Katılımcıların final görüĢmesinde belirttikleri bilimin doğası tanımları, VNOS-C‟de belirttikleri bilim doğası unsurlarına paralellik göstermektedir. Katılımcılara kendi cümleleriyle bilimin doğasını tanımlamaları veya tarif etmeleri istendiğinde, tüm katılımcılar ya öznel ve teori kökenli bilimin doğasından ya sosyal ve kültürel bilimin doğasından bahsetmiĢlerdir. Örneğin final görüĢmesinde Ö1 Ģunları söylemiĢtir:
N Ortalama Minimum Maksimum Öntest-VNOS- C 20 15,15 13 17 Sontest- VNOS-C 20 20,00 12 27 Öntest-sontest VNOS-C Z -3,750
“Bence önemli olan, farklı insanların farklı görüĢlere sahip olduğudur. Herkesin yaĢadıkları bilimi anlama Ģekillerini etkiler. Yani bilim mutlak değildir, kiĢiye göre değiĢir” (Ö1, Final GörüĢmesi).
Ö1‟in bu cevabı, VNOS-C „de belirtilen uygulama sonrası bilimin doğası görüĢleriyle uyumluluk gösterir:
“Farklı toplumlar ve kültürlerde yaĢamıĢ insanlar aynı Ģeyi diğer insanlara göre farklı bir Ģekilde açıklayabilir” (Ö1, VNOS -C Soru 1).
Ö2, cevabında bilimsel teori ve yasalara atıfta bulunan tek katılımcı olmuĢtur. VNOS-C anketinde zayıf görüĢten kısmen bilgili görüĢe geçerek bu bilimin doğası yönünde geliĢme gösteren tek katılımcının Ö2 olduğunun altını çizmek gerekiyor. Final GörüĢmesinde verdiği cevap da, bilimsel teorilerin insanlar tarafından inĢa edildiğini ve bu teorilerin kanıt ve verilerle desteklendiğini kavradığına iĢaret eder:
“Bilim, deneylerden elde edilen veriler kullanılarak, teori ve kanun oluĢturmak için yapılır” (Ö2, Final GörüĢmesi).
Ö2‟nın bu final görüĢmesi cevabı, VNOS-C „de belirtilen uygulama sonrası bilimsel teori ve yasa görüĢleriyle uyumluluk gösterir:
“Teoriler, bir olayı, örneğin evrim kuramını kanıtlarla açıklayan kavramsal modellerdir” (Ö2, VNOS-C Soru 5).
Dolayısıyla, katılımcıların kendi açıklamalarından anladığımız kadarıyla, en büyük geliĢmeyi gösterdikleri bilimin doğası yönleri, aynı zamanda bilimin doğasını kendi cümleleriyle tanımlamaları ya da tasvir etmeleri istendiğinde baskın olarak kullandıkları bilimin doğası yönleridir. Bilimin doğasını kendi cümleleriyle tanımlaması ya da tasvir etmesi
istendiğinde, Ö3 (çoğunlukla zayıf olan bilimin doğası görüĢleri uygulama süresince geliĢme göstermeyen tek katılımcı) ilginç bir cevap vermiĢtir. Sorunun anlamı konusunda kafası karıĢtığını belirtmiĢ ve bilimin doğası ile söylenmek istenenin ne olduğu konusuna açıklık getirilmesini istemiĢ ve Ģöyle cevap vermiĢtir:
“…….Bilimin doğası… Yani bilimin ne olduğunu açıklayan özelliklerdir. Bilimin doğası bilimin özellikleridir ve bilimin kapsadığı her Ģeydir…(Ö3, Final GörüĢmesi).
Ö3‟ün destek verilmeden kendine özgü bilimin doğası tanımını oluĢturamadığı yukarıdaki alıntıda açıktır. Ö3‟ün, VNOS-C ile incelenen bilimin doğası yönleri görüĢlerinden sadece ikisinde çok az geliĢme gösterdiği ve çalıĢmanın sonunda da sınırlı görüĢte kaldığı için, bu beklenmeyen bir sonuç olmamıĢtır.
Katılımcılara, derste bilimin doğası ile ilgili bir Ģeyler öğrenip öğrenmedikleri sorulduğu final görüĢmelerinde Ö1 ders süresince bilimin doğası hakkında kesinlikle bir Ģeyler öğrendiklerini belirtmiĢtir.
“Yaptığımız tartıĢmaları düĢündüğümde aynı verilerle kanıta sahip olmamıza rağmen aynı Ģeyler üzerinde farklı yorumlar yaptığımızı düĢünüyorum bu da insanların geçmiĢlerine dayanıyor diye düĢünüyorum” (Ö1, Final GörüĢmesi).
Katılımcılar final görüĢmesinde, bilimin doğasını öğrenmekten keyif alıp almadıklarına ve bilimin doğasını öğrenmenin yararlılığına iliĢkin ilginç cevaplar vermiĢlerdir. Tüm katılımcılar bilimin doğasını öğrenmekten keyif aldıklarını belirtmiĢtir.
Ö1 bu derste öğrendiği bilim ile lisede öğretilen bilim arasındaki farkın üzerine vurgu yapmıĢtır.
“…eskiden tek bir doğru olduğunu zannederdim ama Ģimdi herkesin farklı bakıĢ açılarının olduğunu ve bunların tartıĢılması gerektiğini düĢünüyorum (Ö1, Final GörüĢmesi)
Ö2, çocukların bilim ve günlük yaĢam arasındaki bağlantıları görmesini sağladığı için bilimin doğasını yararlı olarak nitelemiĢtir.
Ö3‟e bilimin doğasını öğrenmenin yararlı olup olmadığı doğrudan sorulmamıĢtır. Ġlginç Ģekilde, Ö3, derste gördüğü Ģeylerden en çok aklında kalanın cenin dokusu nakli ile ilgili sosyobilimsel tartıĢma senaryosu üzerine yaptıkları tartıĢmalar olduğunu belirtmiĢtir.
Katılımcılara ayrıca, derse argümantasyonun dahil edilmesinin diğer ders içeriklerini öğrenmelerini kolaylaĢtırdığı mı yoksa zorlaĢtırdığı mı da sorulmuĢtur. Ö1 argümantasyonun diğer ders içeriklerini öğrenmelerini kolaylaĢtırdığını belirtirken Ö3 ve Ö2 bu soruya ilginç cevaplar vermiĢlerdir. “Ben çok Ģey öğrendim. Ve öğrendiklerimi de sevdim. Yani bu ders benim bilime farklı bir bakıĢ açısı kazanmamı sağladı. Bu derste yaptığımız tartıĢmaların çok eğlenceli ve ilginçti” (Ö3, Final GörüĢmesi).
Sonuç olarak üç öğretmen adayından ikisinin bilimin doğası görüĢleri, uygulama süresince, daha az bilgili bilimin doğası anlayıĢından daha çok bilgili bilimin doğası anlayıĢına doğru değiĢmiĢtir. Ö1 incelenen sekiz unsurun yedisinde geliĢme sergilemiĢ, Ö2 incelenen sekiz unsurun beĢinde geliĢme göstermiĢtir. Ö3 incelenen bilimin doğası unsurlarında daha bilgili bir anlayıĢa doğru önemli ölçüde bir geliĢme sergileyememiĢ ancak incelenen bilimin doğası unsurlarından ikisine iliĢkin geliĢmesi not edilmiĢtir. Katılımcıların bilimin öznel ve teori kökenli doğası, bilimin sosyal ve kültürel doğası ve bilimin yaratıcı ve hayal gücüne dayalı doğasına iliĢkin görüĢleri çalıĢmada en fazla geliĢme kaydedilen unsurlar olmuĢtur. Katılımcılar, bilimsel verilerin yorumlanmasında önceki inanıĢlar ve tecrübelerin, bilimin uygulanıĢında sosyal ve kültürel değerlerin etkisinin ve bilimsel çalıĢmanın
her aĢamasında yaratıcılık ve hayal gücünün rolünü kavrayan görüĢler ortaya koymuĢlardır.
Çizelge 4.3. Katılımcıların bilimin doğası görüĢleri analiz çizelgesi
Ö1 Öntest Ö1 Sontest Ö1 DeğiĢim Ö2 Öntest Ö2 Sontest Ö2 DeğiĢim Ö3 Öntest Ö3 Sontest Ö3 DeğiĢim Deneysel D. - + AG - + AG - - G B.Yöntem - + AG - + AG -- -- G Teori-kanun - - G -- + ÇG - - G DeğiĢebilir D. + ++ AG - - G - - G Çıkarımsal D. -- + ÇG + + G -- -- G Teori kökenli + ++ AG - + AG - - G Sosyal D. + ++ ÇG - + AG - + AG Yaratıcı D. - ++ ÇG + ++ AG -- - AG 3 7 7 2 6 5 0 0 2 (--) zayıf görüş G – Gelişmemiş (-) sınırlı görüş AG – Az Gelişmiş
(+) kısmen bilgili görüş ÇG – Çok Gelişmiş
(++) bilgili görüş
Katılımcıların VNOS-C profilleri ve bilimin doğasına iliĢkin final görüĢmesi dökümleri verilerdeki üç önemli noktaya iĢaret etmiĢtir. Birincisi, katılımcıların final görüĢmesinde verdikleri bilimin doğası tanımlarının tahlillerine, VNOS-C‟de önemli ölçüde geliĢme gösteren bilimin doğası yönleri, pozitif olarak etki etmiĢtir. Ġkincisi, katılımcıların bilimin doğası konusundaki önceki bilgileri, bilimin doğası görüĢlerinin geliĢimine etkisi olmuĢtur. Ve üçüncüsü de, bilimin doğasını öğrenmenin önemi ve fayda
değerinin takdir edilmemesinin, katılımcıların bilimin doğası görüĢleri nin geliĢimine etkisi olmuĢtur.