Bilinçli farkındalık ile ilgili yapılan araştırmalar

depresyon düzeylerine etkisini araştırmıştır. Beck Depresyon Ölçeği’nde ‘orta’ ve ‘şiddetli’

düzeyde depresyon puanı olan bireylerin 8 oturumluk programdan sonra depresyon

düzeylerinde anlamlı bir azalma meydana geldiği görülmüştür. Yine Demir (2015) tarafından aynı araştırma görme engelli bireylerden oluşan bir örneklem grubunda yürütülmüştür. 18-41

yaş aralığında görme engelli bireylerin 10 oturumluk farkındalık temelli bilişsel terapiden sonra depresyon düzeylerinde anlamlı bir azalma görülmüştür.

Karabacak ve Demir (2016) yaptıkları çalışmada özerklik ile, bağlanma stilleri, bilinçli farkındalık ve duygu düzenleme arasındaki ilişkileri araştırmışlardır. Güvenli bağlanma aile bilinçli farkındalık arasında pozitif, kaçınan bağlanma ve kaygılı/kararsız bağlanma ile arasında negatif yönlü ilişkinin olduğu görülmüştür. Bilinçli farkındalık ile duygu düzenleme arasında da pozitif yönlü ilişki söz konusu iken, bağlanma stilleri, bilinçli farkındalık ve duygu düzenleme özerkliğin önemli yordayıcıları olduğu görülmüştür.

Aydın-Sünbül (2016), sosyoekonomik açıdan dezavantajlı ve 14-19 yaş arasındaki ergenlerle yaptığı çalışmasında kendini toparlama gücü ve bilinçli farkındalık arasındaki ilişkide öz duyarlık ve duygu düzenleme güçlüğünün düzenleyici rolünü araştırmıştır. Yapılan yol analizi sonucunda bilinçli farkındalığın öz duyarlık için anlamlı pozitif yordayıcı, duygu düzenleme güçlüğü için anlamlı negatif yordayıcı olduğu görülmüştür. Kendini toparlama gücü ve bilinçli farkındalık arasındaki ilişkide öz duyarlığın ve duygu düzenleme güçlüğünün anlamlı birer düzenleyici olduğu sonucuna ulaşılmıştır

Deniz, Erus ve Büyükcebeci (2017) üniversite öğrencileriyle gerçekleştirdikleri çalışmada bilinçli farkındalık ile psikolojik iyi oluş ve duygusal zeka arasında pozitif yönde bir ilişki bulunduğunu ve duygusal zekanın bilinçli farkındalık ile psikolojik iyi oluş

ilişkisinde aracılık rolü üstlendiği sonucuna ulaşmışlardır.

Arslan (2018) yaptığı çalışmada bilinçli farkındalık düzeyinin artmasının algılanan stres ve depresyon düzeyinde azalma sağladığı sonucuna ulaşmıştır.

Özer (2018), sigara kullanan ve kullanmayan bireylerde bilinçli farkındalık ile psikolojik dayanıklılık arasındaki ilişkiyi araştırmıştır. Çalışma sonunda sigara kullanmayan

bireylerin bilinçli farkındalık düzeylerinin anlamlı düzeyde yüksek olduğu, bilinçli farkındalık ile psikolojik dayanıklılık arasında pozitif yönde bir ilişkinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Aydınlı (2019) tarafından yapılan bir diğer çalışmada üniversite öğrencilerinde bilinçli farkındalığın algılanan stres ve somatizasyon bozukluğu semptomları arasındaki ilişkisi araştırılmıştır. Çalışma sonunda bilinçli farkındalık ile algılanan stres arasında negatif yönlü zayıf ilişki, bilinçli farkındalık ile somatizasyon bozuklukları semptomları arasında negatif yönlü zayıf ilişki ve algılanan stres ile somatizasyon bozuklukları semptomları arasında pozitif yönlü zayıf ilişki olduğu görülmüştür. Bununla birlikte kadınlarda hem bilinçli farkındalık düzeyinin hem de somatizasyon bozuklukları semptomlarının anlamlı düzeyde erkeklerden daha yüksek olduğu görülmüştür.

Dönmez (2018) ise çevrimiçi oyun bağımlılığını yaşam doyumu ve bilinçli farkındalık ile ilişkisini araştırdığı çalışmasında yaşam doyumu ve bilinçli farkındalığın çevrimiçi oyun bağımlılığının negatif yordayıcıları olduğu, bilinçli farkındalığın ise yaşam doyumunun pozitif yordayıcısı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca bilinçli farkındalığın, yaşam doyumu ve çevrimiçi oyun bağımlılığı ilişkisinde kısmi aracılık rolü oynadığı görülmüştür.

Hölzel ve meslektaşları (2010) tarafından yapılan bir çalışmada, Bilinçli Farkındalık Temelli Stres Azaltma Programının algılanan stres düzeyi ve amigdaladaki gri madde yoğunluğu üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Beyin görüntüleme yöntemlerinin kullanıldığı çalışmada sekiz haftalık programdan sonra bireylerin algılanan stres seviyelerinde azalma olduğu ve sağ bazolateral amigdala gri madde yoğunluğunda azalma olduğu görülmüştür.

Algılanan stres seviyesi ile gri madde yoğunluğu arasında pozitif yönlü ilişki olduğu belirtilmiştir. Yine aynı program kullanılarak yapılan farklı bir çalışmada Creswell ve diğerleri (2012) farkındalık temelli sekiz haftalık oturumların 55-85 yaş arası bireylerin yalnızlık düzeylerinin azalmasında etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca, birçok

hastalığın nedeni olan iltihaplanmayla ilgili genin aktivasyonunda bir azalma sağladığı da görülmüştür.

Epel ve diğerleri tarafından yapılan bir çalışmada (2009), meditasyonun telomer boylarının kısalmasını yavaşlattığı sonucuna ulaşmışlardır. Telomerler her kromozomun ucunda bulunan koruyucu yapılardır. Hücre her bölündüğünde telomer boyu kısalır ve belli bir kısalığa ulaştığında hücre artık görev yapamaz olur. Stres de telomer boyunun kısalmasına neden olan bir faktördür ve bu çalışmada da meditasyon uygulamaları ile stres seviyesi azaltılarak telomer boylarının kısalmasının yavaşladığı sonucuna ulaşılmıştır.

Yapılan farklı çalışmalarda bilinçli farkındalık temelli bilişsel terapinin davranış bağımlılıklarından biri olan kumar bağımlılığında etkili bir yöntem olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Terapi sonunda bireylerin bağımlılık düzeylerinde anlamlı bir azalma

görülmüştür (de Lisle, Dowling & Allen, 2011; Toneatto, Pillai & Courtice, 2014; Toneatto, Vettese &Nguyen, 2007).

Luoma ve Villatte (2011), bilinçli farkındalık uygulamaların intihar düşünceleri olan bireylerde acıyı azaltarak, kendilerine yönelik nezaket ve öz anlayış düzeyini arttırarak intihar düşüncelerinde azalma sağladığını sonucuna ulaşmışlardır.

3. Bölüm Yöntem

Bu bölümde araştırmanın modeli, evren ve örneklem, araştırmada kullanılan veri toplama araçları, verilerin toplanması ve çözümlenmesi süreçlerine ilişkin bilgilere yer verilmiştir.