Bingöl Mobilya Üretimi Sektörü

Bingöl’de faaliyet gösteren Mobilya Sektörü firmalarına ilişkin veriye ulaşmak çok zorlu olmasına rağmen sektörle ilgili kurum ve kuruluşlardan veriler talep edilmiştir. Masa başı çalışmada elde edilen verilerle ile fiili verilerin uyuşmadığı bunun sebebinin de sektörde faaliyet gösteren firmaların basit usulde vergi beyanlarında bulunmalarının getirdiği bir sonu olduğu tespit edilmiştir. Sektörün öncü firmaları ve aktörleri ile yapılan görüşmelerde sektörde yaklaşık 120 ile 130 firmanın olduğu dile getirilmiştir. İkincil verilerden elde edilen bilgilere göre aşağıdaki sonular ortaya çıkmıştır. Kalkınma Ajansı, Bingöl Ticaret ve Sanayi Odası (BİNTSO), TUİK ve Bingöl Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı İl Müdürlüğünün verilerinden derlemeler yapılarak aşağıdaki sonular elde edilmiştir.

Grafik 2: Bingöl'de Seçilmiş Sektörlerin Girişim Sayısının Yıllara Göre Değişimi

Kaynak: Yerel kurumlardan elde edilen verilerden derlenmiştir.

Bazı sektörlerin Bingöl ekonomisindeki istihdam ve girişim bakımından yarattığı değişim incelendiğinde Gıda Sektörü girişim sayısı bakımından en hızlı gelişim göstermekte olup, 2011 sektörde kayıtlı firma sayısı 21 iken bu rakam 2016’da 41 olmuştur. Mobilya sektöründe ise bu rakam

14 ÇKA Mobilya Sektörü Raporu, Adana, Nisan 2014, s.6

21 21 21

2011 2012 2013 2014 2015 2016

İşyeri Sayısı

Yıl ve Sektör Bazında Girişim Sayısı Değişimi 10 - Gıda Ürünlerinin İmalatı

14 - Giyim Eşyalarının İmalatı

16 - Ağaç, Ağaç Ürünleri Ve Mantar Ürünleri İmalatı (Mobilya Hariç); Saz, Saman Ve Benzeri Malzemelerden Örülerek Yapılan Eşyaların İmalatı 18 - Kayıtlı Medyanın Basılması Ve Çoğaltılması

22 - Kauçuk Ve Plastik Ürünlerin İmalatı

23 - Diğer Metalik Olmayan Mineral Ürünlerin İmalatı

31 - Mobilya İmalatı

32 - Diğer İmalatlar

20 9’dan 21’e yükselmiştir. Her ne kadar kayıtlı olarak 21 firma görünürken sahada elde ettiğimiz verilere göre bu rakam 120 ile 130 arasında değişmektedir. Firmaların çoğu iki-üç çalışandan oluşan atölye tipi üretim gerçekleştiren firmalardır. Buna göre aşağıdaki grafikte kayıtlı istihdamın yıllar içindeki değişimi görülmektedir. Yine gıda sektörü hızlı bir artış gösterirken gıda sektörü ile birlikte tekstil(14-Giyim Eşyalarının imalatı) gözle görülür bir istihdam artışı sağlamıştır. Bu sektörlerin içinde Mobilya Sektörü de kayda değer bir istihdam artışı sağlamıştır. Hem girişim sayısı hem de istihdam artışı bakımından sektörler değerlendirildiğinde Türkiye’deki ekonomik gelişmeye paralel bir şekilde artış gösterdiği, 2013-2014 yıllarında özellikle çözüm süreciyle birlikte Bölge’de oluşan olumlu havanın mobilya sektöründe de kendisini hissettirdiği görülmektedir. İstikrar ve güvenliğin ekonomiyi birinci dereceden etkilediğini göstermektedir.

Grafik 3: Öne Çıkan Sektörlerin Yarattıkları İstihdamın Yıllara Göre Değişimi

Kaynak: Yerel kurumlardan elde edilen verilerden derlenmiştir.

Grafik 2 ve Grafik 3’te görüldüğü üzere Gıda ve Mobilya sektörleri Bingöl’de ön plana çıkan sektörler arasındadır. Grafik 4’te ise NACE kod sistemine göre 31 Mobilya Üretimi sınıfında yer alan kayıtlı firmaların yıllara göre sayılarındaki artış sektörün geleceği ve büyüm potansiyeli hakkında bize bilgi vermektedir. Buna göre büyüme trend/eğilim çizgisine göre son yıllardaki artış doğrusal olarak ilerlemeye devam edecektir.

221 252

2011 2012 2013 2014 2015 2016

İstihdam Sayısı

Yıl ve Sektör Bazında İstihdam Değişimi

10 - Gıda Ürünlerinin İmalatı 14 - Giyim Eşyalarının İmalatı 18 - Kayıtlı Medyanın Basılması Ve Çoğaltılması

22 - Kauçuk Ve Plastik Ürünlerin İmalatı 23 - Diğer Metalik Olmayan Mineral Ürünlerin İmalatı

31 - Mobilya İmalatı 32 - Diğer İmalatlar

21

Grafik 4: Mobilya Sektöründe Girişim Sayısının Yıllara Göre Değişimi

Kaynak: Bingöl’deki kurumlardan elde edilen verilerden derlenmiştir. NACE koduna ve Sanayi Sicil Kayıtlarına göre hazırlanmıştır

Bingöl Ticaret Sanayi Odası Mobilya ve Tekstil Meslek Grubu bünyesinde bulunan firmalar incelendiğinde 31 numaralı NACE kodu Mobilya Üretimi sektöründe kayıtlı 2015 yılında 18, 2016 yılında da bu sayının artarak 21 firmanın olduğu tespit edilmiştir. BİNTSO verileri dışında yapılan saha çalışmasında firmaların çoğunun Türkiye’de olduğu gibi 2-3 kişiden oluşan atölye tipi üretim şeklinde örgütlendiğinden ve basit usul vergi beyanı yaptığından BİNTSO verileri sahadaki gerçekliği yansıtmamaktadır. Bingöl KSS Kooperatif yönetimi ile gerçekleştirilen görüşmelerde elde edilen verilere göre bu sayı 120-130 arasındadır. Planlanan KSS’nin yönetimi ile görüşüldüğünde ise yeni açılacak KSS’ye başvuran mobilya üretimi sektöründeki firma sayısının 184 olduğu dile getirilmiştir.

Grafik 5’te ise mobilya sektöründe gerçekleşen istihdamın yıllara göre değimi görülmektedir. Sahadan elde edilen verileri teyit eden grafiğe göre 2013 yılında istihdamda büyük bir düşüş, yarı yarıya kadar bir azalma olmasına rağmen sonraki yıllara istihdamı artışı gerçekleşmiş ve 159 kişiye çıkmıştır.

Sahada yapılan ankette istihdam edilen kişi sayısı sorulmuş ve 17 firmadan elde edilen verilere göre 160 kişinin istihdam edildiği tespit edilmiştir. Ancak bu rakamın gerçeği yansıtmaktan uzak olduğu bununla birlikte küçük atölyelerde çalışan sayıları hesaplandığında sektörde 450-500 kişi arasında bir istihdam kapasitesinin olduğu söylenebilir¹⁵. Başka dikkate değer bir nokta ise 2013’te girişim sayısında bir değişim olmamasına rağmen istihdam sayısında düşüş yaşanmasıdır. Bu da firmaların

15 Mobilya Sektörü ile ilgili anket sonuçlarının değerlendirilmesi kısmında daha detaylı irdelenecektir.

9 10 10 12

18

21

0 5 10 15 20 25

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Mobilya Sektöründe İşyeri Sayısının Yıllara Göre Değişimi

22 kapanmadığını sadece istihdamın düşürdüğünü göstermektedir. Başka bir neden ise üretimde makineleşmenin artış göstermesidir¹⁶.

Grafik 5: Mobilya Sektöründe İstihdamın Yıllara Göre Değişimi

Kaynak: Kalkınma Ajansı, BİNTSO ile Bilim, Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü verilerinden derlenmiştir.

Bingöl Mobilya Sektöründeki faaliyet gösteren firmaların toplam cirolarının değişimi ise Grafik 6’da detaylı gösterilmektedir. Buna göre 2013 yılında istihdamın düşmesine paralel olarak ciroda da bir düşüş yaşanmıştır. Bingöl Mobilya Sektörünün Ciro büyüklüğü bakımından incelenmesi neticesinde Grafik 6’da da görüldüğü gibi 2011 yılında sektörün toplam cirosu 3.435.313,00 TL iken, bu rakam 2016 yılında 4 kattan fazla artarak 16,576,036.00 TL olmuştur. Girişim sayısı, istihdam ve ciro artışları bakımından sektör değerlendirildiğinde; sektörün büyüme trendinin devam edeceği ve ivmesinin de artacağı açıkça görülmektedir. Hem istihdam, hem girişim sayısı hem de ciro büyüklüğü değişiminin eğilim fonksiyonu ve büyüme tahmin fonksiyonunun pozitif yönlü olduğu görülmektedir.

16 Anket sonuçlarına göre Makine parkurları sürekli yenilenmektedir.

133 127

63

106 104

159

0 20 40 60 80 100 120 140 160 180

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Mobilya Sektöründe Yaratılan İstihdamın Yıllara Göre Değişimi

23

Grafik 6: Bingöl Mobilya Sektörü Ciro Büyüklüğünün Yıllara Göre Değişimi

Kaynak: Kalkınma Ajansı, BİNTSO ile Bilim, Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü verilerinden derlenmiştir.

Bingöl Mobilya Sektöründe üretim ile iştigal olan firmaların toplam cirolardaki artış incelendiğinde ise;

Yukarıdaki grafikte de görüldüğü üzere 2011 den 2016 ya 4 kattan fazla bir büyümenin gerçekleştiğini görmek mümkün. 2013 yılında bariz bir düşüşün yaşanmasından sonra ciroda sürekli bir artışın meydana geldiği gözlenmektedir. Türkiye’de mobilya sektörünün özellikle ileri bağıntısı olan inşaat sektörünün gelişmesine paralel bir seyir izleyen Bingöl’de Mobilya Sektörünün geriye bağıntısı olan orman ürünleri sektörüne göz atmakta fayda var.

İnşaat ve Mobilya sektörüne temel girdi sağlayan (hammadde ve yarı mamul) sektör olan Kereste ve Orman Ürünleri sektöründe ise firma sayısı yukarıdaki verilerle paralel olarak artış göstermiştir.

Grafik 7: Kereste ve Orman Ürünleri Sektöründeki Firma Sayısının Yıllara Göre Değişimi

Kaynak: Kalkınma Ajansı, BİNTSO ile Bilim, Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü verilerinden derlenmiştir.

3.435.313,00 ₺4.971.263,00 ₺

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Mobilya Sektörü Yıllara Göre Ciro (Net Satışlar) Değişimi (TRY)

3 3

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Kereste ve Orman Ürünleri Üretimi Firma Sayısı Yıllara Göre Değişimi

24 Bingöl Bilim Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü verilerine göre Bingöl’de tüm sanayi sektörlerinde kayıtlı bulunan çalışan sayısı ile mobilya üretimi sektöründe faaliyet gösteren çalışan sayısı karşılattırıldığında sonuçlar aşağıdaki grafikte olduğu gibidir.

Grafik 8: Bingöl Mobilya Sektörünün Tüm Sektörler İçindeki İstihdam Payı (%)

Kaynak: Bingöl Bilim, Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü Verileri

Buna göre Bingöl’de mobilya sektöründe kayıtlı bulunan kişi sayısı tüm sektörlerdeki kayıtlı istihdamın

%6’sına denk gelmektedir.

2016 verilerine göre Bingöl mobilya sektörünün aktif büyüklüğü 21.336.424,43 TL’dir. Yine 2016 rakamlarına göre Bingöl’deki tüm sektörlerin aktif büyüklüğü 2.831.329.603,83 TL olmuştur. Bingöl mobilya imalatı sektörü aktif büyüklük bakımından Bingöl ekonomisinin %0,75’ine denk gelmektedir.

6%

94%

Bingölde mobilya sektörünün istihdam payı

Mobilya Sektörü

Diğer sektörlerdeki istihdam

25

Grafik 9: Bingöl İmalat Sanayi İstihdam Payları (%)

Kaynak: Kalkınma Ajansı, BİNTSO ile Bilim, Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü verilerinden derlenmiştir.

Bingöl imalat sanayisinde istihdam rakamlarına bakıldığında Mobilya sektörünün %12’lik payla Gıda ürünleri imalatı, Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı ve Giyim eşyalarının imalatından sonra 4. Sırada yer almaktadır. İstihdam ve imalat sanayi verileri bakımından Bingöl’ün ekonomisinde ağırlığı olan sektörler analiz edildiğinde mobilya sektörü üzerinde durulması gereken ve potansiyeli görece iyi olan bir sektördür.

31%

16%

3%

28%

6%

1%1%

12% 2%

Bingöl İmalat Sanayinde Sektörlerin İstihdam Payları

10 - GIDA ÜRÜNLERİNİN İMALATI 14 - GİYİM EŞYALARININ İMALATI 22 - KAUÇUK VE PLASTİK ÜRÜNLERİN İMALATI

23 - DİĞER METALİK OLMAYAN MİNERAL ÜRÜNLERİN İMALATI

24 - ANA METAL SANAYİİ

25 - FABRİKASYON METAL ÜRÜNLERİ İMALATI (MAKİNE VE TEÇHİZAT HARİÇ) 28 - BAŞKA YERDE SINIFLANDIRILMAMIŞ MAKİNE VE EKİPMAN İMALATI 31 - MOBİLYA İMALATI 32 - DİĞER İMALATLAR

26