Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi, 3 (1), 1-5.

Arıcı, Ş.E., Arap, Ü. ve Yatağan F.B. 2013. Isparta ve Burdur İlleri Buğday Ekim Alanlarındaki Kök ve Kök Boğazı Fungal Hastalık Etmenlerinin Belirlenmesi.

Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 17(2), 26-30.

Arslan, Ü. ve Baykal, N. 2001. Bursa İlinde Yetiştirilen Buğdaylarda Kök ve Kök boğazı Fungal Hastalık Etmenlerinin Saptanması Üzerinde Araştırmalar, Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 15, 127-138.

Arslan, Ü. ve Baykal, N. 2002. Kök ve kök boğazı fungal patojenlerine karşı bazı buğday çeşitlerinin reaksiyonları ve tohum koruyucu fungusitlerin Fusarium culmorum (W.G.Sm.) Sacc.’a etkisi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 16, 69-76.

Aroca, A. and Raposo, R. 2007. PCR-Based Strategy To Detect and Identify Species of Phaeoacremonium Causing Grapevine Diseases. Appl. Environ.

Microbiol. 73(9), 2911-2918.

Ayazoğlu, N. ve Karaca, G. 2014. Isparta İlinde Buğdayda Embriyo Enfeksiyonuna ve Kök Çürüklüğüne Neden Olan Pythium Türlerinin Belirlenmesi. 5. Türkiye Bitki Koruma Kongresi Bildirileri, 3-5 Şubat, 238, Antalya.

Backhouse, D., Abubakar, A.A., Burgess, L.W., Dennis, J.I., Hollaway, G.J., Wildermuth, G.B., Wallwork, H. and Henry, F.J. 2004. Survey of Fusarium Species Associated with Crown Rot 85 of Wheat and Barley in Eastern Australia. Australasian Plant Pathology, 33(2), 255-261.

Barnett, H.L. and Hunter, B.B. 1998. Illustrated Genera of Imperfect Fungi. St. Paul, MN, 218.

Booth, 1971. The Genus Fusarium. Com. Myc. Kew. Surrev. England, 237.

Booth, 1977. Fusarium a laboratory guide to the identification of the major species.

C.M.I. Kew surrey, 58.

Bora, T. ve Karaca, İ. 1970. Bitki Hastalıkları Surveyi, Kültür Bitkilerinde Hastalığın ve Zararın Ölçülmesi, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yardımcı Ders Kitabı, Yayın No: 167, Ege Üniversitesi Matbaası, 43, Bornova.

Boshoff, W.H.P., Pretorius, Z.A., Swart, W.J. and Jacobs, A.S. 1996. A comparison of scab development in wheat infected by F. graminearum and F. crookwellense.

Phytopathology, 86(11), 58.

Bottalico, A. 1998. Fusarium diseases of cereals: species complex and related mycotoxin profiles in Europe. J Plant Pathol, 80, 85–103.

Carling, D.E., Rothrock, C.S., Macnish, G.C., Sweetingham, M.W., Brainard, K.A., Winter, S.A. 1994. Characterization of anastomosis group-11 (AG 11) of Rhizoctonia solani. Phytopathology, 84, 1387-1393.

Castañares, E., Stenglein, S.A., Dinolfo, M.I. and Moreno, M.V. 2011. Fusarium tricinctum Associated with Head Blight on Wheat in Argentina, The American Phytopathological Society, 95(4), 496.3 - 496.3.

Castellá, G. and Cabañes, F.J. 2014. Phylogenetic diversity of Fusarium incarnatum-equiseti species complex isolated from Spanish wheat. Antonie van Leeuwenhoek, 106(2), 309-317.

Chakraborty, S., Liu, C.J., Mitter, V., Scott, J.B., Akinsanmi, O.A., Ali, S., Dill-Macky, R., Nicol, J., Backhouse, D. and Simpfendorfer, S. 2006. Pathogen population structure and epidemiology are a key to Barley genotypic difference in resistance to crown rot 731 wheat crown rot and Fusarium head blight management. Plant Path. 35, 1—13.

Chen, J.S., Ge, Q.X. and Zhang, B.X. 1990. Identification of Rhizoctonia solani on crops and in the related soil. Acta Agriculturae Universitatis Zhejiangensis, 16(2), 219-224.

Chen, C.M., Douhan, G.W. and Wong, F.P. 2007. First report of Waitea circinata var.

circinata causing brown ring patch on Poa trivialis in California. Plant Dis.

91, 1687

Cobos, R. and Martin, M.T. 2008. Molecular characterisation of Phaeomoniella chlamydospora isolated from grapevines in Castilla y León (Spain).

Phytopathologia Mediterranea, 47(1), 20-27.

Cook, R.J. and Christen, A.A. 1976. Growth of cereal root rot fungi as affected by temperature x water potential interactions. Phytopathology, 66(2), 193-197.

Cook, R.J. 1992. Wheat root healt managament and environmental concern, Can. J.

Plant Pathology, 14, 76-85.

Çetin, V., Franceschi, G., Yanmazdağ, F., Akpınar, M.Ö., Aksoy, B.K. ve Demirel, V.

2011. Türkiye Buğday Ekim Alanlarında Pythium spp. nin Yaygınlığının Saptanması Üzerine Çalışmalar. 4. Türkiye Bitki Koruma Kongresi Bildirileri, 28-30 Haziran, 345, Kahramanmaraş.

Demirci, E. 1998. Rhizoctonia species and anastomosis groups isolated from barley and wheat in Erzurum, Turkey, Plant Pathology, 47(1), 10-15.

Demirci, E. and Dane, E. 2003. Identification and Pathogenicity of Fusarium spp. from Stem Bases of Winter Wheat in Erzurum, Turkey. Phytoparasitica, 31(2), 170-173.

Demirci, F. 2003. Bazı Buğday Çeşitlerinin Önemli Kök ve Kök Boğazı Hastalık Etmenleri (Fusarium spp., Bipolaris sorokiniana)’ne Karşı Reaksiyonlarının Belirlenmesi. Tarım Bilimleri Dergisi, 9(4), 460-466.

Eken, C. ve Demirci, E. 1998. Erzurum yöresinde buğday ve arpa ekim alanlarında Drechslera sorokiniana’nın yayılışı, morfolojisi ve patojenitesi. Tr. J. of Agriculture and Forestry, 22 (2), 175-180.

Ellis, M.B. 1970. More Dematious Hypomycetes. Commenwealth Mycol. England, 608.

Ellis M.B. 1971. Dematiaceous Hyphomycetes. Wallingford, UK: CAB International, 608.

Erginbaş, G., Yamaç, M. ve Nicol, J. 2007. Topraktan İzole Edilen Aktinomiset İzolatlarının Buğday Kök Çürüklüğü Etmeni Funguslara Karşı Biyolojik Mücadelede Kullanılma Oranları. 2. Türkiye Bitki Koruma Kongresi Bildirileri, 27-29 Ağustos, 31, Isparta.

Erginbaş, G., Yorgancılar, A., Dababt, A. ve Bolat, N. 2011. Kontrollü Koşullar Altında Buğdayda F. culmorum Kökboğazı Çürüklüğü Hastalık Şiddetinin Belirlenmesinde Farklı İnokulasyon Metodlarının Değerlendirilmesi. 4.

Türkiye Bitki Koruma Kongresi Bildirileri, 28-30 Haziran, 342, Kahramanmaraş.

Fernandez, M.R., Zentner, R.P., DePauw, R.M., Gehl, D. and Stevenson, F.C. 2007.

Impacts of Crop Production Factors on Common Root Rot of Barley in Eastern Saskatchewan. Crop Science, 47(4), 1585-1595.

Finci, S. 1979. Buğdayın Kök ve Kökboğazı Hastalıkları ve Korunma Çareleri. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Genel Müdürlüğü, Çiftçi Broşürü No: 21, 15.

Frugal-Wegrzycka, H., Adamiak, J. and Adamiak, E. 1998. Some characteristics of isolates of Rhizoctonia solani from patch of wheat and barley. Acta Mycologica, 33(1), 109-121.

Hekimhan, H., Bağcı, S.A., Nicol, J., Arısoy, R.Z., Kaya, Y. ve Erdurmuş, D. 2007.

Bezostaya-1 ve Kınacı-97 Ekmeklik Buğday Çeşitlerinde Farklı Ekim Sıklıklarının Kök ve Kök Boğazı Hastlıkları Üzerine Etkisi. 2. Türkiye Bitki Koruma Kongresi Bildirileri, 27-29 Ağustos, 299, Isparta.

Hekimhan, H. ve Boyraz, N. 2011. Bazı Ekmeklik Buğdaylarda Fusarium culmorum’un Patojenisitesi Üzerine Saprofitik Fusarium oxysporum’un Etkisi. Türkiye 4.

Bitki Koruma Kongresi, 28-30 Haziran, 106, Kahramanmaraş.

Hekimhan, H. ve Boyraz, N. 2011. Trakya Bölgesi Buğday Ekilişlerinde Fungal Kaynaklı Kök ve Kökboğazı Çürüklüğü Hastalıklarının Durumu. 4. Türkiye Bitki Koruma Kongresi Bildirileri, 28-30 Haziran, 344, Kahramanmaraş.

Hill, J.P., Fernandez, J.A. and McShane, M.S. 1983. Fungi Associated with Common Root Rot of Winter Wheat in Colorado and Wyoming. Plant Disease. 67, 795-797.

Huber, D.M. and Mccay-Buis, T.S. 1993. A multiple component analysis of the take-all diseases of cereals. Plant Dis., 77(5), 437-447.

Ichielevich-Auster, M., Sneh, B., Koltin Y. and Barash, I. 1985. Suppression of Damping-Off Caused by Rhizoctonia Species by a Nonpathogenic Isolate of R.

solani. Phytopathology 75, 1080-1084.

Ilhan, S. and Asan, A. 2001. Soilborne fungi in wheat fields of Kirka Vicinity (Eskişehir, Turkey). Biologia, 56(4), 363-371.

Belgede ANKARA ÜNİVERSİTESİ (sayfa 69-92)